Bdo cdo TSng hgp Ngi dung 11.229
iKhao sat diiu kien moi truong tu- nhien va sinh vat lien quan den su s6ng cua cay g5 dai thu thon Duffng Pham, Nam Dinh PGS.TS. Vu Quang Manh va ThS. Nguyin Due Hung, Trung tdm Da dgng sinh
hoc (CEBRED), Tru&ng Dgi hgc Suphgm Hd Ngi NCVC. Nguyin Kim Dao, Vien Sinh thdi vd Tdi nguyen sinh vgt
i.MdoAu
Dat nudc Viet Nam chiing ta da trai qua hang nghin nam lich su dung xay va phat triin. Trong qua trinh diu tranh bao ve va xay dimg dat nudc da san sinh ra nhiing ngudi con uu tu, nhttng hung dan tdc. Va de tdn vinh nhiing con ngudi do, ngudi dan da phong hg trd thanh Thanh thin thd tu trong cac ngdi Den. Khi xay dung Den, cha dng chiing ta thudng chgn nhiing loai cay sdng lau nam de trdng, tao canh quan tdn nghiem noi thd ciing va cung la de ghi dau an ngay xay dung cac Den Thd. Trai qua bao the ky, nhiing cudc chien tranh, thien tai va nhiing tac ddng thd a cua con ngudi, den nay rat nhieu cay da khdng cdn tdn tai. Mdt sd cay rai rac d mgt vai nai va day dugc coi la nhumg nhan chiing sdng lich su xay dung va phat trien cua dia phuang; trong dd phai ke den cay gd dai cd thu, d thdn Duong Pham, xa Yen Nhan, huyen Y Yen, tinh Nam Dinh.
Cau tnic quan xa ddng vat d dat vd cimg da dang ve nhdm phan loai hgc, vi cac dang sdng, mat do quan the, dac diem phan bo theo be mat ngang va chiiu thang dling. Ddng vat dat ddng vai trd quan trgng trong cac qua trinh hinh thanh va tao dat, gdp phan cai thien va bao ve mdi tradng dat. Quan xa ddng vat dat bao gdm Ddng vat nguyen sinh (Protozoa), Giun dep (Plathehninthes), Giun vdi (Nemertini), Giun ddt (Atmelida), Chan khdp (Arthropoda), Chan ngin (Tardigrada), Cd mdc (Onychophora), Than mem (Mollusca); va mgt sd nhdm ddng vat cd xuomg sdng, nhu Luang cu, Bd sat, ddng vat Gam nhim... Theo kich thudc ca the, ddng vat dat dugc phan thanh 3 nhdm: Dgng vat hiin vi (Microfauna
va Nanofauna), cd ca thi 0,2mm<; Ddng vat trung binh (Mesofauna), 0,2-10mm;
Ddng vat ldn (Macrofauna va Megafauna), >10mm. Chan khdp be (Microarthropoda) dit bao gdm chii ylu la ve bet (Arachnida; Acarina) va bg nhay (Insect: Collembola). Vdi sd lugng khdng dang ki, cdn cd cac nhdm Ret ta (Chilopoda: Symphyla), Dudi nguyen thuy, Hai dudi va Ba dudi (Insecta:
Apterygota: Protura, Diplura, Thysanura). Do ciu tnic quan xa dgng vat dat la mdt chi sd sinh hgc linh hoat, di biin doi theo nhiing biln ddng ciia che do canh tac dat, tham phli thuc vat va thay doi tmh chit hoa ly, su d nhilm hiiu ca, hoa hoc hay phdng xa ciia mdi tradng dit; nen nd dugc chii y nhieu trong cac nghien cim sinh hgc chi thi va giam sat mdi tmdng. Vi thi, tren ca sd nghien ciiu vi quin xa ddng vat dat ngudi ta cd thi danh gia dugc dac diim va su thay ddi tinh chat cua he sinh thai dat va kiem tra tinh ben vung cua mdi tradng nay.
Vdi y nghia ve van hda lich sir, mang gia tri ve ngudn gen da dang sinh hgc quy hiem, gdp phan giao due tmyIn thdng yeu que huomg dat nudc; nhdm nghien ciiu cua chung tdi, do PGS.TS Vu Quang Manh giam ddc Trung tam Da dang sinh hgc (CEBRED) chii tri, bao gdm cac chuyen gia chuyen nganh cua (1) tradng Dai hgc su pham Ha Ndi: Tmng tam Da dang sinh hgc (CEBRED) va Bd mdn Cdng nghe sinh hgc (2) vien Sinh thai va tai nguyen sinh vat, (3) vien Dieu tra quy hoach rimg, (4) vien Ndng hda va thd nhudng, (5) Vien nghien ciiu diet trii mdi, (5) Cdng ty ENSA Viet Nam; da thuc hien di tai:
Nghien ciiu bdo ton ben vitng cay go dgi thg thon Duang Phgm, xa Yen Nhdn, huyen Y Yen, tinh Nam Binh
Bao cao nay thuc hien nham khao sat nhiing dieu kien mdi trudng tu nhien va sinh vat chinh lien quan den su sdng ciia cay Cay gd dai thu thdn Duong Pham, tinh Nam Dinh. Bao cao tdng hgp va phan tich 8 bao cao chuyen nganh sau:
Bao cao 2.2.1. Bao cao ve dieu kien tu nhien va xa hgi cua vimg nghien ciiu cay dai thu thdn Duong Pham, xa Yen Nhan, huyen Y Yen, Nam Dinh.
Bao cao 2.2.2. Bao cao danh gia mdi tradng dit.
Bao cao 2.2.3. Bao cao tdng thuat vi chi tieu vi sinh hgc.
Bao cao 2.2.4. Bao cao quin xa ddng vat chan khdp be (Microarthropoda).
Bao cao 2.2.5. Bao cao ciu tnic quin xa ddng vat cd trang binh va ldn (Mesofauna & Macrofauna) anh hudng din su phat trien ciia cay dai thu.
Bao cao 2.2.6. Bao cao ciu tnic quin xa cdn trimg (Insecta) anh hudng den su phat trien ciia cay dai thu.
Bao cao 2.2.7. Bao cao tdng thuat vi quin xa Giun dat (Annelida:
Oligochaeta).
Bao cao 2.2.8. Bao cao nghien ciiu quin xa Ludng cu va Bd sat anh hudng den su phat trien ben viing cay dai thu.
Bao cao 2.2.9. Khao sat diiu kien mdi tradng tu nhien va smh vat lien quan den su sdng cua cay gd dai thu thdn Duomg Pham, Nam Dinh
Bao cao 2.2.9 (Bao cao ngi dung 2) la ban tdng hgp cac nghien ciiu neu tren vdi cac ket qua nghien ciiu chinh bao gdm:
1. Diiu kien tu nhien va kinh tl va xa hdi cd anh hudng quan trgng den su phat trien bin viing ciia cay dai thu thdn Duomg Pham, Nam Dinh. Khi khao sat danh gia bao tdn va phat triin bin viing ciia cay dai thu thdn Duomg Pham can xem xet tren tdng thi tit ca cac ylu to neu tren, dac biet la cac hien tugng thdi tiet dac trung, nhu mua va am, bao va gid mua, miia lanh va suomg mudi.
2. Cd sir khac biet rd ret ve ham lugng mim theo sinh canh, theo miia va theo tang sau dat d vimg cay gd dai thu. Dat vimg cay gd dai thu cd ham lugng mun thugc loai it mim den tmng binh, cd ham lugng nito tdng sd thudc loai ngheo den trung binh, cd ham lugng phdt pho tdng sd thugc loai ngheo den trung binh, va cd ham lugng kali tdng sd trong dat tai thdi diem phan tich thap va thudc loai dat ngheo kali.
3. Sd lugng vi khuin trong dit dat tir 5,15.10'-11,38.10' CFU/g dit; va cd bien ddng giua cac sinh canh; va giam din theo chieu sau cua dit. So lugng xa khuin trong dit dat 3,93.10'-5,94.10' CFU/g dit va nd giam dan theo chieu sau ciia
dit. Sd lugng nim mdc la thip, 1,95.10'-4,90.10' CFU/g dat. Nim mdc thudng phat triin manh d cd pH thip va do im cao. Sd lugng nim men trong dat dao dgng 2,86.10''-5,02,10'' CFU/g dit, va biin ddng khdng nhiiu theo sinh canh, theo tang phan bd va dat gia tri trang binh thip. Trong mdi tradng giau oxy, nam men sinh tradng, phat trien tdt han so vdi mdi tmdng ngheo oxy.
4. Xac dinh dugc 28 hg va phan hg vdi 42 gidng va 47 loai chan khdp be Ve giap (Oribatida, Acari: Microarthropoda). Cau tnic quan xa Chan khdp be Ve giap (Oribatida, Acari; Microarthropoda) d lien quan din su tliay ddi ciia mdi tmdng sdng, dieu kien tu nhien va tac ddng cua con ngudi, gdm sinh canh sdng, miia trong nam va do sau thang diing trong dit. Chiing cd vai trd quan trong nhu yeu td chi thi dieu kien mdi tradng sdng trong dit, gdp phin bao tdn ben viing cay dai thu d Duong Pham, Nam Dinh.
5. Cau tnic quan xa dgng vat dat trung binh va ldn (Mesofauna va Macrofauna) thay ddi theo sinh canh, theo tang sau trong dat va theo miia trong nam. Hg cd mat do cao nhat la hg kien Forcimidae va hg canh cdc Staphilidae, va hg cd sinh khdi cao nhat la hg de men Gryllidae.
6. Da xac dinh dugc 36 loai cdn trimg thudc 31 gidng trong 15 hg thudc 6 bd, trong do cd 4 loai thudc hg bg xit dat Cydnydae (Amnestus pallidus Zimmer, Melanaethus robustus Uhler, Melanaethus sp. va Pangaeus sp.) dugc ghi nhan lan dau tien d Viet Nam. Trong 15 hg nghien ciiu ty le (%) bit gap cao nhit la hg kiin Forcimidae (76.67%), hg canh cdc StaphiUdae (56.67%), hg bg hung Scarabaeidae (46.66%), hg dl men Gryllidae (43.34), hg bg xit dit Cydnydae (40%) va hg bg chan chay Carabidae (23.33%).
7. Da xac dinh dugc 50% (18/36) loai cdn trimg cd ich; trong do 14 loai la ky smh va bat mdi sau hai, 2 loai cd gia tti lam thudc va 2 loai cd vai trd trong viec cai tao dat trdng trgt. Ddng thdi da xac dinh 50% loai la cdn triing gay hai; trong do cd 16 loai - hai cay trdng ndng nghiep va 2 loai mdi gay hai nha ciia va cay trdng. Trong sd 11 loai phd bien thu dugc, loai cd mat do cao nhit la bg canh cdc dd Paederus
fusipes, tiep theo la loai mdi hai Mgcrotermes gilvus. Loai cd sinh khdi cao nhat la bg hung an phan Onthophagus luridipennis. Chiing la nhiing nhdm cdn trimg thien dich tiem nang cd thi sir dung trong nghien ciiu bao tdn cay gd dai thu.
8. Cac quan xa sinh vat dat ndi chung ma dac biet la giun dat cd vai trd quan trgng trong qua trinh phan huy xac vun thuc vat va chuyen hoa vat chat hiiu ca va cai tao dat. Chung la nhiing nhdm cd tiem nang ldn trong phat trien gdp phan bao tdn cay gd dai thu. Khi chgn td hgp giun dit giiip cai tao dat, can chii y va dya tren nguyen tac sau: (1). Viec chgn td hgp loai giun dat phai dua tren kieu dat, vi kieu dat nao thuomg cd cau tnic loai giun dat tuomg iing ay. (2) Mudn tang mat do quan the giun dat can cai thien va tang dan do che phu tham thuc vat va lugng xac vun thyc vat cho dit.
9. Cd 3 loai giun dat cd the stt dung gay nudi la: (1). Giim dd (Perionyx excavarus), (2). Giun khoang (Pheretima posthuma) va (3). Giun quan Pheretima sp.). Giun dd (giun que) hoat ddng sudt ngay dem, an tap, cd kha nang tang sinh khdi va sinh san nhanh va kha nang chdng chiu vdi sy thay ddi cua mdi tmdng cao;
la loai cd kha nang gay nudi phat trien gdp phin bao tdn cay gd dai thu.
10. Da xac dinh dugc 29 loai, thudc 12 hg, 3 bd. Trong dd: ludng cu cd 10 loai (5 hg, 1 bd), bd sat cd 19 loai (7 hg, 2 bd). Trong 29 loai Ich nhai, bd sat d thdn Ducmg Pham cd 3 loai bat gap d 3 sinh canh 18 loai gap d 2 sinh canh va 8 loai phan bd d 1 sinh canh. O sinh canh ddng mdng cd sd loai nhiiu nhit vdi 23 loai; tiep den la sinh canh dan cu, den chiia va cay lau nam vdi 18 loai; va sinh canh ao, muomg cd sd loai bit gap it nhit vdi 11 loai.
11. Thuc an cua 4 loai ludng cu, bd sat phd biin, Cdc nha cd 21 loai, chiim ty le nhiiu nhit so vdi tdng sd loai thuc an phan tich (86,96%), tiip din la Ngde vdi 12 loai (chilm 52,17%), Chiu chudc cd 11 loai thiic an (chilm 47,83%), Thach simg cd sd loai thiic an it nhit gdm 7 loai (chiim 30,43%). Trong thanh phin thttc an thi ldp cdn trimg chilm nhiiu nhit gdm 13 loai (chiim 56,52%), ldp hmh nhen va ldp nhieu chan cd 2 loai, ldp chan bung cua nganh than mim, ldp giun it to cua
nganh giun ddt va ldp giap xac cua nganh chan khdp deu cd 1 loai. Ludng cu va bd sat la nhdm ddng vat thien dich tiim nang, gdp phin quan ly va tieu diet nhieu cdn trung gay hai.
12. Tren ca sd nghien ciiu va phan tich diiu kien ty nhien va xa hdi, tinh chat hda hgc va dJc biet la dac dilm sinh hgc ciia he sinh thai dat cho thay, cau tnic quan xa vi sinh vat (vi khuan, xa khuin, nim mdc, nim men, vi khuan lam) va dgng vat dat (chan khdp be, dgng vat dit Mesofauna va Macrofauna, cdn trimg) ve thanh phan phan loai hgc, mat do, phan bd theo sinh canh; cd lien quan chat che den loai dat va sinh canh, loai hmh sir dung dit, ting dit, chi do canh tac, thuc vat, dieu kien khi hau. Chiing cd y nghia quan trgng trong viec danh gia mdi tradng dat, gdp phan bao tdn ben vung cay gd dai thy d Duong Pham, Nam Dinh.
