V A N DE HOM N A Y
Doi mdi cir che quan ly KH&CN - Nhin lai va hifdng tdi
Van de doi mdi toan dien ctf che quan ly lio^t dpng Ithoa hpc va cong ngh§ (KH&CN) da dUigfc d|t ra tir each day hofn 10 nam, khi Luat KH&CN dulgrc ban hanh (ndm 2000). Nhirtig moc son ma tinh than doi mdi diTofc bien thanh hanh dong quyet liet phai ke den la khi De an doi mdi ctf chl quan ly KH&CN do Bo KH&CN xay dirtig diTigrc Thu tiTdrng Chinh phu phe duyet tai Quyet djnh sH
171/2004/QD-TTg ngay 28.9.2004.
7 nam qua, Bo KH&CN da to chufc thiTc hien De an mot each quyet liet va tiTomg ddl dong bd, do vay da dat dUitfc mot sd' ket qua dang ghi nhan, cd tac ddng tich cUic va hieu qua trong viec thiic day hoat ddng KH&CN, ddng gdp thiet thiTc cho sti phat trien kinh te' xa hdi cua dat niTdC nhOlng nam qua. Viec nhin nhan lai nhihig ket qua da dat diTdc, nhiim xay dUhg cac giai phap tiep tiic doi mdi cd che quan ly KH&CN trong thdi gian tdi la rat can thiet.
D
e an doi mdi ccf che quan ly KH&CN nam 2004 bao gom 6 noi dung chinh, do ciing la cac nhom giai phap doi mofi co ban, bao gom: 1) Hoan thien ccf che xay dUng va to chufc thuc hien nhiem vu KH&CN; 2) Doi mdri cof che quan ly va hoat dong cua cac to chufc KH&CN;3) Doi mdi cof che, chinh sach dau tu tai chinh cho hoat dpng KH&CN; 4) Doi mdri cU che quan ly nhan lUc KH&CN; 5) Phat trien thi trudng cong nghe; 6) Hoan thien cu che hoat dpng cua bp may quan ly nha nUdc ve KH&CN.
Vdi viec thUc hien quyet liet, dong bp 6 nhdm giai phap neu tren, he thong phap luat ve KH&CN cu ban dUpc hoan thien, tao moi trUdng thuan Ipfi va dong bp cho hoat dpng sang tao, doi mdi; nang lUc va to chufc bp may quan ly KH&CN dUpc kien toan;
cU che tai chinh va cof che quan
ly nhiem vu KH&CN trpng diem tifng budc dupc cai thien; cu che tu chu, tu chiu trach nhiem trong cac to chufc KH&CN cong lap dupc trien khai manh me;
budc dau hinh t h a n h lUc lUpfng doanh nghiep KH&CN di tien phong trong mpt so linh vUc, tao nen tang phat trien thi trUdng
cong nghe; cu che, chinh sach h5 trpf, dai ngp cho dpi ngia can bo nghien cufu co nhieu chuyen bien, tao d6ng luc tich cUc de hinh t h a n h nhieu nhom nghien cufu manh, dat t r i n h dp quoc t§' trong nhieu linh vUc, dac biet la hnh vUc cong nghe mdi, cong nghe cao. Sau ddy la nhQUg ket qua cu
8 Hoat dong
K H O A H O C ^ ° * ^ ^ " 9 ^ ° - 2 0 I I
V A N DE HOM N A Y
the ve tinh hinh thufc hien 6 npi dung cua De an nay.
Hoan thien cc chd xav dung va td chiiic thuv hidn nhidm vu KH&CN
NhiJng doi mdi manh me trong linh vUc nay dUpc the hien qua viec de xuat, xac dinh cac nhiem vu nghien cufu mpt each cong khai va dUdi nhieu hinh thufc khac nhau. Cu che tuyen chpn nhiem vu duuc ap dung pho bien tijf nam 2000 den nay. Co che dat hang dUpc quan tam, nhieu de tai nghien cufu da dupc cac bp/
nganh va doanh nghiep dat hang nen ket qua nghien cufu dUUc ddn n h a n vao san xua't va ddi song.
Bp KH&CN da thUc hien phan cong, phan cap hup ly nhiem vu quan ly cac chUofng trinh, de tai theo cac bp/nganh va dia phUUng.
Ben canh he thong cac chuung trinh nghien cufU trpng diem cap nha nUdc, Bp cung chu trpng to chufc thUc hien cac nhiem vu dpc lap n h a m giai quyet kip thdi mpt so' nhu cau dac thii cua san xuat kinh doanh, cdng cac bp/nganh xay diftig cac chUUng trinh cap n h a nUdc va giao cho cac bp quan ly (ChUdng trinh cong nghe sinh hpc trong linh vUc nong nghiep va thuy san giao Bp Nong nghiep va phat trien nong thon, ChUdng t r i n h hoa dUUc giao Bp Cong thuung...). Bp cung da de xuat loai hinh nhiem vu KH&CN mdi phat sinh d dia phUUng, cac dU an hd tru doanh nghiep doi mdi cong nghe (theo Nghi dinh 119/1999/
ND-CP), cac du an KH&CN quy mo ldn, nhiem vu uum tao cong nghe trong mdt so" trudng dai hpc cong ngh§ trpng diem. Dac biet, n a m 2011, Bp bat dau trien khai loai hinh nhiem vu tiem nang hd trd cac nhdm can bp tre trong
cac trUdng dai hpc (nam 2011 da phe duyet kinh phi cho 94 nhiem vu loai nay).
Thong qua cac chUUng trinh quoc gia dUpc Thii tUdng Chinh phii phe duyet, Bp KH&CN da hinh thanh mpt so loai nhiem vu cd the ho trp trUc tie'p cho dia phUUng nang cao tiem lUc va ufng dung ket qua nghien cufu vao san xuat, nhu ChUUng trinh Ho trp phdt trien tai san tri tue cua doanh nghiep (ChUUng trinh 68), Chuung trinh Nong thon mien mii, trong dd, cd loai nhiem vu do Trung UUng (Bp) trUc tiep quan ly, cd loai nhiem vu giao dia phUUng quan ly, dUpc cac dia phuUng danh gia rat cao ve hieu qua va tac dpng doi vdi san xuat. Cac chUUng trinh KH&CN trpng diem cap nha nUdc do Bp KH&CN quan ly dUpc sap xep ve to chufc mpt each phii hpp vdi tinh hinh phat trien kinh te xa hpi tiJng giai doan...
Song song vdi cac loai hinh nhiem vu KH&CN neu tren, Bp cdn phoi hpp vdi Bp Tai chinh xay dung cU che tai chinh phii hup vdi tiing loai nhiem vu, tao dieu kien thuan lpi cho cac bp/
nganh, dia phUUng quan ly tai chinh dung quy dinh va thUc hien cd hieu qua nhiem vu dUpc giao.
De nang cao hieu qua cua cong tac quan ly cac nhiem vu, chuung trinh KH&CN trpng diem, Bp da t h a n h lap Van phdng cac chUUng trinh KH&CN trpng diem cap nha nudc va Vien Danh gia khoa hpc va dinh gia cong nghe.
NhOfng dun vi chuyen trach nay da dam bao sU thd'ng nha't trong viec quan ly cac nhiem vu, ca ve phUUng dien kinh phi va chuyen mdn. Dd ciing la sU nd lUc trong viec tach biet nhiem vu cua to'
chufc quan ly nha nUdc va nhiem vu ciia td chufc sU nghiep trong boat dpng quan ly cac nhiem vu nghien cufu ndi chung. Cdng tac danh gia cac nhiem vu cap nha nUdc da gdp phan nang cao hieu qua cac de tai, phan dinh rd tam nhiem vu va xac dinh nhiJng yeu kem trong td chufc thUc hien nhiem vu de khdc phuc mpt each kip thdi.
Mpt ddi mdi mang tinh dot pha niJa la sU phan tach loai hinh nghien cufu va kenh ho trp de quan ly. Theo dd, vdi cac nhiem vu nghien cufu cU ban, Bp da md ra kenh tai chinh ho trp ti^ Quy Phat trien KH&CN qud'c gia, ap dung CO che tai chinh rieng, vdi nhufng yeu cau va dieu kien dac thii.
Viec dieu chinh, thay ddi nhiJfng cU che nay da tao dUpc khdng khi ddi mdi va mdi trUdng canh tranh lanh manh, dan chu, khach quan ddi vdi cac chii the tham gia boat dpng nghien cufu, sang tao, dUpc cpng dong KH&CN danh gia cao.
Ddi mdi co'che nuan ly va hoat ddng cua cac td chirc KH&CN
Ngay sau khi Luat KH&CN dupc ban hanh, Bp da xay dUng trinh Chinh phii ban hanh Nghi dinh 81/2001/ND-CP Nhd dd', cac td chufc KH&CN da dUpc td chufc lai va hinh thanh lUc luung mdi, tang cUdng tiem lUc KH&CN ciia dat nUdc. Ben canh cac td chufc KH&CN cdng lap, da ra ddi cac td chufc KH&CN ngoai cdng lap, phat trien nhanh va manh (den nay da cd gan 900 td chufc KH&CN loai nay trong tdng so bun 1.600 td chufc KH&CN trong ca nUdc). Cac td chufc ngoai cdng lap boat ddng theo cU che tU chii hoan toan ve tai chinh, la
So thang 10.201 1 ^ J ^ Q ^ 4 J , J Q ( .
V A N DE H O M N A Y
mo hmh cho \iec doi mo'i co' cln>
boat dpng cua cac td chdc cdng lap, tao tien de cho viec xay dUng Nghi dinh 115/2005/ND-CP ve cU che tu chu, tu chiu trach nhiem cua cac td chufc KH&CN cdng lap va Nghi dinh 80/2007/ND-CP ve doanh nghiep KH&CN sau nay.
Bd KH&CN cung da chu tri va phdi hpp vdi cac bp/nganh, dia phuUng xay dUng va ban hanh nhieu van ban hUdng dan cac Nghi dinh neu tren nhU: Thdng tu lien tich sd 12/2006/TTLT/
BKHCN-BTC-BNV, Thdng tU 06/2008/TTLT/BKHCN-BNV- BTC, Thdng tu 31/2008/TT- BLDTBXH, Quyet dinh 08/2007/
QD-BKHCN. Sau qua trinh trien khai cac Nghi dinh, Bp da cd sU tdng ket, danh gia, rut kinh nghiem va trinh Chinh phii sijfa ddi, bd sung mpt sd dieu cua Nghi dinh 115/2005/ND-CP va Nghi dinh 80/2007/ND-CP, the hien d tU tUdng va ndi dung ciia Nghi dinh sd 96/2010/ND-CP ban hanh ngay 20.9.2010. Theo dd, Chinh phu gia han thdi gian hoan thanh viec chuyen ddi sang cd che tu chii, tU chiu trach nhiem
cua cac to cluic K I I L ^ C N con^ I'.ip den nam 2013 va bd sung cac cd che bo trp de thuc day manh viec thuc hien cU che tU chii, chuyen ddi va hinh thanh doanh nghiep KH&CN.
Vdi sU ra ddi cua cac v&n ban phap quy nay, cac dun vi cdng lap dupc giao quyen tU chii cao ve xac dinh nhiem vu, td chufc bp may va tai chinh, quyen dUpc san xua't kinh doanh nhU doanh nghiep va dUpc cap dang ky kinh doanh, hudng mpi Uu dai nhU doanh nghiep. Cu che nay da gdp phan tao hanh lang phap ly cho viec dUa nhanh ket qua nghien cufu vao san xuat, tao dieu kien cho cac nha khoa hpc cd thu nhap xufng dang tCr boat dpng nghien cufu. So lupng cac td chufc thUc hien cU che tU chu, tU chiu trach nhiem ngay cang gia tang, chiem tdi 80% sd td chufc dang ky d cac bp/nganh, dia phUUng, trong dd khoang 65% sd td chufc cd de an chuyen ddi sang cu che mdi dUdc phe duyet. Da cd khoang 2.000 doanh nghiep dii dieu kien cong nhan la doanh nghiep KH&CN,
1 long dd cd 15% so doanh nghi$p (() khdi ngudn tii cdc vi§n nghi§ii I lfu, trudng dai hpc.
Ddi mdi cc chd, chinh sach dau ttf tai chinh cho hoat ddng KH&CN
Doi vdi nguon ddu tU tii ngdn .sfirii nh.d niCdc, tii nam 2000, (^idc hdi da quyd't dinh mufc chi 2' r tdng chi ng£in sach nhd niidc (ho KH&CN. H^ng ndm, B6 KII&CN da xay difng k^ hoach phan bd va sii dung cd hi§u qua iiK^udn ngan sach nay, co chii y phan bd kinh phi sU nghiep khoa hoc tdng them cho c^c ddn vi sit (lung diing muc dich, hieu qua.
lu ndm 2008, Bd da de xuat va dupc Chinh phu chap nhan bo sung quy dinh tai Nghi dinh sd 28/2008/ND-CP cho phep Bo duuc quyen kiem tra, giam sat viec sii dung ngan sach nha ntfdc ve KH&CN d cac bd/nganh, dia phuung, nhd dd che do bao cao tinh hinh sii dung ngan sach da dupc cai thien, ho tru cho cong tac lap ke hoach hang nam. Rieng phan kinh phi dau tU phat triln (chiem 40-44^^^ kinh phi danh cho KH&CN), BQ van chUa diicfc tham gia vao qu^ trinh phan bo nen r a t khd kiem tra, giam sdt tinh hinh suf dung nguon ngSn sach nay. Nhieu bo/nganh, dia phuung suf dung khong dung myc dich hoac khong suf dung nguon nay, ty le suf dung chi khoang 40- 45%, cd dia phUdng dUdi 20%.
Dot vdi nguon ddu tU tH xa iioi, dac biet la tii doanh nghigp, Bp da n5 lUc tao cd che khuyen khich cac doanh nghiep va moi td chufc, ca nh^n dau tU kinh ph cho hoat ddng KH&CN. Dili hinh nhu viec de xuat va cim vdi Bd Tai chinh x i y diftig Lu|
Thue thu n h a p doanh nghie]
10 Hoat tfonn
K H O A H O C s^*'^^"^ 10.2011 ^N.
V A N DE H O M N A Y
sufa ddi, quy dinh doanh nghiep dupc trich tdi 10% lpi nhuan trudc thue t h a n h lap Quy Phat trien KH&CN cua doanh nghiep va cd hudng d i n ve phuung thufc t h a n h lap quy nay. Den nay da cd bun 20 tinh va hang tram doanh nghiep t h a n h lap Quy, tao ngudn vd'n kha ldn cho boat dpng KH&CN. Tuy nhien, dau tU ciia cac doanh nghiep (khoang 350- 4()0 trieu USD) v i n thap hun dau tu tii ngan sach nha nUdc (khoang 600 trieu USD), chUa dat muc tieu 1,5% GDP vao nam 2010 nhu du kien.
Ve viec sH dung itinii ph,i tii ngdn sdch, niid niidc, Bd da chu tri, phdi hup vdi Bp Tai chinh xay dung cac Thdng tU lien tich sd 93 (nam 2006), 44 (nam 2007) n h a m dun gian hda thu tuc hanh chinh, che dp chiing tCr, nang cao dinh mufc chi cho phii hpp vdi dac thii cua boat ddng nghien cufu..
Viec khai trUUng va dUa vao boat ddng Quy Phat trien KH&CN qud'c gia t\i t h a n g 3.2008 da danh dau sU ra ddi ciia mdt md hinh mdi trong quan ly tai chinh cho KH&CN, gdp phan da dang hda cac kenh tai chinh ho trp cho boat dpng nghien cufu, tao cu hpi cho mpi t h a n h phan trong xa hpi duuc tiep can vdi cac ngudn tai chinh cua Chinh phu khi tien h a n h cac boat ddng KH&CN.
Viec t h a n h lap them Quy Ddi mdi cdng nghe qud'c gia {tii thang 8.2011) ciing md ra nhieu cU hpi mdi, mang tinh dot pha trong hd trpf doanh nghiep dau tU ddi mdi cdng nghe de nang cao nang suat, chat liipfng va gia tri gia tang cua san pham, hang hda. Hien nay, Bp cung dang hoan thien De an ve Quy Dau tU mao hiem cdng ngh§ cao de trinh Thu tUdng Chinh phu, tao ngudn kinh phi
cho boat ddng nghien cufu cd dac thii riii ro cao.
Ddi mdi cc che quan ly nhan lire KH&CN
Bp da Cling vdi Bp Npi vu ban hanh he thdng tieu chuan ngach, bac cdng chufc, vien chufc trong linh vUc KH&CN. Hang nam, Bp td chufc cdc ky thi nang ngach cho cac can bd khoa hpc la nghien cufu vien va ky sU; td chufc nhieu khda dao tao, bdi dUdng cho dpi ngu cdn bp nghien cufu va quan ly ve KH&CN trong ca nUdc. Dd'i vdi can bp quan ly KH&CN d dia phuung, Bp da de xua't va ciing Bd Ndi vu ban hanh Thdng tu Hen tich sd 15 (nam 2003) va 05 (nam 2008), quy dinh viec cd bien che chuyen trach ve KH&CN cap quan, huyen, giiip cac dia phuung tang cUdng dpi ngu quan ly KH&CN d cu sd...
De tao sU dot pha trong cu che suf dung, trpng dung nhan tai, can bp KH&CN, tCr nam 2006, Bd da xay dUng De an dao tao can bp khoa hpc theo e kip va De an suf dung, trpng dung can bp KH&CN va trinh Thu tUdng Chinh phii xem xet, ban hanh Quyet dinh ve mdt so chinh sach thi diem ddi vdi can bp KH&CN: Ap dung cu che dac biet ve tai chinh dd'i vdi cac nha khoa hpc dUpc giao chii tri nhiem vu KH&CN dac biet cap qudc gia; ap dung cU che tu chii tai chinh dac biet ddi vdi can bd KH&CN xua't sac dUpc giao nhiem vu UUm tao cdng nghe, doanh nghiep KH&CN tai cac trudng dai hpc, cac td chufc KH&CN trpng diem; ban hanh bd sung mpt so chinh sach tao dieu kien thuan lpi cho cac nha khoa hpc ngUdi Viet Nam d nUdc ngoai va cac nha khoa hpc ngUdi nUdc ngoai den lam viec d Viet
Nam. Tuy nhien, vi mdt so ly do khach quan va chii quan nen cac chinh sach nay chUa dUpc cac cap cd tham quyen thdng nhat trinh Thii tudng phe duyet.
Phat trien thi trcdng cdng nghe
Nhieu boat dpng xiic tien phat trien thi trUdng cdng nghe da dupc trien khai, dien hinh la Chp cdng nghe va thie't bi (Techmart) da tao mdi trUdng gan ket nha khoa hpc, nha quan ly vdi nha san xuat, kinh doanh, dUpc danh gia la mdt trong nhiifng hinh thufc hieu qua de thUUng mai hda ket qua nghien cufu KH&CN. De an Phat trien thi trUdng cdng nghe do Bp KH&CN xay dUng da dupc Thu tudng Chinh phu phe duyet nam 2004. So vdi giai doan 2001- 2005, sd lupng giao dich, mua ban cdng nghe giai doan 2006-2010 da tang hun 3 lan, dat gan 6.000 ty ddng. Ngoai ra, cac Techmart ao, Techmart dia phuung vdi vai tro hd trp cac boat dpng hau Techmart ciing dUpc trien khai d nhieu dia phUUng, thudng xuyen cung cap thdng tin ve cdng nghe, thie't bi mdi cho cac doanh nghiep cd nhu cau tim mua va hd trp cac dun vi cd cdng nghe, thie't hi can chao ban...
Hien nay, Bd KH&CN dang xay dung De an phat trien thi trudng cdng nghe de trinh Thu tudng Chinh phii vdi nhieu ndi dung mdi, trong dd dac biet coi trpng viec xay dUng he thd'ng cac td chufc dich vu trung gian trong thi trudng cdng nghe, trpng tam la cac dun vi sU nghiep dinh gia cdng nghe, danh gia, kiem nghiem, tU van, tham dinh, giam dinh cdng nghe..., giup ket ndi ngudn cung va ngudn cau cdng nghe, giup ddi mdi cdng nghe cho
SO thang 10.201 I ^ ^ Q ^ j j Q ^ ^ 11
V A N DE HOM NAY
doanh nghiep tif ngudn nghien cufu trong va ngoai nUdc.
Hoan thidn cc che hoat ddng cua bd niay quan ly nha nutrc ve KH&CN
Mdi trudng phap ly ve KH&CN dupc hoan thien vdi 7 dao luat chuyen nganh quan trpng, 42 van ban cap Chinh phu/Thu tudng Chinh phu, 121 van ban cap Bp trUdng dUpc ban hanh trong thdi gian qua, da tao lap mdt hanh lang phap ly tuung ddi toan dien va ddng bd cho linh vuc KH&CN. Td chufc bp may quan ly nha nUdc ve KH&CN da cd budc kien toan cU ban va theo hudng ngay cang hoan thien. Da tach biet chufc nang quan ly nha nUdc vdi hoat ddng sU nghiep;
bd sung va tang cUdng nang lUc quan ly nha nUdc ve ufng dung va phat trien cdng nghe, thdng tin va thdng ke KH&CN, nang lUpng nguyen tii va an toan hat nhan;
tang cUdng cac nhiem vu quan ly, giam sat cac chUUng trinh trpng diem cap nha nUdc, danh gia khoa hpc va dinh gia cdng
nghe, doanh nghiep KH&CN, hoat ddng KH&CN dia phuung...
Bd cung da xay dUng cac de an thanh lap mdt sd dun vi quan ly nha nUdc va sU nghiep de thUc hien cac chufc nang mdi, nhU Cue Ung dung va phat trien cdng nghe. Cue phat trien thi trUdng va doanh nghiep KH&CN...
Mot Sd tdn tai ddi hdi tien tuc ddi mdi cc che quan ly KH&CN
Ve cu ban, ca 6 nhdm giai phap ciia De an ddi mdi cu che quan ly KH&CN da dUpc Bp KH&CN trien khai ddng bd va dat ket qua tich cUc. Tuy nhien, trong thdi gian tdi, can tie'p tuc cd nhufng dot pha de thao gd khd khan, vUdng mdc trong qua trinh thuc hien va phat huy hieu qua trong thuc tiln, dac biet la 3 nhdm giai phap sau:
Hoan thien cu che xay dUng va td chufc thUc hien nhiem vu KH&CN: Hien nay, cu che quan ly va td chufc thUc hien cac nhiem vu KH&CN trpng diem cdn nhieu bat cap. Cac ndi dung nhiem vu KH&CN chua gan vdi nhu cau
sdn xua't kinh doanh, chUa co nhieu ddng gdp mang tinh d6t phd cho nen kinh te dat nUdc, ty 1? cdc nhi^m vu dSt hang va cd kh^ nang thUUng mai hda con thap. Viec xem xdt, r^ sodt lai de ho^n thipn cu che, chinh sach ve qu^n ly va td chufc thUc hien cac nhiem vu KH&CN Id rat can thiet.
Ddi mdi cd che, chinh sdch dAu tu tdi chinh cho KH&CN:
Nhiifng nam qua, cU che tdi chinh cho boat dpng KH&CN da co mpt so chuyen bien song chUa cd nhufng thay ddi mang tinh dot pha de tao dpng lUc cho phat trien KH&CN. Van con ton tai tinh trang phan tan nguon vdn ngan sach nha nUdc ve diu tU phat trien KH&CN; van de tao ngudn, cu cau va phUUng thdrc phan bd, dieu tiet, sijf dung ngan sach nha nUdc cho KH&CN con bat cap; chUa hinh thanh dUpc ccf che phii hup de huy dpng ngudn lUc dau tu tCr doanh nghiep va xa hdi cho boat ddng KH&CN.
Ddi mdi cu che quan ly nhan luc KH&CN: Cac chinh sach dai ngp cho dpi ngu can bp KH&CN la rat can thiet nhUng den nay vdn chUa dUdc thdng qua, gay nhieu tac dpng tieu cUc den n6 lUc ddi mdi cu che quan ly chung ve KH&CN ma Bp KH&CN da va dang trien khai •
TS (tJieo tdi lieu cua Bo KH&CN)