Nhu'ng thuan Igfi va kho khan cua dau tu* nUdc ngoai
vao ITnh viTc nong nghiep Viet Nam
LE THI Klivt THANH*
NGaVEN THI SON"
TH nam 1988 den nay, thu hut vo'n dau trf trtfc ti§'p ntfdc ngoai (FDI) cua Viet Nam CO nhi^u bi§'n d0ng, nhtfng td'ng so' von FDI co xu htfdng tang Idn theo thcrt gian, Tuy vay, dong v6'n FDI vao Knh vtfc nfing nghiep cua Viet Nam khong 6'n dinh, chife'm ty trpng rS't tha'p trong td'ng v6'n FDI vao nin Itinh td'.
Bai viSt phan tich nhufng thuSn Itfi ciing kho Idian, thach thtfc trong thu hiit FDI vao nganh ndng nghidp, qua do gtfi md giai phap nham thuc day ngudn vd'n nay vao ITnh viJfc ndng nghidp trong thtfi gian tdi.
THUAN LOI
Trong nhiing nam qua, Vidt Nam da dan hoan thien hanh lang phdp Iy nham d^y manh thu hut FDI vao ITnh v\ic ndng nghidp. Ngoai cac luat, nhi/: Luat Dau tii nam 2014, Ludt Doanh nghidp nam 2014..., nhieu van ban phap ly Hen quan da dUdc ban hdnh. Cu th^ la; Nghi quyd't so 26-'NQ/TW, ngay 05/08/2008 cua Ban Chd'p hanh Trung ifdng khoa X vi ndng nghiep, nong dan, ndng thon da chi ra SLf can thid't phai "...co cd chd', chinh sach du manh khuye'n khich cdc doanh nghiep thudc cac thanh phan kinh te' dau tif vao nong nghidp, ndng thdn, ke ca huy dpng vd'n ODA va FDI"; Nghi quye't Trung lfdng 7 (khoa X) v^ ndng nghidp, nong dan, nong thdn (giai doan 2008- 2013} khang dinh, can "md rgng hdp tac quoc td', thu hiit diu tif nu'dc ngodi vao san xua't nong nghidp vd xdy difng nong thdn"; Nghj dinh so' 210/2013/1^- CP, ngay 19/12/2013 cua Chinh phu ve khuye'n khich doanh nghidp dau tu" vao ndng nghiep, theo do quy djnh mdt sd' Ifu dai va hd trd dau td bd' sung cua Nha nifdc danh cho cdc doanh nghiep dau tu^
vao ndng nghiep, ndng thdn va khuye'n khich tat ca cdc doanh nghiep dau tu" vao ndng nghiep, ndng thdn khong phan bidt doanh nghiep d khu vifc sd hffu nao...
Tie'p den, ngay 17/04/2018, Chinh phu ciing da ban hanh Nghj dinh so 57/2018/
ND-CP vd cd che', chinh sach khuyd'n khich doanh nghidp dau tif vao ndng nghidp, ndng thdn.
Nbd si^ quan tdm ttf phia Nha nifdc, nguon vd'n FDI vao linh vifc ndng nghiep da dat nhieu kd'l qua tich cifc, Theo Cue Ddu ttf nifdc ngodi (Bd Kd' hoach vd Dau tif), tinh lijy ke' den ngay 20/12/2019, ca mfdc co 497 dy an FDI vao nganh ndng nghiep cdn hieu life, vdi tdng vo'n luy kd' dat 3.508,45 tridu USD, chid'm 0,97% tdng vdn dau tif nifdc ngoai vao Viet Nam.
Cdc nifdc va viing lanh tho chau A, nhif: Dai Loan, Malaysia, Nhdt Ban, Trung Qud'c. la nhffng dd'i tac dau tff ldn nhd't vao nganh ndng nghiep. Phdn ldn cac dif dn FDI trong Bnh vffc ndng nghiep deu tap trung vao nhffng dia phifdng co ldi thd' v^ ke't ca'u ha tang, ngudn nhan life, khi hdu
Cd the thd'y ro, FDI da tao ra mot so' phffdng thffc mdi, CO hieu qua cao, nha't la cdc dff an dau tff vao phat trien ngudn nguyen lieu, gdp pb^n cai thien tap quan canh tac va dieu kien ha tang ye'u kem, l^c hdu d mot sddia phffdng. Ddng thdi, gop phan chuyen dich cd ca'u ndng nghidp, da dang hoa san phlm, nd^ng cao gia tri hang hda ndng san xua't kha'u va chuyen giao cdng nghe tidn tid'n, gidng cay, gidng con cd nang sua't, chd't lu'dng cao dat tieu chuan qudc te. Nhd dd, nam 2019, tong kim ngach xua't khau ndng san cua Viet Nam dat 41,3 ty USD, tang 3,2% so vdi nam 2018 ( D 5 Hffdng,'2020).
Mac du la ngdnh chiu nhieu rui ro ve thdi tie't, bid'n ddi khi hau va thi trffdng, nhffng cdc doanh nghidp nong nghiep vdn cho hidu qua dn dinh vd cd phan cao hdn so vdi cdc doanh nghidp khac. Theo Phdng Thu'dng mai va Cdng nghidp Viet Nam (2019), trong giai doan 2007-2016, hidu sua't sinh Idi trdn tai san (ROA) cua doanh nghidp ndng nghidp la cao nhd't, ludn dat tren '. ", Hpc vien Nong nghiep Viet Nam
35
NQHIEN Cila • TRAO DOI
B A N G : V O N D A a 111 FDI VAO N G A N H NONG NGHIEP GIAI DOAN 2 0 0 9 - 2 0 1 9 Trung Bo. Bay Nam
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
VSiiFDI vko n i n kinh tfi*
(trifiuUSD) 23.107,3 19.886,1 1.1.598,1 7.854,1 22,352,2 15.642,6 24.115.0 24.373,0 35.883,9 35.465,56 38,019,11
VS'n FDI vao nganli ndng nghiep
(tri&u USD) 128,5
36,2 141,5 33,2 97,7 73,98 258,0 99,5 191,6 140,85 99,32
Ty trpng FDI vao ndng nghidp so vdi td'ng vd'n FDI vao n i n kinh td'(%)
0.6 0,2 0.9 0,4 0,4 0,5 1,1 0,4 0,5 0,4 0,26
\guou Tong hdp va tinh toan ttr so lieu cua Cue Dau tu' nu'oc ngoai
10%. Bdn canb do, nganh nong nghidp, ldm nghidp va thuy san cd ty Id doanh nghiep bi thua Id thffdng tha'p. Dieu nay cdng cho thd'y, lmh vffc ndng nghiep cd ra't nhieu tiem tang, cd hdi dau tff va co nhieu doanh nghiep boat dpng td't. Tifdng hJ nhff ROA, chi tidu ly sud't ldi niiuan rdng ffdn vdn chu sd hffu (ROE) cua nganh ndng nghiep cung la mdt trong hai nganh cd gia tri cao nhd't Irong giai doan 2007-2016.
N H C N G K H O K H A N , THACH THLfC Mac dii ty trong FDI cua ca nffdc cd xu hffdng tang, nhimg ddng vd'n FDI vao lmh vffc ndng nghiep con ban chd', qud nhd ca ve quy md dff dn va ty trgng vd'n dau tff so vdi tdng vd'n FDI cua ca nffdc, chifa tu'dng xffng vdi tiem ndng, cting nhff the' manh phat trien nong nghiep cua Viet Nam. Cu the, trong thdp nidn qua (2009-2019), sd' vd'n FDI vao nong nghiep ludn chid'm ty trpng rat tha'p so vdi tdng vdn FDI vdo nen kinh te': nam 2009 la 0,6%, ndm 2010 giam manh con 0,2%; nam 2012, 2013 va 2016 deu chid'm 0,4%; nam 2017 la 0,5%; nam 2018 giam xudng 0,4% va tham chi nam 2019 giam con 0,26% (Bang). Ngoai ra, ddng vd'n FDI vao ITnh vffc ndng nghiep cd td'c dd tang trffdng khdng on dinh, tham chi cd xu hffdng giam tff nam 2015 trd lai day.
Mat khac, FDI trong khu vffc nong nghidp cung cd sff chenh lech cao giffa cac nganh nghe, thffdng tap trung chu yd'u vao cdc dif an ihu hoi vo'n nhanh, nhff: chd' bid'n ndng san thifc pham. uhe bien lara san, san xua't thffc an gia sue... Nganh trong liot ••] tbw, hin dffdc cdc nha dau tff nffdc ngoai. Ve cd ca'i.; \^'ig. cdc dff an da phan tap trung d khu vifc Dong hruig '•'.Lm Bd, tie'p de'n la khu vffc Dong bang sdng Cffu Long,
36
viing Duyen hai N " - ; . , ' ; " | „ [(hi h t a , 14 nhffng dia ban co •^"-" » « ^at trie'n tho nhitang... thich l"'P f"" ^l^,,, .^ ,1,9;
ndng nghidp. Con nhffng k h ^ y ^ ^ f X tie't, dia hinh, g.ao thong ^oKn . Trung du va mien nui phia Bac, tni nha dilu tff nffdc ngodi quan tam
Hdn nffa, mac dii da CO nhieu quoc gia va vung lanh thd tham gia dau tff
?do linh vifc ndng nghiep tai Viet Nam song da phdn cac nha ddu tff den tff cac nifdc cd cdng nghd chffa cao con nhffng nirdc cd ndn cdng nghd hi?n dai, nhff:
My, EU..„ thi chiing ta chffa thu hut difdc nhidu dff dn FDI vao ndng n g h i ^ Khdng chi vay, phin ldn cdc dff an FDI la quy md nhd.
Nguyen nhdn cua nhffng han che tren xua't phdt tff:
Mdt Id, dau tff vao ndng nghiep mang tinh riii ro cao, chiu anh hffdng rd ret tff khi bdu, thdi tie't, bdnh dich. Thffc td', Viet Nam dffdc danh gia la mdt trong nhffng qudc gia bi anh hffdng nang ne cua bid'n ddi khi hau do cd bd bidn dai.
Nhffng nam qua, nffdc ta da chiu tac dgng xa'u cua nhieu loai thidn tai nguy bid'm, nhff: bao ldn, nang nong gay gat, lii lut, han hdn, gay thiet hai ldn ve tinh mang con ngffdi, cua cai vat cha't va dac biet dang thdch thffc nganh nong nghidp trffdc sff phat trien ben vffng. Do dd, nhieu doanh nghiep FDI khd de dat khi dau tff vao linh vffc nay, nd'u nhff khdng cd thd' manh vd cdng nghd va ngudn vd'n khdng du ldn.
Hai Id, cdng nghiep hd trd va ha t^ng phuc Vli nong nghiep cdn han che'. Cdc nganh cdng nghiep hd trd, ddc bidt la nganh cong nghidp cd khi va giao thdng van tai hd trd cho ndng nghiep vdn kem phat trie'n da can trd tien trinh cd gidi hda nganh ndng nghidp va ap dung cac cdng nghe tan tid'n.
V^ ha tang, hd thd'ng giao tbdng trong mfdc chffa dong bd, qua phu thugc vao van tai difdng ^bd vdi chi phi cao, thdi gian van chuyen dai va nhffng tde dgng xa'u ldi cha't Iffdng ndng san, dd gay tdn that cho doanh nghiep ldn bo vd'n dau tff.
De du'a difdc mdt chuyen hang ndng san tff rudng ra dffdng Idi^ piidi van chuyen ra't nhidu doan du-dnj^i ,/T: jng tidn khac nhau; ra difdc dif&n> *"
thid'u can cang de vi' Vi du, d Long An • nhffng vi khdng difr ndng cd'p, nen tau V
™' thi cung I'sn, bdc xe'p.
'-'; ^-ju cang,
"•'' chffa,
"'• : - c ' i f d c .
Vl vay, ndng san phai van chuyen ve tan TP. Ho Chi Minh, ddn dd'n tang chi phi van chuyen (Thanh Trung, 2019).
Ba Id, he thd'ng cac van ban phdp luat quy dinh ve cdc ffu dai, hd trd dtu tff vdn cdn mang tinh chung ciiung, chdng cheo, nha't la cdn thie'u tinh dn dinh. Dieu nay gdy tdm ly hoang mang cho cdc nha dau tif nffdc ngoai khi mud'n dau ttf vao Viet Nam. Vi du nhff Nghi dinh ve thu tien thud dd't, thud mat nffdc tinh tff ndm 2005 dg'n nam 2014 da dffdc bd sung va thay ddi de'n 3 l^n (Nghi dinb sd 142/2005/
ND-CP, Nghi dinh sd 121/2010/ND-CP va Nghi dinh sd 46/2014/ND-CP). Dieu nay gay ra sff thid'u tin tu'dng cua nha d^u tff nffdc ngoai vao cd che'chinh sach ciia Viet Nam.
Bdn Id, hiu het cac dff an FDI trong ITnh vffc nong nghidp, dac bidt Id cdc dff an lam nghiep va cac dff an cd yeu cau viing nguyen hdu tdp trung, deu trien khai chdm do gap khd khan trong vide giai quyet va'n de dd't dai. Cd the ndi, va'n d^ dd't dai va nhffng chinh sdch lien quan de'n dd't dai la rdo cdn ldn nhd't trong thu hut FDI vao ndng nghidp cua Viet Nam hidn nay. Cdc doanh nghidp rat khd tiep can de tich tu da't thanh m6t dien tich du ldn dd d^u tff, vi dd't dai canh tac ndng nghiep tai Viet Nam cdn manh mun, nho le. Vdi the che' da't dai hien hanh, mud'n tich tu da't du ldn de trien khai dff dn dau tff, thi nha dau tif phai thda thudn vdi hg ndng dan; ne'u thoa thuan dffdc thi phai chi phi 2 lan tra tien sff dung dd't: tien thud hoac mua dd't cua ngifdi cd quyen sff dung da't, ddng thdi lai phai nop tien sff dung dd't cho Nha nifdc (my cd dffdc midn giam), cd ndi cdn budc cdc nhd dau tff nop tien sff dung da't mdt ldn cho 50 ndm.
Hdn^ nffa, vide giao mat nu'dc cho nuoi trdng thuy san, nhd't la vung bien vin con khd khdn, do phai tinh de'n mdi hifdng sinh thai, trong khi kha nang quan ly vd ky thudt vin cdn han che. Dd la chffa kd Nghi dinh sd 46/2014/ND- CP, ngay 15/05/2014 cua Chinh phu quy dinh mffc tien thud dat, thud mat nffdc, nhifng mffc gia thud cdn cao, day chi phi dau vao cua cdc dff an, gay khd khdn cho nha dau tuf.
l^dm la, ngudn cung lao ddng trong ITnh vifc ndng nghidp cdng nghd cao van con thid'u hut. Phan ldn lao ddng trong khu vffc ndng nghiep cd trinh dd thap, chffa dffdc dao tao ve cdng nghd.
ky thuat. Cac trffdng dao tao ve ndng nghidp cdng nghd cao cdn thid'u cd sd vat cha't hd trd cho boat dgng nghidn cffu, thffc hdnh cua sinh vidn. Dieu nay khie'n cho nang sud't lao ddng ndng nghiep cua Viet Nam khd thd'p so vdi cac nffdc Jrong khu vffc. Theo bao cdo ve
"Tnen vong phdt trien chdu A nam 2017" cua Ngan hang Phat tridn chau A (ADB), san Iffdng nong nghidp binh quan trdn mdi lao ddng d Viet Nam chi bang 1/3 cua Indonesia va chu'a bang mgt nffa so vdi Thai Lan, Philippines.
Sdu la, cdng tac vdn ddng xuc tid'n thu hut FDI vao ITnh vifc ndng nghiep vd phat trien ndng thdn chu'a hidu qua, thid'u ca ve nguon Iffc va kmh phi de trien khai cac chffdng trinh xuc tie'n diu tff cho ITnh vffc ndng nghiep, chffa ke't nd'i toan qud'c va danh muc cdc dff an u\i tidn keu gpi dau tif trong nganh.
GIAI PHAP THUC DAY FDI VAO NONG NGHIEP De day manh thu hut ngudn vd'n FDI cd cha't Iifdng cao vdo ngdnh ndng nghidp Viet Nam, nhdm tac gia kie'n nghi nhffng giai phap cu the nhff sau:
Thii nhdt, ndng cao tinb minh bach cua he thd'ng phdp luat ve diu tif nffdc ngoai vao ITnh vffc ndng nghidp va phai tao hanh lang phdp ly rd rang, thuan ldi cho cac nha dau tif nifdc ngoai khi dau tu: vdo nganh ndng nghidp. Thffc hidn day du cac cam kd't cua Vidt Nam khi hgi nhdp kinh te' qud'c td'. Ban hanh cdc chinh sdch ffu dai, nha't la cd chd' hd trd du ha'pjlln nha dau tff nffdc ngoai, nhff: mien giam thue, midn giam tidn sff dung dd't, hen thud da't, thud nifdc; hd trd dau tff xdy dffng cdnh ddng ldn, khu nguydn lieu tap trung, khu ndng nghiep ffng dung cdng nghe cao...
Hoan thidn va tang cifdng thffc hidn quyen sd hffu tri tue, bao ve ban quyen. Can cd nhffng chinh sdch, bidn phdp bao hd ban quyen va quyen sd hffu tri tue, dac biet trong ITnh vffc ndng nghidp. Dieu nay giup nha dau tff FDI cQng nhff cac nha dau tfftrong mfdc co cdsd de phat trien vd canh tranh lanh manh.
Thd hai, sffa ddi chinh sdch da't dai, tao thudn ldi cho tich tu, tap trung rudng da't, md rdng ban dien cho san xud't ndng nghidp quy md ldn. Ddn gian hda thu tue chuyen nhifdng quyen siJ dung da't, chuydn ddi cdy, con tff nang sud't, cha't Iffdng thd'p sang cao;
nghien cffu sffa ddi quy dinh vd cd'p gid'y chffng nhdn quyen sff dung da't, quydn sd hffu nhd va tai san gan lien vdi da't, hffdng ddn chffng nhdn quyen sd hffu tai san tren dd't ndng nghiep, trong do bao gdm tai san hinh Ihanh trdn da't cua cdc dff dn ndng nghidp cdng nghe cao, tao dieu kien thudn ldi nbd't cho doanh nghidp FDI.
Trong qua trinh trien khai tich tu, tap trung dd't dai, chinh quyen dia phffdng can nd Iffc, tich cffc phdt buy vai tro cua minh de van ddng ngffdi ndng dan thd'y dffdc hidu qua, chu ddng hdp tde. Dong thdi, chinh quyen dia phffdng ddng vai trd la cau nd'i giffa ngffdi ndng dan va doanh nghidp, dam bao quyen vd ldi Ich cua cdc bdn trong qud trinh tich tu, tap trung da't dai.
37
NGHIEN c a a - TRAO DOI
Thdba, ddimditffduyva tang cffdng boat ddng xiic tie'n thu hut dau n/ vao ndng nghiep. Tang cffdng vd'n tff ngdn sach ciia cac dia phffdng cho cic hoat ddng xuc tie'n dau tn trong ITnh vffc ndng nghiep. Ngodi ra, tang cffdng cong tac truyen thdng de cac nha dau tff FDI nam bdt day du cdc thdng tin va dinh hffdng ve chinh sdch liu dai cua Nha nu'dc dd'i vdi hoat ddng diu tff_tai khu vffc san xua't ndng nghidp, nhif: chinh sach mien^
giam thud' thu nhdp doanh nghiep, tien thud dd't, thud' nhap kha'u, chinh sach bao hie'm ndng nghidp... Dieu nay se gdp phdn khang dinh chinh sach nha't qudn cua Nha nirdc trong vide dam bao tinh phdp ly ve quyen ldi cua cdc doanh nghidp FDI trong ITnh vffc nay.
Ciing vdi dd, xdy dffng mdt cd che phd'i hdp giffa cdc bg, nganh va dia phffdng de Iffa chgn, de xud't cdc ITnh vffc, dia bdn ffu tien dau tff ngay tff khdu mdi ggi va xuc tid'n dau tff. Ngoai ra, tang cffdng td chffc cac hgi nghi xuc tie'n diu tu nham thu hdt FDI vdo nong nghiep cdng nghe cao; tid'n hanh khao sdt, hgc tap kinh nghiem cua cdc qudc gia trong ITnh vffc ndng nghiep cdng nghe cao, dac bidt la cdc qudc gia trong khd'i ASEAN; thuc day hinh thffc dd'i tac cdng - tff (PPP) trong ITnh vifc ndng nghidp nham tang gid tri gia tang trong san pham ndng nghiep.
r/iM" tu, tap trung thu hut vd'n FDI vdo mgt so' ITnh vtfc ma Viet Nam dang can, nhtf: phdt trie'n gid'ng cdy trdng vat nudi, phdt tridn cdng nghiep hd trd tao gid tri gia tang cao cho san phd'm ndng nghiep, che' bie'n sdu cac san pham ndng ngbiep xud't khau, san xua't thud'e thu y, thud'e bao vd thtfc vat. Cin cd ngudn vdn Idn, cdng nghe tien tid'n, cdng nghe sach tff nha dau ttf ntfdc ngoai de tao cii huych nham tdng nang Itfc canh tranh cua nganh, tid'p cdn thi tnfdng quo'c te' ldn hdn, tao nang sua't va gia tri cao, ddng gdp vdo GDP va thuc dly muc tidu phdt trien kmh td' - xa hdi.
ThU ndm, dd'y manh ffng dung khoa hpc, cdng nghe de' hidn dai hda san xud't nhdm giam thie'u nhffng nguy cd ttf dich bdnh va thien tai. Cd nhtf vay, Chinh phu mdi didu tid't dffdc cdc ngudn vd'n FDI vdo cdc dia ban, ITnh vffc mong mud'n. Dong thdi, cdc nha
dau tff ntfdc ngoai ciui^ cd the phat huy dtfdc thd'manh cua minh trong ttfng unn vtfc, dia ban de co cac phtfdng an dau
ttf hieu qua. , Thii sdu, ndng cao hieu qua dao
tao nghe cho Iffc Itfdng lao dpng nong nghidp. Ddo tao nghe phai xudt phat tff nhu cau sff dung lao ddng cua cdc doanh nghidp FDI trdn tffng dia ban cu thd va nhu cdu thffc te' cua ngffdi dan. Do d^d, tffng dia phffdng can cd nhffng nghien cffu danh gid de nam bat nhu cau cu thd cua tffng nghd, nhdm nghe, vi tri cdng vide... cua doanh nghidp FDI nham ddp ffng nhdn Iffc phii hdp.
Thii bdy, chu trgng phat trien cdng nghiep phuc vu nganh ndng nghidp. Nha ntfdc can hd trd trffc tid'p cho vide nghidn cffu, phdt trie'n thie't bi, mdy mdc, cdng nghd mdi phuc vu cho san xua't ndng nghiep, giam bdt nhffng thu tue hanh cbinh trong viec xet hd trd nghien cffli.
Mat khac, cd cd chd' de khuye'n khich trffdng, vidn lidn kd't vdi doanh nghiep trong viec nghien cffu, chd'tao vd thtfdng mai hda cdc san pham cd khi ndng nghidp, tao nen he sinh thdi cho nganh cd khi hd trd ndng nghidp phdt trien va ffng dung vdo thffc tidn san xud't cua ngffdi ddn.
Ngodi ra, va'nde ve hoan thidn kd't cd'u ha tang cd ban trong ndng nghiep ndng thdn cdn tie'p tue hien khai va cai thien, gdm: he tho'ng giao thdng, hd thd'ng didn Itfdi, he thd'ng cdng nghe thdng tin, he thd'ng thuy ldi. Viec dd'y manh xdy dffng kd't ca'u ha tang se giup gidm chi phi, tao dieu kidn thudn ldi cho phdt trid'n ndng nghiep cung nhff tang tinh hd'p din vdi nha dau tff nffdc ngoai.Q
_ IALLIEUJ:HAM_KHAO
1. ADB (2017). Trien vong phdt tnen chdu A ndm 2017
2. Bo Nong ngWep va Phat triln nong thon (2018). Bdo cdo Tiim ndng. cahdi vd dinh hudng • phap thu hut doanh nghiep dau tu vdo ndng nghiep nuung ^
^- ^"^-^ ^.!,no''/-^^.mf''' ^^ ^ ' ^ ° ' ' ' ' '^ e l u tff (2009-2019). Tmh lunh tin, ngoai nam 2009 den 2019
„ . . ' * - . r ' ' ° " , L ? „ T l " • ' ™ '^""^ "^'•'^P ^ ' * ' f^"" <2019). Bdo cdo thudng
Viet Nam 2016/2017 ^ 5. T<?ng_cuc Thong ke (2019). Nien gidm Thdng ke 2018 Nxb Thong ke
6. Nguyen Thi Hai (2019) Thuc day ngugn vd'n dSu tU viio ITnh vffc non. ndven f, xr~ x.
Tap chi Kinh leva Dubdo, so 28, thang 10/2019 "^ ^ ' ^ ' '^''™' 7. D 6 Hffdng (2020)^ro«^ gid tri xud't khdu nong sdn dat 41,3 ly USD. ruv ca„ „-, u„ „ baochinhphii.vn/Kinh-te/Tong-gia-tri-xuat^khau-nong-san-dal-413-ty-USD/^ - -; „ P ' "
8. Thanh Trung (2019). Ldm sao de Ihu hiit doanh nghiep dautu vdo n " ^'"
< hiit ddu tu nudc 'en doanh nghiep
https://bnews.vn/Iam-sao-de-thu-hut-doanh-nghiep-dau-tu-vao-nong-nghic
38
'i7.ht ^""'.iy cap tff