THL/C TRANG DAU T U T R U C TIEP TAI SINGAPORE TRONG TIEN TRINH HINH
THANH VA HQI NHAP CONG DONG KINH TE ASEAN (AEC)
VU H C T U MANH*
Tom, tdt: Thong qua viec phan tich mpt sd npi dung trong khuon khd hgp tdc ddu tU tgi khu vac ASEAN vd thiic trgng thu hut von ddu ta triic tiep nudc ngodi tgi Singapore, tdc gid neu bat nhang thdnh qud dd dgt duqc cua Singapore khi tham gia ky kit Hiep dinh Bdu ta todn dien (ACIA) vd gia nhdp Cpng dong Kinh ti ASEAN (AEC) cung nhU nhang vdn de cdp thiet dang tdc dpng den mac dp t&ng trudng FDI ta cdc niidc thdnh vien trong khu viic. Singapore noi rieng, AEC noi chung cdn gia vOng nhdng thdnh qud da dgt dugc, dong thdi cdn dua ra nhOng phuong phdp nhdm ndng cao cdp dp li&n kit, thu hep khodng cdch phdt trien giOa cdc qudc gia, logi bo tdi da nhiing dieu kien hgn chi vd tra ngai ve ddu ta dang dien ra trong khu viic. Qua do, khong chi Singapore md cd AEC duac hadng lai ta ndng liic egnh tranh vuat bac cua Singapore ud khu uUc.
Tit khoa: ddu ta trUc tiip niidc ngodi, Singapore, Cpng dong Kinh ti ASEAN.
S
ingapore, mgt qud'c dao cd dien tich trien (UNCTAD United Nations h a n ehe tai khu vdc Ddng Nam A Conference on Trade and Development), vdi cH g i n 60 n a m lieh sd Mnh t h a n h va nam 2018, Singapore dilng t h u t u t r e n t h i phat trien, da nhanh chdng vUOn len, trd g^gj y | ddng vd'n d i u tU nUdc ngoai, chi sau t h a n h mgt qud'c gia phat trien va Igt top j ^ ^ ^ Trung Qud'c, va Hong Kdng. Dong vd'n cac qud'c gia giau m a n h n h i t the' gidi. Mpt ^ . ^ ^^ ^^^^ ^g^^- ^~ ^^^^ ^^ 75^72 ty USD trong nhCfng dinh hUdng phat t r i l n xuyen ^ . ^ ^017 len 77,65 ty USD nam 2018, va sudt cua CMnh phu Singapore la boat ddng ^^^ ^^^ ^., ^^^ ^ ^ . ^ ^^^^^ ^.^^ ^^,, md rdng tU do hoa thuong mai va tap trungthu hut vd'n d i u t u td nudc ngoai. Theo S i o q^oe sU td ndi tie'ng doi vdi kinh te
"Bdo edo Bdu tu Thi gidi 2019" cua Hpi t h i gidi bdi he thd'ng cMnh sach cdng nghi Lien hgp qudc ve Thuung mai va P h a t bing, minh bach, eo nMeu du dai dd'i vdi
•'^ Vu Hdu Manh, Tong cong ty Cong nghiep Cong nghe cao Viettel
36 Nghiin cau Dong Nam A, so 1/2020 cac n h a d i u tU nUdc ngoai, nen chinh tri
on dinh va t h a m nhung dugc kiem soat chat che, nguon n h a n lUc chat lUpng eao va da s i c tde. Singapore lien tue dugc Ngan hang the gidi (WB - The World Bank) danh gia la qud'c gia eo Chi so thuan lgi kinh doanh (EBDI Ease of Doing Business Index) cao nhat tren the gidi td n a m 2003 den 2017. Nam 2018, Singapore dupe xep hang d vi tri thd 2, sau New Zealand'^'. Thd hang cao nhU vay chdng td rang Singapore la mdt trong nhung qudc gia ed cac quy t i e eho kinh doanh td't nhat, don gian n h i t va bao ve quyen sd hCfu cua cac n h a dau tU manh n h i t .
Theo so' lieu thd'ng ke trong "Bdo edo Bdu tu Thi gidi ndm 2019"cua UNCTAD, Singapore la qud'c gia ddng dau trong linh vdc thu hut ddng vd'n FDI tai khu vUc Ddng Nam A. Thdng qua cac Hiep dinh nhU:
Hiep dinh Thuong mai Hang hoa ASEAN (ATIGA), Hiep dinh Khung ve Dich vu ASEAN (AFAS), Hidp dinh ve Di chuyin t h i n h a n trong ASEAN, Hiep dinh Dau tU Toan dien ASEAN (ACIA), va Thoa thuan Thda nhan lan nhau ve not so hnh vdc dich vu, mdi trddng dau td gida cac nude t h a n h vien ASEAN ngay mdt thu^n lgi va eai tMen hcfn, dinh hddng Mnh t h a n h AEC. Muc tieu cua AEC la tao r a mgt thi trUdng don nha't va ed sd san xuat chung cua 650 trieu dan, vdi t i n g GDP 3.000 ty USD'^\ mdt khu vUc kinh te' canh tranh, phat t r i l n can bang, va hpi nhap vao nen kinh te toan ciu. La mdt t h a n h vien trong AEC, Singapore co nhilu ed hgi hdn nCfa trong viee thu hiit ddng vd'n FDI vao lanh tho qud'c gia, nhuhg dong thdi cung tao ra nhdng thach thdc n h a t dinh cho Dao qudc sU td trong thdi ky hgi nhap kinh te; bd'i eanh nen kinh te toan eau cd dau Meu tang
trudng giam sut theo dd bao cua nMlu to chdc qud'c te nhu IMF, WB, WTO,.,,; tinh hinh chinh tri cd nhilu bie'n dgng, tien trinh hoa binh va hoa giai gida Trieu Tien vdi My va Han Qud'c cdn dat ra nhilu dau hdi chua cd Id giaL..
La mgt qud'c gia ddng dau trong khu vUc v l thu hut vd'n d i u tU trUc t i l p tU nddc ngoai, Singapore da dat dugc them nhieu t h a n h qua mdi nhdng dong thdi cung phai dd'i mat vdi nhdng thach thdc mdi trong vide thu hut diu tU trdc t i l p td nddc ngoai t u cae qud'e gia thanh vien ASEAN (AMS - ASEAN Member States) trong t i l n trinh Mnh t h a n h va hdi nhap Cdng dong Kinh te ASEAN. Tren co sd phan tich mgt so' ndi dung khudn kho hgp tac diu tU trong ASEAN, bai viet danh gia ve thUc trang thu hut FDI eua Smgapore trong thdi gian qua eung nhu cac v i n de dat ra trong thdi gian tdi.
1. Khai quat k h u o n k h o hgfp tac d^u tif trong ASEAN va AEC
Hiep dinh Diu td toan dien ASEAN (ACIA The ASEAN Conprehensive on Investment Agreement) ddOc ky ke't vao ngay 29/02/2012, cMnh thdc co Meu lUc td ngay 29/03/2012, vdi muc dieh thue day tien trinh xay dung mgt khu vUc diu tU tU do, md cda, minh bach va hgi nhap trong ASEAN va hudng tdi muc tieu hdi nhap kinh td' trong AEC. ACIA ra ddi thay the' cho Hiep dinh Khuyen kMch va Bao hd Dau tu ASEAN (IGA) 1987 va Khu vUc dau tu ASEAN (AIA).
Trong qua trinh thUe Men, cac nude t h a n h vien da dda r a phdong phap eat giam nhdng rao can diu td trong khu vUc, tien hanh sda doi cac cam k i t eua thoa thuan n h i m dat dUpc muc tieu eud'i cung ve
Vu Hau Mgnh - Thiic trgng ddu ta trac tie'p tgi Singapore... 37
hgi n h a p kinh te trong ASEAN, phu hgp vdi Ke hoach tong the xay ddng AEC (AEC Blueprint).
Vdi mue tieu xay dung mdi trUdng dau t u t u do va md eda, cac nude thanh vien ASEAN (AMS) da d l r a Phuung thdc c i t giam cac rao can dau tU gida cac nUdc ASEAN. Muc tieu cua Phdong thdc nay la de cung cap cho AMS mot each tiep can cd cau true theo giai doan dda tren AEC Blueprint d l giam thieu hoac Ioai bd d i n nhOttig h a n ehe va trd ngai v l d i u tU cua cac nudc t h a n h vien. Phuong thdc nay bao gom 3 cau thanh:
- Cau t h a n h 1: Nhiing ban chd' khdng c i n loai bd hoac cai thien. Thanh p h i n nay bao gdm, nhUng khdng gidi ban, viec sd dung va sd hdu dat dai, eae bien phdp dugc quy dinh theo cdng ude qud'e te npi dau tu bi h a n che, nhOttig ngoai Id ehung, nhUng ngoai Ie ve an ninh, va Hien phap r a n g budc cua cac qud'c gia.
- Cau t h a n h 2: Nhuhg b a n c h l c i n loai bo hoac cai tMen. Dd la nhUng ban che' ma moi qudc gia t h a n h vien td lUa chgn de loai bd hoac cai thien trong ba giai doan cua Ld t r i n h chien lUpc Ke hoach tong the xay dUng AEC. Cac qud'c gia se Uu tien loai bd nhdng b a n che trong ACIA da tdng dugc dua r a trong Danh sach loai trd tam thdi trong Hiep dinh Khu vUc dau td ASEAN trddc do.
- Cau t h a n h 3: Cd che danh gia ngang h a n g eua Ban dilu phd'i dau td ASEAN (CCI Coordinating Committee in Investment).
Cd che nay n h i m muc dich giam sat viec tuan thu theo Phdong thdc da de ra cua cac nUdc t h a n h vien ve viec Ioai bd hoac cai thidn cae b a n che va trd ngai
trong d i u tU. Cdng tac danh gia se la mdt phan cua chuong trinh nghi sU trong t a t ea cac cudc hgp cua CCI, va se bao gom: (i) Bao eao cua ta't ca cac qudc gia t h a n h vien v l nhiing tien bp da dat dUpc, n i u e6, trong viec thUe hien Phuong thdc loai bd/cai thien nhdng b a n che va trd ngai v l dau tu. (ii) Su thao luan ve bat ky sU b a n ehe nao mdi lien quan den cac nganh, tilu nganh, nganh cdng ngMep, san pham hay boat ddng mdi; hoac cua cac nganh, tieu nganh, nganh cdng nghiep, san pham, hay boat ddng dang d i l n ra ma chda dUdc k i i m soat tai thdi diem dUa ra Danh sach cac dieu kien b a n che' (List of Reversasions) ban dau cua ACIA. (iii) Su thao luan va lam rd nhOfng quan diem v l viec loai bo hoac cai tMen cac b a n ehe va trd ngai trong tUOng lai. Tuy nhien, bat cd sU thay doi nao trong Danh sach b a n che cua ACIA dupe dua r a trong qua trinh danh gia ngang hang CCI se tuan thu theo Dieu 10 (Sda doi eae Cam k i t ) cua Hiep dinh Dau tU toan dien ASEAN'^i.
Nam 2014, Nghi dinh thU sda doi ACIA diu tien duge cac qudc gia t h a n h vien ky k i t d l lam ro Dieu 9 (Cac Han ehe) va Dilu 10 (Sda doi cae Cam ket) cua ACIA va de ap dung mdt ca che tae ddng Meu qua de'n bat k l nhdng thay doi nao trong Danh sach b a n che' cua mdi thanh vien. Trudc yeu can ein sda doi, dieu chinh hoac rut lai eae cam k i t va ban ehe cua ACIA de eai thien cO c h l diu tu trong khu vUc, dinh hudng td do hoa d i u tU gida AMS, hpi nhap kinh t l trong Cdng dong Kinh te' ASEAN, cac nUdc thanh vidn da xky dung mdt Quy trinh thu tuc d l hudng d i n thdc Men, kiem soat, va tac ddng de'n nhdng sda doi, dilu chinh hoae rdt lai cac cam ke't va b a n che eua Hiep dinh'^'.
38 Nghien cau Bong Nam A, sd 1/2020 Nam 2017, nhan thay sU khac nhau
trong he thd'ng quan tri cua mdi qud'c gia t h a n h vien ve each dd'i xd vdi ngUdi thddng trd dudi dieu kien ACIA, cac nddc t h a n h vien da thao luan va ky ke't Nghi dinh thd sda dli ACIA thd hai. Dau tien, van ban nay da Iam ro hon ve dinh ngMa "The nhan" trong khudn kh6 ACIA'^l Theo dd, cae doan 1, doan 6 trong Dien giai ve Danh sach cac dieu kien h a n che cua ACIA se bi xoa bd*"". Dinh ngMa nay md ra mdt sU cdng bang, minh bach hcfn cho nhdng nha dau tu nUdc ngoai kM diu td tai cae qud'e gia thanh vien khae trong khu vUe. Vide loai bd dupe d i n g thdi hai trong tam nhCftig dilu kien h a n che cua ACIA cd the dUpe coi la mpt bude tie'n mdi trong tien trinh xay dung mdt c h l do diu tu tu do va md cda giCfa cac nUdc t h a n h vien, phu hpp vdi dinh hudng tu do hoa dau tu cua Cdng dong Kinh t l ASEAN. Ngoai ra, Nghi dinh thU sda doi so' 2 con cMnh sda hai ngi dung trong Dieu 7 eua ACIA nham nang cao hon nda chdc nang danh gia, k i i m soat nhdng yeu cau thuc Men Men eo cua cae qud'c gia thahh vien va khuyin kMch, tao dieu kidn cho cac qud'c gia chda gia nhap To chdc Thuong mai The gidi (WTO) tuan thu cac cam k i t gia nhap vdi to chdc nay*^'. Hanh ddng nay cua AMS the Men ro muc tieu Hdi nhap vao nen kinh te' toan cau eua AEC.
Nam 2018, thdng qua nhCfng k i t qua danh gia hang nam cua Hdi dong Khu vuc Dau tu AESAN, va thdng qua Nghi dinh thu sda doi ACIA lan thd 3, cac qud'e gia t h a n h vien da ehinh thdc loai bd them mpt trong tam nhuhg h a n che trong Danh sach cac Dieu kien h a n che cua ACIA. AMS da dong thong n h i t xoa bd doan 8 ve nhOfng h a n e h i trong viec gidi h a n eae nha diu tU nddc ngoai vao Thai Lan do nhdng quy
dinh trong Dao luat Kinh doanh nUdc ngoai B.E.254 (1999) cua nUdc nay'^^
Nam 2019, nhan ddpc sd ddng thuan va nha't tri cao eua t i t ea thanh vidn AEC ve quan diem ACIA can ddpc eai thien hdn, Nghi dinh thu sda doi ACIA l i n thd 4 da dupc ky ket, dahh da'u mgt budc ngoat phat trien lich sd trong md'i quan he hgp tac d i u tu npi khd'i cac qud'c gia khu vuc Ddng Nam A. Thdng qua Nghi dinh thU sda doi nay, Ian dau tien van de kiem soat nhuhg yeu eiu thuc hidn dugc AMS thao \uka, thong nhat, va dUa ra cac cam k i t cu the vdi muc tieu ngan cam sU ap dat cac ydu ciu thUc Men cua cMnh phu cac nddc dd'i vdi cac nha dau tU tren lanh tho qud'c gia minh. Cu the, ehinh phu eae nddc thanh vien yeu cau cae n h a dau td cam ke't dat dupe nhuhg muc tieu nhat dinh nhU la mpt dieu kien de gia nhap hoac md rdng diu tu tai qud'c gia minh. Dilu nay cd kha nang lam sai lech cac quyet dinh dau tU hay ngMem trpng hon la h a n h ddng ngan can dau td.
Chinh sach nay da di trai lai vdi muc tieu ban dau cua ACIA va AEC ma cae qudc gia da ky ke't va tuyen bo gia nhap. D l Ioai bd nhiTng sd k i i m c h l nay, Singapore da de xuat mgt loat cac yeu ciu thdc Men ma cac cMnh phu nen bi cam ap dat Ien cac nha d i u tu, va ke't hpp nhCfng yeu cau nay vdi ACIA nhu la mpt cam ket bat bupc dd'i vdi AMS. Cudi cung, tat ca cac qud'e gia deu hai long (i) dua r a nhiTng cam k i t thUe Men, xky dUng mdt danh saeh ro rang nhOfng yeu eau thuc Men b i t bupc (nhOftig yeu eau lien quan den cae dilu kien de tham gia va van hanh diu tU), nhOfng yeu eau thUc Men khdng b i t budc (nhuhg yeu cau lien quan d i n quyin truy cap hoac t i l p tuc truy cap tdi lgi ich hoac Igi the), va quan trgng nhat, nhOng yeu eau thUc Men
Vu Hau Mgnh - Thuc trgng dau ta trac tiep tgi Singapore... 39 bi cam trong khudn kho ACIA; (ii) md rdng
p h a m vi ap dung dd'i vdi ca hai gia doan dau tu, trddc va sau kM t h a n h lap. Budc tien bd trong sda doi, bo sung cac cam ke't trong ACIA cua AMS da vugt qua cae cam ket trong Hiep dinh eae Bien phap Dau tU cua WTO, ehOftig td mot sd trudng t h a n h vugt bac trong md'i quan he hpp tae qudc te' giiJa cae qud'c gia trong khu vUe Ddng Nam A, k h a n g dinh mot Ian nda muc tieu Hdi n h a p vao n i n kinh t l toan ciu cua Cgng dong Kinh te ASEAN.
2. Thrfc t r a n g d o n g v6'n FDI tai S i n g a p o r e
Dong vd'n FDI vao Singapore dat 78 ty USD n a m 2018, chiem hcfn 50% ddng vd'n dau t u vao khu vUe ASEAN (149 ty USD).
Tong sd vd'n dau tU true tiep tai Singapore t a n g 6,3% td 1.393 ty USD nam 2017 Ien 1.481 ty USD nam 2018 (xem bang 1).
My la qud'c gia d i u tU 21,6% tong sd von dau tu nudc ngoai tai Singapore nam 2017, sau do den Quan dao Cayman (8,8%o), Quan dao British Virgin (8%) (xem bang 2). Theo dU lieu cua Van phong dai dien Thdong mai My, nam 2018, tdng sd vd'n FDI luy tie'n cua My dau td tai
t 218,8 ty USD, giam 20,2%
so vdi nam 2017. Dieu nay phu hpp vdi sU sut giam toan cau trong dau tn cua My do su eai each thue nam 2017.Tuy nMen, diu nam 2019, tong so vd'n FDI luy t i l n cua My vao Smgapore da tang trd lai va dat md'c ky luc mdi, 244 ty USD*^^"'. Sd vd'n cua eae nha dau tU My chu ye'u dUpc d i u tU vao cac nghanh dich vu tai cMnh & bao Mem, nganh san xuat, va thUcfng mai budn ban.
Cd nhdng nguyen nhan ehinh k h i i n My luon la qudc gia dau tU manh nha't tai Singapore: (i) Viec My diu tUtai Smgapore da CO lich sd lau dai khi My la mdt trong nhOfng qud'c gia diu tien dau tU vao nganh edng nghiep san xua't edn non tre cua qud'c gia nay. Vi Bd trUdng Ngoai giao Singapore, Vivian BalEdcrishnan da n h i c den hai edng ty eua My, Texas Intruments va HP, la nhdng nha dau tu da mang cdng nghe de'n vdi Singapore trong thdi ky dau phat trien cua qud'c gia. Trong Iinh vuc san xua't, FDI td My vao Singapore cao hon g i n 50% so vdi t i t ea cac khoan dau tu cua cac qud'e gia khu vdc ehiu A. Trong hnh vdc dich vu tai cMnh & bao Mim, tong so vd'n dau tU cua cac nha diu tU My eao hon 60% tong so' vd'n cua eae qud'e gia EU'^^'.
Bang 1. Von dau trf trrfc tie'p tai Singapore giai doan 2016 - 2018 Dcfn vi: ty USD
Von dau tif triic ti§'p aii6c ngoai Dong von dau tif true tiep tif nii6c ngoai dau tu vao ASEAN
Dong von dau tU true tiep tii nudc ngoai dau tu vao Singapore
Tdng von ddu tu true tiep cua nudc ngoai dau tu tai ASEAN
Tdng vd'n dau tu true tiep cua nudc ngoai dau tu tai Singapore
2016 117
74 1.908 1.113
2017 144
76 2.266 1.393
2018 149
78 2.381 1.481 Ngudn: United Nations Conference on Trade and Developmet (UNCTAD) 2019,
Statistics Data, Switzerland.
40 Nghiin ctiu Bong Nam A, so 1/2020
Bang 2. Danh sach cac quo'c gia, khu vile M u tu t?i Singapore nam 2017 Quoc gia
My
Quan dao Cayman Quan dao British Virgin Hii Lan
Nliat Ban Vudng Qude Anh Cong hoa See Bermuda Hong Kdng Thuy SI Khu vUc ASEAN Cac quo'c gia Idiac
Ty le % 21,6
8,8 8,0 7,8 6,4 5,4 4,3 4,1 3,9 2,6 3,0 27,1
Nguon: Cue Thdng ke Singapore (DOS - Department of Statistics Singapore), Da lieu thdng ke ndm 2019
(u) Dinh hudng phat t r i l n linh vUc cdng nghe cua Singapore phu hpp vdi the' manh cua c^c Doanh nghiep My, hon nda, Singapore cung coi My la dd'i tae chiln lUpc trong viec giup dd qud'c gia nay va khu vUe CO vi the canh tranh kinh te' cao hcfn trong tuong lai. (iii) Ngoai nhiJng ddng gdp trdc tie'p vao n i n kinh t l eua 2 qudc gia. My va Singapore cdn hgp tac de tao nhdng anh hudng Idn hon trong khu virc va tren the gidi. My va Singapore cung dua ra mdt co che dac biet d l tang eUdng su hpp tae cua 2 qud'c gia vi lgi ich chung eua khu vUc chau A - Thai Binh Duong, cu the la Chuong trinh dao tao qud'c gia thd 3 (TCTP - The Third Country Trahiing Program) da dugc xay ddng vdi muc dich cung cap sU hd trg va dao tao ve cdng nghe eho eae qud'c gia t h a n h vien ASEAN, tap trung vao sU k i t nd'i, phat trien ben vdng va kha nang phuc hoi cua khu vUe. (Bang 2).
Dd'i vdi ASEAN, FDI tir cac qud'c gia trong khu vdc vao Singapore edn r i t b a n
che, chi cMlm khoang 3% tren tong so vd'n FDI tai Smgapore, dat 41 ty USD (2017).
Ddng vd'n FDI diu td vao Singapore tap trung chu yeu vao nganh dich vu tai cMnh
& bao hiem (54%). Nganh budn ban va ban le, san xuat cMem lan lUpt 18% va 12%. 7%
tong so vd'n FDI dUpe dau tU vao nganh dich vu hd trg, khoa hge & ky thuat. Vd'n dau tu trUc tiep td nudc ngoai vao Bat ddng san cMem 3%. Cud'i cung, cac nganh khac bao gom: Dich vu lifti tru & An ud'ng; Xay dung; Thdng tin & Truyin thdng; Van chuyin & Lifla kho,,,. cMd'm 6% (xem bang 3).
Singapore la mdt qud'c gia phat t r i l n va dinh hudng phat trien trong linh vUc tai cMnh, nang lUpng va co sd ha tang, cdng nghe sinh hgc, du lich, cdng nghe thdng tin va truyin thdng^^^'. Vl hnh vdc tai ehinh, theo bang xep hang Global Financial Centres Index, Singapore la trung tam tai cMnh dtfng thd 4 tren the gidi, sau London, New York, va Hdng Kdngt^S'. Vdi
Vd Hau Mgnh - Thac trgng ddu ta trac tie'p tgi Singapore... 41
B a n g 3. Cd ca'u vd'n FDI v a c Singapore theo nganh nam 2017 Nganh
Dich vu tai chinh & Bao hiem Ban budn va ban le San xua't, chd tao
Dich vu hd trd, khoa hoc & Ity thuat
Bat ddng san Khac
Ty le % 54 18 12 7 3 6
Nguon: Cue Thdng ke Singapore (DOS - Department of Statistics Singapore), Da li§u thdng ke ndm 2019
vi tri dd, Singapore ddng thd 2 trong khu vUc chau A va t h d n h a t trong khu vUe Ddng Nam A. Trong Iinh vUc nang lugng va CO sd ha t i n g , Singapore la trung tam giao dich dau va dinh gia dau eua chau A.
Ngoai ra, quoc gia nay cung cap 70% nhu cau gian khoan td nang va be chda dau noi (FPSO - Floating production storage and offloading) tren t h i gidi. Smgapore cung la trung tam ve cdng nghe sinh hgc vdi nhOftig CO sd ngMen cdu quy md hang dau trong khu vUc. Vl du hch, Singapore la diem d i n noi tieng khdng chi trong khu vUc ma ea t r e n t h e gidi. Dac bidt, Singapore la mpt trung tam y te du lieh, mdi n a m cd khoang 200.000 ngUdi de'n day de kham, chda bdnh^^*'. Ve h n h vdc cong nghe thdng t m va truyen thdng, Singapore la quo'c gia ddng d i u trong khu vUc Ddng N a m A, xep hang t h d 18 tren the gidi ve cM so' phat trien cdng nghd thdng tin va t r u y i n thdng*^^'. Nhd vay eo t h i thay, Singapore Mdn la quo'c gia dang di dau trong khu vUc v l cac linh vUe chu chd't, la minh chdhg cho thue trang chenh lech ve khoang each phat trien kinh te gida eae qud'c gia trong khu vUc so vdi Singapore, dae biet la trong nhuhg nganh yeu cau cdng nghe hien dai, trinh dp khoa hgc va
ky thuat tien tien. Dilu nay mdt p h i n eo t h i giai tMch eho thUe trang dong vd'n diu tu eua cae qud'c gia trong khu vUc ASEAN vao Singapore cdn rat b a n che.
Mae du vay, t i e do tang trddng FDI td khu vUc ASEAN da tang trudng deu.
Trong giai doan 2012 - 2014, ddng vd'n FDI td eae qud'c gia trong khu vUc vao Singapore dat khoang 31 ty USD/nam.
Dd'n n a m 2015, Cong dong Kinh t l ASEAN ehinh thdc dUpc thanh lap eung vdi nhOfng cam ke't manh me va dong nhat cua AMS ve vide xay ddng mot khd'i .^an xua't, thddng mai va diu td, tao mdt thi trudng chung trong khu vUe, FDI td cac qud'e gia trong khu vUe da tang trd Iai vdi mde tang trUdng 5%, 12%, va 11% lan Iddt trong nam 2015, 2016, va 2017. Nam 2017, con so FDI ma cac qud'e gia trong khu vdc ASEAN da diu td vao Singapore dat 41 ty USD, tang xap jd 1,5 Ian so vdi nam 2009 va 32% so vdi nam 2012 (xem bang 4).
Trong khu vUc ASEAN, Malaysia ludn la nUdc d i n diu v l viec dau tU vao Singapore, cMem khoang 70% tong so' von FDI dau tu. Dac biet hOn, td'c do tang trudng ddng vd'n FDI cua qud'c gia lang
42 Nghien cau Dong Nam A. sd 1/2020
giing tai Singapore trung binh khoang 26%/nam trong gia doan 2009-2012, tang trudng cham theo xu hUdng ehung cua khu viJc va tang m a n h trd lai sau khi AEC chinh thdc duge hinh t h a n h vao nam 2015 trUdc khi dat 27 ty USD trong n a m 2017.
Xep sau Malaysia la Indonesia va Thai Lan la hai qud'c gia ed so vd'n diu tU tai Singapore Idn trong khu viic. Nam 2009, Indonesia da diu tU 2,8 ty USD, dao dgng quanh khoang 2,3 ty USD trong giai doan 2010 - 2016 trddc kM dat md'c 4,2 ty USD n a m 2017. Nam 2009, so vdn dau td cua Thai Lan vao Smgapore ehi dat 1,5 ty USD, ehi b a n g khoang 50% so vdi Indonesia, nhUng tang trudng on dinh hon trong nhCfng nam sau do. S i vd'n dau tU da giam dan td 3,9 ty USD n a m 2010 xud'ng 2,8 ty USD nam 2012. Sau kM Hiep dinh Dau tu toan didn ACIA ehinh thdc cd hieu lUc (26/03/2012), sd vdn diu tU cua cac nha dau tu Thai Lan vao Singapore tang trd lai td nam 2013 (dat 3 ty USD), nam 2014 t a n g 0,3 ty USD (10%), nam 2015 tang 0,5 ty USD (15%-), nam 2016 tang 1,1 ty USD
(28%) va nam 2017 tang 0,9 ty USD (18%-), vugt qua Indonesia vdi tong sd vdn diu tU dat 5,8 ty USD. Tuy nMen, tong so vd'n dau tu cua Indoneisia va Thai Lan cung chi bang 1/3 tdng so' vd'n dau tu cda Malaysia, 10 ty USD so vdi 27 ty trong nam 2017.
Cdn lai la cae qud'c gia nhd Brunei, Philippines, Viet Nam, Myanmar, Lao, Campuchia, tdng so vd'n diu tU dat 1 ty USD n a m 2009 va 4 ty USD nam 2017, tang ga'p 4 lan trong giai doan 9 nam hinh t h a n h va phat trien cua ACIA va AEC (bang 4).
4. N h i i n g t h a n h tiAi v a h a n chfe' + T h a n h t i i u d a t dtftfc c u a Singapore trong vi^c t h u hiit v o n dau tvt tnic tie'p:
Singapore la mdt trong nhCfng dilm din Ua tMch cua eae nha dau tU nUdc ngoai:
Singapore khdng ngdng hoan thien he thd'ng chinh sach cdng bing, minh bach, nMeu Uu dai cho cac n h a diu tu, xay ddng nen ehinh tri I n dinh, k i i m soat chat ehe B a n g 4. V6'n
Q u d c g i a Brunei C a m p u c h i a Indonesia Lao Malaysia M y a n m a r P h i l i p p i n e s
Viet N a m T d n g
2009 234
1 2.863 4 11.665 14 794 1.526 21 17.123
cd p h ^ n c u a A M S d ^ u tit t a i S i n g a p o r e , g i a i d o a n 2 0 0 9 - 2 0 1 7 Ban vi: triiu USD
2010 215
5 3.144 2 14.290 33 1.925 3.906 44 23.564
2011 249
17 1.511 3 17.455 14 1.779 3.054 45 24.126
2012 272
17 2,808 3 23.066 7 2.175 2.799 18 31.164
2013 286
17 2.058 28 22.751 25 2.743 3.071 79 31.058
2 0 1 4 251
15 1.726 26 23.910 67 2.250 3.334 133 31.713
2015 239
16 2.294 27 23.820 109 2.765 3.870 280 33.419
2 0 1 6 260
12 3.198 34 25 936 174 2.478 4.905 365 37.362
2017 273
15 4.267 36 27.286 363 3.005 5 850 377 _ 1 M 7 I ^ Nguon: Cue
Da lieu didng ke nam 2019
Vu Hau Mgnh • Thiic trgng ddu ta true tie'p tgi Singapore... 43
van de t h a m nhCttig, va sd hdu nguin nhan lue chat lugng cao, da s i c tdc. Singapore lien tuc dugc Ngan hang the gidi danh gia la qud'c gia ed Chi so thuan lpi kinh doanh (EBDI - Ease of Doing Besiness Index) cao n h a t tren the gidi.
Singapore thu hut ngay mdt nhilu hon ddng vd'n FDI td cac qud'c gia t h a n h vien ASEAN, dat mde tang 1,5 lan trong gia doan 2009 - 2017. De dat ddpc ket qua nay, Singapore da dUa r a n h i l u ddng gdp nham hoan tMen ACIA va hoan t h a n h ta't ca cac muc tieu de r a cua AEC. Noi bat nhU viec qude gia nay de xuat mpt loat yeu cau d l nghi cac chinh phu khdng nen ap dat len cac n h a diu tU, va k i t hpp nhu'ng ydu cau nay vdi ACIA nhU la mgt cam k i t bat bugc doi vdi AMS trong Nghi dinh thd thCf tU cua Hiep dinh. Qua do, Singapore da gop p h a n Idn trong viee thao bd nhdng rao can trong dau td, danh da'u mdt budc t i l n mdi trong md'i quan hg hgp tac phat t r i l n gida cae qud'e gia khu vdc Ddng Nam A.
+ M p t s o h a n chfe' t r o n g v i ^ c t h u h u t v o n d a u tU trufc t i e p t ^ c a c q u o c g i a t r o n g k h u viic:
Nguon von dau tU cua cac quoc gia trong khu vUc ASEAN vao Singapore eon ban che va chUa dong diu. Cu t h i nhU cae qud'e gia trong ASEAN 4 (CLMV) va Brunei, tdng so FDI cua cac nUdc nay ehi chiem chua de'n 2% tdng so FDI eua khu vUc. Ly giai eho ban che nay, mdt p h i n do sU phat trien kinh t l ehUa dong deu va can bang giUa cac qud'c gia trong khu vUc va dd'i vdi Singapore. Ve GDP, cac qud'e gia trong khu vUc ASEAN cd tdng san Idpng qud'c ndi chenh lech, khdng dong deu. Vl iTnh vdc chu chdt, h i u bet cac qud'c gia t h a n h vien n h u Indonesia, Thai Lan, Philippines hay Viet Nam phat trien manh trong hnh vUc
ndng ngMep, lam ngMep va danh b i t thuy hai san. Dd'i vdi Singapore, do dilu kien tU nMen ban chl, chinh phu qud'c gia dinh hudng phat trien cac nganh cdng ngMep va dieh vu. Han che nay dat r a bai toan eho cac nha lam cMnh sach cua cac qud'c gia trong khu vue noi chung va Smgapore ndi rieng ve viec thu hep khoang each phat trien trong ASEAN, cung nhU nang cao nang lUc eanh t r a n h cua cac qud'c gia trong khu vUc.
Ngoai ra, mde tang trudng dong vd'n FDI eua AMS vao Singapore dang co dau hidu cham lai, doi hdi Singapore cin dUa ra nhOfng sang Men hdi nhap, dinh hddng mdi trong viee thu hut vd'n dau td, tan dung td't hon nhdng lgi ich cua Hiep dinh ACIA va vi the eua qud'c gia trong khu vUc.
K§'t l u § n
Singapore ddng thd tU tren t h i gidi ve ddng vd'n diu tU nude ngoai, chi sau My, Trung Qud'c, va H i n g Kdng, dugc xIp hang thd 2 tren t h i gidi v l CM sd thuan lgi kinh doanh. Trong khu vdc ASEAN, Singapore ddng diu trong viec thu hut vdn dau tu nUdc ngoai. La mpt t h a n h vien quan trpng trong Cdng dong Kinh t l ASEAN, vdi kinh nghiem, t h a n h qua thdc te trong viec thu hut FDI tren the gidi, Singapore da eo nMlu ddng gop eho khu vdc nham hoan thien he thd'ng quan ly diu tu, loai bo nhdng ban che va trd ngai v l dau tU; co eO c h l hpp tac, ho trp va dao tao ve cdng nghe cho cac qud'e gia thanh vien ASEAN, tap trung vao sU ke't nd'i, phat t r i l n ben vdng va kha nang phuc hdi cua khu vUc.
NhCfng nd lUc cua Singapore da it nMlu dem lai Meu qua kM ddng vd'n diu tu trUe tiep tu cac qudc gia ASEAN da tang trUdng vUpt bac ngay sau kM ACIA dUpc ky ke't va
44 Nghien cau Ddng Nam A, sd 1/2020
Cdng dong AEC dugc Mnh thanh. Ben canh nhCfng t h a n h qua dugc the hien qua so lieu thuc te ma Singapore da dat dugc, cMnh nhCfng con so' nay eung chi r a nhdng van d l cdn ton tai kM ddng vd'n td eae qud'c gia trong khu vUc ASEAN vao Dao qud'e sU td cdn rat chenh lech. Trong khi Malaysia.
Indonesia, va Thai Lan ludn la nhOfng qud'c gia diu t u chu yeu vao Singapore, tM ngUgc Iai, cac qudc gia ASEAN 4 (CLMV) va Brunei co so von d i u tU edn r i t khiem ton.
Bdn canh do, sd lieu thd'ng ke eung cM ra mdt thuc te rang, mde dp tang trUcfng FDI td AMS vao Singapore dang cd dau hieu tang trudng cham lai. DUng trUdc nhung thuan lgi va khd khan hien tai, Singapore c i n giCf vuhg vi the cua qud'c gia tren the gidi va nhOfng thanh qua da dat dugc trong linh vue thu hut FDI, ngoai ra, qud'c gia nay can nd Idc hon nda trong vai trd dau tau xay dung AEC thanh mgt khu vuc kinh t l hoan thanh t a t ca 4 muc tieu da dat ra va dang tieh eUc cai tMen de hUdng dd'n.
De dat ddpc thanh qua nay, trudc tien, Singapore ndi rieng, AEC ndi ehung can dUa r a nhiJng phuong phap n h i m nang cao c i p do lien kit, thu hep khoang each phat trien, Ioai bo td'i da nhCfng dieu kidn han che va trd ngai ve dau tU dang diln ra trong khu vUc vdi muc tieu nang cao nang lUc canh tranh cua qud'c gia va AEC./.
CHU THICH
1. United Nations Conference on Trade and Development (2019), World Investment Report 2019, United Nations Publications, New York.
2. Doing Besiness (2019), Ease of Doing
Besiness Rankings 20i9,World Bank Group.
3. Vu Chinh sach thuong mai - Bp Cdng thuong Viet Nam (2019), Thanh tUu va dinh hudng phat trien cua Viet Nam trong Tru cot Cdng ding Kinh t l ASEAN,<https://moit.gov.vn/tin-chi-tiet/- /chi-tiet/thanh-tuu-va-dinh-huong-phat- trien-cua-viet-nam-trong-tru-cot-cong- dong-kinh-te-asean-16201-22.html>, truy cap ngay 09/08/2019.
4. Dilu 3, Phuong phap cit giam cac r&o can dau tu gida cac nUdc ASEAN.
5. Nghi dinh thU sda doi ACIA nam 2014.
6. The nhan la ngUdi, dudi luat phap cua nudc thanh vien, la mpt cong dan cua qud'c gia do; hoac co quyen thudng tru tai qud'c gia thanh vien nay va quo'c gia thanh vien khac ma 6 d6 ngUdi nay dang hay da thUc hien diu tU dUOc cong nhan la ngodi thudng tru va dUpc tan thanh mdt each chac chin ve viec dd'i xd khong co sU phan biet gida nhdng ngUdi thudng tru nhU hp va cong dan cua nudc thanh vien dd'i vdi nhung bien phap anh hUdng tdi dau tU.
7. Dieu 1, Nghi dinh thU thd hai sda doi ACIA nam 2017.
8. Dieu 2, Nghi dinh thU thd hai sda doi ACIA nam 2017.
9. Dieu 1, Nghi dinh thU thd ba sda ddi ACIA nam 2018.
10. Isaac D. (2019), Foreign direct investments from the US to Singapore hit over $244b,
<https://sbr.com.sg/economy/exclusive/forei gn-direct-investments-us-singapore-hit- over-244b>, truy cap ngay 02/042019.
11. Isaac D. (2019), tldd.
12. Bada F. (2018), WorldAtlas. What Are The Biggest Industries In Singapore?,
<https://www.worldatlas.com/articles/what - a r e - t h e - b i g g e s t - i n d u s t r i e s - i n - singapore.html>, truy cSp ngay 28/08/2018.
13. Yeandle M. and Wardle M. (2019), Global Financial Centres Index 26, Long Finance, United Kingdom.
14. Bada F. (2018), tldd.
15. ITU (2017), ICT Development Index 2017.