• Tidak ada hasil yang ditemukan

LE HOI RlfflfC NUCfC DEN DtC THANH CA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2025

Membagikan "LE HOI RlfflfC NUCfC DEN DtC THANH CA"

Copied!
3
0
0

Teks penuh

(1)

Tap clii Cong tac Ton giao VAN HOA DAO Dl/C TON GIAO

y LE H O I RlfflfC NUCfC DEN DtC THANH CA

C

o nha kinh te dai y no! rang: "Muo'n bie't ddi song cir dan nhuthdnao phai nang di chp". The ma, cd chd moi nam chi hop mot phien nhu chp Vieng (Nam Djnh).

Ngudi hie'u ky muon di chp phai ddi 365 ngay.

Nhung lai co mot ll hpi mua Xuan lan nay, khi ddi de'n lan ke'tiep phai chd dpi 4.380 ngay.

khi con tao xoay van theo 12 con gidp, dung lai d ndm Dau (nam con ga), do Id Id hpi Rude nudc den Diirc Thanh Ca Tong Oai Quan phu Khoai Chau tra'n Sdn Nam Thuong (xua).

Mieu Hau Den (gpi theo ten eo) nam dudi ehan de sdng Kdng, hay den thd Dfle Thanh Ca (tdn thudng gpi) thuoc thdn Trung Hod xd Phu Thjnh, huyen Kim Ddng. tinh Hflng Yen. Cud'i the' ky 19, xa Phu Thjnh ed ten Id xd Phd Nham thudc long Dai Quan huyen Ddng An, phd Khoai Chdu trd'n Sdn Nam ThUpng. Baldng xua kia Id Idng Ha, ldng Trung vd Idng ThUpng gpp lai thanh thdn Tmng Hod ngay nay.

Theo Than tich; den Dfle Thanh Ca thd Ld VUdng Cli Tao Phan quan Ngu Nhac hdnh binh - ngudi cd cdng dem lai cude sd'ng am no. sfl binh yen cho nhdn ddn dja phUdng. Ve sau. cung phd'i thd vdi Ngai, tai den cdn cd vien quan hp Tran (Tran Qud'c Cong) ttmg gifl chflc Thai uy Qudc Cdng Idm quan trieu Le. cd cdng trong cude dd'u tranh phd Le ehd'ng Mae.

.... Den ddi vua Hung thfl 18 Id Hdng Due Vfldng chi sinh dfldc hai ngfldi eon gdi, ddnh phai tmyen ngdi cho Thue An Dudng VUdng. Nha Thue ldn ngdi dupe 50 ndm. thi Tridu Vu De cfldp nUdc. Trai qua hdn 100 ndm. den thdi Tien Ly, Ngd VUdng dung nude, xay ra loan mudi hai sfl quan, lam cho nhan dan vd eung didu dung ctic khd. Hai xa Phd Nham vd Thp Nham trUde kia (tdn cd la Hai Sach), nha nha deu giau cd, cda cai dugia, mpng dat khai khan ngay mot nhieu, gia sue gia cam day dan day dd'ng - ndi cd tid'ng giau CO nhd't huyen Ddng An Ide bay gid. NhUng sau loan lac, ndi ddy rdi vdo canh ddi raeh, djeh benh

DAO QUANG U M phat sinh, ngudi chet nhieu vd ke. Cde bde ky ldo trong Idng cho la do ddng Thien dinh, dd lap dan eau le Thien Quan. TU ngdy mung 1 den ngay mdng 6 thdng Gieng, ede phu ldo trong ldng mu do ehinh te thdp hupng eau khan sudt ngay dem khdng dut. Dd'n qua canh hai, eac ey bdng thay mdt doan qudn ddng dd'n vdi tram ngudi, y phuc cd quat mau hdng, xung quanh la voi ngUa, qudn sT hd ve vdi kie'm kich uy nghiem tU Thidn dinh giang xud'ng. Kinh sd, eac cu bd ehay todn loan.

Trong doan qudn dd, ed mdt ngUdi lUdng mao dang hoang, khudn mdt nghiem nghj, ngay hdm sau tuyen tridu cac phu lao dd'n, phdn rang: "Dem qua, ta thay cic ngUdi bo chay. Nam nay la nim Diu, ta la Phan Quan d Thien dinh xudng giup vua cic ngJdi, thay trdi giao hoa, k^ thac phu trd sinh linh. Ngudi thien ta ban phuc, ngudi ac thi ta gieo hoa. Cam tat thong cau ta't img". TU do, dan lang nhdn khang vat thjnh, mpi tai hoa tfl nhien tan bien, phde ldc de'n tdng nha. Cac cu phu ldo ta dn than, xin vie't than hidu va lap mieu de thd.

Ddn Idng tdn Ngai la Dfle Thdnh Ca... Vi the, d Phd Nham, dai l l dflpc td chflc vdo ndm Ddu, quen gpi Id hdi hang Tdng.

XUa: cfl de'n ndm Ddu, nhdn ddn hdng tdng tfl edc xd: Dai Quan, Thuan Ld, Sai Thj, Sai Quat, Nhue'Dudng, Phd Khe, Quan Xuydn, Cd'c Ddng...

do ve xd Phd Nham, ai nay hdo hfle dd mdt trdng ehd, dpi sudt 12 nam mdi ed ngay l l hdi.

Phan li To chflc te':

- Dem 30 Td't: te ddn giao thfla. Ngdy mdng 1 Te't: te'ddn Xudn.

- Ngay mung 2 - 3 Tet: te Thanh. Ngdy mung 4 Td't: te d van chl.

- Ngdy mdng 5 Td't: td chflc rfldc nUdc, xong.

te sal tjnh (ed dng Thd'ng Idm le).

- Ngay mung 6 Td't: te an vi va ddng efla den.

Rude nude:

L l Rude nfldc dUde td chfle vao sang ngdy mdng 5 thang Gieng (Iflc ngdy mdng 5

$$3'20/5

(2)

VAN HOA DAO DLfC TON GIAO Tap chi Cong lac Ten giao Tet Nguyen dan) md dau. dan trdng hdi (7 chie'e)

eung danh vang Idn thu hut sfl chu y quan tam eda nhdn dan vd du khach. Dodn rUdc nude cd 5 kieu gom: 3 kidu song hanh, 1 kieu mui luydn va 1 kidu long dinh. Nhung ngUdi khieng kidu deu Id nam thanh nfltu, dau chft khan dd, mde do Idu cd dai. Thdi gian hanh Id, ddng vao luc edng viec ddng dng dd xong xudi, nUde sdng Hdng lang dpng phu sa nga sang mdu trong xanh. Tren mdt de, dodn ngudi rUdc nfldc rat ddng, cd rong trdng thde, kieu tren vai, that nao nhiet va hoanh trdng.

Doan xua't phat tfl den Dfle Thdnh Ca, di dau mdt dpi mda ky Idn sU tfl, vdi nhdng dieu mda dieu luydn, than hinh con vdt khi mua. luc eudn eudn nhu rdng bay, khi dieu dang nhU phUdng mda.

Ong Tdng ed, tay cam ed dudi nheo dl dep dudng. Tie'p do la doan ngudi ed quat trong tay, phudng bat dm, dpi mua senh tien, bat bdU, tan Ipng... Rdi de'n dpi cam ve, oai phong vac xa mdu, kie'm, kfch cdng cac quan vien chflc sac trong ldng. Trd'ng cai son mdu do, hai dau ddn khieng trdng sdn son thep vdng, hai ngudi khieng trdng dau dpi mu dai rdng, Ly Tnidng ddnh trd'ng.

Tie'ng trd'ng thdi thuc hod edng tie'ng nhac cda phudng bat am lam vang dpi ca mdt vung. Va, ed hai ngudi cam gay sdn do, vfla di vfla mda gay hai ben... Tfl xa, nhin dodn ngudi di rUdc nUdc, gid'ng nhu mot con rdng khdng Id, Ide udn theo khde dd cong, khi lUpn Id ldn ddc - mpt hinh anh sdng dpng va bat mat. Dd'n ben lay nudc, da ed tfl7 (hodc 10) Ihuyen rdng chd san. Dung gid quy djnh, ea ba Idng deu xud'ng thuyen. Lang Ha xud'ng ben Lan Dinh, ldng Trung xudng bd'n Ndi (Nhue DUdng) va Idng ThUpng xudng be'n Phd Khd. Khi thuyen ra gifla ddng sdng Hdng, mot bd lao than trpng muc nfldc vdo choe. Dung gid lai nide nude ve den. Tai den, choe nUdc thd dupe ddt d ndi trang trpng. Nude trong choe lam nfldc cung tuan Ram mung Mpt cho ca nam. Cac choe nudc cdn dupe de d 3 dinh vd 2 chua.

Phan hgi

Dugc td chflc rat ddng vui, diln ra dfldi tid't trdi Xudn. Ai ai di hdi eung deu van bd quan ao mdi nhd'L Phan le uy nghiem, hoanh trdng bao nhidu thi ptian hdi cung ddng vui nhdn nhjp bay nhidu.

Dai l l dflpc td chflc vdo ndm Ddu. Hinh anh eon ga lai hidn tdi 3 lan d phan hdi, chid'm nhieu thdi gian nhat, thu hut rat ddng ngfldi tham du, lao 40

nen net dae frung cda Id hdi. Cdc bdc eao nien dai dien cho ede Idng tdng dfl dai l l it nhat mdt vdi lan, dupe cfl vao ban ch^m thi. Tham gia hdi thi ed 10 dpi trong xd, dpi nao dat giai dUde thudng 11 vdt, quan trpng hpn la dem may man ve cho idng xdm minh.

Cac tro chdi dan gian:

Chgi, ga: nudi gd ehpi eung lam edng phu, phai cd kie'n thfle liia chpn vd chdm nudi nhfl the ndo de cho gd hdi tu dd eac lieu chuan. Theo sdeh Tau cd 4 loai: vfldng kd, than ke, qudi kd va chien ke. Quai ke gay trong dem mieng phat ra dnh sdng. Chien ke Id ga ehoi thdng dung nhat, cd dae diem la mieng Iuc nao cung phdt ra dm thanh "tuc tye" nghe rat vui tai. Tieu chuan \ila chpn: dau nhd. mdo chay ddi tfl mui ldn qua gay;

dui ddi that quan; minh ga nom tfla con chim edc den; ddi canh ludi ehai cyp vdo than; duoi nhfl dudi cdng xoe rdng lay da khi giao chien; cua Idn dd'n gdi phai thing va nhd dan. Cudi edng la xem vd'y chdn. Cung theo saeh Tau, ga ehpi ed tdi 144 loai vay. Thdng thudng gd ehpi ed vay dn than (vay sat Idng ddi cd quan mpt vdng), vay phd dja (quan mot vdng quanh 3 ngdn chan) va vay huyen chdm. Yeu cau cde edp gd ehpi phai cdng Irpng lUdng vd eung tudi. Mdi hiep dau khdng qua 12 phut.

777/ga song: (ga sdng thi^n) vdo ngdy mung 4 Tel. Tidu ehuan dUdc xem xdt Id: ngoai hinh phai to khoe, mao xit, mau Idng dng anh nau vang, ddi chdn to map.

Cd ngi^i: chpn dd lupng ngUdI ifng vdi bo qudn ed tfl tudng sT den tdt Ban cd vd bang vdi.

Mdi ngudi vac mpt bien (qudn ed) di ehuyen theo dieu hanh eda 2 ky thd khi ed tieng trdng diem nhjp.

Keo co: thi theo Idng. Chpn ra sd ngfldi bang nhau. Md'c gifla cam Id ed dudi nheo. Theo trong hidu va sy co vu reo hd cda nhan dan. ben nao keo thang. dupe thudng.

" Thi am thuc: ngay mung 5 Tet thi gd Iupc (gd sdng thien). Gd dupe nuoi tfl dau ndm, cho dn bang ngd hat, kem theo it rau xanh, chdm sdc hd't sfle ehu dao. TrUdc khi lupe, gd md moi vd khdu lai. Khi Iupc chin bung gd cdng trdn deu. Sau khi ddng i l Thanh, td ehiifC thi ga Iupc. Ga iupc dat giai phai lo beo. mpng, da vang Udm, khong bj

S$3-20/5

(3)

Tap clu cing tac Ton g V A N HOA D A O DLTC TON GIAO

nflt hodc xdy sat.

Thi thd ldn Iupc: mieng ldn ngam dudi (thd vT tUdng trung cho ca con Ipn). Thd ldn td, hai tai deu nhau, mat hip. Hai ma beo cdng va mpng (vat quy XUa la dau gd ma ldn).

Thi nd'u xdi: gao nep nd'u xdi la nep edi. Hat xdi chin mpng. Thudng sfl dyng nep cdi hoa vang.

Thi gid bdnh day: banh dd'y d u t h i phai trdn, frang, mjn, nhuyen, deo md khdng dfnh tay.

Thi nau che kho: bang gao ne'p edi do xdi, ed ddu xanh bd vd vd nd'u bang mat mia (mat mfa de thdm ngon nhat).

Cham thi nau xdi, xdi gid bdnh day vd thi nau che, thi tinh tfl Iflc dd Ifla cho den khi hodn thanh, dflpc xep hang theo thdi gian vd chd't lUdng san pham.

Ban dem d ddy cd td chfle hdt cheo, dien hinh la dpi cheo cda cu trdm Chdu trinh d i l n , thu hdt nhieu khan gia de'n eoi. Ngodi l l trpng vao nam Ddu (12 ndm td chflc 1 lan) hang ndm deu td chirc l l hpi nhd nhe quy md xa.

Ndm dai le (ndm Ddu) dupe td chflc quy md Idn. do huyen chd tri. Cae ndm edn lai tflng giap cung to chflc nho nhe co le va rude nude d xa.

Ridng ngay mung 3 tet, xa to chflc gdp mat nhflng hpc sinh do dat, hpc sinh ngheo vfldt khd.

nhung ngfldi con que hUdng ed hpe vj tfl cfl nhdn

trd ldn ve tap frung tai vdn ehl, de' bleu dUdng vd trao phan Ihudng. Vide lam dd dd trd thdnh nen nep cda mdt vdng que hie'u hpc.

The theo ydu cau cda eae bde eao nien trong xd, nay cfl 3 nam/llan i d chfle l l hdi Rude nude, de eac eij dupe thy hucing net vdn hoa doe dao cda que hUdng. Phan hdi ngodi cde trd chdi va thi am thue, cdn ed them tid't muc thi san phd'm ndng nghiep nhU: thi ea, thi hoa qua (budi bdng....) thi rau ed nhu khoai tay, cd ehua, su hdo... Qua eupe thi, dd khuye'n khfeh ngudi ndng ddn sidng ndng ndi rudng ddng, thdm canh tdng vy de' lam ra ndng san pham, trong dd ed phan de dfl thi.

Nhin mdt each tong quat: l l hdi Rude nude den Dfle Thdnh Ca la Id hpi ndng nghiep vdi nhflng yeu td vdn hod tUdng ddng vd dj bidt eda mpt Idng que giau tmyen thdng hieu hpc, mdt lang Viet cd vdng ddng bang sdng Hdng cda linh Hung Yen. TrUdc het, Ngai Dfle Thanh Ca dUdc nhdn ddn tdn thd, the' hien dao ly udng nudc nhd ngudn, xflng tam la di lich 6udc xep hang cd'p Qud'c gia. Nudc dem lai sU sd'ng eho mudn loai.

u ddu ed nudc d dd cd s u sd'ng. Ld hdi Rude nudc va t'n ngudng thd nudc - mang ude nguyen ngdn ddi eda eU dan trong Ida. eau mong mua thuan gid hod. mua mdng tdt tfldi. Tuy nhien.

ngdy nay. Id h d l R u d c nUdc d xd Phd Thinh mdi dflng d vide te' Id theo Ijch liet, can phye hdi bao tdn nhdng sac thdi Id hpi dpe dao xfla kia. nham luu gifl dfldc l l hdi ce tmyen •

QUAN DIEH P E i N L O ^ . . .

(tiep theo trang 11)

dao, qu§n //', do tac gia Bo Quang Hung lam chu nhiem, HVCTQGHCIW, Trung tam KHVTNTG, thang 12-2001, trang 94-128.

- Danh muc tai Heu tham khao;

1. Trac Tan Binh, Ljr giii tdn giao. (Tran NghTa Phuting dich), Nxb. Ha Npi, 2007.

2. TrSn HS, Phong trio Tdn giao mdi cOa xi hdi duang dai. Tap chi Nghien cClU Ton giao (TCNCTG), sd 2-1995.

3. Do Quang Hung: "Nhijmg hien tuong ton giio mdi d nudo la - Thuc trang vi xu hudng". K^ yeu de tai nhinh thuoc de dai cap nhS nuSc: "Xu hudng phit

tri^n tdn glid hidn nay d nudc fa vi nhiing van dS dit cho cdng tic lanh dao, quan ly", HVCTQGHCIVI, Trung tam KHVTNTG, thang 12-2001.

4. Yoshiiiiko IVIasuda: A (^appraisal of Typologies of New 'Religious Movements and Characteristics of the Unification Church, Journal of Unification Studies-Vol.li.

5. Tran NghTa Phuong: Tdn giio mdi trong cic cdng tiinh nghien ciru cita cic hoc gia Tmng Qud'c, De tai cap nha nuQc: "Xu hudng phat tri^n tdn giio hien nay d nudc ta vi nhiing van de dit cho cdng tic lanh dao, quan ly", Trung tam KHVTNTG, HVC- TQGHCiW, thang 12-2001.

6. Charles Y. Glock va Robert N.Bellah (chO bien):

7776 New Relig'ous Consciousness, University of Califomia Press, 1976.

Sf 3-20/5

Referensi

Dokumen terkait