BAO VE DONC VAT HOANC DA, NGUY CAP, guV, mm
MOT SO KINH NGHIEM TRONG THVC HANH QUY^N CONG TO VA KIEM SAT DIEU TRA VU AN
HINH SU VE BAO V£ DONG VAT HOANG DA
UNG THI THANH DlTONG*
Chu dong, phoi hop tich c ^ , ch^t che vol Cor quan dieu tra ngay tu khi phat hi|n toi pham vi pham cac quy dinh ve bao ve dong vat hoang da va kip thdi kiem sat viec xu ly vat ehung la mi tien hang dau trong cong tac thuc hanh quy^n cdng to, kiim sat dieu tra vy an lien quan den dong v^t hoang da.
Tic khoa: Kiem sat dieu tra; dgng vat hoang dd.
Nhan bdi: 10/01/2020; bien tap xong: 14/01/2020; i t bdi: 16/01/2020
Quang Nam la noi giao thoa giiia cac he thuc vat phia Bac va phia Nam. Vi vay, rimg tu nhien d tinh Quang Nam eo tinh da dang sinh hgc cao vdi su hien dien eua nhieu loai dgng vat hoang da, nguy cap, quy, hiem.
Trong nhung nam qua, Quang Nam la
"diem nong" trong budn ban, van chuyen dpng vat hoang da, nguy cap, quy, hiem (sau day gpi tat la DVHD) chinh quyen dia phuang da rat quyet liet trong viec chi dao cong tac bao ve cac loai DVHD. Cu the, cac lye luong chiic nang thudng xuySn tudn tra de kiem soat chat che tinh trang san bat, buon ban, van chuyen DVHD, nhat la d cac dia ban trpng diem nhu huyen Nam Giang, huyen Phudc Son.
Tuy nhien, tinh trang san bat, budn ban, van chuyen va tieu thu trai phap luat cac loai DVHD tren dia ban tinh van eon dien
bien phirc tap. Cac doi tupng vi pham co nhieu thu doan tinh vi nham tron tranh viec phat hien, xir ly ciia lye lupng chiic nang. Mat khac, hp thudng sdng d viing cao, la dan tpc it ngudi, eo trinh dp van hda thap va dieu kien kinh tk khd khan.
Do do, cong tac dau tranh vdi loai tgi pham nay khdng chi dam bao viec xii ly nghiem minh ngudi co hanh vi vi pham quy dinh ve bao ve DVHD, ma eon phai tinh den nhirng yeu td xa hpi khac. Vi vay, doi hdi cac cap, cae nganh, dac biet la cac ca quan tien hanh to tung phai eo su chii dpng phoi hop de giai quySt th4u tinh dat ly loai tgi pham nay.
Trong hai nam 2018 va nam 2019, Vien kiem sat nhan dan (VKSND) hai
"Phong 3.
Quang Nam.
Vien kiim sat nhan dan tinh
Tap chi 1 S603Q02oV_Kl£MSAT 1
BAO VE DONG VAT HOANC DA, NCUY CAP, QUY, HIEM
cap eua tinh Quang Nam da thy ly ki^m sat 16 vu an lien quan den bao ve DVHD.
Dien hinh nhu vu Pham Thi Thuan nudi, nhot 13 ca the ran ho chiia, 08 ca the ky da van; vu Huynh Thi Kim Cuong ed hanh vi buon ban 02 ca the ran ho ehiia, 03 ca the nia dau t o . . . Ngoai ran ho chiia, ky da vSn, nia dau to thi te te, riia hop vang mien Trung la nhUng ea the dpng vat thudng dupe cac doi tuong nuoi nhdt, van chuyen, budn ban vdi nhimg each thirc nguy trang rat tinh vi nham qua mat lye luang chiic nang tren dia ban tinh Quang Nam.
Nhan thiie rang, ddi vdi cac vu an lien quan den bao ve DVHD thi viec b i t qua tang ngudi cd hanh vi pham tdi, thu giu kip thdi vat chimg la DVHD rat quan trpng. Neu ca quan chirc nang khdng thu giir dupe vat chiing hoac vat ehung tam giii khong dam bao diing trinh tu thii tuc theo quy dinh se khong xir ly dugc cae doi tugng vi pham. Vi tinh dac thu eua loai tdi nay nen trong qua trinh thye hanh quyen edng to va kiem sat dieu tra, lanh dao ViSn het sire quan tam, chii trpng kiem sat ngay tir khau tiep nhan, xii ly td giac, tin bao ve tpi pham. Viec phe ehuan khdi to bi can, phe ehuan bat ngudi bi giii trong trudng hpp khan cap, gia han tam giii, tam giam bao dam kip thdi, diing quy dinh eua phap luat. Cac Kiem sat vien da thyc hien tdt edng tac phoi hpp vdi cac Dieu tra vien, kip thdi de ra yeu cau dieu tra va don ddc thyc hien. Trong nam 2019, Vien kiem sat hai cap tinh Quang Nam da truy to cac bi can trong 04 vu ve T6i vi pham quy dinh ve bao ve dpng vat nguy cap, quy, hiem (Dieu 244 Bd luat Hinh sy nam 2015), nhieu nhat trong
nhirng nam gan day.
Tuy nhien, trong qua trinh thyc hanh quyen cong to va kiSm sat di6u tra vu an lien quan d i n bao ve DVHD thi VKSND tinh Quang Nam ciing gap mot so kho khan, vudng mac nhat dinh, dd la:
Thu nhdt, hien nay tren dia ban tinh Quang Nam khong ed dan vi eo chiic nang giam dinh. Tat ca cac trudng hpp giam dinh DVHD tu trudc den nay deu phai gui den Vien sinh th^i va tai nguyen sinh vat thupc Vien han lam khoa hpc va cong nghe Viet Nam tai Ha Npi. Vi vay, viec giai quyet vy an co lien quan den DVHD ton nhieu kinh phi, thdi gian keo dai, tham ehi anh hudng den viec bao quan vat chiing la DVHD trong thdi gian chd giam dinh do hien tai eae dcm vi nhu CO quan Kiem lam, C o quan canh sat dieu tra Cong an tinh Quang Nam van ehua co CO sd nuoi nhdt doi vdi cae loai dpng vat mang tinh dae thu hay ehua eo nhan vien eham soc DVHD tir giai doan tam giir cho den khi co quyet dinh xir ly vat chimg.
Ben canh do, viec nuoi nhdt qua lau c6 the xay ra trudng hop ca the dpng vat suy kiet, chet hoac tron thoat... dan den khong CO vat chiing de giam dinh va khong cd co sd de xii ly hanh vi vi pham.
Thii- hai, viec xac dinh nhan than ciia ngudi pham tpi hien nay con nhieu bat cap, nhu trudng hpp C a quan Canh sat dieu tra c6 yeu cau tra cuu tien an, tien sy, nhan than ngudi ed hanh vi pham tpi vi pham eae quy dinh ve bao ve DVHD, nhung neu co quan eo tham quy§n xir phat vi pham hanh chinh ddi vdi hanh vi nay khong cap nhat viec xir phat tren he thong, dii lieu tra ciiu cua C o quan Cdng an thi k6t qua xac minh nhan than cua
I Tap chi 5 0 I K I E M S A T -
BAO VE DONG VAT HOANG DA, NGUY CAP, QUY, HIEM
ngudi pham tpi se khong chmh xae. Vi du, trudng hpp Nguyen Van A bi co quan Kiam lam huyen X, tinh Y xir phat vi pham hanh chinh ve hanh vi buon ban DVHD. Sau do, Cong an tinh K phat hien, bat giu A ve hanh vi vi pham quy dinh ve bao ve dpng vat nguy cap, quy, hiem. Qua trinh dieu tra, A khdng khai viec trudc do da bi xir phat vi pham hanh chinh. Ket qua tra cim tien an, tien su khong the hien viec A da hi xir phat vi pham hanh chinh tir co quan Kiem lam. Do dd, viec xac dinh nhan than ciia A khong chinh xac, anh hudng den viec ap dung hinh phat sau nay. Ngoai ra, con co rat nhieu e a quan dupe giao tham quyen xu phat vi pham hanh chinh nhu Chii tich Uy ban nhan dan, Cong an rihan dan, Bp dpi bien phong, Canh sat bien... nhung viec cap nhat thong tin, quan ly ngudi bi xir phat vi pham hanh chinh trong linh vyc bao ve DVHD khong day du se anh hudng khdng nhd den xac dinh nhan than khi xir ly tpi pham ve bao ve DVHD, lam cho viec kiem sat ket luan dieu tra cung nhu danh gia nhan than bi can trong giai doan truy to se thieu chinh xac, toan dien. Do la chua ke trong giai doan xet xii, neu Toa an thu thap chiing cii mdi (bi eao eo quyet dinh xu phat vi pham hanh chinh ve hanh vi lien quan den vi pham quy dinh ve bao ve dpng vat hoang da ciia co quan Kiem lam ma trong ho sa ehua the hien) va tra ho sa de dieu tra bd sung; keo dai thdi han td tung giai quyet eua vy an.
Thie ba, vudng mac trong cac quy dinh ciia phap luat: Dieu 90 Bd luat To tung hinh sy (BLTTHS) nam 2015 quy dinh vh bao quan vat chiing, khdng liet ke DVHD vao ddi tupng dugc giam dinh ngay, trong
khi do tai diSm d khoan 3 Diiu 106 BLTTHS nam 2015 quy dinh xir ly vat chirng nhu sau "...d, Vat chiing la dpng vat hoang da va thyc vat ngoai lai thi ngay sau khi co kk luan giam dinh phai giao cho CO quan quan ly chuyen nganh co thdm quyen xu ly theo quy dinh ciia phap luat...". D i l m a khoan 1 Di^u 7 Nghi quy^t 05/2018/NQ-HDTP ngay 05/11/2018 ciia Hpi d6ng Th4m phan hudng dan ap dung DiSu 234 ve Tpi vi pham quy dinh ve bao ve dpng vat hoang da va Dieu 244 ve Tpi vi pham quy dinh ve bao ve dpng vat nguy cap, quy, hiem ciia Bp luat Hinh su quy dinh: "... Vat chiing la dpng vat hoang da, dpng vat nguy cap, quy, hiem con song thi ngay sau khi co ket luan giam dinh phai giao cho c a quan quan ly chuyen nganh de tra vk ty nhien, giao cho trung tam cihi hp, khu bao tdn thien nhien, vudn quoc gia hoac giao cho co quan, to chirc khac theo quy dinh ciia phap luat...". Nhung co quan quan ly chuyen nganh co tham quyen tiep nhan theo quy dinh eua phap luat doi vdi DVHD la ca quan nao, hien v l n con nhi^u y ki8n ehua di6ng nhit do chua co van ban hudng d i n nen cac dia phuong co thS van dung nhimg each khac nhau.
Trudc tinh hinh mua ban, van chuyen DVHD ngay cang phiic tap, thong qua cong tac thye hanh quy^n eong t6 va kiSm sat di6u tra vu an lien quan den bao ve DVHD, chiing toi nit ra mot s6 kinh nghiem nhu sau:
Mot Id, do cac vu an lien quan dSn bao ve DVHD CO tinh dac thu v^ d6i tupng, vi vay, phai kip thdi phdi hgp vdi Co quan digu tra ngay tir khi phat hien tgi pham va chu dpng ph6i hop trong suot qua trinh
So 03/2020
Tap chi _KIEMSAT I 5 1
BAO VE DONG VAT HOANG DA, NGVY C ^ , QUY, HIEM
dieu tra. Tir nam 2018, VKSND tinh Quang Nam da chii dgng phdi hop vdi cac CO quan Uen quan gom Cong an tinh, Toa an nhan dan tinh, Bp ehi huy Bp dpi bien phong, Cue Hai quan tinh, Chi cue Kiem lam tinh, Bp Tu lenh vung canh sat bien 2, Thanh tra tinh. Cue Thue tinh, Trai giam An Diem va Cue Quan ly thi trudng tinh Quang Nam da ky ket Quy che phoi hop sd 01/QCPH trong viec thuc hien mot sd quy dinh eiia BLTTHS nam 2015 ve viec tiep nhan, giai quyet to giac, tin bao ve tpi pham, kien nghi khdi td. Tren c a sd quy che nay, cac dcm vi co lien quan da cd su chii dpng phdi, hop tdt ngay tir giai doan dau trong viec giai quyet eae nguon tin ve tpi pham lien quan den DVHD, tir dd, qua trinh dieu tra, truy to, xet xir dien ra thong suot theo quy dinh va han che thap nhat nhung vi pham co the phat smh.
Ngoai ra, VKSND tinh Quang Nam va VKSND tinh Se Koong - Lao eung da ky ket Bien ban ghi nhd hop tac, trong dd nhan manh npi dung phoi hpp eong tac uy thac tu phap trong thyc hien nhiem vu;
phdi hpp chat che trong cdng tac cung cap thdng tin phong, chdng tpi pham noi ehung va tpi pham lien quan den vi pham eae quy dinh ve bao ve DVHD noi rieng va giai quyet cac vu viec lien quan xay ra trong khu vuc bien gidi.
Hai Id, DVHD thudng sinh song trong moi trudng tu nhien, neu bi each ly vdi mdi trudng quen thupc se de chet, suy kiet, do do, khi phat hien sy viec vi pham bao ve DVHD can yeu eau xu ly kip thdi vy viec theo quy dinh nhu yeu c&u giam dinh ve ehung loai, trpng luang... de nhanh chong tha chiing ve moi trudng sinh sdng tu nhien cang sdm cang tdt. Do
vay, cac co quan chirc nang phai nhanh chdng tien hanh phan loai so bp cac ea the loai, ddng thdi lien he vdi C a quan giam dinh (Vien sinh thai va tai nguyen sinh vat thude Vi?n Han lam khoa hgc va cdng nghe Viet Nam tai Ha Ndi), co quan eo ehiic nang bao ton cac DVHD de chii ddng trong viec giam dinh ciing nhu biet each bao ve doi vdi timg ea the trudc khi gui di giam dinh.
Ba Id, thong thudng viec phat hien, bat giii cac doi tugng vi pham quy dinh v^
bao ve DVHD ehii yeu thupc trudng hop bat qua tang, sau dd lap bien ban xir ly vi pham. Trucmg hgp ngudi bi bat, ngudi bi khdi t6 khdng nhan tpi, tai lieu chimg cir CO mau thuan hoac ehua ro thi trudc khi xem xet, phe ehuan, Kiem sat vien phai true tiep lay Idi khai cua ngudi bi bat qua tang; hdi cung bi can de xem xet, de xuat phe ehuan cd can cii, chong bo lot tpi pham va ngudi pham tpi, khong lam oan ngudi v6 tpi. Sau khdi to, Kiem sat vi^n can bam sat qua trinh dieu tra, nam chac tien dp dieu tra, chu ddng de ra yeu cau dieu tra; tuy theo tinh chat vu an ma Kiem sat vien de ra mdt hay nhieu ban yeu cau dieu tra; thudng xuyen don ddc, kiem tra, yeu cau Dieu tra vien eung cap ngay nhiing tai lieu, chimg cir mdi thu thap dupe de kiem sat viSc xir ly vu an kip thdi theo khoan 5 B'xhu 88 BLTTHS nam 2015.
Bon Id. ehii trgng nang cao nang luc chuyen mon cho ddi ngii can bp, Kiem sat vien, dac biet ddi vdi viec giai quyet nhiing vy an lien quan bao ve DVHD thi can trang bi cho Kiem sat vien ky nang nhan dien loai, dac diem loai DVHD d l khong hi dpng, liing tiing trong eong tac
I Tap chi 5 2 I K3EMSAT_
BAO VE DONG V^T HOANG DA, NGUY CAP, OUY, HIEM
phdi hpp xu ly giai doan tiSp nhan tin bao, td giac v6 tpi pham; thudng xuyen tdng hpp nhung phuang phap, each lam hay, tdng hgp nhung sai sot, vi pham trong giai quySt cac vu an ed lien quan den bao ve DVHD dS thong bao den Vien kiem sat hai cip nit kinh nghiem; trudng hop cap dudi CO vudng mac ve quan diem ciing nhu dudng Idi giai quyet thi kip thdi bao cao thinh thi VKSND tinh.
Trong nhung nam qua, tinh Quang Nam con nhan dupe su hd trp tich eye ciia Trung tam giao due thien nhien (ENV) - mdt td ehiic xa hpi true thude Lien hiep
eae Hpi khoa hpc va ky thuat Viet Nam) trong viec tang cudng thS ch6, chinh sach va thyc thi phap luat vh bao ve mdi trudng va DVHD, tap hudn cho cae ca quan ti8n hanh td tung tren dia ban tinh Quang Nam ddi vdi cae hanh vi san bfit, mua ban trai phep DVHD. Nhimg tai lieu ma ENV cung cap la nhirng tu lieu tham khao rSt ed gia tri, la mdt phan cam nang trong cdng tac kiem sat dieu tra, truy td, xet xii eae vu an lien quan den bao ve DVHD, gdp phan thyc hien Cdng udc ve budn ban qudc te cac loai dgng, thuc vat hoang da nguy cap (Cdng udc CITES), n
VEAPDUNG,
(TiSp theo trang 48) nang trach nhiem hmh su tren ddi vdi A, vd hinh ehung se khdng co su cdng bang, phan hoa miie do nguy hiem cho xa hdi giua cae hanh vi cd miic do nguy hiem khac nhau tren thuc te, hanh vi xiii giyc ciia A ddi vdi B se khdng hi xem xet.
Thu ba, xet ve mat tuang ty phap luat, trudng hpp nay cd net tuang ddng ddi vdi each hieu Tdi chira chap hoac tieu thy tai san do ngudi khac pham tdi ma cd quy dinh tai D i k 323 BLHS hien hanh. Ddi vdi tdi danh nay, v l n cd hai y kien trai ngugc nhau ve viec ngudi tieu thy hoac chira chap tai san do ngudi khong phai chiu ttach nhiem hinh sy vi khdng dap ling ve mat chii the cua tdi pham ed bi truy ciiu trach nhiem hinh sy vk tpi quy dinh tai Dieu 323 BLHS hay khdng?^.
Hien nay, vudng mac nay da dupe Toa an nhan dan tdi eao giai dap tai Cdng van sd
64/TANDTC-PC ngay 03/4/2019 tai muc 8 PhIn I, theo dd, trudng hpp ngudi thyc hien hanh vi pham tdi trudc khdng hi truy ciiu trach nhiem hinh sy do chua dii tudi chiu trach nhiem hinh su thi ngudi tieu thu hoac chira ch4p tai san do hp pham tdi ma cd van phai chiu ttach nhiem hmh sy nSu dap ling cac y§u td khac eiia tdi pham. Ngupc lai, ddi vdi tinh tik tang nang trach nhiem hinh su
"xiii giuc ngudi dudi 18 tudi pham tdi" c6 thi van dung each hieu tren de ap dung.
Nhu vay, mac dii da duoc quy dinh tir rat lau nhung tinh ti§t tang nang trach nhiem hinh sy "xiii giuc ngudi dudi 18 tudi pham tdi" vln cd nhiing khd khan, vudng mac nhat dinh khi ap dung trong thyc tien. Do do, de thdng nhat nhan thiic giira cae eo quan tien hanh td tung, dam bao sy cdng bSng ciia phap luat, d^ nghi Uen nganh tu phap Trung uong sdm co hudng din chinh thiic nham thao go cac vudng mac neu tren.n
3. Bai viit "Cdn co su thdng nhdt khi dp dung Dieu 250 Bo ludt Hinh si/' ciia tac gia Quang TiSn dirac dang tren trang: httpV/www.vksndtc gov vii/tin-chi-tiet-5387.
So 03/2020
Tap ehi _KJEMSAT I 5 3