• Tidak ada hasil yang ditemukan

Huynh Van Chuwng', Dinh Thi Bich Lan', Nguyen Vu So^l^ Ph^m Hong Ngan^ Nguyin Huu Nam^*

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2024

Membagikan "Huynh Van Chuwng', Dinh Thi Bich Lan', Nguyen Vu So^l^ Ph^m Hong Ngan^ Nguyin Huu Nam^*"

Copied!
8
0
0

Teks penuh

(1)

Vietnam J, Agri. Sci. 2016, Vol. 14, No. 6. 877-884 Tap chl KH Ndng nghidp Vigt Nam 2016, tap 14, sd 6:877-864 www.vnua.edu.vn

DAC DIEM BENH LY CHU YEU CUA GA TRE MAC BENH CAU TRUNG TAI THlTA THIEN HUE

Huynh Van Chuwng', Dinh Thi Bich Lan', Nguyen Vu So^l^

Ph^m Hong Ngan^ Nguyin Huu Nam^*

'Vien Cong nghe sinh hpc, Dgi hpc Hui Khoa Thu y, Hpc vifn Nong nghiep Viet Nam

Email : [email protected]

Ngay gui bai: 04.04.2016 Ngay chdp nhan; 06.06.2016

T 6 M TAT

Od tai nghien ciFu mgt sd chi tieu lam sang va dgc diem benh ly chu ydu cua ga Tre mac bdnh cau tmng tgi Thira Thien Hud da tidn hanh xet nghiem 978 m l u phan ga giai doan 1 - 42 ngay tudi de kiem tra noan nang cau triing bang phu'ong phap phu ndi va quan sat mgt sd chi tieu lam sang. Ddng thai tat ca nhung ga chet bdi cdu triing duoc mo kham de thu mau benh pham xac djnh bdnh ly dai the va vi the. Kdt qua cho thay, ty le nhiem cau triing cua ga d 3 xa nghien cuu la 50,92%. Ga nhilm cau tning rat sdm, thdi diem xudt hien noan nang trong phan khodng 8 - 1 4 ngay tudi. Ty Ig va cudng dg nhilm cau trung cao nhat d ga 15 - 35 ngay tudi va sau do giam dan. Ga bj bgnh cdu triing the hien cac trieu chung' Ci ru, it vgn ddng, tieu chay. phan cd mang nhay, cd bgt va mau. Bidn ddi benh ly chu yeu tgp trung d rugt non va manh trang, manh trang cang phdng len va Idp niem mac bj bao mdn. xudt huyet Cac tdn thuong vi the thay ro nhu sung huyet, xuat huydt ngng, thoai hda. hoai ti> te bao, tham nhiem td bao viem tai manh trang. Ngoai ra cung cd cac ton thuong benh ly tai hdi trang va true trang. Tren tieu ban vi the quan sat duoc cdc giai doan phat trien khac nhau cua cdu trung d t§ bao bilu md rugt,

TiF khoa: Bien doi benh iy, b^nh cdu trung, chi tieu lam sang, ga, ty le.

Main Pathological Characteristics of Tre Chicken Infected with Coccidia in Thua Thien Hue

ABSTRACT

This study was conducted to determine some clinical parameters and pathological charactesistlcs of Tre chicken infected with coccidiosis in Thua Thien Hue. 978 fecal samples of chicken aged 1-42 days were collected and tested for oocyst presence by flotaton method and some clinical parameters were determined Concurrently, all died chickens caused by coccidiosis were slaughtered to collect the samples for determination of both macroscopic and microscopic pathological changes. Results showed that the average coccidian infection of three communes was 50,92%. Tre chickens were infected with coccidia from a very eariy stage and oocysts appeared in excrement in the period of 8-14 days of age. The rate and intensity of coccus infection increased and reached the peak when chickens aged of approximately 15 - 35 days, then reduced gradually. Infected chickens showed droop, inactiveness, watery diarrhea with mucus, and bloody or creamy exudate feces. The mam macroscopic lesions of infected chickens showed hemorrhagic and huge necrosis in intestine and caecum, distended caecum and eroded mucosal layer The microscopic lesions consisted of severe hemoritiage, necrosis, degeneration of epithelial cells, and inflammatory infiltrations in caecum On the other hand, pathogenic characteristics also could be observed in ileum and rectum.

The different stages of coccidia were also observed in the epithelial cells

Keywords: Clinical parameter, coccidiosis, pathological charactenstics, prevalence, Tre chicken

^ y gay thiet hai cho nganh chan nuoi gia cam tren 1. DAI VAi tokn cdu. Nguyen nhan la do cau trung gid'ng Bdnh cdu trung la benh cd tinh chat nghiem Eimeria gay nen, trong dd co 7 loai la: E.

trgng gay ton thfldng dfldng rudt cua gia cam, acervulina, E. brunetti, E. maxima, E. mitis, 877

(2)

Dac diem l)enh ly chu ydu cua ga Tre mac b?nh cau tnjng tai Thira Thien Hue

E. necatrix, E. praecox va E. tenella gay bdnh phd bien cho gia cdm (Shirley, 1986). Trong nhiing benb ky sinh triing, benh cau trung la mgt benh nguy hiem pho bien nhat tren ga, benh lam tang cbi phi trong chan nuoi (Dfldng Cdng Thuan, 2002). 6 Viet Xam, benb da va dang gay nliieu thiet bai ve kinh te cho ngfldi chan nudi do gay chet eao d ga con (30 - 100%).

giam san Ifldng trflng cl ga de (20 - 40%), giam tdc do Idn cua ga. tieu tdn them chi phi thflc an, chudng trai (Le Van Nam 2004).

Khi ga bi nhiim benb, cac te bao thUdng bi cua rudt bi tdn thfldng, rdi loan chuyen hda thflc an, ha'p thu dinh dUdng kem va giam tang trgng (Conway et al., 1993), ddn tdi ga cdi coc, chdm Idn, suy yeu va tieu toil thflc an (Conway and McKenzie, 2007). Ben canh do cting cd nhiing bien ddi nhat djnli ve mau ciing nhfl cac bidn ddi ve lam sang, te bao rudt„ (Reid. 1978). Cbi'nh vi benh cau triing gay mat mau nghiem trgng ddn den sflc de khang cua ga giam siit da tao dieu kien cho cac benb khac xam nhap.

O Viet Nam da cd nhieu nghien cflu ve benh cau triing ga mdc benb tu nhien, trong dd cd cac nghien cflu ve ty Ie nhidm, eac bien ddi benh ly (trieu chflng lam sang, cac tdn thfldng dai the, vi the vd mgt sd chl tieu huyet hgc_). Tuy nhien chfla cd nhidu nghidn cflu ve benb nay b dan gaTre.

Gidng ga Tre la mgt giong ga dia pbUdng cua mien Trung Viet Xam, the trang nho nhUng thit rat thdm ngon. Hien nay mdt sd' gia trai cd xu hudng nudi gidng ga quy hiem nay, cd nhiing hg nudi quy mo den 400 - 500 con.

Xghien cflu nay dfldc thflc hien d Thfla Thien Hue vdi muc tieu xac dinh mgt sd chi tieu lam sang va dac diem benb ly chu yeu cua ga Tre mac benh can triing, lay cd s5 khoa hgc de chan doan vd phdng tri benh, Ddng thdi cung cap them cac sd Ueu phuc vu cho cong tac giang day va nghien cflu.

2. VAT LIEU VA PHU'ONG PHAP 2.1. Dia diem

Thi nghiem dfldc tien hdnh tai mdt sd xa ciia huyen Phu Vang, tinh Thfla Thien Hue.

878

Dia diem xet nghiem mau gdm;

- Phdng Tin nghiem Eg mon Mien dich hoc va vde xin, Vien Cdng nghd =inh hoc. Dai hgc Hue.

- Phdng Thi nghiem Bo mdn Benh ly Khoa Thu y, Hgc vien Ndng nehiep Viet Xam 2.2. Vat lieu ngbien ci^u

- Nghien cflu dfl* nen hanh tren dan ga Tre mac benh cau triing

- Dung cu nghien cuu may cat Microtome.

may due, tu ain, khudn due. kinh hien \n quang hgc, dua thuy tinh, may ly tam, lo thm tinh.

lam kinh, la day lam kijih. dao. pank.

- Mdu benb phdm ^6m: manh trang. rugt non, true trang, gan, lach. than, tuy phdi cua ga chet dUdc xac <lJTib mac benh cau trung bang mo kham va xet nghiem pban.

- Hoa chat: (^n, xyien. parafin. thuoc- nhudm Haematoxylin - Eosin (HEi. XaClbao hda 2.3. PhUdng phap nghien cu'u

- Thu thap mdu phan \-ua thai ra cua ga zil 1 den 42 ngay tuoi, mau phan de neng va cd ghi cac thong tin: Tuoi ga, dia diem, tinh trang ve sinh, phfldng thflc chan nuoi. ngay lay mau va cac bieu hien lam sang cua sa

- Noan nang cau ti-uns ga irons phan duoc kiem tra bdng phfldng phap phu noi cua Fleck va Moody (1993).

- Cfldng do nhiem duoc tfnh bang mat do noan nang (Oocyst) tren vi trudng kinii hien vi.

theo quy dinh ciia Reid (1975).

- Tri§u chflng lam ^ang duoc XLU- dinh bang phfldng phap kham lam =ang rhudns qu\.

- Ga chet nghi nhiem cau trung dUoc mo kham theo phUdng phap cua Skrjabui de kiem tra benb tich dai the dudng tieu hda thai doan rudt manh trang, tnlc trang) va nao niem mac soi tflcJi dudi kinh hien vi de tim noan nang

- Mau md dfldc ngam \-ao dung dich formol trung tinh 10% de cd dinh va thuc hien cac budc thdng thUdng theo Prophet (1992) cd cai bien Mau md sau khi nhugm Hacmatox^hn- Eosm (HE) dem soi dfldi kinh hien \ i quang hgc vkt kinh 10 va 40, de xac dinh benh tich vi the cua ga bi nhiem cau trflng.

(3)

Huynh Van Chuong, Dinh Thj Bich Ldn, Nguyin Vu Son, Phgm Hong Ngan. Nguyen Huu Nam

2.4. Xuf ly so lieu

Cac sd lieu dUdc xti ly theo phfldng phap thdng ke sinh hgc bdng phan mem SPSS 14 va cac phep tinh thong thfldng. Sfl sai khac gifla cac ddi tUdng dfldc kiem tra bdng chUdng trinh one-way ANOVA Duncan test vdi dd sai khac P < 0,05.

3. KET QUA VA THAO LUAN

3.1. Ty le va cifcfng do n b i e m cau triing ga tai h u y e n P h u Vang, Thiia Thien Hue

Dd danh gia dfldc ty le vd cfldng do nhiem benh cau triing, chflng toi da thu thap 978 mdu phan ga Tre nudi theo phfldng thflc ban cdng nghiep tai 3 xa Phu ThUdng, Phu Ludng va Phu Hd. Ket qua sau khi xet nghiem dUdc trinh bay b bang 1.

Ket qua tren cho tha'y ty le nhiem cau triing ga tai cac xa cua huyen Phu Vang, Thfla Thien Hue dao dgng trong khoang 48,4S - 55,14%. Ga nhidm vdi cfldng do tfl nhe de'n nang song tap

trung chu yeu d mflc 3+, 4+. Trong dd, ty le nhidm cao nhat la b xa Phu Thfldng 55,14%, nhiem vdi cfldng do nang (34,72%). Tha'p nha't la xa Phu Lfldng vdi ty le nhilm 48,43%.

Ty le ga nhilm benh tai xa Phu Ludng thap hdn so vdi nhflng xa khac cd the do nhflng nam gdn day chan nudi ga b day phat trien manh, quy md chan nudi cung Idn hdn nen ngfldi dan chu trgng cdng tac ve sinh va dung thuo'c phdng benh. Tuy nhien, ty Ie nhiem chung cua cac xa Id cao (50,92%), dieu nay cd the la do Thfla Thien Hue la mdt dia ban cd khi hdu ndng va am do cao, cong tac ve sinh chudng trai va phdng benh chUa dUdc chii y diing mflc.

3.2. Ty le n h i e m cau triing theo lijfa tuoi dl ga Tre tiif 1 den 42 ngay tudi

De biet dfldc tinh hinh nhiem cdu trung theo cae Ifla tuoi chiing toi xet nghiem 978 mdu phan ga b cac Ifla tuoi khac nhau. Ket qua dfldc trinh bay b bang 2.

Bang 1. Ty le va cvtiing do n h i e m cau triing t r e n ga Tre tai mot so' xa cua huyen P h u Vang

Dia i j i l m

Phu Thu'O'ng Phti Lu-crng Phii Ho Tinh Chung

S d m a u k i l m

tra 350 320 308 978

So mau du'O'ng tinh 193 155 150 498

T y l g n h i i m

(%)

55,14 48,43 48.70 50,92

n 42 30 23 95

(+)

%

21.76 19,35 15.33 19.07

n 41 27 46 124

C u o n g 2 ( + )

%

21,24 17,42 30,67 24,90

dp nhiem

n 67 58 44 169

3 +)

%

34,72 37,42 29,33 33,94

4 n 43 40 37 110

+)

%

22.28 25,80 24.67 22.09 Ghi cbu: n. Som&u duang tinb

Bang 2. Ty le n h i e m cau triing tbeo lufa tudi cua ga

Tuoi gd (ng^y tu6i)

1 - 7 t ( - 1 4 1 5 - 2 1 2 2 - 2 8 2 9 - 3 5 3 6 - 4 2 Tinh chung

S 6 m § u k i l m

tra 120 186 200 130 202 140 97S

So mau du'O'ng tinh

0 36 161 88 135 78 498

T y l ^ nhiSm

(%)

0 19,35 80,50 67,69 66.83 55,71 50,92

n 0 26 44 16 2 7 95

K-^)

%

0 72,22 27,32 18,18 1,48 8,97 19,07

n 0 10 56 31 10 17 124

Ci/crng 3?

2 ( + )

%

0 27.77 34.78 35,23 7,40 21,79 24.90

n h i l m 3 ( n 0 0 61 37 45 26 J 69

+)

%

0 0 37.89 42,05 33.33 33.33 33.94

n 0 0 0 4 78 28 110

4 ( + )

%

0 0 0 4,54 57,77 35.89 22,09

879

(4)

Dac dilm benh ly chCi y l u cua ga Tre mac benh cdu trdng tgi Thua Thien Hue

Bang 3. Ket qua nghien cufu trieu chflng lam sang 6 ga mdc benh cau triing Tn^u chLpng I3m sdng quan sdt di/gc So 03 CO bieu h

Giam an, udng ni/dc nhieu 0 m. luu'i v0n dOng

Ldng xu, xcr xac, phSn dinh d h^u mdn Maoylm nhgt nhgt

Phan loang, nhilu ni/ac. c6 tKH khi Phan mau so cola

Phan CO lln mdu

60.0 93.0 80.0 20,0 87 5 60 0 35 0 Ty le nhilm cdu trung cua ga b cac Ifla tudi

la khac nhau, ga tfl 1-7 ngay tudi chfla hi nhiim cau triing, do ga mdi nd du co nhilm cdu triing thi de hoan thien vdng ddi cdu triing cung phai mat thdi gian la 1 tuan (Conway and McKenzie, 2007), vi vdy chiing tdi tien hanh ngbien cflu ga tfl > 8 ngay tuoi va thay ty le nhiem cao nhat b giai doan 15 - 35 ngay tudi, sau do ty le nhilm cd xu hudng giam.

Nguyen nhan ed the do ga cang Idn se an va thai phan cang nhieu, Iflgng thflc an rdi vai ket hdp vdi nen ehudng dm udt tao dieu kien thuan Idi eho noan nang cau trung tdn tai va phat trien. Sau 36 ngay tudi ty le nhilm giam cd the lien quan ddn tinh miln dich cua ga doi vdi cdu trflng. Kdt qua nghien cflu ciia chiing tdi ciing tfldng tu vdi nhfliig nghien cflu trfldc day cua Nguyin Thanh Chung (2010).

3.3. Trieu chuing lam sang cbu yeu or ga mac benh cau trung

Quan sat ngdu nhien 200 ga mdc benh, kdt qua dUde ghi chep, tdng hgp b bang 3.

Trong tdng sd200 ga dUdc theo doi cd 93,0%

con cd bieu hidn ban ddu li ru lUdi van dgng, 87,5% phan loang, uong nhieu nUde. Ga duing tu lai thanh tflng dam vai con mgt, dang di met nhgc, chdm chap. Sau do ga giam an ro ret, cd nhiing con bd an, di lai khd nhgc hdn. Ga bi benh thudng dflng li mgt chd khdng mudn van dgng. Bieu hien thudng thay la khi dflng dau gd thfldng ngoat sang mgt ben, hai mdt nhdm nghien, hai canh sa xudng, Idng xd xac.

Ddu tien ga thai phan mau vang cua cam.

phan cd mang nhdy. hau mon tb'nh phan. sau chuyen sang mau xanh trang. loang. cd bot khi.

cudi cung chuyen sang mau nau dd "sdcdla" va cd lan mau. Nhin ben ngoai, mao yem nhgt nhat. idng xd xac. ga gay nhanh do mat mau va khong an dUdc. Ga se chet ndu khong dieu tn kip thdi, trong trudng hgp phat hien benh sdm sau 1 den 2 ngay, ga benh duoc dieu tri se khoi benh nhUng cot coc. cham Idn hon so vdi nhiing ga khdng bi benh. X'hflng bieu bien lam sang ma chung tdi quan sat dUgc ciing tUdng tu nhil cac nghien cflu trUdc day ve tneu chflng ciia benh cdu trung (Nguydn Phuc Khanh va c=

2015 Pham Sy Lang vaTd Long Thanh. 20C16I 3.4. Xghien cflu benh tich dai the cbu yeu d ga tfl 8 - 42 ngay tudi bi mdc benh cau trung Tien hanh md kham 242 con ga chet do benh cau trung d cac Ifla tudi khac nhau bang phudng phap md kham khdng toan dien ciia Skrjabm Ket qua ga bi benh vdi nhflng tdn thirong benh ]y chu yeu nhu bang 4

Trong tong sd 242 ca md kham. bidu hien benh tich a manh trang chiem ty le cao nhat 74.38% Dac biet. giai doan ga tfl 8 - 14 ngay tuoi cd ty le nhilm cau trflng d manh trang dat tdi 80.00% thap nhat la giai doan 36 - 45 ngay tu6i v6i 62,50^^ Tdn thirdng nghiem trgng nhat la hai manh trang sung to. cang mgng. nhin tfl ben ngoai cd mau dd sdm. Lay dao rach phan manh trang ra ben trong xuat hien nhflng cue mau ddng hoac phan dang sap. gat het lop mau ddng di tha\ niem mac cua manh trang xuat huyet tflnj: dam, Idp niem mac bi hiiv hoai. vach manh

(5)

HuJ-nh Van Chuong, Dinh Thj Bfch Lan, Nguyin Vu Son, Phgm Hong Ngan, Nguyen Huu Nam

trang bi mong di nhidu so vdi manh trang cua ga khong mac benh. Khi ga bi nhilm E. tenella, niem mac manh trang co nhieu cue mau thfldng thdy b ngay thfl 7 sau khi nhilm, vach manh

trang chuyen tfl mau do sang mau nhat hay trang sfla do vide tao thanh cua cac noan nang (Nguyin Phuc Khanh va cs., 2015; Doan Thi Thao vd cs., 2015; Conway and McKenzie, 2007).

H i n h 1. Ga m a c b d n h cau t r u n g , p h a n l£n m a u , dijfng co cum, mao yein nhOt n h a t B a n g 4. Ket q u a m o k h a m b e n h tich ga bi nhidm cau t r u n g d cac Ixia tuoi k h a c n h a u

Tu6i gd

8 - 1 4 1 5 - 2 1 2 2 - 2 8 2 9 - 3 5 3 6 - 4 2 T i n g

S l gd m l kham

20 56 59 67 4 0 242

Manh So con

16 44 45 50 25 180

trdng T y i # ( % )

80,00 78,57 76,27 74.62 62.50 74,38

RuO S i c o n

1 4 5 7 6 23

Benh tich d u i m g tieu hoa non

T y i # ( % ) 5,00 7,14 8.47 10,44 15.00 9,50

Trirc S 6 c o n

1 0 3 6 5 15

trSng T y l e ( % )

5,00 0 5,08 8,95 12,50 6.19

Manh trdng vd rudt non S i c o n

2 8 6 4 4 24

T y l e ( % ) 10.00 14,28 10,16 5,97 10,00 9,91

H i n h 2. (a) Manh t r a n g cang p h o n g dd sam; (b) m a n h t r a n g x u a t h u y e t m a u dd sdm

(6)

Dgc diem hgnh ly chii yeu ciia ga Tre mdc b§nh cau tning tai Thtpa Thidn Hue

-i

Bang 5. Tan suat xuat hien cac giai doan phat trie'n cua cau triing ga trdn tieu ban vi the cac cd quan ga benh

Ca quan S6 Block nghien CLPU S O Block du-ong tinh Ty 1# (%)

Manh trang Rugt non Tryc trdng Gan Tyy Than Ldch Phoi

77.5 37.5 12,5

Benh tich b rugt non cang nang khi ga cang Idn, thd hidn tfl 5,00% b giai doan 8-14 ngay tudi len 15,00% 6 36 - 42 ngdy tudi. Tdn thfldng nhin tfl ben ngoai cd nhiJng dam xuat huyet lam tam kdo ddi, thanh rudt day Idn va thd'y ro nhflng cham trdng, chfla nhieu thflc an khdng tieu hda dUdc. Lay keo cdt dgc rudt non, gat bd Idp chdt chfla di thdy niem mac rugt non cd nhidu diem cd mau trdng. Thanh rugt day mong gd ghe lam cho rugt cho to, chd nhd khdng deu.

Benh tich b true trang cd ty Id thap nhdt, chi ehiem 5,56% nhflng ton thUdng lai rat nang, nidm mac trflc trang xua't huydt. Thanh trflc trang tang sinb, day len khdng deu, go ghe.

Trong qua trinh md kham, chung toi phat bien 9,61% bdnh tich ghep manh trang - rugt non, nhieu hdn so vdi benh tich ghep manh trang - trflc trang. Dieu nay cd the do ga khong chi nhiem duy nhat mgt loai cau triing ma thfldng nhiem tfl hai loai cdu triing trS len. Nhflng ket qua tren cung tUdng tU vdi cac nghien cflu trUdc cua Le Van Nam (2004), Hoang Thach va cs.

(1997), Doan Thi Thao va cs. (2015).

3.5. Benh tich vi thd chu yeu d mot so cd q u a n cua ga mac b e n h cau triing

Sau kbi kiem tra bdnh tich dai the tfl nhuiig ga md kham, chflng toi tien hanh Idy rugt non, manh trang, trflc trang, gan, tuy, than, lach, phdi cua ga benh de lam tieu ban.

Moi block CO it nhat mdt tieu ban co xuat bien bat cfl giai doan phat trien nao cua cdu triing ben trong cd thd thi dfldc cdi la dUdng tinh. Kdt qua dfldc trinh bay b bang 5.

Ket qua nghien cflu cho thay:

Rugt non: Trong long rugt cd nhieu bdng cdu, cac chdt chfla trong long rugt non va cac td bao thfldng bi. Bieu mo rugt xuat huyet va vS nat, long nhung rudt bi dflt nat, xudt huydt, cac te bao bieu mo long nhung cd sU bien doi va dinh lai vdi nhau thanh tiing dam lam rudt non bi thu hep. Bdn canh do cac te bao long nhung va cac te bao bieu md hinh dai dinh lai vdi nhau gay nen roi loan cbflc nang bap thu va van dgng cua rugt lam cho ga giam dn, mat mau nhieu, suy dinh dudng, ga kiet sflc va chet. Ngoai ra chiing tdi tam tha'y cac giai doan phat trien khac nhau cua cdu trung trong cac tdbao bieu md.

Manh trang. Ton thfldng rdt dien hinh, Idp niem mac manh trang hi viem, xudt huydt, cac mach quan gian rdng va trong Idng chfla nhidu te bao hdng cau, bach cdu. Cac long nhung dflt nat va dinh vdi nhau thanh tdtng dam, xudt huyet, cac td bao hinh dai bi pha huy. Bdn eanh do cd nhieu tidu ban manh trang gian rgng, dUdng kinh tang gap nhieu Idn so vdi binh thfldng, niem mac bi pha hiiy va bi bao mdn lam cho thanh rudt rat mong chi cdn lai rat it Idp ha niem mac gdn vdi Idp do cd.

Trflc trang: Ldng rugt cd nhiJng chd't nhdy Idn mau va cac te bao niem mac bi thoai hda, hoai tti. Ldp niem mac bi pha hiiy, xuat huyet lan trdn, nhieu td bao bidu mo bi pha vd, nhieu long nhung bi dflt nat, 16p ha nidm mac hi stmg huydt tap trung nhieu hdng cau, bach cdu.

Trong tieu ban vi thd cua manh trang va trilc trang chung toi ddu tim thdy cac giai doan phat trien cua cau triing trong cac te bao bieu md.

882

(7)

Huynh Van Chuong, Dinh Thj Bich Lan, Nguyin Vu Son, Pham Hong Ngan, Nguyen Huu Nam

Ngoai ra, benh tich vi the b gan ma chung tdi da quan sat thi bidu hien ro nhd't Id cd rat nhieu cac te bao gan hi thoai hda khdng bao, lam anh hflcing ddn qua trinh roi loan tieu hda hap thu cua rugt.

Cac giai doan phat trien khac nhau cua cau trung tren tieu ban vi thd cac doan rudt cho thay tan sudt d manh trang la cao nhat (77,5%), b rugt non (37,5%), b trflc trang (12,5%). Khdng tim thay cac giai doan phat trien ciia cau trung

trdn tieu ban vi the gan, tuy, than, lach, phoi ciia gd mac benh. Qua benh tich trdn cho tha'y ro hdn nhflng tdn thfldng benh ly ma cau triing gdy ndn vd cd chd sinh benh ciia cdu trung de tfl dd lam cd sd cho cdng tac nudi dfldng va dieu tri benh cdu trung ga ed hieu qua. Nhflng ket qua nghien cflu cua chung tdi cung tfldng tfl nhfl nhflng cdng bd'trfldc day ve bSnh tich vi the d ga khi nhilm bdnh cau triing (Adamu et al. 201S;

Conway and McKenzie, 2007; Prophet, 1992).

Si^^M

Hinh 3. Mot so h i n h a n h b d n h tich vi t h e 6 r u d t ga m a c bdnh cau triing Ghi chii: a - Noannang ciu trung 20x, b- ChS't chUa iSn mau trong rugt gd mdc du trdng, mAu dotuca, HE lOx; c - Hong ciu tran ngap trong rupt gh mic ciu triing, HE. 40x, d-Giai doan tien Schizont cua ciu triing trongruot ga, e - Megatozit vk Schizont n (bet til) trong rugt gii HE. 40x; f - Tham nbiim bach cau ai toan d ha niem mac rugt cua ga m&c ciu trung, HE. 40x

883

(8)

Dac dilm benh ly chii ylu cua gd Tre mdc bgnh cau thing tai Tilda Thifin Hud

4. KET LUAN

Ty Id mdc benh cau trung cua ga Tre nudi tai 3 xa tren dia ban huyen Phii Vang, Thfla Thien Hue la 50,95%, dao dgng tfl 48,43 - 55,14%.

Ty le mdc cdu triing ga eao nhat la tfl 15 - 35 ngay tudi, tUttng flng vdi ty le tfl 66,83 - 80,50%.

Ga mdc benh cau trung deu co tneu chflng:

u ru lUdi van ddng uong nfldc nliieu, long xu xd xac, phan thfldng Idn mau.

Benh tich dai the ro nhat la hai manh trang eang phdng, xuat huyet.

Benh tieh vi the tha'y ro nhat Id xuat huyet, thoai hda va hoai tif te bao bieu md niem mac rugt. Xuat bien nhilu Merozoit (Udt tfl) trong te bao bieu md rudt.

L d l CAM ON

Tac gia xin tran trgng cam dn Bg mdn Benh ly, Khoa thu y, Hgc vien Ndng nghiep Viet Nam, Bg mdn Mien dich hgc va Vde xin, Vien Cdng nghe sinh bgc, Dai hgc Hue da tao dieu kien cho viec hoan thanh cac thi nghidm ciia nghien cflu.

TAI U E U THAM KHAO Adamu, M., C. Boonlcaewwaii, N. Gongruttananun and

M. Vongpakora (2013). Hematological, Biochemical and Histopathologieal Changes Caused by Coccidiosis in Chickens. Kasetsart J.

(Nat. Sci.), 47: 238 - 246

Conway, D.P. and M.E. McKenzie (2007). Poultty Coccidiosis, Diagnostic and Testing Proceduces.

lowa, USA: Blackwell PubUshing.

Conway, D.P., K. Sasai, S.M. Gaafar and CD.

Smothers (1993). Effects of Different Levels of Oocyst Inocula of Eimeria acervulina, E. tenella.

and E maxima on Plasma Constituents, Packed Cell Volume, Lesion Scores, and Performance in Chickens. Avian Dis., 37: 118-123.

Duong Cong Thuan (2002). Phdng ui benh ky smh triing cho ga nudi gia dinh. Nha xuat ban ndng nghiep. Ha Ngi.

Doan Thi Thao, Tran Due Hoan, Nguyen Thi Huong Giang, Nguyen Huu Nam va Pham Hdng Ngan (2015). Mdt so chi tieu lam sdng va bien ddi bpili ly d ga mac benh cau triing thuc nghiem. Tap chi KHKT Thu y, XXII(5): 34^3.

Fleck, S.L. and A.H. Moody (1993). Diagnosistic technique in medical parasitology. Cambidge University Press, pp. 10-14.

Hoang Thach, Phan Hoang Dung, Le Thanh Nga.

Nguyen Thi My Hidn va Le Due Thdng (1997).

Kdt qua xet nghiem benh tich dai the va vi the d ga bi benh c k tning. Tap chi KHKT Thu y, IV(1).

Le Van Nam (2004). Benh can triing gia siic ga cam.

Nha xuat ban nong nghiep. Ha Ndi, tr. 46.

Nguyin Thanh Chung (2010). Nghien cuu mot sd dac diem benh ly chu yeu ciia benh cau triing ga. Luan van thae sy nong nghiep, Dai hgc Ndng n^ep. Ha Ngi, U. 78.

Nguyen Phuc Khanh, Tran Ngoc Bich va Nguyen Ho Bao Tram (2015). Khao sat tinh hinh nhiem cau ttung va ehi tieu sinh ly mau Uen dan ga a quan Binh Thiiy, Thanh phd Can Tho. Tap chi khoa hoc, Tnicmg Dai hgc Can tha, 35: 1-5.

Pham Sy Lang va Td Long Thanh (2006). Benh don bao ky sinh d dgng vat nudi. Nha xuat ban Nong nghiep. Ha Ngi, tr. 25.

Prophet, E.B. (1992). Laboratory methods in histotecfanology Washington, D.C: American Registry of Pathology.

Reid, W.M. (1978). Coccidiosis. In: Diseases of Poultry, 7th edition Ames, IA: Iowa State Univ.

Press.

Shirley, M.W. (1986). New methods for identificatiois of species and sUains of Eimeria. Reseaeh in avian coccidiosis. pp. 13-25.

Referensi

Dokumen terkait