c h í Khoa h oc í') f lQ G H N . L u ó t h oc 26 (2D10) M l
X â y dirn g p h áp luật V i ệ t N a m v ề sử d ụ n g k h o ả n g k h ô n g vQ trụ vì m ụ c đ íc h h ò a bình
N g u y ễ n B á D i ế n \ N g u v ễ n 1 l ù n g C ư ờ n g Khoa Luật. D ụ i hục Quổc giư ỉ {à Nội.
Xuán Tlỉỉỉỷ, CảuG iơv. ỉ là Nội. Việt Nam Nhận naảy i 5 tháng 02 năm 2010
Tóm ịỉii. Cách đày 50 năm, nuày 04 ihâng 10 nầni 1957, sự kiộn Liên x ỏ phỏna thành công vệ linh Spuinik (vệ linh nhán lạo đấu tiên cũa ihé giới) được cả ihé giới khâm phục và coi dỏ như một nỗ lực to 1Ớ!1 của quốc gia này trong viộc chính pKục klìõng gian. '1’iốp theo đó, vào thâng 4 năm 1961, con tàu vũ Irụ đau ticn do phi công vũ trụ người Nga Y. Gagarin diều khiển (Ji5 bay quanh trái d ji, vả tháng 7 nâm 1969, nhà du liảnh vũ irụ rmười M ỹ N cil Armstrong là người đầu liên đặi chân lên măi Irăng. Nhừng sự kiện ljch sứ nà) đã mở ra mội kỷ nguycn mới trong lình vực chinh phục vũ Irụ cúa loài người. Nhừng thực tế này đă và (lang đòi hòi nhừng quy lẳc pháp luật nhẩm dièu chinh nhừng hoại động liên quan và phảt sinh trong vũ trụ nhảm ngăn ngừa nhừng nguy
cơ có h ạ i lớ i con n g ư ờ i, d e tiọ a liò a b ình v à an n in h q uố c 1C. Trong b à i v ié t n à y , c ác tác g iả đũ nêu
!cn ngấn gọn vai trò vả ý nghĩâ của hoọt động khai thác vả sừ dụng khoảng không vũ trụ \ó\ cuộc sóng con người; lình hinh của việc xây dựng vá hoàn thiện khung pháp luặt quốc té vá quổc giâ nhằm diều chinh các hoại dộng sử dụng khoâng không vQ trụ và nẽu tóm tá( cảc hoạt dộng nghiên cửu, các công trình nghiên cửu chinh vé luật vũ trụ quổc té và luật của cảc quổc gia trẽn thế giới.
Ngoài ra, cảc lác giả còn phức thảo lược sử quả trìiih phát (riển công nghệ vù trụ ở V iệ i Nam. Từ đổ, cầc ỉâc glủ đa đưa ra nhộn xổĩ ràng V iội Nam, với chién lược đảy n han h lốc độ công nghiệp hoá, hiện đạl hoá, đấy mạnh công cuộc củng cố an ninh qu6c phòng, không ngừng tăng cường bào vệ chủ quycn quồc g ia ... khỏne thể khỏng gấp rúl việc chiếm lĩnh khoảng không vũ trụ và việc xây dựng khung phảp lỷ vẻ sử dụng khoang không vữ trụ và cần phải coi dó là một trong nhừng nội dung quan írọng nhất của chiến lược phát triển bển vừng.
I . V : ii trò ^ ý n ỉịiiĩa củ a h o ạ ỉ đ ộ n g s ử d ụ n g k h o ã n g k h ã n g vu Ir ụ
C áclì đãy 50 nfim, ngày 04 tháng 10 năm 1957, sự kiộn L iê n X ô phóng thành còng vệ liiìh S p u tn ik (vệ tin h nhân tạo đầu tiê n của ỉlìc g iớ i) đuợc cả thề g iớ i khảm phục và c o i đó như m ột nồ lực lo lớiì cùa quoc g ia này tro n g viộc chinl) phục khôn g gian. T ic p Iheo đỏ, vảo íháng
Tảc già liên hộ. DT: 84-4-35650769 E-mail: [email protected]
4 năm 1961, con tàu vũ trụ đầu ticn do p hi cỏng vũ trụ người N g a Y . G a g a rin điều khiẻn đà bay quanh trái đất, và tháng 7 năm 1969, nhà du hành vũ irụ người M ỹ N e il A rm s lro n g lá người đầu liẻ n dặt chân lổn m ặt trăng. N h ữ ng sự kiện lịc h sừ này đâ m ờ ra m ộ t k ỷ nguycn m ới tron g lĩn h vực chinh phực vQ irụ của loài người. K ể lừ đỏ đen nay, công cuộc n gh iên cửu, sử dụng khoảng không vụ trụ đă k h ô n g ngừng mang lại những lợ i ích to lớ ii và th ie t ửiực cho cuộc sống cùa con ngưòi trên trá i đất. N h ờ hệ théng thông tin iừ vệ tin h , ngày nay hàng t i người ò các
N .fì. D ic fi. N J i . Cỉcời:>ị ỉ Tọ ịì c h i Khoa học D H Q C Ỉ ỈN , L u ậ t học 2i> ( 2 0 Ĩ 0 Ì ĩ - ĩ ĩ
châu lục khác nhau c6 lliổ cùng theo d ò i tức llíờ i cảc sự kiộn Irọ n g dại cùa \hé giớ i; lạ o điều kiộn cho lìgirờ i dfni tV các vùng núi, \ ú i đảo xa x ô i có ca hội học lập, chữa bộnh vủ tliô n g tin lié íi lạc. N hờ k liâ năng qiuỉti sát và ilìu thập các y c ii tó k liỉ tirợng trên phạm v i loàn cầu của vệ lin h khí lirợ ỉm , viộc clự báo lliờ i tic t, dậc b iệt là dự báo di clu ivcn của bĩio. đạt dó chính xác rấl cao. Vệ tin h uóp phan đárilì giá chỉtìh xác sự biền đoi k lìí hậu ỉoàn cầu, g iú p con naười theo dồ i bicn độnu (ài nuuNẻti và n iỏ i trường, giám sát ih ic ii tn i.. .H ộ (hống vù ư ụ quản sự bao gồm nhiều cliủ n g loại lin h như \ ị lin lì ktìí tượnc,
\ệ tinh do ihảm , vộ liỉih llìõ n g tin liên lạc, vệ t iiili định v ị dần đư m ig và các vộ tinh lìỏ irợ phòtig th ủ ... dã trở (liành các nhàn lố quan Irọng. klìỏng ilic ih iể ii clirợc tro n g các cuộc clìien tranh iìiỹ n đại sử dụng côíìg nghệ cao.
Hàng ngày, các vệ lin li dịn (ĩnlì ciìa hai hệ thống Ihôim lin vệ tin h lớn Iiliả l toàti cầu là In tclsa l và Inierspu lnik c iiiig cấp lìàng c lụ ic Iigàiì kêuh ih oụi và hàtiịỊ trám kctih iru ycn h iiilì, phát (hanh nối hàng trăm quốc gia với tiliau [1 .
Kẻ lừ kh i vệ lin l) nhãn tạo dầu tiẽn cúa con ngưừi hãy vào không gian clu) dén nay m ới chi có 51 năm, soỉìg khoàng (hời gian đỏ cOng đã dủ dê nhãn lo ạ i nhin nhặn nhửng lợ i ích to lởn của việc ch icm lĩnh và sử d \in g khoảng không vu trụ. M ặc dừ việc nghicn cứu, sử dụng khoàng khỏn g vũ trụ v ó c ù n g lố n kém n ìiim g lợ i ích mà nỏ mang lọ i (v ề th õ n g tin lic n lạc.
kin h lé, xă hội, m ỏ i trường* aíì ỉìin lì quốc phòiìg. quan hộ quoc té ...) là khôn g thé tính lìét- Theo lý luận địa chính t r ị hiện đại. lực lượiìg nào khốn g chế dược kh ô n g gian sỗ khống chế dược hnnh v i của in ụ i chìi Ihể trên Irái đất 2]. Chỉnh v i vậy, k icm soát khoàng khôn g vũ trụ hone í( nlìất lá dám bào khả năng tié p cậtì dược với vũ trự da và dang trở thành yèu cầu cấp ih ie l của m ọi quốc gia trcn thố giới.
Tính từ ih ừ i điểm vộ lin lì nhàn tạo đầu tiên của loài người dược p lìó tig len, clìo den nay đă có gản 3.000 các pliương liộ n nghiCn cứu vũ trụ, gồm các vộ tin lì. láu vũ Ir^i và các vặt ilìế khác được con riỊịười dưa Icii quỵ đạo [3 ].
Nhưna các vấn dè dược rm hicn cửu vả phát
Iriế ìì nhiều hai) câ là các io a i vệ lin li. G ầíi nửa
ih c k ỳ s a u k lì í \ ' ị l i n h v íc n i h ỏ i i g lic p â m ư ự c
(icp dầu liê n T clsta r I dược N A S A phóng lữn vào nuày I0/7/1Q 62 la i Ciipe C 'iinavcrnl, trô ii ihc g iớ i đa có kliOiìng 280 vộ tin h tln rơ n y mại đaíig hoạt động, cung Cíìp hàng lo ạ i cíic d ịch vụ viễn l hôn li trẽn th ị (riríTíig ih ò im lin vệ lin h quốc \ế
4 ]. T lìc o lliệ p hội C‘ôrig n glìíộp Vệ lin li (S IA ).
doanh ih u cùa ngành vệ (inlì ilic g iớ i nãm 2006 đạl hơn 106 U S D Ị 5 1. ( ’ iiộ c dua \ ệ (inlì loàn cầu đarm nuày c à n ii quyct lié l iro iig đó Li5n bang N ga và K o ii K ỳ \ả n là lìa i cường quốc số
I. N g o à i ra. m ộ l so quốc gia khác cũ im đã tự plión g vộ lin h vào vũ ư ụ như N h ậ l Rán. T n m ii Ọ uoc. A n Đ ộ . Israel hoặc qIìc tạo vệ tin h sau dó dùng cách d ịclì \ ụ phỏng vệ lin h của nước ngoài. IHỘỆÌ nay, ric n g cltãu Á có klìo à n s 80 vệ tin h CÙÍI 20 nlìủ k lu ìi ú\àc [6 |, Các nước Irưiìu khu vực Đ ỏ n g N am Á sờ lu ìu in ột lìoặc lìơn m ột hộ ih ố n g vệ lin h có 'r iìâ i Lan, M a b ysia , Indonesia, S ini;aporc. P h ilip p in e s và gần dây là V iệ t Nam . ỉliộ n nay, nhu cầu về phái Iric iì mộl liộ ih o n g iru y ồ iì thông n u iltim c d iủ bâng rộnu toàn cầu vớ i chát lirợ ng dịch v ụ cao. giá cà chấp ỉihận được và dung lượng vệ lin h đáp ứng được ycu cầu của khách hàng dang dược các tỏ chức vũ ir ụ q u ố c tc x ả y d ự n g n h ằ in m a n g lạ i những liệ n ich tổ l nhái ch o loài ngưởi.
T ừ nhận Ihức ve lầ m quan trọ n g cùa còiig nghệ vũ írụ , cùa viộ c khai ih á c khoảng không vũ trụ , nhiều quốc gia trc u the giớ i đà dầu lư phát Iric n khoa học c ỏ n g nghv p lì\ic vụ ch c việc nghicn cứu, ch ic m lĩn li vả sử dụng khoảng khòn g vũ Irụ . C ù n g vớ i sự p h á t tric n vượi bậc cùa khoa học cô n g nghộ tro n g the k ý thứ X X , các hoạt đ ộ n g sừ d ụ n g kh oả ng khôn g vũ trụ đã ph á i triẻrì m ạnli m ỉ tro n g các lĩnh vực nliư:
thăm dỏ là i nguyồn Ih ic n nhicn i r ỉ n nìặt dất, dự báo thời tic t và các th icn la i đc doạ loài người, vả đặc b iộ l là llìỏ n g lin v ic n Ih ô íig .
2. T ìn h h ìn h x u y d irn }’ và hữàn ỉ hiên k h u n iỉ ph'áp lu â t f]iiổ c ií* và <|Uổc g ia (liề u c h in h các h oạ t đ ộ n g sử cliMỉiỊ k h o á n ỉị k h ô n g vũ (rụ
C ù ng v á i viục m ang lạ i lợ i ích vể nlìieiỉ m ặl, các h o ạ i ilộ n g nghicn cứư, sử dựng khoàng
N B i ’> i c n . N H Ciỉưfi^ / KỈỈOO h ọ c DÌÌQCÌÌÌ^. ì rŨỊí ỈIỌC 20 (20Ì0) 1-1 ĩ
klìônu vũ Irụ c ũ n ii có nhm iu tác dộrm hốt lợi cho con nmrời và trá i díU. M ìữ n u \a n tie I»lur rác ihùi sù irụ, clìẬU diuỉ VÌJ tra n ii trên \ ù (rụ. sử d ụ iìu MÌ Irn \ÍÌ0 các riìục d íc li quân sự, ánh lìu ỏ n g 1ÌC‘U cực dcn bầu khí q uycn , tran lì chấp VC sử dụnư khoíing khôn a vù ir ụ . .. {Inng Irớ ilià n lì nlnìng íim i\ cơ hiện hữu d o i v ó i cộnu clồnu quốc (C. N liừ iiu vẩn đổ irê n , I\cu klìỏnu dược eiâi I)u \c t llìo á đãniĩ, SC ir ở ih à n lì nlunig ihácb ihức niilìiẽ m trọ n iỉ d ối vớ i cuộc sống của con rigirới trcn tníí dãl, de doạ hoà bu\U và ati ninh lliC‘ giới. 'Hìực lế dỏ đà và đ a tig dậĩ ra yùii cầu bức llìic l VC viộ c xủv dựng và ba tì lìàtìlì các nm iỵcn tẳc và q u y phạm của plìáp liiậ l CỊUẤC tế
\à pháp luậl quoc gia nliảm điểu c h in h các hosit dỏim (rcn Mìoôtìg k lìỏ n u vũ trụ cùn cảc quốc
^ia. cnc \h\ĩc tlìc llu iộ c quyền tải plìáiì quốc gia.
Ợuá irin lì ọ ìú ọ d icn lìoá \uậ{ quồc tẽ vồ khoáng klìỏng sù (rạ dà đirợ c lié n lià n li lìg a y saiỉ khi vộ lin lì nliãn tno dau tiên dược p lìó n g Icn VIÌ irụ.
N iià y 11 lliá ỉìiỊ 1 1 nảtìì 1957. L ie n hợp quốc ra N g liị quycl I 149 ( X I I ) VC g ià i trừ quâtì hị ỉilian lìiạ iih sự nguy h icm cùa v iệ c sử dụ\\Ề các klìOÔng không vào m^ic đích quân sự. Các n g liị quyct 13J8 ( X l l i ) , 1472 A ( X I V ) đ il llu ìiilì ĩập Llỷ ban sử d^ing hòa b in h khoảng kh ô n g vù trụ.
U v ban »ày da c liu ầ n bị và g iú p L ic n hợp quốc lliỏ tìg qua in ộ l lo ạt càc I'uycn bổ, lỉiệ p ước VC iìghiên cứu và sử dụ n g kh oả ng kh ô n g vũ iT\ì
lìhư T uyẽ n bố VC các ỉìcu ycn tắc pháp lý diều clìin h hoạt dộỉìg của các quốc gia nhằm khai ilìác và sử dụng khoảng k h ỏ iig vQ ư ụ (N ghị quyết 1962 ( X V I I I ) ngày 13 th á n g 12 lìruii 1963). Iliộ p ước về các nguyên tac đ ic u chinh hoạt động của các quổc g ia tro n g v iệ c ihăm dò
\ â SỪ d ụ tiu các k lìo à n c khỏrìG v u irụ . bao gom M ặt trâng và các th i ôn llìể khác thuộc h ị mặl trờ i (ngày 19 tháng 12 nảm 1966, có lìiộ u lực từ ngà> 10 tháng 10 nãm 1967), H iộ p đ ịn h vê cứu liộ phi công vũ trụ , irao trá p h i cô n g v u \rụ và các plurơ nghộ n dược dưa vào k lìo à tig khóng vu Irụ nưùy 22 Iháng 4 nãm 1968 (N g h ị q u \ c l 2345 ( X X II) , Công irởc VC trách n lìiệ m p lìá p lý quốc tc đối vớ i các lliiộ l liạ i có nguyên nhãn lư các phươỉìc lic n bay vũ irụ ngày 29 ih á íìg 3 năm 1972 (N g h ị q u ýct 2777 (X X V I)> C ò ng irớc YC
đãn ii k \ phươníi tiện được p h ỏ n ii váo khoàag k h ỏ n u v ù ưụ imà> 14 tháỉìg 1 nãm 1975 (N ghị qu>cl 3235 ( X X IX ) . lỉiệ p đ ịíìlì \ c hoiỊĩ dộim cùa các quoc gia irc ỉi M ặ t trảng và các IhiOn ihc kliác nãm ngày 18 llìd na 12 nàin 1979 {N iỉlìị quy ốt Í4 /6 8 ). '1'uycn bo vồ các nguyên lac ctiou chinh việc cúc quốc gia sứ dụng các vộ tinh nháii tạo của T rá i D ầi cho viộc truyền sónu hinh Irực lic p do D ại h ộ i đồng L iê n hợp quốc thôniỉ qua im à) 10/12/1982. Các nfiuycn lảc vè sử dụtìg các nguoii năng lượng hạt nhãn trong vù trụ nãtiì 1992.
N g o à i tìliỏ iìì các diều ước cư hài; vè vũ irụ đo LìCmì hợp quốc xây dựng ncu ircn , các lioạl động nghicn cửu, k lia i llìác và sử dụỉìg kl^oâng k liỏ n ti vù irụ còn được điều c liin h bời Nhórn cảc hiộp d ịn h klioa h ọ c -k ỳ ỉliu ậ l quốc (é đa plìưCTỉìg. [liv n cỏ 07 van kiện lic n quan dcn việc thành lộp và các thàiìlì viên của IJ> baiì VC viộc sử oụng iioà binh củc klio ả n g khôn g VIÌ trụ; 25 vãn kiện VC sừ dụng các khoàng klìỏng vù ixụ vi mục đ ic li hoà b in li/g ià i irừ quàn bị (cấm lluV vũ ki)í 1iạl nlìãn iro u g k liỏ n g khí. kh o à iig khỏng vũ trụ và dưới nước; giải Irừ quàti bị; cầm các lực lư ọ iig vũ ira n g hoặc các lực lượiìg thù địch khảc sử dụ n g các phương pháp k ỹ thuột kliác làm llia y đ ổi m ỏ i Irư ờ n g ...); 40 văn kiộn vè hợp tác quốc tố tron g việc sử dụng khoảng khôn g vQ Xrụ v l in^ỉc đích lio à bình; 09 văn kiện về thôag tin licn lạc và pliát chương trìn h truyèn hinli, truyền tlm n li irự c lic p bằng vệ lin h nhân tạo; 06 văn kiộn về trạm quan sát và Remote Sensing của T rá i đất từ klio à n g khôn g V II irụ ; 18 văn kiện VC bào vệ m ôi trư ở ng/việc sử dụng các neiiồn nâng lượiìg hạ( nhân tro tìg khoáng khỏng vũ irụ ; 02 YSn kiện về q u ỹ đạo vệ ti n il (lịa (ĩiìh;
0 6 vãn kiộn lic n quan dén các )iội nghị của U N lS P A C l:...N g o à ỉ ra, còn có trcn 370 Hiệp đ ịn h song phương và các văíi bàn pháp lý khác giữa các nước Irêiì Ihế g iớ i, các tlio ả (huậri, văn bảíì pháp lý VC ih iế l lập và tLiyỗn bố cùa các cơ quan và to chửc quéc tế tiên quan dcn các hoạt động vũ trụ [7],
Đốn nảm 1999, trèn thế g iớ i đã có 137 văn kiện da phưcmg licn quan đcn luật vũ trụ [8 ];
tro n g đỏ có llic ké đcn: 12 văn kiện pháp lý chù
N ,R D iê n . N J i . C ĩtừ ĩĩ^ ỉ l a p chi k ì m l u K iy iỉQ G H N , i.u ậ t hoc 26 (2 0 1 0 ) h i
yếu (C ông ước. N a h ị quyét, H iệ p ước) của [Jen hợp quoc VC các nguvên tấc pháp lý quản Iv hoạt động của các quốc gia Iro n g v iỳ c llìS in dò và sử dụng các khoảng khỏn g vũ trụ, bao gồm mặt trăng và các hành tin h khác thuộc hc mặt trờ i: các nựuycn tắc điểu c h in h hoại d ộ n g cua các qưoc aia irc n M ặ l tră n g vả cảc tlìiỏ n thể khác...; 07 vân kiộn liê n quan dcn việc (hàiìlì lập và các ihành v ic n cúa U ỳ ban VC việc sừ dụng lioà bỉnh các klìoảng khôn g vũ trụ : 25 văn kiện
\ c sử dụng các khoảng kh ô n g vũ trụ v i mục dích lìoà b in li/g ià i Irừ q iiủ ti bị (cấm ihừ \ ù kh i liạ t nhân iro iìg k h ò ỉìg k lìí, khoảng khòrig vù ưụ và dưới nước; g iả i trừ qiuìn b ị; cấm cảc lực lượne vũ trang hoặc các ìực lư ợ nỉi thù dịch khác sứ dụng các phươỉìg pháp k ỹ ih iiậ t khác làm Ihay đ ổi m ỏ i Irư ờ n g ...); 40 vãi) kiện về hợp íác quốc tề tron g việc sừ dụng khoánịi khòn g vũ ưụ v i mục dỉch hoà b ìn li; 09 văíì kiộ» VC llìô n g tin liẽn lạc và phát cliư ơ ng trin h truyền liin h , ir u y ầ i Ihanh irự c tiế p băng vệ lin h nhân lạo (viộ c sừ dụng v iệ c ptìái cliưcnig irin h truyềiì lìin h /lru yề n llia n lì vào m ục d ỉc h lio à binh; lìoạt động viền ih ỏ n g cùa T ổ chức Cháu Á ' Thái binh dương...); 06 văn kiện VC ưạm quan sál và Remote Sensing cùa T rá i đ ấl từ khoang không vũ trụ; 18 văn kiệ n vể bảo vệ m ô i Irườìig/việc sử dụng các nguồn năng lượng hạt nhản ưoiig khoảng không vũ trụ; 02 văn kiện về quỹ đạo vộ tinh địa tĩnh; 06 văn kiện liên quan đén cảc hội nghị của U N IS P A C E ... Các thỏa thuận và văn bản vể hợp tác quổc té; H ọ p lác quốc tế tro n g việc giáo dục, kiềm Ira và nghiên cứu khoa học vũ irụ;
Các ihoả thuận, văn bản pháp lý vể th ié t (ập vả tuyên bố của các cơ quan và lổ chức quốc t é ...
Hoạt động của các quốc gia tham gia nglìicn cứu, sử dụng khoảtig k h ô ỉig vũ trụ năm ngoài lành thổ của họ và p h ia trên lănh thồ của các quốc gia khác, ngỡài v ù n g trờ i q u ổ c gia và vùng trờ i quốc lé, đ ỏi h ỏ i phải cỏ các nguyên lẩc và qu y phạm pháp lu ặ t chung được cộng dồiìg quốc tế thừa ahận đề điều c h in h . Các hoạt động này cũng liên quan đến mặt đất và v ù n g trời lìoạt động cùa các phương liệ n bay hàng khỏng, lic íi quan đốn các tlìiẽ n the iro n g vũ Irụ. V i vậy, m ộ l ngảnh luật (cliế đ ịn h ) mới cùa hệ tìiố n g luật
pháp quốc tc dă được kh a i sinh: L uậ t v ii trụ quổc te. Phạm vi điểu chinh của L u ặ i khoánịi khô na vũ trụ la các lio ạ l động ciìa các quốc gia vá các tổ clìức iịooc tể tro n g khoáng khôn g vO trụ, ke cả các Uiicn Ih ể . các hoạt đ ộ ỉìg irc ii mạt đàt v«ì khoảng khôn g gian là m ỏ i trưcnm hoại động của các phương liệ n bny hàng kh ô n g có
liê n q u an d én hoạt d ộ n g n g lìic n cứ u VJ sứ d ụ n g
khoảng không vũ tm [9 ].
N h ư vậy. đối lirợ iìg điều c h in h của Luậl quoc \é về khoniỉg khỏn e vO irụ là các quan hý pháp Iv phát Miìh từ hoạt động của các quổc gia, các lồ chức quoc tể, các phương tiện bay vu ln j (bao gồm ten lừa day vá các dạng vệ tiỉìh , trạm nghiên cứu), các p hi hành dcxin vũ trụ ironu nghicn cứu vả sử dụng khoáng k liỏ n g vù trụ.
1-uậl quốc Ic vc-klio ãng kh ô n g vù trụ !à in vl bộ phạn của Luật quốc té, luân thù các ngu>c(i ỉac chung CÌID [.uật quổc té. [3ên cạnh dó, v i là m ột phân ngành ricn g bièu diều chinh cóc hoạt dộng nghiên cứu. khai (hủc và sử dụng khoâi)]^
klìỏng vù Irụ, bao gom cả mặt Irãn g và các th i CM thề khác nen Luật có các nguyên tắc và quy phạn) pháp lý dặc tlìù sau:
• N guyên lăc tự do n g liic n cứu và sừ dụug khoàng khòng vũ trụ k liô n g cò sự phản biệl
- N g u y c n lá c k h o á ỉìg k h ỏ n g vQ i r ụ k h ô n g
thuộc chủ qưyềỉì m ột quổc gia nào.
- N g u ycn tấc M ặ t tră n g và các íhién Oic khác c h i được sử dụng riê n g b iộ t v i mục (tích hoà binh.
• Nguyên lẳc nghiêm cấm dưa lẽn quv đạo và ưiíct lập ừ ong vũ trụ các căn cứ vG khí hạt nhân và các loại vũ khí giếi người hàng loạt khác.
- N guyên lắc các quốc gia phải cỏ trácíi n h iộni gánh c liju Irácli nhiộm pháp iý quốc té đ ố i với các hoạt động vù trụ cùa m inh trong đó có các hoạt động do pháp lìhãn p hi chính phu thực hiện.
- N g u yẽ ti lẳc lìợp lá c quốc té tron g lioợt
đ ộ n g n g h i ê n c ứ u , s ử d u n g k h o à n g k h ô n g VÌJ trụ
vá các thiẻn the khác v ì m ục dích hoà bình.
Van đe công nghệ vũ trự và pháp luột vể sử dụng khoảng khòng vũ trụ k lìò n g còn ià vắn dc
N B Dỉciỉ. s ỉi. Cnữiĩ^ỉ ì ÌÍĨỊ' tin Khon luỵc DỈỈQCiỉSI. Ị.iiậỊ học 26 (2VỈ0) l ' i ì
m à i liố i với llìc liiớ i. ( ’ ho ilcn na>. có khoang hơii 20 rurỏc Ircn lliế giớ i dà ban hành luâl, nghị clịnh Víì quyct dịnh licn quLui đcn vù Irụ. sử dụng khoànu khôn g \ ũ irụ v i m ục dích hoà binh, dỏ !à: A ru c n tiỉìa , Canada. Phẩti l.an, Vhixp. i)ức, Hunuar>. hiđ o ticsia . Nc\s Zciiland.
[là n Ọuổc, l.iẽ n banii Nga. C ộ nu hòa Slovak, riụ iv D icn. N am Phi. ru iú s ia . UkraitìC, Vương lỊuổc A n !i và Bẳc Ireland. M v , A u stra lia . N ;iU y.
Nhộl iia n . C h ile . K íi l.nn, T ây B a n N h a ...| lOỊ.
M iư \ậ v , clìO tới tìay trên thế giới ((ronu khuôn klio hoại dộng cùa các 10 chửc quốc 1C và nlìicu quốc uia) đà h itìlì llià n h và phát tricn m ộl lìộ ihống pháp luật c im g vớ i rất nhiều sự kiện hợp lác íỉiữa các quoc g ia tro n g ITuh Vi^ic \á y dựng pliáp luật vẻ sử dụng khoảng không vù ưụ. í lộ thống này k h ô iìg ngừng được bồ sung và lioàn ih iện tro n g quá irin h tiế n lià n lì các lìcạt dộng chinh phục vũ Irụ.
3. Các ho ạ t đ ộ n g nj^hicn c ứ u , c ỏ n ỉỉ t r i i i l i n tỉhién cửu vò lu iị l v ũ ir ụ qiioc' iế và q u u c ỵ,ii%
V ị\o đến ỉiay, irè n tlìố g iớ i có khoảng Irên 59.000 cuốn sách, irẽn 15.000 bài v ic t lạp chí.
(rcii 5.000 bải báo vả 72 cô n g trin h nghicn cửu khoa học c h u n iỉ licn quan dcn cỏng nglìộ vũ Irụ, luậl vu Irụ quốc tế, sừ dựng khoảng klŨMìg vCi trụ vì muc đích hoà bình [11],
M ộ t sổ cô n g irin h tiè u biều như: Cuon sách S ỉiỉiỉie s in I n t e r n a t i o n a l s p a c e L a w (N g h ic ti cứu luật V II ưụ quốc tể) cùa Bin C lìcng { N x n Clarendon Press, rìSm 1997) lậ p hợp các Iig liicn cím về lu ộ l vù trụ quốc tể cùa các nlià nglùcn cứu vể sự p lìá l Irie n và các vatì dề pliáp
!ý dicu chỉnh lio n l dộng cùa con người Iro iig vũ Irụ (nghicn cứu về triis è iì lì inh vệ tin h , các quy d ịn li \ ề sự điều chình lìoạt dộng cúa các quốc gia ircn mặl trân g và p hi hành đoàn, quốc tịch của các phương tiộ n bay vCi tru và hoại động quàn sự; tác động và ành lurờng của các liiộ p ước của L iê n hợp quốc tro n g lĩn h vực này), ('u ố n sách S p a c e L a w : D e v e lo p m e n t a n d S c o p c (L u ậ t vũ trụ : Plìảt tric n và phạm v i) cùa Nan<J;isiri Ja sctiluiiyana ( N X B Pracgcr
Publishers, \ÙU) 1992) phân tích lồ n c quim vồ lịch sir, v ị trí, tầm quan trọ ỉìg cùa v iệ c phải (riến luậl vù U’\i tro n g việc két lìợp giừa công pháp và tư plìáp: các lĩn lì vực khoa học bao trùm lèn các khía cạnh cỏna nghệ khoa học vũ trụ và khía cạnlì iuậ( vu trụ, cảc llio à ihuận của L iê n hợp quoc và các 10 chức khác, các khía cạnh quòc gia. viộc ứng d ụ n c các VC lin lì nhãn tạo, vấn dc VC lhương mại tro íig sử d ụ ỉìg klìoâng kliò n g VII Im , viộc g ià i q u y c l các iranlì chap phát sinh và các án lệ ...C u ố n s p a c e L m v a n d G o v e r n m e n ỉ cùa A n dre w G .lla le y ; A p p lo to ii- C c n iu r j'C r o fls , gồm cảc n ội dung vể việc ilìực hiện và n lu ìa g ihách tliứ c c iia \ ĩ\ trụ ; các cơ sở truyền thống cùa luật quốc tc; việc cho phép cùa quốc gia bay do thám ; giớ i hạn cùa chù quyền quốc gia đ ổi với các tlìic n ihề; các quy đ ịiìh vè phưong tiệ n bay vũ trụ : v iln tlìỏng vũ irụ \ Irả cli nhiệm cùa cá nlìán d ố i với các thiộỉ hại tro ỉìg hoạt động vũ trụ ; các 10 clìửc quổc lé tron g các hoạt động vCi ir ụ ; các tổ chửc plìi chính p lìii... C uốn sách T lìc P o litic s o f space: A H iiito r)' o f u . s - Soviel^Hus5Ì?n C o m p ctilio n and C ooperation in spacc (tác già M atthew J.
V o n Bcncke, N X B B o uld er. C O , narn 1997) giớ i ih iv u VC chính sách vũ Irụ quốc té; các khu vực vả các chính sách vũ trụ ; b ối cảnh cùa cạnh tranh và hợp tác tro iìg ITnh vực vQ trụ, lổng quan m ố i quan lìệ M ỷ - Sô V iỗ l/N g a và cảc chương trìn lì vũ trụ... C u ốiì sách O u te r S p o c e a r id G lo b a l S e c u r it y c ủ a V i ệ n c ù a L iê n h ợ p q u ố c c h o v iệ c n g h iê n c ứ u g iả i tr ừ q u a n b ị U N ID IR năm 2003 (g ồ m các Bảo cáo H ộ i ihào và các tóm lá t; các bài tham luận irong hội ihno, các bài tliu y é t trình hiện tại Cuốn O u te r Space: Problem s o f L a w and P olicy (K h o á n g k tiỏ n g vũ írụ: N h ữ iìg vẩn để của Luặỉ và chính sách) của lác giả Robert p. Merges, G lenn \ l Reynolds ( N X B B o uld er, CO , năm 1997) đè cập đến rất nhiều k lìia cạnh nội dung liên quan đcn lu ật và c iìín lì sách vQ trụ (lổ n g quan và lịc lì sừ; luậĩ quốc 10 về vũ trụ và các nguỵcn tẳc cơ bàn; các diều ước đầu tiên diều c h ỉn li hoại dộng vũ Irụ, iiy ban ve sử dụng vQ trụ v i m ục đích hoà binh, lliệ p ước ngăn chặn việc sừ dụng vũ khí hạt nhân trén bầu khí
N.fi. Dick N.ỈỈ, Cưìm,^/Tnpch Khoa học ÍVỊQCHN, l.uặl hoc 26 (2010) /-
quyẽii, khoảng klìõ n g vũ (rụ và dưới nước;
irách nhiệm quốc té, vất] đổ v icn tlìárn. vần dề mỏi irư ờ niĩ vũ trụ, các van đc tliirơ n e m ại quốc tế liẽa lỊuan: liiặ i về các hoạt dộng ihưtTiìg mại neoải khoảnc k h ỏ n ^ vũ irụ ; g iâ i quyct tmnh chấp vCí Irụ và vẩn dề pháp lu ậ l-.-)-
I3ên cạtih dó, nhiều liộ i thảo khoa liọc cấp khu vực và CỊUỐC lé dâ được tồ chức lià n g năm vể các vấn đề cúa luật vũ trụ ; như: Báo cáo của Liẽn hợp q u ố c/H ộ i thảo tại U kraine llìá ng 11/2006 về ‘ ^Vai trò. v iộ c áp dụng và ticn Irin li phát triến cùa luật vù trụ quổc gia vá luật vù trụ quốc I c B á o cáo/IIỘ i ih ả o tại A b u ja - N ig ic ria , Iháng 11/2005 VC ' ‘N g liĩa vụ pháp lý quốc le và sự cằn th iế t của viộc g h i nlìận trong lu ậ l quốc g ia ": Báo cá o /H ộ i Uìào tại B ra z il tháng 11/2004
\ề 'T h ồ biến vả phái iric n luật vũ trụ quốc gia và luãl vũ Irụ quốc tố; Iriể n vọng ở M ỹ L a lin li và Caribbean; Báo cả o /H ộ i tliâ o lạ i Hàn Quoc tháng 1 1 /2 0 0 3 VC ‘'C á c đ ic ii ước quốc tc của L H Q VC khoảng k lìỏ n g vũ Irụ: cảc hành động ở cấp quốc gia’'; Báo cá o /H ộ i thào lạ i Mà Lan iháng 1 1/2002 về luật vũ irụ và k lìí quyển, kliá nàng xây dựng liiậ í víi tr ụ ...) . Ngoài ra, còn cỏ nhiều hoại động thưcnìg niên khác của ủ y ban Sử dụng khoảng k liô n g vũ Irụ vảo các m ục dỉch hòa binh (C O P O U S ) cùa L ic n hợp quốc và các Tiểu bnn pháp lý. k ỹ thuật cùa ủ y ban này trong việc cùng cố hệ th ố n g các điều ước quốc tế hiện cỏ, íhúc đẳy hợp tác quốc tể tro n g việc ứng dụng k ỹ thuật vụ irụ vào các m ục d íclì hòa binh, xác định ranh g iớ i vữ trụ và sử dụng quỹ đạo địa tĩnh , xử lý rác thải vũ ir ụ , \ e iì i x c i lại nguyẻn tảc sừ dụng năng lưí^ng hạt nhẫn tro n g khoâng khôn g vũ trụ , ngăn chặn chạy dua vũ trang trẽn vũ lr ụ ...T ừ các th ô n g lin nêu trôn, cỏ ihể ỉhấy được sự phái triể n và thành quả to lớn cũng như sự quan lâm to lớn cùa cộng đồng quổc Ic đ ố i vớ i lĩn h vực sừ dụ n g khoảng không vũ (rụ
4. L ư ợ c sử q u á I r in h p h á t ( r iề n c ô n g nghệ vũ I r ụ ừ V iệ t N a m
Cũng như nhiều nước irc n thế giớ i, Nhả nước la đà sớm nhặn ih ứ c được lầm quan trọ n g
cùa lỉíìh vực khoa học và cóng nghộ vù trụ . Từ Jầu năiìì 1970. V iệ t N ỉìrn dà bắl đầu ừng dụ»g công tiahộ VÌCỈI lliá n i \ ừ K các bửc ảnh chụp (ử
\ ệ tin h vào các ứnu dụriỊỊ nghiẽn círu. đ iề u trn l;n nguyên và giám sál m ỏ i trường, và từ nảin 1079, đà (h:im gia váo clurtTiig trin h n^lìÌLMi círu vQ irụ của r ồ cliức IN riiR C O S M O S . N g à y 27 tlu in g 12 nãm 1979. T hù tướng C lìín li phù đă có ỌuNổt đ ịn lì số 454/CP tlià n li lập “ ủ y ban N g h i ôn cửu vù iT\[ V iự t N a m ’* vủ g ia o c h o l i y bixn ihực hicn n lìic in \ ụ chuan bị nội diirm khoa học cho ‘ *Chuyen bay vũ irụ L ic ri x ỏ - ViỌl Nam*’ . Từ 23 đếiì 31 lliá n g 7 năm 1^80, c lu iy c íi bay liồ ti hợp x ỏ - V iộ l dà được llìự c hiộn thànìi cõng. Phi công vù Irụ dầu tiên của V iệ t Nam Phạm Tuân dủ cùng bay vớ i nhà du hành vũ irụ Nga v . v Gorơbalcỏ và llìự c lìiộn n iộ l số thí nylìiộm khoa học trong VII Irụ. T ic p llìc o sau ctỏ lủ các đề tải nghiên cứu VC vật lý vù (ri^i và còng nghệ vũ trụ Irong Chưcmg ưinh khoa lìọc của chuycn bay vũ Irụ phối help Liên x ỏ • VÍỘI Nam.
thực lìiện Irong các năm 1981 - 1982 và C lurơ iig Irình nghiên cứii cấp tilià riưức 48.07 '‘ ứ n g duỉig ihành tựu nghiên cứu và sử dụng khoâng không vũ Irụ ", thực hiện iro n g giai đoạn 1981 - 1985. C ùng v ó i các kcl quả về lliự c nghiệm, một số công Iririlì nglìiẽn cứu khoa học dủ được cõng bố trên các lạ p chí klìoa học kỹ Ihuậl tro n g và ngoài nước hoặc báo cảo tại hội nghị khoa học quốc tế. T ừ năm 1990, V N P T íriồn khai m ột hệ ihổng trạm mặt đất để sử dụng vộ lin h Intelsal của A ustralia phục \ ụ các hoạt đợiìg liên lạc quốc tế và truyền dẫn đưínig irụ c Irong nước.
Dcn lìăm 1996, hệ th ổ iìg V S A T cùa V N P T dă được khai thác trSn cơ sớ Ihué dung lượiig vệ tin h cùa các nước Iro n g klìu vực, giúp ho trợ thỏiìg tin nhanh cho nhiều vùng, m icn khác nhau. N goài ra, một sổ bộ, ngành khác cững dă sừ di,ing thông lin vộ lin h (dưới hinlì (liức thuc kẽíih vệ tin h của nước n g o à i) đề đáp ứng nlìu cầu chiiycn ngành của m inh. Trạm thòng tin vệ tinlì đằu tièn cúa V iệ l Nam - trạm lio a Sen 1 ( lià N am ) - được đưa vào sử dụng lừ lìãm 1980, giúp V iệ t N am lần đầu tiên có được thông tin ồn định và chất lượng cao d i quốc tế. Trạm V isia hoạt động vào năm năm )987 đà nối V iệ t Nam với
N' N .Ị I ('íỉơ /ỉv ‘ (2í'i()^ ?-I í
A iis ln lìa vìì N K . niớ daư cho giai doạn đôi Mìới, hiộti dại hóa cna V icn ihônu V iộ t Nam. Từ nảtiì 1991, V ic l Nam bảl dầu phát lì inh (Iruyèn hinh) qua vộ linh.
NCmj như vào Ilìờ i điềm dầu Ihập niên 1990 irớ VC trước, klìâ nãnu V iệ t N a iiì cỏ vệ tin lì riêng \ầ n là *'mộ* giấc m ơ giữ ii ban ngày" do ngành còng nghộ V'fỉ trụ cùa V iộ t Nam gỹp nhicu Irờ Iiuại vi bị hạn clìc i\\v ịp công nghộ c a o . tlìi dcn n a y vấn dề cơ sở hạ tầng và kinh lìuhiệni dicu k liic n vộ tin ỉi vẫn còn là bài toáíì nan giãi, T ro n g nhừng nãm gần dây. N hà nước điì đầu tir cho V ic n Khoa liọ c và C ông agliộ V iự l Nam. T ru n g lârn Khoa liọ c k ỹ ihuật - C òng nghệ Q{vì\ị\ sự. D ại học B ả cli khoa Hà M ội, Dại học Qui>c aia Hà N ộ i... nhiều phòng ih í nglìiộm pt^ic vụ n g lìic iì cửu kl)oa bọc công nghệ trong cúc ITnlí vực liê n quan đcn C N V r nliư điẽtì lử - v ic n thõng, cỏng nghệ ih ô n g lin , điều k liiổ n tự Jộng. cõng nghệ vá l liệu, điện m ặl trờ i D ãy SC là licn dc tiếp n ố i cho việc xáy dựng các plìòng ih i nuhiộm n iìliic a cửu và ừnp d u ỉig C N V T iro n ii llìờ i gian tới. V ớ i nhu cầu sử d ụ rg thỏng tin agày càng cao Iro n g xu hướng hội nlìặp rnatìlì nic vớ i ih ể giớ i, nhất là vớ i dặc dicm dịa lì in lì pìuVc lạ p và bão lũ bấl ihirờ ng, k liô n g thật thưận ịọ\ cho các hộ th ố n g Iru yồ tì dẫrì dưới mặl đất... ih i V iệ t N am khỏn g những cần phải cỏ m ột \ ' ị tin h riẽ tig , mà còn cần cỏ ih êin vệ lin h về Siui này đ ể m ờ ra hướng k in h doanh cho các nước k lu k tlìuỏ ]ụị cúc kenh clnra dìm g lìểt công suất, mà trước m at là các tm ỏc Iro tig khu vực.
Sau 13 nãm triể n khai vá hoạỉ động, Dự án phóng vệ tin h V IN A S A T -1 cíia V iệ t Nam (do chủ đẩu tư là T ập đoàn B ư ii c liííìh V iề r Ihỏng - V N P T và sự ih a m gia của nlìà llìầ u Lockheed M a rlii) Space System ( M ỹ ) và hãỉìg A ria n e Space (Pháp) đă đạ( kết quả bàng sự kiệtì p lió ỉìg thàiih công vệ tin h V IN A S A I* -1 vào qu ỹ đạo vụ lr\i ngày 19-4-2008. V ó i sự kiện này, V iộ l Nam dà klìẳng đ ịn h dược chù quyền của m inh đ ổ i với quv đạo vệ (in h , đảm bảo cung cấp dịch vụ ih ỏ n g tin vệ lin lì c lio các m ục đích chính irị, an ninh quốc phòng, k in h te xã lìộ i phụ^ vụ cho mục liê u xây dựng và bảo vệ dất nước mà cụ the lả: i) công lác tlìỏ tìg tin plìvc vụ cuộc song
ciia Iigư dân, và plìải iriê iì kin h Ic biẻn nói clu in u ; dồng tlìừ i plìỏtìg chống và ứng cứu dội xuất k lìi xày ra bào lũ, thiên la i ii) đcni lại lợi nluỉộn k in li lô CÍIO, V iệ t N a tiì SC khòng phài ih u c \ ị lin h của nước ngoài, lié t kiộm dược 10- 15 iriộ u U S D /nărn, lạo khả năỉìg hợp lác quốc le dỗ dátiu hơn sẽ tlìú c đẩy việc phát triề n kin h tc;
iii) với dung lượng (niyèn dàn tươĩig đương 10.000 kênh tlìoại/interneư truyền số liệu lioặc klìoâng 120 kênh truyền h in lì, g iú p cho việc đưa các d ịch vụ viễ n ihông, in lcrn e t và iruyền lì inh đến tất cà vù n g sâu, vùng \a , m iền nú i. hải đ à o ...
Trên cơ s ở lh íic day nghiên cứu và ínm dụng C N V T , đưa C N V T phục vụ th iế t llìự c và có hiộu quả sự ng lìivp công nghiệp hoá - lìiộn đại lìoá và phát iric n k in h tá - xă h ội bển vững của dẩl nước, lừ giữa nãm 2002 T lìủ tưởng C h in h phủ đã giao cho V iẹ n K h oa học và Công nghệ V iệ t N a m chù Irì, phối hợp với B ộ Khoa học và C ô ng nghệ và các Bộ, ngành có liên CỊuan xây dựng ''C lỉíể tì hrợc ỉìịỊlĩiê n c in t vù ih ỉịỊ (ỉụ ỉiỊỉ c ô n g ììghự vu trụ đcĩì ỈHÌÌÌỈ 202Ư"' iru u g đó đã khảng đ ịn h C N V T là m ột iro n g các hưứng công nghệ trọ n g điểm . ' ‘C h iế n lược nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ irụ đen năm 2020'’ đa xác dịnlì mục ticu rõ ràng: Đần nãm 2010 hình iỊù iỉìh chính sách quốc g ia vù kỉnm g p lĩá p lý về ììghiên ctiìi, ủng ciịứiịỊ và ỉìọ p ỉủ c quồc tế ừ ong ữnh
\nrc cỏ n g n g h ệ \ i i trụ (CNVT) các c h in h sách hào đảnt nguồn nháĩì ỉịỊt. bào đàm vồìì đấu tư cho ììghièỉi ciru và íơ ĩỊị cìụng CNVT\ lìinh tliàíili ca quaiì chi đạo quảii lý, phối họp hoạt động ngliicn cứii và ứng dụng C N V T ở cấp Trung ương; từiìg bước kiện toàjì vể inặt lo clìức, cơ sờ vật chất và nfing lực chuycn môn của hộ Ihống các đơĩi vị n ^ ìiô n cứu, dào lạo và ứng dụng C N V T ở nước la, trong đó xây dựiìg mới m ột \'iện chu)'ên ngành về K I ICN vũ trụ. Cùng với hoạt dộng nảv, nhiệm vụ:
*‘ X ã y dựng và hoàn tlìiệ n khung pháp lý vể ng liiô u cứu và ứng dụng C N V T ” cũng đă dược tố chức trie n kh a i, tlie o đó, phải được cơ bản hoàn thành tro n g g ia i đoạn 2 0 0 6 - 2 0 1 0 , với các n ội dung sau:
N .B . D ỉê h , N .H . C iỉờ r.g / T ạ ịĩ c h i Khoa học Đ IỈQ G H N , i. iỉộ t học 26 (lO ĨO ) Ĩ - T Í
à) N g h ic ri cứu các luật quốc tế và các q u y địn h sử dụ n g khoảng khôn g vQ trụ để đảm bảo c lììi q u y ề n q u ố c gia.
b ) X â y dựng và hoàn tlìiệ n các vãn bản pháp q u y chun g của N hà nước và ciia các ngành, liOn quan dén việc nghiên cửu và ứng dụng C N V T .
c) X â y d ụ n g và hoàn lliiộ n các văn bân p lìáp q u y v è iư ii Irữ , quán lý , khai thác và SỪ dụng ỏíilì vệ tin li và các thông tin dẫn suất như bàn dồ, cơ sờ dữ liệu.
d ) X ã y dự ng và ban hàtih quy đ ịn lì về bảo mật liên quan đên chương Irin h nghicn cứu và ứng dụng công nglìộ vũ trụ V iộ i Nam.
d ) X â y dự ng và ban liành các tiêu chiiẩỉ) dị nil dạng và đ ịn h chuần tro n g viộc ứng dụng và p h á i triổ n cô n g nghộ vũ irựs bão đàm sự lương ilìíc li tro n g nước và quốc tể
T iế p Uico v iệ c phê xâ y dựng “ Chiến lược n gh icri cứu và ứng dụng công nghệ vQ Irụ đcn năm 20 2 0 ’ ' vào íiăm 2002, C lìín h phủ đă Ihành lập V iệ n C ô tig íig liệ vũ (rụ llu iộ c V iện Khoa lìọc và C ô n g nghệ V iệ t N am ỉìàm 2006. T ro n g khuôn kh ổ các hoạt dộ n g nghiên cứu, V iệ t Nam đn và dang m ở rộng quan hệ liợp lác với ca quan vũ trụ châu Ả u , N liậ l Bản, [lâ n Quốc, M ala ysia , các trư ờ ng đại học M ỹ ; tham gia nhiều diễn đàn và tổ chửc quốc lé về công ngliộ viì trụ íìhư T ồ clìử c của L I IQ về sừ dụng klìo ả n g k lìỏ n g vũ trụ (U N O O S A ), D icn đàn châu Ả - T h á i B in h D ư ơ iig về công nghệ vụ trij(A P R S A F ), A S E A N ...
Sự phát trie n của công Iig lìộ vQ trụ đà và đang m ờ ra nhữ ng triể n v ọ n g m ới cho V iệ i Nam . Trên cơ sờ những thành tựu ứỉìg dụng cô tig nghệ v ụ t ạ i iro n g lĩnh vực kh i lượng - tlìu ỳ văn, th ô n g lin liê n iạc, vic n ihám , đ ịn lì v ị Iihờ vệ tin h ..., chún g ta đang phấn đấu phát triê n c ô n g nghệ vũ trụ theo hướng pháỉ huy nội lực và đẩy m ạtìh hợp lác quốc tể tro n g ỉm h vực này. T ro n g nhữ ng năm qua, m ột số thànlì tựu CIÌO klìo u học v à cô n g Iighệ vù tiụ đ ă được triển khai ứng dụrm ờ nước ta, đặc b iệ ỉ troiìG các lĩnh
\ự c tliò ỉig tin liê n lạc, k h i lượng ilìú \ văn, viễn Ihám. X u ấ t phát lừ tin h hinh phát iriề n khoa học
công nglìộ v fi {vụ trên the ciớ i, ờ V iệ t N o m và các quốc g ia khác cùng như tin h liin h tiíilìic n cứu, xây d m m vả llìự c llìi pháp luật q u ố c lé.
pháp liỉậ t quốc c ia đ icu chinh các lìoại đ ộ n g sứ dụng khoảng khôn g vQ irụ (như đă plìãn lích trcn đày.), c ó thể rút ra những kct lu ậ iỉ sau:
- Dã bước đầu tiế p cận và llụ rc lìiộn m ộ t số hoạt động n g lìic n cứu, ứna dụng cô iìg n g liộ \ ũ try ; ilìà n ỉi lậ p m ột sỏ cơ quan c lì uyên niỏai và tiên hành các l)o ụ l động hợp lá c tro iìg \ à naoài inrớc tro n g lĩn li v ụ c íìày.
- Đà bưức đầu \ ã y dựng clìic ri liạTc plìỉít iric n còng nglìộ vủ Irụ và chú trọ n g tới vẩn dc đào lạo, b ồi dường đ ội ngiì cán bộ, c lìiĩy c iì gia tro n g nước.
- Đă bước d ả ii tharn gia m ột số lio n l động quốc tể và k lu i vực về các vẩn đề kỹ tliu ậ t và pháp lý liôn quan đeti công riglìộ vũ irụ.
T u y n íiié n , do n lìic u nguyên nhân chủ quan và khách quan, phạm v i và hiệu quả lìg lìic n cứu và ừng d ụ n g C N V T ờ nưởc U\ CÒII lìạii chc, clnra lương xứ ng vớ i ỉ)lu i cầu plìát tric n k in li tc - xã hội hiện nay và Iro n g lư ơ ng Ini của dấỉ nước.
B c ji cạnlì n lu ìn g bưức ticn đáíig g h i nhân, vẫn còn lo n lọ i nluTng hạn chế và bắi cập, dvS là:
• L ĩn lì vực khoa học phảp lý về cỏng nghv vù trụ và sử d ụ n g klìoâng klìỏ n g vủ (rụ chưa dược quan tâm , dầu lư thoả đảng ớ V iệ t N am .
- Chưa có các cỏng trìn ỉì nghien cừu Irọng điêm tro n g lĩn h vực quản lý, pháp lý VC công nghệ vũ Irụ và sử dụ n g klìoàng kh ô n g vũ irụ .
- Chưa x â y dự ng được m ột lìệ thống k lìu iig chính sách, pháp lu ật về cõng tiiilìệ vu trụ và sử dụng khoảng k liô n g vũ trụ.
- Các hoạt động lìcTp lác quốc tế, gia nhập và thực th i các điều ước quoc tể, các lìoạl dộng nghiên cứu, xảy dựng pháp luật về còng nghệ vũ trụ và sử dụng khoàng không vũ Irụ clura được irié n khaé sâu rộng.
- N h iề u vấn đề/nộí dm ig lliu ộ c lĩiilì vực khoa lìỌC tự nh iô n (c ỏ tìg nghệ \ ỉì trụ ), khoa học pháp lý (k lu in g plìáp luật diẻu c h iiìl)) chưa được lic p cận và tric n khai nghiên cửu \'ả ím g dụng,
N A ỳ P i c n N . ì ỉ C u ơ H * ^ / ỉ n ự c l t t K ì i o a Í ! Ợ C D H Q C Ỉ Ỉ N , l . u ậ t h ọ c ? b ĩ ' ỉ Ị
5. K c l lu;Ịn
Tronu lìn lì vực niih iê n cửu khoa lìọc plìáp l \ . níioâi m ộ i số ii o i cô im iririh , g iá o irin lì. bải
\ í c t nuhiên cím d irỏ i uiãc dô 1>' luận cluiTiỊỊ lìoãc Ị>lìàn àiilì ihõng tin k in lì n g h iộ n i q iio c 1C. mrớc im oâi, tỉ^i cho đốn nay ỏ V iv i N ỉiỉ^i clura cỏ do tín iiy h ic a cvVu tìào vồ lu ậ l vu (rụ quốc 1C v«à quốc gia. Khác với sự p lìá l tric iì n lìíihlì và mạn lì cùa k lu in g pháp lu ậ l quốc Ic và các nước vổ sừ dụng k lì oà nu k liô n g vO trụ , c lìo clcn nay pháp luậl V iệ t Nam VC ITnlì vực nàv vần còn rấl liạn clìc. N uoại irừ m ột số rắt il các q ij\ d ịn h pháp iuậl nàni rãi rác iro n ii các vãn bùII phnp luậl vô khoa liọ c c ô n c nghệ, k lií iư ợ :m lln iv vân. Oìông (in licn lạc, hàng khôna, hàng tuíi. bim cíúnh
\ ic t i Ihõỉìu (Pháp lệ»h Bưu c lũ n h vic n ihỏng, Dự ihào Luật tần sổ vỏ tuycn đ iv n .. .). chúng ta clura có khung pháp íiiậ l điều c liin h m ộ l cáclì hộ tliố nu và to«ìn diện các van tie pháp lý liên
irớc quốc lố qưan irọ n g về hoai d ộ n g vử \rụ . Irừ m ộ l vài C ông ước VC to clìức vộ tin h hàng lìài quốc tể (IN M A R S A I ). Iliộ p ước k lia i thác về to chức vộ tiiìh hàng hải quốc t c . ..
V ớ i rilìữna lý do n cii ir c ii, viộc nglncn cứu luận cứ khoa học ch o viộc xây dựng k liu n g pháp luụt của V iệ t N a in về sử d ụ n g klìoáng klìỏng vũ trụ v i rnục đíclì lìoà bình khôn g clìi góp pliần khắc phục, g iâ i q u y c l nliữ ng lo n tại, Ịiạn ché liiộn nay Iro rig khoa học plìáp lý nước nil à, nliằm đáp írn ii các d òi h ỏi của thực tiễ ỉi hoai tlộ iìg lìg lìiẽ n cứu. úng d iin g cỏ n g lìg liộ vũ ưụ, mà còn g iú p chúng la rú l ngãn klio à n g cách giữa V iè t N am và ilie g iớ i VC vắn đề sử dụng khoàỉig k liỏ n a vCi trụ , lử n g bước liộ m cặn nhửnii thành tựu hiộn dại nhai của ih c giớ i trong lỉn h \ ực này. hồ Irợ V iệ t Nam thực hiện dây đ ii chủ qiiNcn quốc gin ờ k!)oânu k h ó n u -vũ irụ trên c o sớ cảc risuycn tấc, q u y p liạ n ì và lặ p quảtì quốc (ế hiộn đại.
ỉ) c dạt dược m ục ticu trcn , trirớ c mat. cần dị nil ra các n ội dung và pliạm v i n g liic n cửu c lìỉn li n!ur sau:
- K lìâ o cứu n ìộ l cáclì cỏ hệ th ố n g và toàn diện các \ấ n dỏ 1> luận clìung. tro n g dó có hộ cơ sờ khoa học cùa s iộc xây dựng plìáp ìuạl
d iè u c h in h h o ạ i d ộ iiịỊ M Ì trụ .
' X â y (jựnjỊ Bộ lư líộu quốc tế \ à iro n g tìirớc VC pháp luẠl diỏu c h in lì lìoạl d ộ iìg \ ũ trụ.
- N g h iê n cửu n iộ l các lì tồ n g quan toàn bộ khung plìáp luật cua L icn hợp quốc và các quốc gia đicn hìnlì về các hoại dộ»g vũ irụ : lừ đỏ so sánlì, dồ Nuấl plurơng án vận dụng phù hợp vứi điều kiộn V ịệ i Nam tro iiịỊ v iệ c x â v dựng khung pháp luật VC hoại dộnu sir dựng klìoâng k h ô n ịỊ vũ Irụ. D ồ riii llìờ i, cần lic n lìànlì nhiều hoạt đ ộ n í lừ tlu i tlìập, sưu tầm tài liộ u . xả y dư ng Bộ lư liệu dcỉì v ìCm cluJN cn đc và xâ y dựng luận cứ khoa học.
- Đè xu ấ l plurcyng án. m ỏ h in h xây dựíig k liu n g plìáp luậl V iệ l Nam VC các hoại động vũ irụ . Dãy lả m ộ l n liiv n ì \ ụ rấ i m ới và khó. V i vậy, các nội dung nglìicn cửu tro n g giai doạn dầu cầỉi lậ p Iru n g chù VCIỈ vào viêc ciira ra cnc luận cứ khoa lì ọc, xây dựng m ô h in lì câu trúc lỏ n g quái của khun g pháp liiậ í V iệ t N am , cCing n liư các diều k iộ iì dâin bào tim e hiện khu n g pháp lu ậ l V iộ l Nam về SỪ dụng klio à n g khồtig vũ trụ v i m ục d ic lì hòa bì nil.
V iệ c (iin hicu ng liícn cứu các khía cạnh pháp lý quốc lé iro n g v iộ c sừ dụng khoảng khỏn g vũ Crụ v i mục đích hoà b in h , cũng như x â y dựng kh u n g cơ sờ p liáp lý v ẻ sử d ụ iìg khoáng k liô ỉi^ vu trụ clìO V iệ l N a m đà và đang là m ột n liu cầu hét sức cấp tlìié t, nhốt là tro n g thời k ỳ loàn cầu lioá và h ội nlìặp quốc tc sâu rộng như hiện nay. vở i riHic lic u xẵy dựng và phái Iric n đ ắl nước Ihco lu rớ iìg công n g liiộ p hoá - hiện dại lioả. C h icn lược "'N g h icn cửu và ứng dụng công ngliệ v fi trụ dcn nãm 2020*’ hiện đang được co i là bước ngoặt, đánh dâu m ộl Irang m ới dầv Iric n vọng cho cỏng cuộc nghiên cửu vũ trụ và sử dụng khoảng khôn g vù trụ ở nước la. V ớ i v i ộc đẩy mạnh v iộ c ihực lìicn C hiến lưục này vả lừ sau sự kiệ n phóng llìà nh công vộ litìlì V IN AS A T - 1 vảo q u ỹ đạo vụ trụ ngày 19 tliá n g 4 lìãm 2008, klìoa học cỏng íiglìệ VII trụ V iộ t Nam dã, dang và se thúc đây nlìU cầu xâ y dựng pliáp luặl về sừ dụng khoảng
10 N .B . D ìẽ ìĩ, N .H . C m v ỉịỉ / Ĩ Ợ Ị ĩ c h i K ỉĩon bọc D H Q C Ỉ Ì N , iM Ột ÌIỌC 26 (2 0 1 0 Ỉ M J
khô ỉig vũ Irụ. Pháp íuậl về sử (lụng khoâim không vù irụ U\ bệ đỡ tạo lặp lìàiìh lang cho việc chicm lĩn li và sừ d ụ n g klio n n g không vũ trụ.
V iệ t Nnm, với chiến lược dáy nhanh lổ c độ còng Iig liiệ p lioá, h iệ n đ ạ i hoả, đ ằ v m ạnh công cuộc cúng cố an nìn lì quốc phòng, khòrìg ngửnc lảạg cường bào vệ ch ú q ii\è n quốc g ia ... không the khỏng gấp r ủ l v iệ c chiếm lĩr lì khoànc khÔMịỊ vũ trụ và việc xây dựag khung pháp lý VC sử dụng khoảng kh ô n g V II Irụ và cần plìải coi dỏ là lììộl tro n g những nội dung quan trụn g nhất cua chiến lược phát ỉriể n bền vừng!
T à i Ì ì ịn th a m kh ả o
|1| Highlights in space 2004, Prouress in space scicncc. technology and applicaliorìs. Inỉcmalional coopcraiion and space Law. (Paperback - apriĩ 2005). p.s-í.
[2| David Howarth, Space, Subjcclivily and Polilics;
A!ĩeriiaiives: Global, Local. Political, Vol. 31, 2006.p. 15
13| John c . Quale, Malcolm J, Tucsley, Space, the final frotiiicr - expanding FCC regulation o f inJcccnt content onto dlfcci broadcast saicllite Federal commitmcaiions Law Journai, Vol. 60 (2007) 36.
H I l.olta Vnkari* The environmental clcmcni in spacc I.aw: Assessing the present and cKarting the Tulure, Studies in Space Law, Mardcovcr • Jun 15»
2008, p. 11.
[5] i.cwis Solomon , The Privaii/aijon o f Spn.'c KxploriUion: Business, Technology, i.aw and Policy, Studies in Space Law. Ihrdcovcr • Mil) 31, 2008, p. 48.
[6] Jacquclinc Lai Chung. Drawing Idea from Expression: Creating a Lccal Spacc for Culỉurally Appropriated Literary Characlers, W illiam and Niary l.aw Review. Vol. 49, 2007, p. 273,
[7] [.. II. Phileplna Diederiks-Verschoor aJid V.
Kopal, An Iníroductíon To Spacc Law. 3rd ivclilion, Hardcover - Teb 19. 2008, p. 88.
[8j Suson J. Druckcr and Gary G um pcri, Kcnl l.aw al Viriual Space: Communicalion Regulation in Cybcrspace, The Hampion Press Communication Series. Conimunicaiion and Lau. Pnpcrback - Oci
IW ), p. 162.
[9] Xcm: Malcolm N, Shaw Jniernaiional ỉ,aw.
Papcrhack • Mar 25, 1994; Nandasif, MariUiii on Space Law. Uardco\cr - Jun 1979; B ill d ic m ; , Studies in Inicrnaiional spacc Law.iiardoovor - Nỉar 5, 1998; L. Ji. Philepina Diedcrik.s-Vefsclioor and V. Kopal, An Inlroducilon To Spacc Law, 3rd r.dlllon, Ifardcovcr - Feb 19,2008.
[Ĩ0 | Kermelli Hodgkins, U.S. Adviser lo Ihc f’ií\y-nỉnưỉ Session o f the UN General Assembly Remarks («1 Agenda item 74; Imem^ional Cooperation on tfw Pcaccful Uses o f Outer Space, Intcmational Ct>opcra(ion on the Peaceful Uses o f Outer Spacc.
New York.Octobcr 13,2004, p. 156.
[11] Laurcncc E. Gesell, Aviation and the l.aw, 4\h edition, Hardcover • Jun 30, 2005, p. 67.
C o n s titu tin g V i e t n a m e s e L a w on p e a c e f u l u s e s o f o u te r s p a c e
N g u y e n B a D ien, N gu y e n ilu n g C u o n g
School o f Law. i'ielnam NaHonal University. Hanoi.
144 Xuan Thuy, C auG iay, Hanoi. Vieliuvn
F ifty years ago, on 4 " O c to b e r 1957, S oviet U n io n projected successfully the S p u tn ik satellite (the Urstly a n ific ia l one ill the w o rld lo o rb it ihe Karth in ou te r space). 'I liis achievem ent was soon follow e d by a series o f fu rth e r successful experim ents. In A p ril 1961, Y u ri G agarin com pleted llic first inanncJ space flig h t, and in 1^J69 N e il A rn is tro n e became the iirs t luiman being to set foot on another cclcstial body. Ilie M o o n . It had, bv llic n . already becomc apparent that legal rules w ere indispctisabk-
N .Ị^ n H 'n . N H C ìiíTH'^/ ì ẠỊ> d u kỉtn^ỉ l i ọ c ỈQ C Ị IN . L i u ị t học 2 i '( 2 0 i ii } ỉ ' ỉ ỉ 11
il ciH iru sioiì and u iu lc s ira h lc p ra c lic c s in tlìc use o f o u te r spacc w e re lo be a v o id e d . In th is a ilic le . ihc authors drass h ric tlv (liO role and siunificance o fc x p lo rin u aiui using o f o ilie r space fo r the human life : ih e s iiu a lio n s o f c o n s titiilio n aiul d evclop m e iU o f in lc rn a tio n n l and n a tio n a l la w g o v e rn in g llic a ctivitie s o r ijs in u ih e o ilie r space and ihe acts o f researcliinc rclcva ril 10 lliis ncu fie ld in the \sorltl. In a d d itiiin , llic a u ilio rs o iillin c (ho history o f llic proccss o f d c v e lo p m c n l o f spacc technology in V ic {n :n n . A c c o r d in iily . t lic a u ltio rs Ịiiv e ilie ir c o m m e n ls that V ie tria n i. w ii li llic slralcg> o f q u ic k ly pushinj: the speed o f itid u s (ria li/a iio n ar.d m odernization; the need o f protecting o f sovereignly and Ic rriio ry , lias 10 s w ilily occupy outer spacc and b u ild ih c legal system o f using ihe space, r iiis has lo be considered as one o f Ihc most im portant contents o f sustainable devclopm enl stralcgy.
