KINH TỂ NGÀNH - LÃNH THổ
Kinh tê du lịch ở tinh Lào Cai - Thực trạng và giải pháp
NGC1YỄN THANH TRÀ*
*ThS., Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
Lào Cai là tỉnh vùng cao, biên giới, có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và những danh thắng đẹp, là vùng đất cố nhiều đồng bào dân tộc anh em sinh sống với những nét văn hóa truyền thống đa dạng. Nhận thức rõ tiềm năng và tầm quan trọng của ngành kỉnh tế du lịch, tỉnh Lào Cai đã lãnh đạo, chỉ đạo quy hoạch kinh tế du lịch và chuyển dịch cơ cấu kinh tế du lịch theo hướng phát triển nhanh, từng bước trở thành ngành kinh tế “ mũi nhọn
THỰC TRẠNG KINH TÊ DU LỊCH Ở TỈNH LÀOCÀI
Tiềm năng, lợi thế phát triển
Tỉnh LàoCaicó tiềm năng thiên phú cho pháttriển du lịch. Từ Lào Cai, khách thập phương có thể vào sâu nội địa Việt Nam, du lịch sang Trung Quốc, hoặc đi các nước ASEAN.Nơi đây sởhữu nhiều cảnh quan thiên nhiên kỳthú cùng truyền thông vănhóa giàu bản sắc của 25 dân tộc anh em (như: lễ hội xuống đồng, hội múa xòe, hội xuân Đền Thượng...), đồng thời tập hợp nhiều di tích lịch sử văn hóa (như: quần thể hang động Mường Vi, đền Bảo Hà, khu bãi đá khắc cổ Sa Pa, tòa lâu đàitrên cao nguyên Bắc Hà...).
Những năm gần đây, dulịchcộng đồng trên địa bàn Tỉnh ngày càng pháttriển, kéo theohàng loạt các loại hình dịch vụ khác phục vụ nhu cầu du khách. Chẳng hạn, người dân tộc DaoĐỏ (xã Tả Phin) khai thác vốn tri thức dân gian trong việc chữa bệnh và phát triển thành thương hiệu thuốclá tắm. Dân tộc Mông, Dao...
khai thác văn hóa truyền thông thêu trang trí trên trang phục, tạo thành sản phẩm thủ công thêu tay rất độc đáo. Lào Cai cũng đã xây dựng và đưa vào khai thác các sản phẩm dulịch cộng đồng vớitên gọi “Một ngày làm cô dâu ngườiMông”, “Một ngày làm nông dân người Dao”, thi nấu rượu, thi dệt thổ cẩm với du khách...Dịch vụ homestay liên tụcgia tăng ởcác điểm du lịch cộng đồng trên địa bàn Tĩnh, nhất là ở các xã Tả Van (thị xã Sa Pa), Trung Đô (huyện Bắc Hà)...
Bên cạnh đó, việc phát triển và hình thành các tuyến, các điểm du lịch cộng đồng đưa vào khai thác phục vụ du khách cùng với tuyến đường đi bộ trải nghiệm tại Sa Pa, Bắc Hà, Mường Khương, Bát Xát, Simacai cũng đang hấp dẫn du khách.
Kết quảđạt được
Theo Sỏ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai, giá trị của ngành du lịch Lào Cai giai đoạn 2015-2019 (trước khixảy ra đại dịch Covid-19) luồn tăng, tổng thu từdu lịch năm sau cao hơn năm trước.
Đặc biệt, năm 2018, tổng thu từdu lịch đạt 13.406,3 tỷ đồng, tăng 42% so với cùng kỳ; chiếm 15% GRDP của tỉnh Lào Cai. Năm 2019, Lào Cai đón 5,1 triệu lượt khách với doanh thu du lịch đạt 19.200 tỷ đồng. Đến năm 2020 và 2021, tuy chịu ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, du lịch Lào Cai vẫn có những điểm sáng nhát định. Cụthể, năm 2020, tổng lượng khách đến Lào Cai ước đạt 2,2 triệu lượt, trong đó, khách quôc tế đạt 100.840lượt; khách nộiđịa đạt trên 2 triệu lượt. Tổng thu du iịch đạt 6.370 tỷ đồng. Năm 2021, khách du lịch đến Lào Cai ước đạtkhoảng 1,3 triệu lượtị doanh thu từ du lịch đạt hơn 4.200 tỷ đồng.
Tăng trưởng của ngành du lịch đã góp phần quan trọng thúc đẩy tiến bộ công bằng xã hội gắn liền với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa bản địa.
Ngành du lịch đã thu hút và tạo nhiều việc làm cho người lao độngvà xóa đói giảm nghèo ở các địa phương. Du lịch cũng mở ra cơhội việc làm, tăng thêm thu nhập cho lao động của một số ngành nghề liên quan, như: sản xuất và cung ứng sản phẩm nông nghiệp, hàng lưu niệm, thủ công mỹnghệ... Một số doanh nghiệp khi đầu tư dự án du lịch mới đã ưu tiên tuyển dụng lao động tại chỗ, hỗ trợ kinh phí đào tạo, đóng góp cho công tác xã hội tại địa phương bằng các hoạt động, như: hỗ trợ xây dựngcơ sở hạtầng, quỹ vì người nghèo, quỹ khuyến học, đỡ đầu các gia đình chính sách.
Mặt khác, Tỉnhđã tổ chức triển khai thực hiện đầu tư nhằmbảo vệvà tôntạo tài nguyên ởcáckhu du lịch, đồng thời tu
72
Kinh tế VÙ Dự báobổ.
địđí
bảo tồn di tích lịch sử, văn hóa trên a bànTỉnh. Các khu, điểm dulịchđều
xây dựng quy chế quản lý các hoạt đông khai thác tài nguyên và quy chế bao vệ môi trường. Các dự án đầu tư du lịch đều có báo cáo đánh giá tác động n ôi trường hoặc cam kết bảo vệ môi trườngtheo đúng phápluật.
Khó khăn, hạn chế
Hiện nay, kinh tế du lịch ở Lào Cai đang gặp nhiều khó khăn, hạn chế, xuất phát từ cả yếu tô khách quan và ciủ quan. Yếu ỉố khách quan rõ ràng nhâì là ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19. Theo sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai, năm 2020, tổng lượng khách đến Lào Cai giảm 57,9%
so với cùng kỳ 2019, đạt 86% kế hoạch năm điều chỉnh. Trong đó, khách quốc tỉ giảm 87,5% so với cùng kỳ 2019;
khách nội địa giảm 52% so với cùng kỳ. Sang năm 2021, do tiếp tục chịu ảnh tyưởng của đại dịchCovid-19, lượt khách đến Lào Cai trong chỉ đạt khoảng 26%
kế hoạch năm.
Tuy nhiên, khó khăn, hạn chế trong phát triển kinhtế du lịch ở tỉnh Lào Cai phần lớn lại do yếu tô' chủ quan. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Tỉnh nhiệm kỳ 2020-2025 đã đánh giá: “Tốc độ phát iriển du lịch cao nhưng hiệu quả kinh tế chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế ựềtàinguyêndu lịch củatỉnh, sản phẩm iu lịch chưa phong phú; công tác quản lý, chất lượng dịch vụ, nguồn nhân lực du lịch chưa đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”.
Thực tiễn cho thây, tiềm năng du lịchcủa LàoCairất lớn,nhưng hiệu quả kinh tế du lịch chưa cao, cơ sở hạ tầng phát triển chưa đồng bộ. Liên kết phát triển du lịch chưa hiệu quả và chưa huy động được nhiều nguồn lực đầu tư phát triển. Sản phẩm dulịch ít đadạng, chưa có thương hiệu mạnh thu hút thị trường trong nước và quốc tế. Do chủng loại, kiểu dáng củasản phẩmthủ công truyền thông chưa phong phú và chất lượng thấp..., nên chưa thực sự hấp dẫn khách du lịch.
Du lịch tỉnh Lào Cai còn gặp khó khăn vềnguồn nhân lực, bởiđa phần lực lượng laođộng trong ngành du lịch chưa được đào tạo chính quy. Các cộng đồng dân cư là dân tộc thiểu sô' ở các điểm, tuyến du lịch chưa được tập huân về văn hóa giao tiếp, ứng xử, ngoại ngữ và giữ gìn, pháthuy bản sắc dân tộc.
Ngoài ra, ý thức trách nhiệm về bảo vệ môi trường tronghoạt động kinh doanh của các cơ sở du lịch chưa cao. Đầu tư bảo vệ môi trường từ thu nhập của ngành du lịch còn thấp, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch bền vững.
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KINH TÊ DU LỊCH ở TÍNH LÀO CAI
Một là, quy hoạch phát triển kinh tếdu lịch ở tỉnh Lào Cai theo hướng bềnvững
Tỉnh Lào Cai cần rà soát các quy hoạch du lịch đang còn hiệulực; nghiên cứutiếp tục thực hiện hoặc điều chỉnh, bổ sung, xâydựng các quy hoạch mới làm cơ sở cho sự phát triển của du lịch địa phương. Phát triển kinh tếdu lịch ở tỉnh Lào Cai phải theo hướng bền vững, đáp ứng đồng thời các mục tiêu về kinh tê' - xãhội - môitrường;bảo đảm hài hòalợi íchcủa các chủthể thamgia hoạt động dulịch, không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu vềdu lịchtrong tương lai; phảigắn chặt với việcbảo tồn và phát huycác giá trị văn hóa dân tộc; giữ gìn cảnh quan, bảo vệ môi trường; bảođảm an ninh, quốcphòng, trậttự, an toàn xãhội;đảmbảo hài hòa tương tác giữa khai thácphát triển du lịchvới bảo vệ giá trị tài nguyên tự nhiên và nhân văn.
Quy trình xây dựng quy hoạch cần được tiến hành chặt chẽ, lựachọn đơn vị tư vấn có trách nhiệm, năng lực chuyên sâu về cả du lịch và phát triển bền vững, có phương pháp tiếpcậnkhoahọc và bền vững về nội dung cần quyhoạch. Thu thập đầy đủ các nội dung thông tin cần thiết phục vụ cho việc xây dựng, điều chỉnh, bổ sung quyhoạch và pháthuy vaitrò trách nhiệm của xã hội, nhất là vai trò và sự tham gia của cộng đồng địa phương vào nộidung của từng quy hoạch.
Hai là, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hoạt độngdu lịch
Đảng bộ, chính quyềncáccấptỉnhLào Cai cần lãnh đạo, chỉ đạo, quán triệt, chấphànhnghiêm đường lôi, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tếdu lịch trên địa bàn Tỉnh;
kịp thời ban hành nghị quyết, chỉ thị, quyết định theo quyền hạn, trách nhiệm để lãnh đạo, chỉ đạo ngành, địa phương thực hiện phát triển kinh tê' du lịch theo hướngbền vững,đạt hiệu quả cao trong thời gian tới.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, nhận xét, đánh giá đôi với cấp ủy, chính quyền, đoàn thể, các tổ chức kinh tế - xã hội trong thực hiện nhiệm vụ phát triển du lịch bền vững;củngcô', kiện toàn cơ quan, tổ chức làm nhiệm vụ quản lý nhà nước về du lịch; nâng cao chất lượng chỉ đạo, tham mưu, tố chức điều hành thực hiện công tác du lịch; phát huy trách nhiệmcủa các sở, ban, ngành của tỉnh LàoCai và các huyện, thành phô', thị xã trong công tác phát triển du lịch. Kiên quyết khắc phục và xử lýnghiêm theo đúng pháp luật các hiện tượng tham ô, tham nhũng và làm thất thoát ngân sách trong lĩnh vực đầu tư phát triển kinhtê' dulịch trên địa bàn tỉnh LàoCai.
Economyand Forecast Review
73
KINH TÉ NGÀNH - LÃNH THỔ
Ba là, phát triển kết cấuhạ tầng kinh tế - xã hội làm nền tảng cho kinh tế du lịch phát triển
Nâng cao chất lượng cácđô thị và giao thông trọng điểm, điện, nước, môi trường, bưu chính viễn thông, ngân hàng, tài chính, tíndụng, y tế. Tăng cường phôi hợp chặt chẽ với các bộ, ngành Trung ương huy động các nguồn lựcxây dựng hoàn chỉnh đường cao tốc Nội Bài -LàoCai theo đúng thiếtkế được duyệt; xâydựng hoàn chỉnh nôi cao tốc Nội Bài - LàoCai đến Sa Pa, nâng cáp tuyếnQuốclộ 279, Quốclộ 4D.4E đạtchuẩn đường cấp III,cấp IV miềnnúi; hoàn chỉnh câng hàng không Sa Pa... Lựa chọn, đánh giá đúng nhà đầu tư thực sự có nănglực. có mục đích và chiến lược đầu tư nghiêm túc để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của các dự án.
Mặt khác, Tỉnh cần ban hành, bổ sung các cơ chế, chính sách líu đãi mạnh mẽ hơn để thu hút các nguồn vốn đầu tưphát triển cơ sở vật chất ngành du lịch, đầu tư vào cácdự án du lịch trọng điểm; xâydựng quychế ưu đãi đầutư tại các khu. điểm du lịch. Thu hút nguồn vô'n từdân cư,cộng đồng địa phương cho đầu tư phát triểndu lịch.
Bổh là,đẩy mạnh các hình thứcxúc tiến thương mại, quảng bá dulịch
Thời gian tới, tỉnh Lào Cai cần triển khai việc xây dựng chiến lược, các chương trình, kế hoạch dài hạn và hằng năm về xúctiến - quảngbá dulịch. Đẩymạnh các nội dung xúc tiếnthươngmại, quảng báriêng,như:
tiếp tục bổ sung bộ công cụ nhậndiện thương hiệu du lịch Lào Cai, thương hiệu cho một sô' sự kiện du lịch tiêu biểu của Tỉnh, gồm Lễ hội mây Sa Pa, giải đua ngựatruyền thống BắcHà, giải Marathon quốc tế.giải xe đạp địa hình vượt núi quốc tế. lễhội băng tuyết Sa Pa, lễ hội hoa theo mùa; tham gia các hội chợ du lịch trong nước và quốc tế; xây dựng các quầy cung câp thôngtin du lịch lưu động tại TP. Lào Cai, huyện Bắc Hà và nhà du lịch vệ tinh tại một số thôn, bảndu lịch trọngđiểm.
Mặt khác, cần liên kết, hợp tác phát triển du lịch với 8 tỉnh Tây Bắc mởrộng, các trungtâm du lịch lớn của cả nước; đẩy mạnh hoạt động truyền thông về du lịch Lào Cai - "Điểm đến thiên nhiên, an toàn và khác biệt" qua nền tảng số. Tổ chứcquảng bá du lịch Lào Cai trên các phương tiện truyền thông; đẩy mạnh marketing điện tử về xúc tiến phát triển du lịch bằng nhiều ngôn ngữ, mở rộng nội dung thông tin trên các website của Tỉnh; xây dựng các ân phẩm giới thiệu, quảng cáo điện tửtrên website với giao diện và cách
thức hấp dẫn. Xây dựng và hoàn thiện bộ công cụ quảng bá du lịch Lào Cai. Tổ chức các chương trình đón các đoàn xúc tiến du lịch, các doanh nghiệp lữ hành, đoàn cơquan báo chí truyền thôngtrong và ngoàinước đếnLàoCai khảo sát điểm đến, dịch vụ và sản phẩm du lịch. Tổ chức các hội nghị, hội thảo về xúc tiến đầu tư du lịch Lào Cai; khuyến khích và tạo điều kiệncho cáchoạt động sángtạo nghệ thuật: sáng tác tác phẩm văn học, thơ,nhạc, nhiếp ảnh,làm phim... gắn với hình ảnh, bôi cảnh hoặc kết hợp quảng bávề địa phương.
Năm là, chuẩn bị tốt nguồn nhân lực cho phát triển kinhtếdu lịch
Nhân lực phục vụ trực tiếp cho hoạt động du lịch ở Lào Cai cần phải được đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ.phẩm chất đạo đức và nét đẹp văn hóa ứng xử để đảm nhiệm các công việcđa dạng và phức tạp.
Để làm được điều đó, Tỉnh cần hướng dẫn các địa phương trong vùng du lịch trọng điểm tập trungđầutư đồng bộ cho hệ thống đào tạo nguồn nhân lực du lịch; nâng cao chàt lượng dạy nghề;
chỉ đạo các trường dạy nghề du lịch và lĩnh vực có liên quan đến du lịch bám sát yêu cầu phát triển nguồn nhân lực du lịch trên địa bàn để tổ chức tuyển sinh, đào tạo một cách thiết thực và hiệu quả, gắn với địa chỉ sử dụng. Chú trọng đào tạo nguồnnhân lựcquảnlý các hoạt động kinh doanh du [ịch đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ phát triển kinh tế du lịch bền vững trên địabàn tỉnh Lào Cai.
Các cộng đồng dân cư là người dân tộc thiểu sô' ở các điểm du lịch, khu du lịch, tuyến du lịch có tham gia du lịch, dù chỉgiaotiếp với du khách, trong sản xuất hàng hóa phục vụ du khách, tham gia hoạt động ở cắc chợ hoặc nơi tham quan, dừng chân của khách du lịch..., cần được tậphuấn vềvăn hóa giao tiếp, ứng xử và biết cách giữ gìn. phát huy bản sắc văn hóa dân tộc một cách hiệu quả nhất.ũ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tỉnh ủy Lào Cai (2020). Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2020-2025
2. Ban TuyêngiáoTỉnh ủy LàoCai (2021). Đề cương tuyên truyềnthành tựu của tỉnh Lào Cai trong 30 nămtái lập, đối mới và phát triên (1991-2021)
3. Sở Vănhóa,Thể thao vàDu lịch tỉnhLàoCai (2018-2021). Báocáo kết quả hoạtđộng du lịch năm 2018, 2019, 2020, 2021
