Nghien cCTu - Trao doi
My duhg danh muc thuat ngiir chung dia danh va de xuat mo hinh
tir dien dia danh Viet Nam
O ThS. DO TH! THU THUY Cue Do dac vi Bin dd Viet Nam
ThS. TRjNH ANH CO
Hdi Trie dja, Bin dd vi Viin thim Viit Nam
T
giphiin hgp lan thd 2/2012, nhdm chuyen gia dja danh Liin Hgp Qudc khu vgc Ddng Nam A (UNGEGN ASE) di nghj cic nudc xiy di/ng Danh mge thugt ngd chung (Glossary) eua khu vgc niy. Danh mge bao gdm 132 thugt ngd chung chi cic ddi tugng dja ly duge chia thinh cic logi ddi tugng: Thuy vin, dja hinh, din cU, giao thdng, sd dgng dat, eong trinh nhin tgo vi di san van hoi. Hign nay, Vigt Nam da cd mgt sd td diin dja danh cic vung vi cic tinh dugc biin sogn vi xuat ban. Cic td diin dja danh niy duge biin sogn theo quan diem ci nhin vi chu yiu do cic nha ngdn ngd chu tri nin khdng thi trinh duge nhdng thiiu sdt vi mgt dja ly, ljch sdvi dja danh hgc. Vi viy, can ed nhdng nghiin cdu vi ciu true tddiin dja danh theo quan diem eua dja danh hgc vi eua UNGEGN.Xay d^ng bing thugt nguf chung ve dia danh
Trong danh mge thuit ngd Chung, UNGEGN ASE da dUa ra mdt s i thuit ngd v l doi tUpng dja ly dudi bien. Day dang l i mil quan tam eua cic nude trong khu vgc va die biet quan trpng trong ngd cinh cic nude xung quanh khu vue Biln Ddng dang day mgnh cdng tie tuyen truyin chij quyln lanh thi thdng qua viec dit ten va gpi tdn cae doi tupng dudi biln. Hidn nay, Viet Nam ehUa cd nhieu nghien cdu d i n cic doi tupng dudi bien nen mdt so thuit ngO trong danh mge d n phii dupe nghien cdu d l dua ra djnh
nghTa chfnh xic ten doi tupng dja ly dudi biln.
Khi xiy dgng bing thugt nguf chung v l dja danh, cic dd lieu v l dja danh dupe tip hpp trong ngin hing dd lieu td dd thue hidn viec xiy dgng bing thuit ngd chung v l dja danh theo nguyen tie sau:
Bien sogn sap xip, phan loai theo quy dinh cua UNGEGN ASE; bao gdm cic trudng dd lieu: S I thd tg, danh td chung dja danh bang tilng Anh, danh td chung dja danh bang tilng Viet, phuong ngO, ndi sd dung, djnh nghTa, hinh inh; phan md t i doi tupng dupe xiy dgng dga tren phin tfch cae tu liiu, t i i lieu; xic djnh phUdng
ngd dja danh dupe can ed v i o c i c t i i lidu, sich, td diln dja danh, thd tU Uu tidn: Danh mge dja danh dan eg, sdn van, thuy v i n , KT-XH phge vu cdng t i e thanh lip b i n d l eua 43 tinh, thanh phd da hoan thinh; td diln dja danh eua cic vung mien trong nudc v i sich, bio cung c i c t i i lidu khie.
De xuat mo hinh tU dien dja danh Vi$t Nam
Td diln dja danh trudc hit, thupe loai td bich khoa bao gom cic dja danh dUde sap x i p theo mot trit tg nhi't djnh. Cung nhu trong bat ki cdng trinh tra cdu mang tfnh bich khoa nio, td diln Tdi nguyen vd Moi triydng | Ky 1 - Thing 2/2017 ^Q
dja danh Vidt Nam cin phii xic dinh cic ylu t l cd bin sau:
Phan logi muc td: Theo bing phin logi eua UNGEGN ASE, dja danh dupe phin thinh cic logi nhu sd do (Hinh 1):
Diy l i phin khung ed't Idi cCia eudn td diln lim cd sd cho vide tuyln chpn cic mge td.
Xic lip ciu trdc vTmd trong TO dien Dja danh Viit Nam: Cin cd vio phin logi dja danh nhU da neu tren, tiln hinh tuyen chpn cic diu mge td (xUdng sing cija mdt cuin td diln). Mdt eudn td diln dja danh tit phii bao gom tUdng dli day dD sd lupng dja danh tieu bieu eCia mdi tinh, thinh hoac mdt vung rpng Idn (nhU Bic Bd, Trung Bd, Nam Bd), ding thdi, cho ddc gii day 6ii nhit cic thdng tin v l doi tupng. Thgc t l cho tha'y, moi tinh, thanh d Viet Nam hien ed td 2.000 din 5.000 dja danh. Viy v l If thuylt, mli tinh, thinh trung binh ed dd 3.000 mge td cd the hidn dien trong td diln; cdng trinh se cd khoing tren dudi 180.000 mge td.
Can sip xip phan loai cic dia danh theo lupe do hinh chop, rli xic djnh mdt nguyen tac tuyln chpn tdtren xuong.
Nguyin tic tuyen chgn dja danh vao mge td trong eudn TO dien Dja danh Viit Nam: Cic dja danh dUde Iga chpn d l dUa vio Td dien Dja danh Viet Nam phii l i nhdng dja danh tieu bilu, khong thi khdng nhac den khi ndi ve Viit Nam. Dd la nhOng dja danh lien quan din chd quyen linh thi, su phan chia hanh chfnh linh tho; cic dja danh lien quan d i n cic di tfeh Ijeh sd va danh lam thing cinh noi fling; ten cua cae dli tupng dja ly Idn; ten eua cic cdng trinh kinh te dien hinh;
cic dja danh lien quan d i n thUdng hliu hing hoi.
Hinh 1. Sa dd phin logi dja danh theo UNGEGN ASE
Oiadanh Oiadanh dialvnh
Oiadanh Ciaothone
Oiadanh cong trinh nhan tao
Xic lip ciu trdc vl md trong TO diin Dja danh Viet Nam: Mdi mge td hoan chinh gdm cic y l u t l nhu sau:
Tieu d l mge td; L i y l u td dgi didn hoic mang tfnh khii quit v l dia danh dupe d l cap den trong mge td.
Danh td chung cua dja danh (sdng, rgeh, nui, ho...; ap, xa, huyin,...; vung, mien...; eau, dUdng, cdng viin,..). LUu y: Danh td chung eua dja danh niy ed t h i khie nhau tuy thupe vio phuong ngd.
Npl dung mge td: L i y l u t l chfnh cung d p thdng fln v l dja danh dupe d l cip den trong muc td. Ndi dung niy gom nhdng thdng tin sau: Cic dd lieu dja If, thdi dilm ra ddi; y nghTa cua dja danh; qui trinh ehuyin biln eua dja danh cic thdng fln khic v l dja danh.
Chu y din cic khfa canh ljch sd, van hda...; hinh inh; phUdng ngd.
Cich trinh biy trong TO diin Dia danh Viit Nam: Td diln Dja danh Viet Nam ed the dUpc bien sogn theo md hinh tdng hpp, thinh cic khoi Idn. Td diln se cd s i lupng mge td khoing 180.000.
Vdi lupng muc td Idn nhU viy, neu xuat bin theo hinh thdc in tren gii'y (trung binh mli trang td 10 din 12 mge td) thi td dien se gdm khoang 15.000 trang. Do dd, trong trudng hdp in ra gii'y nen Iga chpn phUdng thdc in cae bd theo ddn vj hinh chfnh hoac theo
{Ha danh
khu dan or
hanh cHnh
OB
danhdi san van
logi. Trong trudng hpp xuit ban tif dien dia danh didn td thi vide Iga chpn cich bd trf theo thd tg abc.
Cic mue td dupe sap x i p theo trit tg abc ciia chd c i i diu trong dja danh v i theo thd tg cic kf hieu ghi thanh dieu: Khdng diu, huySn, hdi, ngi, sic, ngng.
Trudng hpp dja danh co cung ten gpi se dupe sap xip theo thd tg sau: Dja danh hinh chfnh (ten tinh, huyen, xa...) se dupe sap xep theo tim quan trpng, vf dg: TP. Cao Lanh xip trUde huyen Cao Lanh; tinh Quing Ninh x i p trude huyin Quing Ninh...; dja danh hinh chfnh hoic d i n cU se dUpe xip sau dja danh c i c y l u td tg nhidn;
dja danh thdng dung hdn se xip trudc, ft thdng dung hdn xip sau;
dja danh chi vj tri phfa Bac xep trude, phfa Nam x i p sau v i cic dja danh trung ten se dupe danh dau thd tg ben phii.
Trgdng hpp cic dja danh khic nhau cung chi mot doi tupng thi dja danh nio thdng dgng nhit se duoc chu giii. Nhdng dja danh khdng t h i tich rdi tiln to von la hieu danh, hoic ten logi dja danh, thi hidu danh, ten logi dd dupe coi nhu mot phin eua dja danh. Cic dja danh ed glc chd Hin da xic djnh thi se ghi chu thdm gdc ehQf v i dja danh goc tilng din toe thieu s i m i cich viet khie nhau, thi cd ghi chu cic each vilt khie nhau.B 2 0 Tdi nguyen vd Mdi trudng | Kj 1 - Thing 2/2017