OLM.VN, BINGCLASS.COM 1
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân
A. TÌM HIỂU CHUNG I. Tác giả
- Nguyễn Tuân (1910 – 1987), quê ở Thanh Xuân, Hà Nội.
- Nguyễn Tuân là một trí thức có lòng yêu nước và tinh thần dân tộc. Ông quý trọng nghề văn và có ý thức cá nhân phát triển rất cao, khẳng định được phong cách riêng trong sáng tác văn chương.
- Nguyễn Tuân là người có phong cách nghệ thuật độc đáo:
+ Văn chương ông thể hiện rõ nét chất tài hoa uyên bác.
+ Ông là người suốt đời đi tìm cái đẹp. Ông quan sát, khám phá và diễn tả thế giới ở phương diện văn hóa, thẩm mĩ, khám phá và diễn tả con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ.
+ Nguyễn Tuân có cảm hứng đặc biệt với những tính cách phi thường, những phong cách tuyệt mĩ.
+ Ông có cá tính mạnh mẽ và luôn ý thức được về cái tôi cá nhân, ngôn ngữ đậm chất trang nhã, cổ kính, sắc sảo, hiện đại.
II/ Tác phẩm 1. Xuất xứ:
- Nằm trong tập tùy bút “Sông Đà” – Xuất bản năm 1960. Gồm 15 bài tùy bút và 1 bài thơ ở dạng phác thảo.
2. Hoàn cảnh sáng tác:
- Người Lái Đò Sông Đà nói riêng cũng như tập tùy bút Sông Đà nói chung là kết quả chuyến đi thực tế của nhà văn Nguyễn Tuân lên mảnh đất Tây Bắc vào những năm 1958.
- Tác phẩm được viết năm 1960. Đây là thời kỳ miền Bắc sau ngày giải phóng đang tiến lên chủ nghĩa xã hội. Theo tiếng gọi của Đảng miền Bắc đang đấy lên phong trào tình
OLM.VN, BINGCLASS.COM 2
nguyện đến những vùng xa xôi của Tổ quốc để khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương chiến tranh.
3. Nhan đề và Lời đề từ:
a. Nhan đề:
- Ban đầu, tùy bút có tên là “Sông Đà” bởi đây là hình tượng nghệ thuật nổi bật trong tác phẩm. Dòng sông hiện lên không chỉ là dòng sông vô tri hiện lên trên bản đồ địa lí mà nó còn tồn tại như một sinh thể, vừa có diện mạo, tính cách, tâm hồn, vừa hung bạo vừa trữ tình. => Nguyễn Tuân đặt tên cho tác phẩm là “Sông Đà”.
- Nhưng con người lại là hình tượng nghệ thuật trung tâm của tác phẩm. Nếu như Nguyễn Tuân tìm kiếm chất vàng ở thiên nhiên Tây Bắc thì đồng thời ông cũng tìm thấy chất vàng mười của những con người đã qua thử lửa, ca ngợi phẩm chất của những con người lao động đã trải qua chiến đấu gian lao vẫn bắt nhịp ngay với công cuộc xây dựng đất nước, vẫn lao động cần mẫn. => Đổi tên thành “Người lái đò Sông Đà”.
b. Lời đề từ
- Câu thứ nhất: “Đẹp vậy thay, tiếng hát trên dòng sông”. Đây là câu thơ nổi tiếng của nhà thơ cách mạng Ba Lan mang cấu trúc cảm thán. Câu thơ có thể là câu hát của những người chèo đò, kéo thuyền vượt thác với tâm hồn lạc quan, yêu thiên nhiên, yêu lao động, cũng có thể là sự ngợi ca của chính nhà văn trước tư thế làm chủ thiên nhiên của con người trong cuộc sống mới. Qua câu thơ ta cũng thấy được nét phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân: Nhìn sự vật hiện tượng đều ở phương diện văn hóa thẩm mĩ, ở góc độ cái đẹp.
- Câu thứ hai:
“Chúng thủy giai đông tẩu Đà giang độc bắc lưu”
Mượn câu thơ của Nguyễn Quang Bích, Nguyễn Tuân hé mở cho người đọc vì sao ông có cảm tình với sông Đà: mọi dòng sông đều chảy về hướng Đông, chỉ có sông Đà chảy theo hướng Bắc. Câu thơ nói lên sự độc đáo của Đà giang đồng thời cũng cho thấy cảm hứng của Nguyễn Tuân khi ông ưa tìm kiếm những gì độc đáo, phi thường. Nếu không độc đáo,
OLM.VN, BINGCLASS.COM 3
phi thường sẽ không được Nguyễn Tuân chú ý tới. Câu thơ đã hé lộ cá tính nghệ thuật của Nguyễn Tuân – nhà văn của những phong cảnh tuyệt mĩ, cảm giác mãnh liệt. Lời đề từ thứ 2 này phản ánh nét phong cách nghệ thuật thứ 2 của Nguyễn Tuân đó là nhìn sự vật ở góc độ phi thường, độc đáo.
