SỐ 2 (49) - Tháng 03-04/2019 Website: yhoccongdong.vn
20
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE
2019
TÓM TẮT
Mục tiêu: Mô tả kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống sốt xuất huyết dengue của người dân phường Quang Trung, thành phố Thái Nguyên năm 2018. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang có phân tích được tiến hành trên 400 người dân có độ tuổi từ 18 trở lên. Kết quả: Trong 400 người dân được nghiên cứu thì tỷ lệ người dân hiểu biết đúng nguyên nhân (88.5%); biết đúng đường lây (84.69%); biết đúng triệu chứng (61.2%) và 79.5% biết đúng cách phòng chống bệnh sốt xuất huyết;
81.2% có thái độ sử dụng tốt biện pháp phòng tránh, và 100% có thái độ đúng về diệt muỗi phòng bệnh sốt xuất huyết. Có 88.5% tiến hành diệt muỗi và 71.5% tiến hành sử dụng các biện pháp phòng muỗi đốt, 44.5% tự giác tìm hiểu thông tin về bệnh.
Từ khóa: Nguyên nhân, đường lây, triệu chứng, kiến thức, thái độ, thực hành
SUMMARY:
KNOWLEDGE, ATTITUDE, PRACTICE ON PREVENTION DENGUE FEVER FEVER OF QUANG TRUNG PEOPLE, THAI NGUYEN CITY IN 2018
Objectives: Describe knowledge, attitude and practice on dengue prevention of people in Quang Trung ward, Thai Nguyen city in 2018. Methods: Cross-sectional descriptive research conducted on 400 people aged 18 and over. Results: Of the 400 people studied, the proportion of people who know the right reasons (88.5%); know the right route of transmission (84.69%); know the right symptoms (61.2%) and 79.5% know the right way to prevent dengue fever; 81.2% have a good attitude of using preventive measures, and 100% have the right attitude about killing mosquitoes for dengue fever. There are 88.5% of killing
mosquitoes and 71.5% of them use measures to prevent mosquito bites, 44.5% voluntarily find out information about diseases.
Keywords: Cause, transmission, symptoms, knowledge, attitude, practice.
I . ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính rất nguy hiểm do vi rút Dengue gây ra và được muỗi Aedes truyền qua vết đốt. Tại Việt Nam, sốt xuất huyết xảy ra đầu tiên vào năm 1959, từ đó đến nay đã trở thành dịch bệnh lưu hành với diễn biến ngày càng phức tạp trên cả nước nói chung và tỉnh Thái Nguyên nói riêng. Hiện vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vacxin phòng bệnh, biện pháp phòng bệnh chủ yếu là truyền thông để người dân biết phòng bệnh và diệt muỗi trong cộng đồng. Việc khảo sát kiến thức, thái độ, thực hành của người dân tại địa phương về phòng chống sốt xuất huyết là rất cần thiết để cung cấp thông tin hữu ích cho việc xây dựng chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe phù hợp với địa phương [1].
Đã có nghiên cứu về vấn đề này, nhưng ít có đề tài tiến hành ở khu vực miền núi và câu hỏi của chúng tôi đặt ra rằng liệu thực trạng KAP về phòng chống sốt xuất huyết ở người dân tại khu vực thị xã miền núi có thật sự tốt và liệu người dân có kiến thức, thái độ đúng cũng sẽ có thực hành đúng góp phần làm giảm tỷ lệ nhiễm sốt xuất huyết ở cộng đồng nói chung và cộng đồng miền núi nói riêng hay không? Vì vậy để trả lời cho câu hỏi trên, chúng tôi tiến hành đề tài này với mục tiêu sau đây:
Mô tả kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống sốt xuất huyết ở người dân phường Quang Trung, thành phố Thái Nguyên năm 2018.
Ngày nhận bài: 24/01/2019 Ngày phản biện: 14/02/2019 Ngày duyệt đăng: 21/02/2019
KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, THỰC HÀNH VỀ PHÒNG CHỐNG SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE CỦA NGƯỜI DÂN PHƯỜNG QUANG TRUNG, THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN NĂM 2018
Lê Tuấn Anh1, Lê Đức Tùng1, Trương Thị Thùy Dương1, Nông Đức Thông1
1. Trường ĐH Y Dược Thái Nguyên
Tác giả chính: Lê Tuấn Anh, SĐT: 0362396156 Mail: [email protected]
SỐ 2 (49) - Tháng 03-04/2019
Website: yhoccongdong.vn
21
VI NSC KH EC NG
NG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Bảng 1. Kiến thức của người dân về bệnh sốt xuất huyết
Kiến thức Số lượng Tỷ lệ (%)
Biết đúng nguyên nhân 354 88.5
Biết đúng mùa dịch lưu hành 267 66.7
Biết đúng khu vực lưu hành 311 77.7
Biết đúng đường lây 332 83.0
Biết đúng triệu chứng 245 61.2
Biết đúng cách phòng chống 318 79.5
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu:
- Các chủ hộ gia đình hoặc người dân từ 18 tuổi trở lên đang sinh sống tại phường Quang Trung, thành phố Thái Nguyên.
2. Địa điểm nghiên cứu:
Phường Quang Trung, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.
3. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang.
- Cỡ mẫu nghiên cứu: được tính theo công thức:
2 2 α/2
1
d
p) p(
n = z
− ×1 −
Trong đó:
n là số đối tượng phỏng vấn
p là tỷ lệ % đối tượng điều tra hiểu biết về HIV/AIDS được chọn = 0,5
Z1-α/2 là hệ số giới hạn tin cậy với mức ý nghĩa = 0,05 có z = 1,96
d là độ chính xác mong muốn d=0,07.
Thay số liệu vào công thức trên, tính được cỡ mẫu điều tra là 196 hộ gia đình, do áp dụng kỹ thuật chọn mẫu PPS theo cụm nên để tăng độ chính xác cao nhân với hệ số thiết kế = 2, vậy nên n =196 x 2 = 392 hộ gia đình. Nhưng thực tế chúng tôi tiến hành điều tra 400 người dân phường
Quang Trung,thành phố Thái Nguyên.
- Kỹ thuật chọn mẫu:
Bước 1: Với cỡ mẫu người dân, chọn mẫu cụm theo phương pháp chọn cụm xác suất tỷ lệ theo cỡ (PPS).
Chọn đơn vị cụm là tổ dân phố. Phường Quang Trung có tổng dân số theo thống kê là 32532 người, vậy khoảng cách mẫu (KCM) = 32532 : 30 cụm = 1084,4. Dựa vào bảng số ngẫu nhiên chọn ra số ngẫu nhiên có 4 chữ số nhỏ hơn 1084,4. Sau đó chọn cụm đầu tiên có số ngẫu nhiên vừa chọn.
Chọn cụm 2 = cụm 1 + KCM Chọn cụm 3 = cụm 2 + KCM
Cứ như thế tiếp tục chọn cho đủ 30 cụm.
Bước 2: Chọn số hộ
Lấy n = 392 hộ : 30 cụm = 13 hộ. Vậy mỗi cụm sẽ lập danh sách số hộ gia đình và chọn ngẫu nhiên đơn lấy 13 hộ/1 cụm. Trên thực tế khi thu thập số liệu chúng tôi phỏng vấn 400 hộ gia đình.
4. Chỉ số nghiên cứu:
Tỷ lệ người dân có kiến thức, thái độ, thực hành đúng về phòng chống sốt xuất huyết.
5. Phương pháp thu thập số liệu:
Phỏng vấn bằng bộ câu hỏi nghiên cứu.
6. Phương pháp xử lý số liệu
Số liệu được xử lý trên phần mềm SPSS 18.
III . KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ( bảng trống dự kiến)
Nhận xét:
Có tới 88.5% người dân biết đúng nguyên nhân, 66.7% biết đúng mùa dịch lưu hành, 77.7% biết đúng khu
vực lưu hành, 83.0% biết đúng đường lây, 61.2% biết đúng triệu chứng và 79.5% biết đúng cách phòng chống bệnh sốt xuất huyết.
SỐ 2 (49) - Tháng 03-04/2019 Website: yhoccongdong.vn
22
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE
2019
Bảng 2. Thái độ của người dân về thực hành phòng bệnh sốt xuất huyết
Thái độ Số lượng Tỷ lệ (%)
Khả năng mắc bệnh 337 84.2
Ứng xử đúng khi nghi bệnh 229 57.2
Sử dụng biện pháp phòng tránh 325 81.2
Diệt muỗi để phòng bệnh 400 100
Bảng 3. Thực hành của người dân về phòng chống sốt xuất huyết.
Thực hành Số lượng Tỷ lệ (%)
Biện pháp diệt muỗi 354 88.5
Biện pháp phòng muỗi đốt 286 71.5
Từng tìm hiểu thông tin về sốt xuất huyết 178 44.5
Nhận xét:
Bảng 2 cho thấy có 84.2% có thái độ đúng về khả năng mắc bệnh, có 57.2% ứng xử đúng khi nghi bệnh và
có 81.2% có thái độ sử dụng tốt biện pháp phòng tránh, và 100% có thái độ đúng về diệt muỗi phòng bệnh sốt xuất huyết.
Nhận xét:
Bảng 3 cho thấy có 88.5% người dân thực hành tốt về biện pháp diệt muỗi, có 71.5% người dân thực hiện phòng muỗi đốt, và có 44.5% từng tìm hiểu thông tin về sốt xuất huyết.
IV. BÀN LUẬN
Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy có 88.5% người dân hiểu đúng nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết, cao hơn nghiên cứu của Trương Phi Hùng (43.5%) [2], 66.7% người dân biết đúng mùa dịch lưu hành và 77.7%
biết đúng khu vực có lưu hành bệnh điều này cho thấy người dân ngày càng có nhận thức cao hơn trong việc tìm hiểu căn nguyên gây bệnh và những yếu tố lưu hành dịch bệnh. Có 61.2% người dân cho rằng triệu chứng bệnh SXH là sốt và xuất huyết. Kết quả này thấp hơn so với nghiên cứu của Nguyễn Thị Kim Hoa (64.0%) [3]
và Võ Thị Hường tại Tp. PleiKu năm 2002 [4] là 75.3%
người dân biết đúng triệu chứng sốt của bệnh SXH, cao hơn của Trần Văn Hai (59.7%) [5]. Tỷ lệ người dân hiểu đúng về đường lây (83.0%) cũng ở mức tương đối cao tuy nhiên về kiến thức trong phòng chống bệnh (79.5%) lại thấp hơn nghiên cứu của Nguyễn Thị Kim Hoa (80.5%) [3], điều này cho thấy nhiều người dân tuy
nắm rõ đường lây bệnh nhưng vẫn chưa nắm rõ cách thức phòng bệnh hiệu quả.
Về thái độ phòng bệnh có tới 100% người dân đồng tình với việc diệt muỗi để phòng bệnh, cao hơn nghiên cứu của Nguyễn Thị Kim Hoa (90.1%) [3] và Võ Thị Hường (98.3%) [4]. Điều này cho thấy người dân đã hiểu rất rõ tầm quan trọng trong việc diệt muỗi và nơi sinh sản của muỗi là việc đầu tiên cần làm khi phòng bệnh sốt xuất huyết tuy thái độ về sử dụng các biện pháp phòng tránh vẫn còn chưa cao (81.2%).
Nghiên cứu cũng cho thấy dù thái độ về việc diệt muỗi chiếm 100% nhưng tỷ lệ tiến hành diệt muỗi trong cộng đồng mới chỉ đạt 88.5%, điều này cho thấy nhiều người dân dù hiểu nhưng vẫn chưa làm. Có thể do các yếu tố khách quan như cho thuê phòng trọ nhưng chủ nhà không quản lý và để ý kỹ càng dẫn đến vẫn chưa thực hiện được tốt công tác diệt muỗi phòng bệnh tại nơi cho thuê nhà. Tỷ lệ người dân sử dụng các biện pháp phòng muỗi đốt như nằm màn còn chưa cao (71.5%) thấp hơn nghiên cứu của Nguyễn Thị Hải Hà (88.8%) [6]. Qua kết quả phỏng vấn thu được chúng tôi cũng nhận thấy rằng nhiều người dân chỉ nắm bắt thông tin về bệnh qua các buổi truyền thông sức khỏe tại địa phương chứ chưa thực sự tự giác tìm hiểu thông tin về bệnh sốt xuất huyết từ các nguồn thông tin khác dẫn đến tỷ lệ này còn thấp chỉ đạt 44.5%.
SỐ 2 (49) - Tháng 03-04/2019
Website: yhoccongdong.vn
23
VI NSC KH EC NG
NG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
V. KẾT LUẬN
Kiến thức: Có 88.5% người dân biết đúng nguyên nhân, 66.7% biết đúng mùa dịch lưu hành, 77.7% biết đúng khu vực lưu hành, 83.0% biết đúng đường lây, 61.2% biết đúng triệu chứng và 79.5% biết đúng cách phòng chống bệnh sốt xuất huyết.
Thái độ: 84.2% có thái độ đúng về khả năng mắc
bệnh, có 57.2% ứng xử đúng khi nghi bệnh và có 81.2% có thái độ sử dụng tốt biện pháp phòng tránh, và 100% có thái độ đúng về diệt muỗi phòng bệnh sốt xuất huyết.
Thực hành: 88.5% người dân thực hành tốt về biện pháp diệt muỗi, có 71.5% người dân thực hiện phòng muỗi đốt, và có 44.5% từng tìm hiểu thông tin về sốt xuất huyết.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế - Dự án phòng chống SD/SXHD quốc gia (2006), “Tổng kết hoạt động năm 2006, kế hoạch kế hoạch hoạt động 2007”, Tp. HCM, 1/2007.
2. Trương Phi Hùng và Trần Thị Tuyết Nga (2011), “Kiến thức, thái độ, thực hành về phòng bệnh sốt xuất huyết của thân nhân bệnh nhân sốt xuất huyết tại Bệnh viện Nhiệt đới thành phố Hồ Chí Minh năm 2010”, Tạp chí Y học TP.HCM, Tập XV, tr119-125.
3. Nguyễn Thị Kim Hoa (2011), “Đánh giá kiến thức, thái độ, thực hành phòng chống sốt xuất huyết của người dân huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế”, Tạp chí Y học Thực hành, số 4/2011 (762)
4. Võ Thị Hường và Hoàng Anh Vường (2002), “Điều tra kiến thức, thái độ, thực hành về sốt xuất huyết của cộng đồng dân cư thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai”, Tạp chí Y học Thực hành, Tập XIV, 4 (67)
5. Trần Văn Hai (2006), Kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue của người dân xã Bình Thành, huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp, năm 2006, “Hội nghị khoa học toàn quốc - Hội Y tế công cộng Việt Nam”, Hà Nội, tháng 12/2006, tr. 152 – 165
6. Nguyễn Thị Hải Hà (2016), “Kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống sốt xuất huyết của người dân xã Minh Đạo, huyện Tiên Du, Bắc Ninh năm 2016”, Báo cáo khoa học tại Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam, 2016.