Xay dung quy trmh
xac djnh lofp phu thirc vat tai TP. Ha Noi bang cong nghe viln tham va GIS
O vu VAN DOANH, N G U Y I N KHAC THANH, NGUY&N NHUYEN Trudng Dai hoc Tdi nguyen vd Mdi trudng Ha Ndi Trude thpe trang mdi trudng d cdc khu do thi dang trd nin d nhidm, xay dpng dd thi xanh dupc xem Id trgng tdm vd mpe tieu phdt triin trong quy hoach cua nhieu thanh phd trdn thi gidi, trong do cd Hd Ngi (Viet Nam). Mgt trong nhdng edng eu dac lpc ho trp nghien cUu Idp phu thpe vat Id sddgng edng nghe vidn thdm vd GIS. Cdng nghe vidn thdm la mgt trong nhUng thdnh tpu khoa hgc vu trp dgt din trinh dp cao va dddc Ung dgng rgng rai trong nhieu ngdnh, ITnh vpe: Khi tupng - thuy van, dia chat, moi trudng... Do do, bdi bdo sd dung cdng nghi viin thdm vd GIS trong viie xdc dinh diin tich Idp phu thpe vdt do thi dupc xem Id mdt trong nhUng giai phdp hdu hieu hien nay.
Nghien cifu xay dUng quy trinh xac djnh Idp phCi thi/c vgt De xay dung dUpe quy trinh xac djnh Idp phCi thue vat tai TP. Ha Npi, vide xay dung va chuan hoa cP sd dCr lieu Id rat can thie't. Nghien cUu da sd dung tong hpp 3 phUPng phap nghien cdu ehinh: Thu thap, tai lieu, sd lieu thd cap tren the gidi va trong nUdc; sd dung phUdng phap tinh ehi sd thUc vdt (NDVI);
ket hpp vdi viec dieu tra khao sat thue te nham kiem chdng iai ke't qua giai doan anh Landsat da dupc thuc hien tren phan mem may tinh.
CO sd dd lieu xdy dpng quy trinh xde djnh Idp phii thpe vat
Tai lieu thd cip: Lien quan tdi viee xay dUng quy trinh gam 2 nhdm chinh sau:
DD lieu anh ve tmh, anh Google - Earth, ban dd nen TP. Ha Npi.
Trong dd:
Dd iieu anh ve tinh ia ngudn dd lieu quan trpng, phue vu cdng tae giai doan, phan loai, thanh lap ban dd. Hien nay, dd iieu anh ve tinh Landsat dupe khai thae midn phi d trang web https://earthexplorer.usgs.gov/;
Tai nguyen va Moi Irtfcfng ky 1+2-Thang 1/2020
Anh google - Earth dupe thu thap qua Ung dung Google Earth.
So lieu ve hien trang sCf'dung da't cOa TP. Ha Ndi: La sd lieu bao eao cija Thanh phd td nhQng nam gan day nhu: Ban dd quy hoach sd dung dat den nam 2020 va ke hoach sd dung dat 5 nam; Bdo cao phat trien kinh te - xa hdi.
PhUdng phap tmh chi so' thUc vat
Chi sd thUe vat (NDVI) dupe dung rat rdng rai de xae dinh mat dp phan bd eua tham thUc vat, danh gia trang thai sinh trudng va phat trien cua eay trdng, lam eo sd sd lieu de dU bao han han, dien tfeh nang suat va san iupng eay trdng... Chi so thUc vat dupe xac dinh dUa tren sU phan xa khae nhau cCia vat the giQa kenh phd nhin thay va can hdng ngoai.
I R - R NDVI =
I R - I - R Trong dd, IR la gia trj bQc xa eCia bude sdng can hong ngoai (near infrared);
R la gia tri bUc xa cija budc sdng dd (red).
^ • ^
PhUdng phap diiu tra khao sat thuc dja
Viec khao sat thUe dia giiip eung ca'p nhOng thdng tin can thie't, lam rd nhOfng dd'i tUdng nghi van ma qua trinh giai doan anh bang phan mem may tinh chUa the xac dinh rd, td dd nang cao dp tin cay cua nghien cdu. Trong nghien cUu nay, viee khdo sat dupc thpe hien vdi tong edng 42 vj tri thude cac idp: Thuc vat; mat nude; giao thdng; khu dan cU, khu edng nghiep, khu thuong mai. Khi khao sat thue dja, sd dung thiet bj cd tich hpp he thdng djnh vi toan eau (GPS) de ghi lai tpa dp diem khao sat. Viec ghi lai tpa dp diem khao sat ia cP s6 de kiem tra viec tinh toan chi sd NDVI tren phan mem may tfnh.
Quy trinh xac djnh Idp phix thuc vat
Quy trinh xac djnh Idp phu thuc vat tai TP. Ha Ndi dupe xky dUng vUa bao dam tinh khoa hpc khi tham khao, tdng hpp td cac hudng ddn tren the gidi va trong nUdc eua eae eP quan, to chdc uy tin. Ben eanh do, bao dam tinh thpe tiln khi tham va'n y kien ehuyen gia, can bd qudn
ly ket hop vdi qua trinh dieu tra khao sat thUc dja.
Co sd xdy dpng quy trinh Be xay dpng quy trinh xac djnh Idp phu thue vat tai TP. Ha Ndi, nghien edu da tham khao va thu thap tai lieu ve cdng nghe vidn tham va GIS; tai iieu ve canh quan dd thj tren the gidi va trong nude nhU: Siy dung tU lieu anh ve tinh MODIS nghien eUu mua vu cay trong, idp bin do hien trang va biin dgng Idp phO vung Dong bang sdng Hong giai doan 2008 - 2010"[2], Mapping urban green spaces based on remote sensing data: Case studies in BULGARIA and SLOVAKIA.
Ben eanh viec tham khao tai lieu tren the gidi va trong nude, dua tren y kien chuyen gia qua vide tham van qua trinh dieu tra khao sat thpe te. Nghien cdu da xay dung quy trinh xac dinh Idp phu thuc vat tai TP. Ha Ndi.
Chi tiet quy trinh tdng hpp danh gia thiet hai kinh te dupc trinh bay nhu hinh 1 dudi day vdi 6 budc chinh;
Cae budc xae djnh Idp phu thpe vat
Birdc 1. Thu thap diJ lidu anh ve tinh Landsat: Trong nghien cdu nay, khuyen cao viee thu thap cac anh ve tinh Landsat 8 dp phan giai 30 m d dja ch! website.
Khi thu thap dQ lieu anh, nen lUa chpn nhQng anh cd ty Id bdng may thap d khu vQc nghien eUu.
Sd dung edng cu Additional Criterial, chpn dp che phij may it hon 10% de ed dUdc nhQng anh Landsat td't nhat, bao dam anh trong, ro rang va dam bao khdng cd may d khu vpe eae quan ndi thdnh Ha Ndi [11].
BUdc 2. Xd ly anh Landsat Iii file anh da thu thap, tien hanh xii ly anh Landsat 8. Quy
trinh xd ly anh bao gdm cae cong doan sau: Chuan hod he tpa dp anh; cat anh theo ranh gidi hanh chinh; tang cudng ehat lupng anh.
Vi ddi tupng nghien cQu la tham phu thuc vat, do dd sd dung phUPng phap to hpp mau tu nhien (RGB - 432) va td hpp mau hdng ngoai (RGB - 543) cho anh ve tinh Landsat 8.
Budc 3. Xay dUng chUdng trinh tinh ehi sd thuc vdt (NDVI) tren ERDAS: Chf sd thUc vat phu thude vao ham IUdng chlorophyl trong thpe vat, eay cd ham IUdng chlorophyl cao tUPng dUPng vdi chi sd NDVI cao va ngUpc lai chi sd NDVI se cd gia trj thap trong vung khdng ed thpe vat hoac thUe vat kem phat trien. Ddi vdi anh Landsat 8, cdng thdc tinh NDVI dupe vie't thanh:
Band 5 - Band 4 NDVI —-
Band 5 + Band 4 Trong dd: Band 5: gia trj bde xa eua bUdc sdng can hdng ngoai;
Band 4: gia tri bQc xa eua bude sdng do.
BUdc 4. Phan loai dd'i tUdng:
Tidn hanh dieu tra khao sat thuc dja nam trong khu vuc ndi thanh Ha Npi. Cac vi tri kiem tra doe lap dupe lua ehpn mpt each hoan toan nglu nhien nhQng vdn dam bao trai deu toan bp khu vQc nghien eUu. Tren ArcGIS 10.1, thue hien kiem tra gia trj NDVI tai cae vi tri khao sat bang edng cu Extract IVIuiti Values to Points trong menu ArcToolbox.
BUdc 5. Bidn tap ban do tham thUe vat: Chdng Idp ban dd thuc vat vdi ban dd nen TP. Ha Ndi. ThUc hien bien tap xay dung ban dd tham thiic vat cae quan npi thanh Ha Ndi. Thue hien tUPng tu viec giai doan anh va bien tap ban dd cho eae anh Landsat 8 khac.
BUdc 6. Tinh toan thong ke dien tich tham phO thuc vdt:
Td ban dd da xay dung, tfnh toan thd'ng ke dien tich tham ihuc vat d ndi thanh Ha Ndi. Sd dung phan mem iVlicrosoft excel ve bieu dd the hien ket qua.
Ket luan va kie'n nghj Nghien cdu da xay dung dupe quy trinh xae djnh Idp phu thuc vat vdi 6 budc thuc hien chfnh. Quy trinh xac djnh Idp phi!i thue vat dam bao cd sd khoa hpe khi tham khao cac hudng dan cCia cac co quan, to chQc uy tin tren the gidi va trong nUde. Ben canh dd, quy trinh edn dam bao tfnh thuc tidn va kha nang nhan rdng khi tham khao y kien chuyen gia, va ket hpp vdi viec dieu tra khdo sat thUc te'. Khi quy trinh xac dinh Idp phu thuc vat khu vUe npi thanh dUpc hoan thien thi bp dQ lieu eho viee quan ly dien tieh cay xanh se bao gdm: CP sd dQ li§u VG anh viln tham Landsat 8 khu vQc Ha Ndi da dUpc xij' ly, tang cUdng chat IUdng anh; Ban dd Idp phu thUc vat cua 12 quan ndi thanh, TP. Ha Ndi cho thay sU phan bd ty le dat phu eay xanh la kha khac nhau. Bp dQ lieu nay khdng ehi cd nghTa khoa hpc ma edn cd y nghTa thUe tiln ddi vdi cac nha khoa hpc chinh quyen dja phUdng trong bdi canh nhu cau ve khdng gian xanh d TP. Ha Npi ngay cang tang,
Mdt sd kien nghj tU ke't qua nghien cdu: Nghien cQu mdi sit dung dQ lieu anh ve tinh Landsat 8 ia anh cd dd phan giai trung binh (30 m) vi thd chat lUpng anh chua cao. Neu eo dieu kien tie'p can vdi nhdng dQ lieu anh ve tinh CO dp phan giai cao hPn nhU anh SPOT (10 m), Quiekbirb (0,6m &
2,5 m), IKQNOS (1 m & 4 m)... viec danh gia hien trang tham phu thuc vat se cho ket qua ed dp chinh xae eao hon."
Tai nguyen va Moi titftHnH 8 7 ky 1+2 - Thang 1/2020 W ^ ^
