THÔNG TIN
155
HÚT THUỐC LÁ VÀ ĐẠI DỊCH COVID-19
★ ThS ĐỎ THỊ MỸ DUNG
Học viện Chính trị quôc gia Hô Chí Minh
• Tóm tắt: Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, Tổ chức Y tê thế giới (WHO) đã đưa ra cảnh báo: người hút thuốc lá có khả nàng mắc Covid-19 cao hơn 1,5 lấn so với người không hút thuốc lá(ì). Đây củng chính là lý do để WHO chọn chủ đế
“Cam kết bỏ thuốc lá” cho Ngày Thế giới không thuốc lá 31-5- 2021. Bài viết phân tích những ảnh hưởng nghiêm trọng của khói thuốc lá đối với sức khỏe người mắc Covid-19, đây đống thời là những cảnh báo nhằm khuyến khích những người đang hút sớm từ bỏ thuốc lá.
• Từ khóa: phòng, chống thuốc lá, suy giảm sức khỏe, tử vong, Covid-19.
H
út thuốc lá được biết đến là một yếu tố nguy cơ đối với nhiều bệnh nhiễm trùng đường hô hấpvà làmtăngmứcđộ nghiêm trọng của các bệnh về đường hô hấp. Trên thực tế, không một loại chất nào
trong thuốc lá là an toàn đốivới cơ thể con người. Nhiều bàngchứng cho thấy, tác hại của thuốc lá không chỉ xảyra với người sử dụngmà thậm chí còn gây hại đáng kể đếnnhững người xung quanh. Trong khói thuốclá có đến hơn 5.000 chất hóa học độc hại, trong đó phải kể đến các thành phần nguy hiểm như Butadiene, Arsenic, Benzene, Cadmium, Formaldehyde.
Đâylà các chất gây ungthư, ảnh hưởng trực tiếp đến các bộ phận nội tạng trong cơ thể.
Ngườihút thuốclá lâu năm có nguy cơ caomác các bệnh về đường hô hấp, ungthư phổi, ung thưmáu, dạdày,timmạch, loãngxương,...Các họpchấtđộchạitàn phá dần cơ thể người hút,
làm suy giảm hệ miễn dịch và hủy hoại sức khỏe từng ngày.
Tại Việt Nam, trongkhoảngmười năm nay, bên cạnh thuốc lá truyền thống,trênthị trường đã xuất hiện rất nhiềucác sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nhập lậu như thuốc lá điện tứ, thuốc lá nung nóng,shisha... Theo thống kê, nếu năm2015, các sản phẩm thuốclá thế hệ mới chỉ chiếm 0,2% trong tổng số thuốc lá được tiêu thụ, thì đến năm 2020 đã tăng lên đến 3,6%. Suốt một thập kỷ, ngành công nghiệp thuốclá đãquảng bá thuốc lá điện tứ như một công cụ hỏ trợ cai nghiện dướivỏbọc góp phần kiểm soát việc hút thuốc lá. Các chiến thuậttiếp thị thậm chí thu hút, hướngtới trẻ em như thiết kế sản phẩm bắt mắt, đa dạng từ màu sác đếnhìnhảnh và vớihàngnghìn loại hương vị hấp dẫn. Thực tế đã chứng minh, mọi sản phẩm thuốc láđều độc hạidùmang những
LÝLUẬN CHÍNH TRỊ - Sô 524 (10/2021)
156
THÔNG TINhình thức khácnhauvà đều gây táchại đối với sức khỏe người sử dụng, đặc biệt là sự phát triến não bộ ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Sự xuất hiện của đại dịch Covid-19 từ cuối nãm2019 đã gây nênnhững tác động tiêucực chưa từng có đến tất cả cácquốc giavà vùng lãnh thổtrên thế giới, đặc biệt là ảnh hưởng khốc liệt đối với sức khỏe và tính mạng con người. Đại dịch Covid-19 là bệnh viêm đường hô hấp cấp do vi rút SARS-CoV-2 gây ra, tấn công trực tiếp vào hệhó
hấp cúa người, gây nên nhữngtriệu chứngnhư ho,sốt, khó thở,... thậm chínguyhiểm đếntính mạng. Covid-19 tấn công phổi của bệnh nhàn trước tiên- đây lại là điểm yếu của nhũng người hútthuốc lá, làm têliệt và thậm chí giết chết các nhung mao trong phổi, khiến người hútthuốc látrở nênđặc biệt nhạy cảm với Covid-19. Người hút thuốc lá thông thường
có sản bệnh nền về tim mạchvà hô hấp, cơ thể bị giảm khả năng đáp ứngvới các bệnh nhiêm trùng và ức chế miễn dịch, do đó khi mác Covid-19 triệu chứng bệnh ởngười hút thuốclá nặng hơn, biểu hiện phức tạp, nguy cơ biếnchứng và tử vong cao hơn so với người không hút.
Không chí người hút thuốc trực tiếp, người chịu ảnh hưởngcủa khói thuốc hay còn gọi là những người hút thuốc thụ động củng có nguy cơbiếnchứngnặng nề hơn khi mác Covid-19.
Với những láphổi đà bị tổn thương, cảngười
Covid-19tấn công phối của bệnh nhân trước tiên - đây lại là điếmyếu của những ngưòi hút thuốc lá, làm têliệt và thậm chí giết chết các nhung mao trong phổi, khiến ngưòi hút thuốc látrỏ' nên đặc biệt nhạy cảm vói Covid-19.Người hút thuốc lá thông thưòng có sằn bệnh nền về tim mạch và hô hấp, cơ thể bị giám khả năng đáp ứngvới các bệnh nhiễm trùng và ức chế miễn dịch, do đó khi mắc Covid-19 triệu chứng bệnh ở người hút thuốc lá nặng hơn, biểu hiện phức tạp, nguy cơ biến chứng và tử vong cao hơn so với người không hút.
hút thuốc chủ động vàbịđộngđều có nguy cơ nhiễm vi rút cúm cao gấp năm lần, nguy cơ viêm phổi cao gấphai lầnso với nhữngngười không hút thuốc lá(2). WHOlưu ý, hành động đưa ngón tay lên miệng khi hút thuốc lá làm tăng nguy cơlây truyền SARS-CoV-2 từ tay lên miệng, việc tháokhẩu trang khihút thuốc củng làm tăngnguycơ SARS-CoV-2 xâmnhập cơ thể.
Cùng với đó, việc sử dụngchungcác dụng cụ để hútthuốc -như dụng cụ hútcác loại thuốc lá thế hệ mới, bậtlửa...
củng là nguyên nhân gây lan truyền vi rút trong cộng đồng. Việc tập trung nhũng người hút thuốc lá vào cùng một khu vựchút thuốc khiến nguy cơ lây lan Covid-19 càng cao.
Trong tất cả các quá trình đó, người thân xung quanh người hút thuốc lá là đốitượngbị lâynhiễm đầu tiên,tiếp đến là những người tiếp xúcgần.
Trongđại dịch Covid- 19, nghiên cứucủa The Society forResearch on Nicotine and Tobaccođã khảo sát 11.000bệnh nhân Covid-19 và pháthiện khoảng 30% bệnh nhân có tiền sửhút thuốclámác Covid-19 vói các triệu chứng từnghiêmtrọngđến nguy kịch.
Tỷlệ này cao gần gấp đôi so vói nhóm bệnh nhân khônghút thuốclá®. Theo CDC Hoa Kỳ, những bàng chứng banđầu từ Trung Quốc và Ý cho thấynhữngbệnh nhân đã cóbệnh nền (bao gồm hút thuốc vàcácbệnh liên quan hút thuốc) cóthể dẫn đến các kết quảnghiêm trọnghoặc tử vong doCovid-19(4).
LÝLUẬN CHÍNHTRỊ - Sô 524 (10/2021)
157
Katherine E.Lowe cùng các cộng sự tại Đại học Case Western Reserve, Ohio, Mỹ, đâ tiến hành nghiên cứu so sánh mức độ nặng của COVID -19 trêncácnhóm bệnh nhân chưa bao giờ hút thuốc lá, và nhóm hút thuốc lá ở các mức độ khácnhau. Kết quả cho thấy ở nhóm bệnh nhân hút thuốclá trên 30 bao/năm có tỷ lệ nhập viện cao hon 2,25 lần so với nhóm không hút thuốc lá. Nhữngngười nghiện thuốc lá nặng cónguy cơ tứ vong cao hơn1,89 lánsau khinhiễmCOVID 19 sovới những ngườikhông bao giờ hútthuốc(5).
Đại dịch Covid-19 đã gây ra những hậuquả nghiêmtrọng, tác động trực tiếp đến đời sống conngười, trong đó nhóm yếu thế nhấtvản là những người có bệnh nền mà một phần nguyên nhân đến từviệc hút thuốc lá. Không chỉ tác động trực tiếp đếnsức khỏevà sự sinh tồn của ngườihút thuốclá, dịch bệnh còngián tiếp gây ra tình trạngthiếuhụt sự tiếp cận các dịch vụ y tế cần thiết để cai nghiện thành công khi lực lượng y tế đượchuy động để xử lý mỗi khi dịch bùng phát. Tuy nhiên,ở một góc nhìn tích cực, đại dịch Covid-19 đãbuộc con người phải nhìn nhận,đánh giá lạinhững táchại của việc hút thuốclá, để từ đó thúcđẩy mạnh mẽ hơn nửa việcphòng, chốnghút thuốc lá. Ngay trong đại dịch, hàng triệungười trênthế giới đã bỏ hoặc muốn bỏ thuốc lá vì sức khỏe của chính mình và người thân, nâng cao sức khỏe bản thânđể chống rủiro y tếtừ Covid-19. Tại Việt Nam, hoạt động phòng,chống táchại của thuốc lá đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận.Theo kết quả điều tra tại 34 tỉnh, thành phố năm2020 cho thấyso vớinăm 2015 tỷ lệ sử dụng thuốc lá chung ở người trưởng thành giảm từ 22,5%xuống 21,7%.
Mặc dù vậy, mối liên quan giữa việc hút thuốc và dịch bệnh Covid-19 không phải ai
củng đủ tỉnh táo để nhận ra, bởi lẽ người hút thuốc, nhất là những người nghiện thuốc thường không kiểm soátđược hànhđộng của chính mình. Do đó, trong bối cảnh dịchCovid- 19 vân khó lường như hiện nay, cần tiếp tục nâng cao nhận thứcvềtác hạicủa thuốc lá, coi tuyên truyền, phổ biến kiến thứcvẫn là biện pháp tốt nhất, làbiện pháphàng đầu trong các biện pháp. Cùng với phổ biến thông tin về những ảnh hưởng nghiêmtrọng của dịch bệnh đối với nhũngngười hút thuốc, cần phải tiếp tục khuyến cáo việc thực hiện nghiêm túc quy định “5K” về phòng, chống dịch bệnh. Nhất là khuyến cáo các hành vi không nên hút thuốc ở nơi công cộng, kiểm soát hành động khi đến những khu vực có nguy cơ nhiễm bệnh cao;
không dùng chung các dụng cụ hút thuốc, nâng cao ý thức bảo vệ những người xung quanhkhỏi tác hại của khóithuốc.
Đến nay, ViệtNam vãn ở trong nhóm 15nước có tỷ lệ người hút thuốc cao nhất thê' giới. Đại dịch Covid-19là thời điểm thích họp để khuyến khích, động viên những người hút thuốctăng quyết tâm bỏ thuốc lá, bao gồm cả thuốc lá không khói, vì sức khỏe bản thân và cộng đồng, góp phần giảm thiểu gánh nặng về bệnh tật, kinh tế, xã hội và cùng chung tay vượt qua dịch bệnhCovid-190
(1),(2) Tổ chứcYtế thế giới: https://www.who.int/
vietnam/vi/news/detail/25-05-2020-who-state- ment-tobacco-use-and-covid-19, ngày25-5-2020.
(3), (4), (5) Cổng thông tin của Bộ Y tế về đại dịch Covid-19:https://covidl9.gov.vn/nguoi-hut-thuoc -la-nguy-co-mac-covid-19-cao-gap-15-lan-de- tro-nang-khi-nhiem-virus-1717347916.htm, ngày 21-5-2021.
LÝ LUẬN CHÍNHTRỊ -số 524 (10/2021)
