KHOA HOC KY THUAT THU Y - TAP XVIII - SO 2 - 201 1
KHAO SAT TAC DUNG CUA LA CAY XUAN HOA
(PSEUDERANTHEMUM PALATIFERUM) TRONG OIEU TRj BENH TIEU CHAY LON CON
Bui T h i T h o , N g u y e n T h a n h T r u n g Chi hpi Thiiy- Dai hgc Ndng nghiep Ha Npi
TOM TAT
Da tid'n h a n h kidm tra m d t so dae tinh d u p e hpe ciia d u p e lieu x u a n hoa va thii n g h i e m dieu tri lam sang eho lpn eon tidu chay. Kdt qua cho thay:
- H a m l u p n g vat chat khd t r u n g binh trong la x u a n hoa tia ehid'm 26,51%, t r o n g khi dd tiong la xuan hoa trang ehi ed 19,02%.
- Thanh p h i n chai n h l y : la va bdt xuan hoa ti'a ed h a m l u p n g chai n h l y kha tha'p so vdi la va bdt xuan hoa trang. Bdt x u a n hoa tia c u n g ed ehi so nci tha'p h d n n h i l u so v d i bdt xuan hda trang. (tUdng iing 4,7 va 7 ).
-Tae d u n g k h a n g k h u a n : n u d e cdt va dich chiet bdt xuan hoa b a n g n u d e (ea trang va ti'a) khdng cd kha n a n g lie chd' vi k h u a n Salmonella va E.coli, chi cd dich chiet la x u a n hoa bang methanol cho kdt q u a trdn v d n g trdn vd k h u a n rd rang: vdi la x u a n h o a t r a n g la 22mm, la xuan hoa tia la 16,8mm va dich chidt nay vd'i n u d e cdt tdi ehi cho t i e d u n g c d n g g p p .
- La xuan hoa trang va ti'a khi sa'y ci nhidt dp 50"C k h d n g anh h u P n g de'n b o a t tinh.
- Su d u n g la x u a n hoa trang liiu I g / k g TT, bdt la xuan hoa ti-ang, bdt x u a n hoa tia, hdn hdp bdt xuan hoa trang + mat, h d n h p p bdt x u a n hoa tia + m a t l i i u 0 , 4 g / k g TT d e d i l u tri tidu chay cho lpn eon d i u cho hidu q u a tdt.
TitkJida : La xuan hoa, Ldn, Tidu chay, D i l u tri
Investigation of the effects of the leaves of Pseuderanthemum palatiferum plant in treatment of piglet scour
Bui Thi Tho, Nguyen Thanh Trung
SUMMARY
The pharmacdlogical characteristics a n d the effects in ta-eatment of piglet scour of the leaves of Pseuderanthemum palatiferum plant w e r e examined. The results w e r e as follows:
- The dried material in ti:ie p u r p l e leaves w a s 26.51% and in the w h i t e leaves w a s 19.02%.
- The p r o p o r t i o n of the slimy substance in the p u r p l e leaves w a s found l o w e r that in the white leaves. The p o w d e r of the p u r p l e leaves h a d also a lower dilatation index as compared with that of the w h i t e leaves (4.7 and 7, respectively).
- The anti-bacterial effect on ihe Salmonella and £". coh was n o t found in the w a t e r extract of the leaves b u t m tiie metiianol extiract. The d i a m e t e r of the g r o w t h inhibition rUig created by the p u r p l e leaf extract w a s 16.8 m m a n d that of the w h i t e leaf w a s 2 2 m m .
- The antibacterial activity w a s conserved w h e n d r y i n g the leaves at die t e m p e r a t u r e under 50"C.
- The white leaf p o w d e r at the dose of I g / K g living weight, tiiat of p u r p l e leaves, combination of the p o w d e r of t w o t y p e of leaves, mixhire of the p o w d e r w i t h m o l a s s e s at tlie dose of 0.4g/Kg living w e i g h t w e r e found equally effective in treating tiie w h i t e scour of piglets.
Key words: Pseuderanthemum palatiferum leaves. Piglet, Diarrhea, T r e a t m e n t .
I. D A T V A N D E
Khoang thap nidn cudi thd' ky 20, n h i l u ngUdi t r u y l n n h a u n h i i n g ban vidt tay hoac danh may gidi thidu m d t cay thud'e dan gian Viet N a m vdi tidu d l "Cay thud'e ky didu", hoac " n h u n g p h a t hidn m d i v l m d t cay thud'e ky didu". Dd la cay xuan hoa [Pseuderanthemum palatipherum (Nees) Radlk, Acanthaceace) - cay thud'e d u p e d i m g tiong dan gian vdi ten gpi la h o a n ngpc, cay eon khi, nhat nguydn, tU linh...- d u n g dd chua berth nhiem k h u a n d u d n g tieu hoa, d a u da day, loet h a n h ta trang, chay m a u d u d n g rudt, eha'n t h u d n g ngoai k h o a . . . va n h i l u tae d u n g khac nUa d u p e t r u y l n midng khidn nd trd thanh mdt trdng nhiing cay thud'e m a n g tinh thdi su.
N a m 1995, T r i n Cdng Khanh da xac dinh dupe ten khoa hpc va d a t tdn Viet N a m cho cay thud'e la xuan hoa. N h d cd tdn khoa hpe va ed sd d u lieu v l cay thud'e ti'dn thd gidi dupc bidt eudi n a m 1996, thd' gidi ndi chung, Viet N a m ndi ridng v a n c h u a ed cdng trinh nghidn ciiu nao cdng b d v l cay thud'e nay.
Nam 1996-1997, T r i n Cdng Khanh v l cdng su da bude d i u nghidn eUu v l dae didm thue vat thanh p h i n hoa hpc, thii tac d u n g k h a n g kliuan, kliang n a m ciia cay xuan hoa. Kdt qua eho tiiay day la mdt cay thud'e cd n h i l u trien vpng p h i t tridn. Song trdn n h a n y, nghien eiiu lam sang edn it va tat ca cac nghidn cuu mdi dimg lai d cay xuan hda trang, tiong khi dd nhan dan cac dia p h u d n g n h u Phu Thp, Bac Ninh, Hai D u d n g , H u n g Ydn, H a N d i . . . sii dung ea xuan hoa t r i n g va tia.
Trong thu y cho dd'n nay, d u y n h a t mdi cd Huynh Kim Didu nghien ciiu: "Sii d u n g la xuan hoa dd p h d n g trj tidu ehay eho lpn eon", tiong luan an tid'n si 2007. Tac gia nghidn ciiu tidn cay xuan hoa trang trdng tai D H Can Thd. Ngdai ra ehua ed tae gia nad nghien eiiu cay xuan hoa tia. N h a n d a n eae dia p h u d n g
d u n g la tudi, H u y n h Kim Didu nghidn eUu d a n g hot, chua ed ai nghidn eUu d a n g nude cdt va tiang phdi h p p .
I I . N O I D U N G , N G U Y E N L I E U VA P H U O N G P H A P N G H I E N C U U
2.1. Noi d u n g
Kidm tra m d t so dae tinh d u p c hpe ciia la xuan hoa: H a m l u p n g vat chai khd, thanh p h a n chai n h l y trdng la xuan hoa, tac d u n g khang k h u a n cua la xuan hoa.
Bao chd' mdt so d a n g thudc tu d u d e lieu xuan hoa.
+ Dang bpt dPn: Bdt la xuan hoa tiang va xuan hoa tia
+ Dang bdt kep:
- Bdt la xuan hoa trang + m a t - Bdt la xuan hoa ti'a + mat
T h u nghiem d i l u trj lam sang tidn lpn con hi tieu chay
2.2. N g u y e n lieu
- Cay xuan hoa tiang va ti'a tidng tai khu vife t r u d n g DH N d n g n g h i e p Ha Ndi.
- Ldn eon hi berth p h a n t r i n g ldn eon d dd tudi sd sinh t1dh 21 ngay tudi tlude nudi tai trang tiai ldn DH N d n g nghiep Ha Ndi.
2.3. Phudng p h a p nghien cUu
- Kidm tia nipt so chi so dupe hpc eiia xuan hda thed phucdig p h a p dupc md ta tiong giao tiinli ly thuydi va thuc hanh dupc lieu ciia Dai hpc Dupc Ha Ndi
- Kidm tia khang sinh &6 bang phuetng phap dat dng tiu Heasley.
- Bao chd mdt so dang thude theo Dupc didn Viet N a m va giao trinh "Ky thuat bao chd' va sinh dupc hpe eae dang thud'e".
- Thu nghiem d i l u tii chd tidu chay va ldn eon hi tidu chav bang cae chd'pham xuan hoa.
Ket qua dupe xu ly thdng kd bang p h i n m i m Excel 2003.
III. K E T Q U A VA T H A O L U A N
3.1. Kiem tia h a m lUOng vat chat kho trong la xuan hoa
KHOA HOC KY THUAT THU Y - TAP XVIII - SO 2 - 201 1
Kdt qua xem bang 1.
Bang 1. Kit qua kiim tra ham lUpng vat chat kho ciia la xuan hoa
Thdi gian
5/3/2010 20/4/2010 20/5/2010 20/6/2010 20/7/2010 Tmng binh
La xuan hoa trang Khoi
lifdng kiem tra (9) 100 100 100 100 100 100
Ham lagng vat chat kho
g 11,48 16,00 22,90 22,30 22,40 19,02
% 11,48 16,00 22,90 22,30 22,40 19,02
Ham lugng node
g 88,52 84,00 77,10 77,70 77,60 80,98
% 88,52 84,00 77,10 77,70 77,60 80,98
La xuan hoa tia Khoi
lugng kiem tra (9) 100 100 100 100 100 100
Ham lugng vat chat kho
g 23,71 25,04 27,54 27,85 28,43 26,51
% 23,71 25,04 27,54 27,85 28,43 26,51
Ham lugng nudc
g 76,29 74,96 72,46 72,15 71,57 73,49
% 76,29 74,96 72,46 72,15 71,57 73,49
Nhu phuPng phap dupe md ta trdn, chung
tdi da tidn hanh kidm tra 5 ian ddi vdi mdi loai 11 xuan hoa. Qua kdt qua cho thay: P 2 lln kiem tra d i u (diu trong thing 3) ham ludng nude ciia la xuan hoa kha cao. Vdi la xuan hoa trang ham lupng nude dao ddng 84 - 88,52%, trong khi dd ham lupng nUdc trong la xuan hoa tia tha'p hdn trdn 10%, eu thd la:
74,96 - 76,29%. Cung nhu vay, chung tdi tid'p tuc tidn hanh 3 lan kidm tra niia trdng cac thang 4, 5, 6. Kdt qua thu dupe cho tha'y ham lupng nudc trong ca 2 loai la tUdng ddi dn dinh: vdi la xuan hoa trang la 77,10 - 77,70%
va trong la xuan hoa tia la 71,57 - 72,46%.
Qua dd ta thay, trong 3 lan kidm tra nay la xuan hoa cd ham lUdng vat chai khd it bid'n dd'i: 22,30 - 22,90% (xuan hda ti'lng) va 27,54 - 28,43% (xuan hda ti'a), trong dd la xuan hoa trang cd ham lupng vat chai khd cao nhai vao thang 4, edn xuan hoa tia ed ham lupng vat chai khd cao nhai vao thing 6. Nhu vay chiing to ham lup'ng vat chai khd trong la xuan hoa khdng chi phu thude vao dieu kien thdi tidt ma edn p h u thudc vao dp am mdi
trudng khi thu hai dupe lieu va dilu kien cham sdc tUdi tidu...
Qua kdt qua nghidn ciiu tren chung tdi kidn nghi ndn thu hai dUdc lieu xuan hoa tiong thing 4, 5, 6. Dilu nay hoan toan phu hdp vdi quy luat thu hai dUdc lieu: d i u he - giifa he.
Tid'p tue theo ddi bang kdt qua trdn ta tha'y:
Tuy timg thdi didm thu hai ma h i m lupng
vat chai khd thu dudc d mdi m l u la khac
nhau: ham lUdng vat chat khd tnmg binh ciia
la xuan hoa bring la 19,02% va ciia la xuan
hoa ti'a la 26,51 % va ham lupng vat chai khd
cua la xuan hoa tia P tai ca eae thing ma
chung tdi nghidn eiiu d i u cao hdn la xuan hoa
trang. Theo kdi qua nghidn ciiu ciia Trin
Cdng Khanh, Le Thi Lan Oanh, Nguydn Thi
Minh Thu (miln Bic) va Huynh Kim Didu
(miln Nam) d i u khang dinh cay xuan hoa
trang cd thanh p h i n hoat chat khang khua'n,
ham lupng khoang, ham lupng acid amin rit
eao va 11 cay thud'e cd rJiilu trid'n vpng. Vi
vay chung tdi eho r i n g cay xuan hoa tia cin
dupe nghidn ciiu sau hdn va eiing ed thd' ciing
cay xuan hoa tring gdp p h i n quan trpng
trong ling d u n g d i l u tri tidu chay ndi ridng va C h u n g tdi c u n g tid'n h a n h kidm tra 3 l l n cdng tac p h d n g tri berth ndi c h u n g . v d i bdt la x u a n h o a t r i n g va d u p c lay d 3.Z Kiem tra t h a n h p h a n chat n h a y trong la cae t h d i g i a n s a y k h a e n h a u t r o n g 3 t h a n g xuan hoa 4, 5, 6 v d i kdi q u a d u p e t r i n h b a y t r o n g 3.Z1. Klein tra chi so nor cua hot xuan hoa ^ ^ " 8 ^
Bang 2. Kit qua kiem tra chi so nd cua bpt xuan hoa tring tia
Lan kiem tra
1 2 3 Trung binh
Bot xuan hoa trang Mat/ kiim tra
Khoi luang (9)
1 1 1 1
Thi tich (ml) 2,8 2,9 2,7 2,8
Luang nudc cho vao
(ml)
25 25 25 25
Chl so na
7 7,1 6,9 7
Bot xuan hoa tfa Mau kiem tra
Khoi luang (9)
1 1 1 1
The tich (ml) 2,5 2,4 2,5 2,5
Luang nudc cho vao
(ml)
25 25 25 25
Chisona
4,7 4,6 4,7 4,7
Kdt qua b a n g 2 cho tha'y:
Chi sd' nd ciia bdt x u a n hoa t r i n g ldn hdn bdt xuan hda tia, n h u vay h a m l u d n g chai n h l y trong bdt xuan hoa trang ldn hdn tidng bdt xuan hda tia.
- Chl s6' nc( ciia bdt xuan hoa t r i n g la 7 ga'p 2,5 l l n the' tich bdt x u a n hoa t r i n g sau khi cho vao dng dong; do dd mud'n chidt dich chidt tif bdt xuan hoa t r i n g thi lUdng nUde eat c i n dUa vad n h i l u hdn 2,5 l l n the ti'ch bdt sau khi d u a vao dng d o n g . Va ddi vdi bdt xuan hoa tia thi lUpng n u d e dUa v a o c i n n h i l u hdn 1,88 l l n thd' tich bdt sau khi cho vao d'ng d o n g .
- Theo " Bai giang dUde lidu"( D H D u p c Ha N6i) chai n h l y khi d u a vad trdng n u d e se nd ra, n h u v&y khi bdt x u a n hoa vao d u d n g rudt cua con vat bi tidu chay se n d ra va h u t nUdc d dd, do d o ban chd' tidu ehay. Mat khac chai n h l y se tao t h a n h m d t l d p b a o ve nidm m a c
rudt eua eon vat ndn cd tae d u n g chdng vidm trong cac berth vidm rudt, d a u da day, ly.
Theo sd dd cd chd sinh bdnh tidu ehay, khi cae ydu to gay bdnh tae d d n g vao nidm mac rudt se lam san sinh PGEl (prostaglandin) (d ngay m a n g td'bad), chai n h l y se bao bpc PGEl lam ban che tidu ehay. Mat khac chai nhay ciing bao bpc dde td k h d n g eho eae dde td' tid'p xuc vdi niem mac rudt, tU dd gdp phan ban chd tidu chay.
Do vay c h u n g tdi kien nghi can nghien ciiu sau thdm vai trd eiia chai n h l y tiong tidu chay.
3.Z2 Kiem tra h a m l u o n g chat nhay
+ Kiim tra ham lugng cha't nha'y trong la xuan hoa
Tid'n h a n h kidm tra 3 l l n . L l xuan hoa t r i n g va ti'a d u p e tid'n hanh lam n h u n h a u . Kei qua d u d c trinh bay trong b a n g 3
KHOA HOC KY THUAT THU Y - TAP XVIII - SO 2 - 2011
Bang 3. Ket qua kiim tra ham luOng chat nhay trong la xuan hoa
Lan kiem tra
1 2 3 Trung binh
La xuan hoa trdng Khoi lugng
kiem tra (g)
100 100 100 100
Ham lugng chatnhay
(9)
3,64 3,67 3,65 3,65
Tile (%)
3,64 3,67 3,65 3,65
• ''-' La xuan hoa tia Khoi lugng
kiem tra'(g)
100 100 100 100
Ham lugng chatnhay
(9)
2,78 2,75 2,74 2,76
Tile (%)
2,78 2,75 2,74 2,76
N h u vay ta tha'y h a m l u p n g chai n h l y trong la xuan hoa trang n h i l u hOn trong la xuan hoa ti'a. Vdi h a m l u p n g chai n h l y t r u n g binh tiong la xuan hoa trang la 3,65% edn trong la xuan hoa tia ehi ed 2,76%. So sanh vdi mdi tUdng q u a n v l ehi so n d eiia d u p c lieu xuan hoa trang va tia trdn thi d i l u n a y h o a n toan p h u h p p .
Q u a n sat kei qua thii d u p e ta edn tha'y:
h a m l u p n g chai n h a y d ea la xuan hda trang, ti'a tUdng ddi dn dinh ci nhifng lan kidm tra, eu thd h a m l u p n g chai n h a y trong la xuan hda t r i n g dao d d n g 3,64 - 3,67%, va trdng la x u a n
hoa tia 2,74 ~ 2,78%. N g u y d n n h a n thu dudc kdi qua tren la dd c h u n g tdi tid'n h a n h kidm tia d nhifng t h a n g 4-5-6, d a y la nhifng thang ma h a m l u p n g n u d e va cac t h a n h p h a n hdat chai trong d u p e lieu tUdng ddi dn d i n h , do dd ham l u p n g chai n h a y d n h i i n g l l n kid'm tra chdnh lech k h d n g n h i l u .
+ Kiem tra ch^'tnlia'y trong bpt la xuan hoa C h u n g tdi e u n g tid'n h a n h kie'm tia ham l u p n g chai n h l y ci ea bpt la x u a n hoa t r i n g va ti'a. Mdi loai bdt d u p c tien h a n h 3 l l n vdi hot d u p e lay a eae l l n sa'y t r o n g 3 t h i n g 4 - 5 - 6 . Kdi qua thu d u p e trinh b a y d b a n g 4.
Bang 4. Kit qua kiem tra ham lup'ng chat nhay trong bdt la xuan hoa
Lan kiem tra
1 2 3 Trung binh
Bot la xuan hoa trang Khoi lugng
kiem tra (9)
50 50 50 50
Ham lugng chatnhay
(9)
8,23 7,96 8,02 8,07
Tile (%)
16,46 15,92 16,04 16,14
Bot la xuan hoa tia Khoi lugng
kiem tra (9)
50 50 50 50
Ham lugng chatnhay
(9)
5,01 4,96 5,07 5,01
Tile (%)
10,02 9,92 10,14 10,02
Q u a bang 4 cho t h a y h a m l u p n g chai n h l y la xuan hoa tia va ed mdi tiJdng q u a n phit h d p trong bpt la xuan hoa t r i n g ldn h d n h o n g bot vdi chi so nd.
Kdt qua kidm tra eho tha'y h a m l u p n g chai nhay d eae lan kidm tra chdnh lech k h d n g n h i l u . N g u y d n n h a n la d o c h u n g tdi tid'n h a n h lay m l u kidm tra d bdt xuan hoa d u p e thu hoach tU la xuan hoa trong cae thang 4-5-6 ndn cd h a m l u p n g n u d e va cac thanh p h a n boat chat trong la tUdng ddi 6n dinh.
H a m l u p n g chat n h l y t r o n g la xuan hoa va
bdt la xuan hoa (ca xuan hoa trang va tia) la tUdng d u d n g n h a u . D i l u nay ehiing tii 6 nhidt dp sa'y SO^C thi t h a n h p h i n chai n h l y trong d u p e lieu k h d n g h a y it bi bid'n ddi.
3.3. K i e m tra tac d u n g k h a n g k h u a n ciia duoc lieu x u a n h o a tren vi k h u a n E.coli va Salmonella
Kdi qua d u p e the hidn trdng bang 5.
Bang 5. Kit qua kiem tra tac dung khang khuan ciia dupc lieu xuan hoa tren vi khuan E.coli va Salmonella
Vi khuan
E.coli Salmonella
Dudng kinh vong vo khuan (mm)
Nudc cot la XH Trang
0 0
Tia 0 0
Djch chiet bot ia XH b i n g
nU6c Trang
0 0
Tia 0 0
Djch chiet la XH b i n g methanol Tring
22 14,2
Tia 16,8 11,4
Djch chiet la XH bang methanol + toi Tring
24 16
Tia 18 13,6
Do!
churng (nudc c o i toi)
30 34 Ghi chii: XH: xuSn hoa
Ddi vdi n u d c cdi la xuan hda va dich chidi bdt la xuan hoa b i n g n u d e (ca xuan hda trang va tia) thi d u d n g kinh v d n g vd k h u a n d ea E.coli \a Salmonella d i u b i n g 0 (mm). Dich chidt la xuan hda b a n g m e t h a n o l cho d u d n g kinh vdng vd k h u a n rd r a n g .
D i l u nay d u p c giai thieh n h u sau:
- Trong n u d e cdi la xuan hoa va dich chidi bdt la xuan hoa b a n g n u d e cd thanh p h i n chai n h l y , chai n h l y nay tao l d p bao bpc n g a n can thanh p h a n k h i n g k h u a n trong n u d e cdi la xuan hoa va dich chiet bdt la xuan hoa b i n g nudc khudeh tan ra ngoai d'ng tru do dd trong cac tiudng h p p trdn ta d i u thay k h d n g xuai hidn vdng vd k h u a n .
- Thdm vao la n g u y d n n h a n ta dat dia thach 30 p h u t trong hi lanh trudc khi dat vao hi a'm chai n h l y tao t h a n h tiia e u n g g d p p h i n lam thanh p h i n k h a n g khua'n trong n u d c cdi la xuan hoa va djch c h i d t b d t la xuan hoa b i n g
n u d e khdng khuech tan d u p e ra ngoai d'ng try.
D i l u nay hoan toan pliU h d p vdi kdi qua nghien eiiu ciia H u y n h Kim Didu. Tac gia chd biei eao chidi t u la xuan hoa trang tiong d u n g mdi la n u d e khdng ed kha n a n g iic chd' vi k h u a n E.coli ATCC 25922 va Salmonella typhimurium din n d n g dp 1000 |.ig/ml.
Ddi vdi dich chidi la xuan hda bang methandl deu eho kdi qua vdng vd k h u a n rd vi trong qua trinh chidi dich ta da d u n g methanol dd kdi tiia va lpc bo thanh p h i n chai n h l y , do dd t h a n h p h a n k h a n g k h u a n trong dich chidi ed thd khudeh tan ra ngoai d'ng tiu gay lie chd vi k h u a n E.coli va Salmonella.
D i l u nay p h u h d p vdi kdi qua nghidn cUu eua Tran Cdng K h a n h va etv (1998), thii khang vi sinh vat kidm dinh, eho tha'y chidi chat la xuan hoa b i n g methanol cd t i e d u n g khang vi khua'n G r a m am va G r a m d u d n g (dSc bidt Escherichia coh) vdi hai chai tinh khidi Fl va
KHOA HOC KY THUAT THU Y - TAP XVIII - SO 2 - 2011
F3 cd hoat chai khang khuan cao vdi MIC = 10
|ig/ml dd'n >40 pg/ml.
Ddi vdi hdn hpp dich chidi la xuan hoa bang methanol + toi vdi ti Id dich chidi la xuan hoa bang methanol va toi ed ti' Id 1: 1 eho kdt qua dudng kinh vdng vd khuan d trung gian giiia dich chidt la xuan hoa bang methanol va nude cdt tiii ehiing to hdn hpp dich chidi nay chi eho tae dung cdng gpp chti khdng eho tie dung ddng van.
Chiing tdi ehpn toi lam ddi chiing vi toi ed allicin la mdt khang sinh thue vat rai manh, d ndng dp 1:125000 lie chd' Salmonella
enteritidis, S.paratyphi S. typhi Shigella dysenteriae.. .O ndng dp 1: 48000 Ue chd' E.coli...3.4. Thii nghiem dieu tri tieu chay cho lon con theo me
Ldn Cdn bi tidu ehay d trai dupe chia lam 3 nhdm tudi:
Nhdm 1: Lpn eon sP sinh ddn 7 ngay tudi Nhdm 2: Lpn hi 8 ngay tudi dd'n 14 ngay tudi Nhdm 3: Ldn tu' 15 ngay tudi ddn 21 ngay tudi.
Nhiing ddi tupng nay d i u ed chd dp cham sdc nhu nhau:
- 3 ngay tudi d i u tidn: tidm khang sinh HITAMOX LA (dung l-3ml) + Meti-dnidazol + Anti Coceidiosis (thudng dung NOVA-COC 5% eho ud'ng true tid'p bang each bdm thud'e vao midng, Iml/eon) de phdng tidu chay va elu trung.
- Ngay thii 4 ba'm tai, tidm sat lan 1 va nho Bayeox ngUa elu trung vdi liiu duy nhai.
- Ngay 5, 6, 7: cho ud'ng bd sung men tidu hda Bio-guard.
- Ngay tiiii 10: tidm sat lan 2
Theo ddi trieu ehiing berth d cae ldn bi tidu chay chiing tdi tha'y:
Lpn v l n bu binh thudng. Mdt sd' ldn cd bidu hidn khdng linh hoat, di diing cham chap, ue oai, mat Id dd, thut sau; thinh thoang ed ndn miia; lpn giy nhanh, bung thdp vao va da nhpt nhat, ldng xu va khd.
Phan ldn tidu ehay ed mau khac nhau nhu vang trang, trang xam, vang sam, hdi nau.
Mpt so lpn liic d i u tidu ehay phan trang, sau tidu ehay nang chuyen sang vang set; hau mdn tiinh phan, cd mui hdi tanh, mdt vai chd bi bet lai.
Qua q u i trinh theo ddi, phit hidn va dieu tri chung tdi ed ket qua dupe trinh bay d bang 6.
Bang 6. Hieu qua diiu tri tieu chay lpn con bang cac chi pha'm xuan hoa
Cong thUc thuoc
CT-1 CT-2 CT-3 CT-4 CT-5 CT-6
So ldn die u tri
29 10 9 14 20 20
So ldn khoi sau dieu trj (con)
Ngay 1
3 2 0 0 4 2
Ngay 2
9 4 2 3 7 4
Ngay 3
12 3 4 5 6 9
Ngay 4
3 1 2 4 2 3
Tong so khoi con
27 10 8 12 19 18
%
93,10 100 88,89 85,71 95 90
Thdi gian khoi binh quan
(ngay)
2,56 + 0,09 2,3 ±0,25
3 + 0,35 3,08 ± 0,23 2,32 ±0,13 2,89 ±0,14
So ldn khong khoi sau dieu trj
con
2 0 1 2 1 2
%
6,90 0 11,11 14,29 5 10
So' ldn tai phat
con
0 0 0 0 2 3
%
0 0 0 0 10,53 16,67
Bpt la xuan hoa trang, liiu 0,4g/kg TT Bpt la xuan hoa trang + mat, liiu 0,4g/kg TT Bpt la xuan hoa tia, liiu 0,4g/kg TT, ngav 1 Iin.
Bpt la xuan hoa tia + mat, liiu 0,4g/kg TT, ngay 1 Iin.
Ham-coli- S, liiu 1ml/6kg TT/ lin tiem. Ngay tiem 2 lin, each nhau 12gid.
O cac c d n g thiie thud'e t r o n g t h i n g h i e m n a y , cac chd p h a m x u a n h o a k h d n g c h o hidu q u a trdi h P n t h u d e k h a n g s i n h (Hameoli - S va C o l i s t i n - 1200). T h d i g i a n khoi t r u n g b i n h e u a eae che p h a m x u a n hoa va t h u d e k h a n g s i n h d u p e s u d u n g ed s u c h d n h lech k h d n g n h i l u , t r o n g d d cac c h d ' p h a m bdt x u a n h o a t r a n g cd t h d i g i a n khoi t r u n g b i n h it h d n C o l i s t i n - 1200 va e h e n h Idch n h o v d i H a m e o l i - S. S o n g cae chd p h a m x u a n h o a tia lai cd t h d i g i a n khoi t r u n g binh tlai h d n ca h a i t h u d e Colistin - 1200 va H a m e o l i - S.
Q u a b a n g ta n h a n t h a y cac k h a n g s i n h su d u n g d a tha'y cd tai p h a t v d i ti Id 10,53 - 16,67% , t r o n g k h i d d cae c h d ' p h a m x u a n hoa k h d n g t h a y ed h i d n t U p n g tai p h a t . Day cd le la m d t t r o n g n h u i i g Uu d i d m cua cac chd p h a m x u a n h o a .
T d m lai, la x u a n h o a cd t h e d u p e xem n h u m d t t h u d c tri tidu c h a y p h d i h p p h o a n h a o va d a y dii eae t h a n h p h i n . T u y n h i e n , nd'u t i c h chidi ra tUng d u p e c h a i r i d n g re, d d a n g gid'ng n h u t a n d u p e , thi h i e u q u a cao n h u n g vi k h u a n r a i n h a n h p h a t tridn de k h a n g g i d n g b e r b e r i n chidi t a c h tU cay v a n g d a n g h a y h o a n g lidn d a ed sU k h a n g thud'e.
IV. KET L U A N
Kidm tia mdt so dae tinh d u p e hpc ciia dudc lidu xuan hoa:
- H a m l u d n g vat chai khd: trong cae t h i n g 4, 5, 6 h a m l u p n g vat chai khd v l n u d e tiong ca 11 xuan hoa tiang va tia d i u tUPng ddi dn djnh, h a m l u p n g vat chat khd trong la xuan hoa ti'a ludn eao hdn la x u a n hda trang.
- Thanh p h i n chai nhay: Mae d u cd h a m lupng vat chai khd n h i l u hdn nhifng la va hot xuan hoa tia lai ed h a m l u p n g chai n h l y kha thap so vdi la va bdt xuan hoa tiang.
- T i e d u n g Idiang khuan: ehi cd dich chidt la xuan hoa bang methanol cho kdi qua vdng tidn vd k h u a n vdi Salmonella va E.coli rd rang: vdi la xuan hoa tiang la 22mm, la xuan hoa tia la 16,8mm va dich chidi nav vdi nude cdi tdi ehi eho tae d u n g cdng gdp.
- La xuan hoa trang va tia klii sav d nhidt dp 50°C khdng anh h u d n g dd'n boat tinh.
- Da tidn h a n h t h u n g h i e m dieu tii tidn 62 eon lpn tidu ehay vd'i sd' l u p n g khoi la 60 con, ti' le khdi ci cae d a n g chd' p h a m la 87,51 - 100%, thdi gian khoi binh quan la 2,3 - 3,08 (ngay).
TAI L I E U T H A M K H A O
1. Bo mon Bao che Trifti'ng Dai hoc Dudc Ha Noi (2004), Ky thuat bao che va sinh ttuoc hoc cac dang thudc, tap 1 va 2, NXB Y hcic.
2. Bci mcin Bao chC'TrUc<ng Dai hoc Dtfcic Ha Nc)i (2002), Thyc tap bao che, Truting Dai hoc Dupc Ha Niii.
3. Bp Y te (2002), Ducic thu Qudc gia Viet Nam.
4. Huynh Kim Dieu (2007). Hieu qua dieu tri t)cnh tieu chiiy d heo con bang chiet chat la cay xuSn hoa so vdi khang sinh. Tap chi khoa hoc ky thuat
thuy, XIV(1): 74-78.
S.Huynh Kim Dieu (2010). Hoat tinh khang khuln ciia cac dong xuan hoa (Pseuderanthemum palatiferum), cay thudc tri tieu chay ldn. Tap chi khoa hoc ky thuat thu y, XVll (1): 77-81.
6.Trln Cong Khanh, Nguydn V3n Hung, Nguyen Thi Thanh Nhai va Le Mai Hudng (1998), Gop phan nghien ciiu vd thifc vat, thanh phSn hoa hoc
\'a tac dung sinh hpc ciia cay xuan hoa, Dugc lieu 111(2): 37-41.
7. D6 Tat Ldi (2005), Nhiing cay thudc va vi thudc Viet Nam, Nha xua't ban y hoc.
8. Biii Thi Tho, Su khang thuc'ic cua E.coli 6m vc(i cac phvtoncid cua tcii, he va mat dc)ng vat so vc^i n-n)t sd khang sinh". Tap chi Duo'c lieu, VI (5):
147-151