HOANG VAN TIED - Bdo tdn vd khai thdc ngudn gen vdt nudi "Viet Nam...
BAO TON VA KHAI THAC NGUON GEN VAT NUOI VIET NAM GIAI DOAN 1990-2007
Hoang Van Tied, Le Viet If, Le Minh Saf va Vo Van Sd*
'Vien Chan nuoi; ^Hoi Chan nuoi Viet Nam; ^Bo Khoa hoc va Cong nghe
*Tac gia Ii6n h§: TS. Vo Van Sy; Tri/dng Bp mon Oa dang sinh hoc va dong vat quy hiem Vien Chan nuoi - Thuy PhL/ang - TCr Liem - Ha Noi
DT: (04) 8 387.238/0989.382.311; Fax: 04.8 389.775; Email: vovansu(g hn.vnn.vn
TOM TAT
Bao ton va khai thac nguon gen vat nuoi Viet Nam giai doan 1990 - 2007
Bai vi^t n6u tdng quan cOng tac bao t6n ngu6n gen vat nu6i Viet Nam giai doan 1990-2007. Vi6t Nam duoc xem la viing giau CO v6 tai nguy6n sinh vat, va ca v6 ngu6n gen vat nuSi nhd su da dang vg m6i trudng tu nhien, kinh \6 va van hoa. NgSnh chan nuOi ViSt nam chi^m 4% GDP nhung la ngu6n s6ng cua ndng dan Vi6t Nam vdi 75% td'ng dSn s6. Giai doan qua Viet nam da phat hien them 30 gi6ng vat nuOi mdi, ciru van 7 gii5ng vat nudi ndi tidng mdt thdi khoi diet vong nhu Ion i, Ba xuyen, Mdng cai, Ca H6, Ga Liin, Vit Bau bdn va Ngua Bach. Chung ta da dua ra san xuat dai tra nhieu gidng: CL/U Phan Rang (nam 1990 khoang 100 con nay da la 100 000 con), ga H'mdng (trudc day chi rai rac tren cac tinh mien nui nay da cd mat tai Ha Ndi, Nha Trang va TP HCM va da trd thanh mdt san pham mdi ciia cac viing nay). Hoat ddng quan trong sap tdi ciia cdng tac bao tdn la thanh lap Trung tam Bao tdn ngudn gen vat nudi Viet Nam, ti6m can vdi cac tieu chuan ciia FAO..
G/d/t/}/eu
Tir nam 1990 Bo Khoa hoc - Cdng nghe va Moi trudng (nay la Bp Khoa hpc va Cong nghe) thay mat Nha nu6c Viet Nam - da xSy dung mot chuang trinh Bao ton nguon gen Viet Nam trong do co nhieu de an lien quan den cac ddi tirgng khac nhau. De an Bao ton nguon gen Vi6t nam la mot trong cac 66 an do, dirge giao cho Vien Chan nuoi thyc hien. Bai viet nay khai quat lai qua trinh thyc hign 6§
an, ket qua va nhti'ng ton tai, dong thai neu len dirdng di ni/dc birdc sap tdi.
Ngudn gen vat nuoi d Viet Nam
Nguon gen vat nuoi Viet Nam bao gom cac gidng vat nuoi ban dja va giong ngoai trong dang: vat S(5ng, phdi, tinh va ADN. Danh sach cac gidng vat nuoi dugc ghi chi tiet trong Phu luc tai Bang la.
Danh sach cac giong ban dja da dugc cap nhat den thang 12/2007, con cac giong/dong ngoai mgi di/gc cap nhat den nam 2004.
Nguon gen vat nuoi trong nen kinh te - ddi song xa hoi Viet Nam
Dam bao nhffng nhu cau thu'c pham, sdc keo... trong hien tai va ttf dng lai
vgi dan s6 han 84 trieu va vgi toe dp tang 1,5 trieu ngudi/nam, viec dam bao nhu cau thuc pham la m6t nhiem vu cue ky quan trpng va hat sue cap thiet.
Vi6t Nam vgi 80% dSn so la dan nong nghiep, tdng nhu cau cua con ngugi ve tieu dung va san xuat trong tuang lai kho du doan het dirge. Bao ton nguon gen chinh la bien phap bao ton nguyen IJgu san xuat cho tuang lai. Dieu nay da thay a nugc ta qua hai vf du dien hinh: lan Mong cai va ga Ri cho den nay vin co tac dung ign trong san xuat.
VIEN C H A N NUOI - Tgp chi Khoa hgc Cdng nghe Chdn nudi - Sd d g c biet -Thang 2-2008
Chan nud/gop 20% GDP trong nong nghiep
75-80% dan so Viet Nam lam nghe nong va khoang 75% nong dan co chan nuoi, chan nuoi dong gop 1% thit xuat khau. Trong chan nuoi, 95% nong dan nho le nuoi cac giong vat nuoi dja phuang hoac con lai, 80%) thit do cac giong npi hoac lai npi cung cap, 75% trurng do cac giong npi dja cung cap. Cac giong vat nuoi nhap ngoai dugc nuoi chu yeu xung quanh cac thanh pho ldn,
Muc dich kinh doanh va cong an viec lam
V6i 75% dan so Viet Nam co lam nong nghiep, dai da so hp deu chan nuoi. Su da dang ve gidng se la ngudn vat lieu qui gia trong lai tao cac gidng phu hgp vgi doi hoi luon thay ddi cua thi trugng.
Muc dich xa hpi va van hoa
Cac gidng vat nuoi da gdp phan lam phong phu cho cac vung du Ijch, l§ hgi truyen thdng, lam mo hinh day hpc va huan luyen w...
Muc dich bao ve he thdng chan nuoi, giam st/may rui
Su da dang vat nuoi se giam bdt di su may rui, tang cudng sy ben vUng trong cac he thdng san xuat dac biet khi moi trugng thay ddi, xudng cap. 'Mat con nay thi con con khac'.
Muc dich nghien cdu va dao tao
Sy da dang di truyen vat nuoi la vat lieu qui cua cong tac nghien cyu va giao due nhat la trong cac mon nhu: mi§n dich, di truyen gidng, dinh dudng, sinh san.
Nhumg nguyen nhan triTc tiep dan tdi hao hut nguon gen vat nuoi Viet nam
Theo thdng ke rieng cua Ban dieu hanh Chuang trinh BTNGVN nam 1990, thi nudc ta da mat di mpt vai gidng vat nuoi kha ndi tieng nhu: Lgn I nhan (md), ga San Vi.
Nguyen nhan Idn nha't la st/thay ddi cac gidng nang suat thap (ban dia) bang cac gidng/ddng cao san ttf cac ntfdcphat then.
Tuy nhien neu nhin goc dp khac, la rat nhieu gidng chua kip dat ten mac du ehung v§n du cac ti§u ehuan de xem nhu la mpt gidng thi sy hao hut ve cac gidng/dong d Viet Nam la dang ke. Dieu nay thay ro nha't d mien Nam giai doan 1954 -1975, khi nen kinh te dugc van hanh va di theo cung each
"cdng nghiep hoa", "tap trung hoa", "thuyen mon hoa" va khi The gidi chua de y tdi viec bao tdn ngudn gen (nam1980 mdi bat dau) hoac ngay d vung ddng bang mien Bae, nai ed nen san xuat tien tien han. 6 nhUng vung nay hau nhu khong cdn may gidng, khdng cdn sy da dang ve cac gidng vat nudi. Cac gidng vat nudi ban dia cua Viet Nam - vdn ed nang suat thap, nhanh chdng bj mat di nhudng ehd eho cac ddng Ign, ga, bd cdng nghiep cao san, thudng la ty cac nudc phat trien phuang Tay hoae Ddng Au. Ngay nay di dau ngudi ta cung thay Ign Dai Bach (Yorkshire) ty du eae nugc My, Phap, Anh, Nhat... Cac gidng Ign ngoai dugc nhap vao Viet Nam nhu Ign Mangaliea (ty Hungary), cyu Mdng Cd... eung mat dan.
Nguyen nhan thd2: stfpha lan cac gidng hay tap giao.
Do viec ehan nudi theo Idi tha rdng, eho nen giao phdi eung ty do giua cac gidng Ign/ga/bd... khac nhau. Hien nay de an vat nudi phai mat rat nhieu thdi gian de chpn Ipc lai nhUng gidng nhu ga Te (Lun) da bj pha tap kha nhieu.
HOANG VAN TIEU — Bdo tdn vd khai thdc ngudn gen vdt nudi Viet Nam...
NhOng van ban phap ly
1985: Chi'nh phu VN xay dyng chien luge Bao tdn ngudn gen
1991: Xay dyng chuang trinh Bao tdn mdi trudng giai doan 1991 - 2000 1995: Ky Cdng ude Da dang sinh hpc (Qudc te)
1996: Quy ehe 14/CP(19/3/1996) kiem soat ngudn gen vat nudi.
1997: Quy ehe Bao tdn ngudn gen vat nudi do Bp Khoa hpc - Cdng nghe va Mdi trudng 2004: Phap lenh ve Gidng vat nudi
To chdc bao tdn
Nha nudc da ehi dao eho Vien Chan nudi thanh lap Ban ehu nhiem chuang trinh BTNGVNVN (mpt ban trong Ban chi dao chuang trinh Bao tdn ngudn gen dpng, thyc va vi sinh vat Qudc gia Viet Nam).
Ban chu nhiem Chu'dng trinh
Ban giam ddc Vien Chan nudi la trudng ban cua da sd dy an lien quan den edng tac Bao tdn quy gen Viet Nam. Trg ly: Bp mdn Dpng vat quy hiem va Da dang sinh hpc.
Cd quan quan ly
Vien Chan nudi, Vu Khoa hpc va Cdng nghe - Bp Ndng nghiep va PTNT Vu cac nganh nghe kinh te ky thuat - Bp Khoa hpc va Cdng nghe
Cac nt/dc hdp tac
FAO, UNDP, Phap, Ddc, Nhat, Hungary Mang lu'di: 35 dcfn vj tren ca nt/dc
Cd 35 dan vi gdm eae Vien NC, Trudng Dai hpc, Trung tam NC, Huyen, Hpi va Gia dinh trong mang ludi bao tdn. Sau day la danh sach cac dan vi tham gia (2007)
Cac ddn vi vung nui phia Bac
Phdng Kinh te Meo vac;Tram Thu y Bac Me; Trudng Trung hpc kinh te ky thuat Cao Bang;
Chi cue Thu y Lang San; UBND huyen Van Quan (Lang San); Xi nghiep gidng Lam nghiep - vung Ddng Bac;TT NC va PT mien Nui (Vien Chan nuoi) (Thai Nguyen); Xi nghiep Gidng vat nudi Hoa Binh
Trung tam KH va SX Tay Bac (San La), Cau lac bp ngudi cao tudi Thuan Thanh - Ha Bae.
Cac ddn vi vung ddng bang Bdc bp
Trung tam CGTBKT NLN Hai Ninh, Quang Ninh; Gia dinh dng Tich (Hung Yen); Cdng ty cd phan gidng vat nudi Thai Binh; Sd NN va PTNT Ha Nam;Vudn qudc gia Cue Phuang (Ninh Binh);
Cac ddn vi vung Bdc Trung bp
Trudng Dai hoc Hdng Due Thanh Hda; Tram khuyen ndng Ky San - Nghe An; Trudng Dai hpc Su pham Vinh; Trudng Trung hpc NN va PTNT Quang Trj; Trudng Dai hpc Tay Nguyen; Trudng Dai hpc Hue; TT NC va PT ehan nudi mien Trung (Binh Dinh)
VIEN C H A N NUOI - Tap chi Khoa hgc Cdng nghe Chdn nudi - So c3gc biet -Thang 2-2008
Cac ddn viphia Nam
TTNC va CGTBKT Thanh phd HCM (Vien Chan nudi) Chi cue Thu y Sdc trang
Cac ddn vi trtfc thuoc Vien Chan nuoi phia Bac
Bd mdn Di truyen gidng, Bd mdn Dpng vat quy hiem va Oa dang sinh hoc; Phdng dao tao Thdng tin Vien Chan nudi; Bd mdn cay truyen phdi; Phdng Thi nghiem trpng diem Tram ThCr nghiem va thyc an vat nudi - Vien Chan nudi - Ha Npi
TT NC Vjt Dai Xuyen (Vien Chan nudi) - Ha Tay; TT NC gia cam Van Phuc (Vien Chan nudi) - Ha Ddng- Ha tay;; TT NC Bd va va Ddng ed Ba Vi (Vien Chan nudi) - Ha tay;
Cac difan chinh
Ty 1990 - den nay: de an Bao tdn ngudn gen vat nudi Qudc gia do Vien Chan nudi thyc hien.
1993-1997: Dy an Bao tdn va khai thac ngudn gen vat nudi chau A va bien Ddng (GCP/RAS/144/JPN).
2000-2001: Dy an Bao tdn ngudn gen vat nudi quy hiem tai VN do (Bd Ndng nghiep dau tu).
2004-2005: Dy an Phat trien ga H'mdng va vjt Bau Quy (Bp Khoa hgc va Cdng nghe) 2005-2007: Dy an Biodiva
KET QUA NGHIEN CtJU
Cihi dt/dc mpt sd gidng khoi tinh trang tiet chung
Lgn i; Lc3n Ba Xuyen; Lgn Mdng Cai; Ga Hd; Ngya Bach; Ga Te; Vjt Bau Ben Phat trien cac giong quy hiem ra san xuat
Cdu Phan Rang: Ty 1000 con (1990) tang len 100.000 (2006) va bien thanh vat nudi mdi cho ndng dan va dae san trong am thyc.
Ga H'Mdng: (Thit den - xuang den): dugc lay ty San La ve ddng bang (Ha Ndi, Ha Tay, Nha Trang, TP Hd Chi Minh). Da trd thanh gidng mdi trong bp gidng ga cua Bd Ndng nghiep va trd thanh dae san trong nhieu nha hang.
GaAc: Trudc kia d Long An (mien Nam), nay da phd thdng kha nhieu nai tren ea mien Bae va xuat hien d eae eua hang dac san.
L(;fn Mdng car. Khoang nam 1995 bi hao hut nghiem trpng chi edn 300 - 400 eon, dy an da bat dau bao ve. Nay da phuc hdi lai nhu trudc nam 1995.
Phat hien them 14 gidng mdi
Bd H'Mdng (Ha Giang), ngya Bach (Lang San), Ign Hung (Ha Giang), Ign Tap Na (Cao Bang), Ign H'Mdng (Cao Bang), ga H"Mdng (San La), ga Lun (Yen Bai), ga Ldng xudc (Ha Giang), ga Idng ehan (Ha Giang), ga 6 ngdn chan (Lang San), ga Trdi (Quang Ninh), ga Tien Yen (Quang Ninh), ga Man (Quang Ninh), vjt Ddm (Lang San).
HOANG VAN TIEU — Bdo tdn vd khai thdc ngudn gen vdt nudi \'iet Nam...
Bao tdn an toan 35gidng d trang thai nguy hiem va it sddung
Quan ly tat ca cac gidng npi dja va cac gidng ngoai dac biet (nhu gidng huau Ign Mien Dien ) Xay dung cdsd Ttf lieu - thong tin
Xay dung ly lich cho tUng gidng; Xay dyng trang Web http://wvw.vcn.vnn.vn Xuat ban 5 cudn sach; Xuat ban at lat;
Xuat ban cac bai bao trong Tap chi cua FAO, Sach Danh mue vat nudi cua FAO (Wodd Watch list).
Xay dyng 4 bd phim phat sdng tren kenh VTV2 cua dai trruyen hinh VN (ga, Ign, vjt va bd) Xay dyng cac phan mem: VIETBIODIVA.
Nghien cyu sy da dang sinh hpc quan the vat nudi Ha Giang.
NhOfng van de ton tai
Sd Itfdng It: Theo FAO: mdt gidng dac liet la "Nguy hiem" neu sd dye gidng <20 va eai gidng
<1000. Nhung d nudc ta vdi kinh phi it (0,9 ty VND (60.000 USD) dau tu de duy tri 20 - 25 gidng cac nghien cdu khae. Kinh phi nay qua la it khi moi nam chung ta phat hien them 3 - 4 gidng mdi.
Vat nuoi bi ban bat cdluc nao: Cdng tac bao tdn dugc tien hanh d Vien Chan nudi va cac hp dan.
Nha nugc ehi du tra 20% ehi phi eho ndng dan nhu vay trong thyc tidn cac gidng vat nuoi hiem dd vin la tai san cua nong dan va hp cd quyen trong viec ban di cac gidng dd bat ky luc nao.
Mpt so gidng dt/cic bao tdn chi mpt ndi- Thi du nhu ga Hd chi nudi tai lang Hd va de dang bj tieu djet khi ed dieh chang han.
Giao phdi lan lpn giii'a cac gid'ng. Se kho khan ngan can phdi gidng lan lpn cac gidng khi vat nudi bi tha rdng.
Can huyet: Mpt vai gid'ng chi' cd 2 - 3 dye gidng, thi du nhu lgn Hung Bac Me, Ign Ba Xuyen Nhtfng giaiphap/hoat dpng sip tdi
Xay dyng Trung tam Bao tdn ngudn gen vat nudi Viet nam.
Tang sd lugng mdi gidng den tieu chuan cua "FAO"
Khai thac tdt han cac gidng quy...
VIEN CHAN NUOI - Tgp chi Khoa hgc Cdng nghe Chdn nudi - So d a c biet -Thang 2-2008
PHU LUC
Danh sach 71 gid'ng vat nuoi ban dia va ngoai bao tdn d Vietnam (Tinh den 30/12/2007) (67 gidng edn, 4 gidng da mat)
S n Gidng
Que huang Thdi diem phat hien/hoac dugc duavao danh saeh
Hien trang
Cd trong at lat CGVNVN) Cac gidng trau, bP
Trau de BP Vang Bd H'Mdng BP U dau riu
Cac gidng de, cUu, huau, nai DeCd
De Bach Thao cyu Phan Rang Huau Sao: Quynh Luu-Nghe
Huau Ca Tdng Nai Mien Dien Nai (ta) Ngya Bach Ngya Mau Chd Phu Qudc Thd den va xam Cac gidng lan
Lgn i mg Lgn i gdc Lgn Mdng Cai Ldn Lang Hdng Lgn Ba Xuyen Lgn Thuoc Nhieu Lgn Phu Khanh Lgn Mugng Khuang Lgn Meo
Lgn Sdc LgnCd Lgn San Vi Lgn Van Pa Lgn Tap Na Lgn Hung
Ca nudc Thanh Hda Ha Giang NgheAn Mien Bae Ninh Thuan Ninh Thuan
An va Huang San Ha Tinh Mien Dien
Mien Dien
Trudng DH Tay Nguyen Vung nui phia Bac Thai Nguyen Phil Qudc Nhieu nai Nam Djnh
Nam Djnh, Thanh Hoa Quang Ninh
Bac Giang Ba Xuyen Thudc Nhieu Khanh Hoa Lao Cai
KySan -NgheAn Budn Me thudt Dak Lac NgheAn
Vinh Phu Quang Trj Cao Bang Ha Giang
Truge 1990 Truge1990 Sau 1990 Sau 1990 Truge 1990 Trugc1990 Sau 1990 Truge 1990 Sau1990 Sau1990 Truge1990 Sau1990 Truge1990 Truge1990 Truge1990 Trudc 1990 Trudc1990 Trudc1990 Trudc1990 Trudc1990 Trudc1990 Trudc1990 Trudc1990 Sau1990 Sau 1990 Sau1990 Trudc 1990 Sau 1990 Sau 1990 Sau 1990
Khdng euii
Khdng cun Khdng cdn Khdng edn
Khdng cdn
Cd Cd Cd Cd Cd Cd Cd Cd
Cd Cd Cd Cd Cd Cd Cd Cd
Cd
C6 Cd Cd
Cd Cd
HOANG VAN TIEU - Bdo tdn vd khai thdc ngudn gen vdt nudi Viet Nam.
STT Gidng
Lgn Huang Lan Sau Na Lgn Ha Lang Cac gidng ga
GaRi GaHd Ga Mia Ga Ddng Tao GaAc GaOke Ga Lun (Te) Ga Tau Vang Ga H'Mdng Ga Van Phu Ga Tre mien Bae Ga Tre mien Nam GaTe
GaTrdi Ga Tien Yen Ga Quy Phi Ga Man Ga Chan Idng Ga Xudc Ga Ldng mugt Ga Sau ngdn Ga Rdng Chim Cut Nhat Ga Ucraina Ga Hae Phong GaGT
GaGF Ga Tri dd
Cac gidng vit, ngan, ngdng.
VitCd Vit Bau Ben Vit Bau Qui Vjt Ky Lua Vjt Mdc Binh djnh Vjt Ddm
Ngan Trau Ngan De Ngdng Cd Bd Cau ta
Que huang
Cao Bang NgheAn Cao Bang mien Bae Bac Ninh San Tay
Khoai Chau - Hung Yen Vinh Long
Ha Giang Yen Bai Mien Nam San La VTnh Phu Mien nui Bac bd Tay Nam bp Thai Binh Quang Ninh Quang Ninh Trung Qudc Quang Ninh Ha Giang Ha Giang Ha Giang Lang San Ca nudc Nhat Ban Ukraina Quang Ninh HaTay HaTay Nhieu nai bd cau
Ha Tay Hoa Binh NgheAn Lang San Binh Dinh Lang San
Ddng bang Bac bp Ddng bang Bac bp Ddng bang Bac bp Ca nudc
Thdi diem phat Hien hien/hoac dugc dua trang
vao danh sach Sau 1990 Sau1990 Sau1990 Trudc 1990 Trudc1990 Trudc1990 Trudc1990 Trudc1990 Trudc1990 Trudc 1990 Sau1990 Sau1990
Trudc 1990 Khdng cdn
Sau 1990 Sau1990 Sau1990 Sau1990 Sau 1990 Sau1990 Sau 1990 Sau1990 Sau1990 Sau1990 Sau1990 Sau1990 Sau 1990 Sau1990 Sau1990 Sau 1990 Sau1990 Sau 1990 Trudc 1990 Trudc 1990 Trudc 1990 Trudc 1990 Sau1990 Sau1990 Trudc 1990 Trudc 1990 Trudc1990 Trudc1990
Cd trong at lat CGVNVN)
Cd Co Co Co Co Co Cd Co Co
Cd C6 Cd Co Cd
Cd
VIEN C H A N NUOI - Tgp chi Khoa hgc Cdng nghe Chdn nudi - So d g c biet -Thdng 2-2008
Hinh anh mpt sd gidng ndi tieng cua Viet Nam
B6 H'Mong (Boviing cao) cd mat d cac vung niii phia bac Bd U dau riu
(Ha Giang, Son La, Bac Can, Nghe An...) Nghe An - to con va thich hdp vdi khi hau gid Lao
Bach thao goat
CClU Phan Rang (Mdt gidng ciru duy nhat ciia nudc ta cd tai De Bach thao (d Ninh Thuan - gidng de sOa duy nhat cua Ninh Thuan tdn tai va phat trien tren vung dat khd can va nang Viet Nam)
De Co (D§ nudi cd mat mpi noi' nhung van dUdc xem la dac Qa Ac - Nho con:< 0,5 kg. Thit den - xUdng den xuat xur san bdi thit ngon) tir Long An - dugc dung de 1am thudc"
H O A N G V A N TIEU - Bdo tdn vd khai thdc ngudn gen vdt nudi Viet Nam.
Ga Dong Tao - Mdt gidng ga ddc nhat vd nhi trdn the gicn' bdi bd chan to vd ciing
Lgn Ba Xuyen. Day la gidng vat nudi cd 100 nam tudi, rat thich hgp viing ddng b3ng Ciai Long nhd chdng dugc mudi va nudc chua phen
>*-'
- fl
4
Lgn I: Ta/dc nam 1969 van cd den 2 trieu con. Tuy nhien sau nd bi gan nhu mat (1990 cdn khoang 100 con) va nay da dugc khdi phuc trd lai va dang phat trien. Dac diem: thit tham,an tap, dd nudi kieu "dan da".
• " • • / %
'u~ ••. *
•V-
Gidng Ign Mdng Cai - Quang Ninh
Cd ki'ch tojng binh, de nhieu con, thich hgp cho viec nudi lam cai nen de lai tao vdi Ign ngoai cho ty le nac cao.
:T%?=j=?^'^"^K?fsaP!^^^'^j
• • : . : w ^
Gidng Ldn Van Pa - Quang Tri, cd kich thudc be, thich hgp vdi nudi quang canh - cd nhieu dac t'nh hoang da
- ^ . *
^T-Z:s^±£::^Jtk^^Si'^^''S^:^d^K.
Vit Bau Quy - Nghe An Gidng vit cd thit ngon nhat nhi VN ' va cd thdi quen tu di - tu vg nha - Nudi khd can hoac sdng
nudc deu duoc
Ga H'Mong: Id gidng ga xuong den - thjt den - nhung khdng Vit Mdc - Binh Djnh. La gidng vit de tamg tdt nhat viing tanh nhu ga Ac - dugc dung lam thudc. Thit ngon va ti'nh am mien Taing ddng thgi cung cung cap mdt lugng thit kha thuc cao va da phat tidn ra Ha Ndi, Nha Trang va TP Hd Chi sau khi thai loai de
Minh.