CHUYEN OE: PHAT TRIEN VA BAG VE MOI TRUbNG
2 3^ ^ *» (if i i ' ' ^ ' ^ ^ , -*
* « . , * s
-THAfCl-FieA O NHIEM MO.I T R t i e i N & H ^ " Z i * * - ^ _ ^
Mirc do nang,,
bien piiap khac phuc CO r . - ]
I HOANGMINH I .„^^^,
^ Tinh tr^ng 6 nhiem moi triTftng d Vi^l Nam dang ng&y cang trd n@n nghiem trpng, de dga si}c l<hde con ngUcii va I Snh hifdng d^n mpi Ichia canh trong cupc song cua ngUoii dan. T^i Vi^t Nam khdng chl la khdi, bijii, rac thiii, nhien li|u gay 6 n h i l m m5i trO&ng khdng khi, ma ngay c^ mdi trUcmg dSt vk ngudn nUdc cung dang bj 6 nhiem rS't n^ng. Trong khi dd cc quan chi^c n^ng van chu^ tim ra bien phap ddl phd ,
hull hi^u. ^m
Thifc trang moi triTdng Viet Nam hidn nay
Nfii v l thiic trang mfii ta/cing h i ^ n nay ciia niiSc ta thi v i n d l m l i tn/&ng d l t dang la van d e noi c p m . Tif m i e n dong b i n g d i n m i l n t n j n g d u , dat dang bi thoai h6a m a n h . Nguyfin nhan c h i n h la do h i ^ n b i ; ^ g thien tai dang ngay cang khoc li?t. H i ^ n tupng thien tai gia tang da va dang lam c h o n h i l u vung dat lien tuc bj lu qu^t, tnidt va sat Id d i t . - lam Snh hi/dng n g h i g m trong d i n d I t dai trong trpt va d&t song cua ngiJ&i d a n . Theo k h ^ o sat cua Cue k h i tu'dng thGy v a n , cuftng d $ mi/a, lu lut va bao t l thi/dng xuy&n gia tang tai V i ^ t N a m trong hdn nCfa t h i k;? qua. H i ^ n ti/dng t h i ^ n tai gia tang ducc xSc d j n h la c 6 nguygn nhan tCi v i ^ p h a rCfng mOt cSch bi/a bai. Ngoai
ra, mfii tnicing dat con bj 6 n h i l m nang do viec lam dung t h u l c bao v g thuc vat.
K i t qua xet nghiem moi truElng c h o thay, mfit s i vung dat nfing nghiep bj 6 n h i e m rat nang. Chang h a n , v u n g trong rau t^i T R H C M , ham lUOng CO tren tang m^t dat dao dpng ttf 9,9-15mg/kg.
M f i i trU&ng niiSc a i n g dang canh bao.
N h i n chung, chat Iddng niJcJc 6 thiiOng liAi cac con sfing con kha tot, nhUng vung h ^ lull t h i p h i n Ifin b i fi n h i § m rat nang, d | c biet la sfing D o n g N a i , song Sai G o n , sfing C l u , sfing Day.- Nguyen nhan la do ni/6c thai cua cac nha may san xuat, c u n g vdi nu6c thai sinh boat khfing dUdc xi( ly ma d l tn^c t i l p ra cac con song. Khfing c h l ni/fic song, m a ngay ca niific n g l m cung dang co nguy c d b i can ki&t va co d I u ht?u 6 n h i l m la do khai thac biia bai
va khong dting ky t h u | t , c | n g thgm niiflc thai va rac t h l i khong di/ijc xCf \<i d i n nOi d i n c h i n d a n g t h a m d i n v i o Ifing d ^ l
M a c dCi du'pc quan tam kha n h i ^ n h i M g mfii tnJcing khong k h i b Vi§t Nam t^i cac t h a n h p h i Ifin, cSc khu dfi thi vS khu cfing nghiep cung bi 6 n h i l m n§ng do n i n g d p khfii va bgi rat cao, vung nfing thon va m i l n nOi lai b i anh hil&ng tCf san xuat nfing nghiep vS rac th3i sinh boat. Khfii bui tai cac thanh p h i Ifin dang la v a n d l c ^ p b a c h ; nong d p bgi trong cac k h u d a n cU bgn canh cac nhS mSy, XI nghiep hoac g^n cac diifing giao thing Ifin vUpt c h i so c h o phep t i l 1,5-3 l l n ; tji nhCng noi d a n g xay d i ^ g nha ciJia, dtiEng xa vUpt miic c h o p h e p t£f 10-20 l l n . V i ^ gia tang cac phUdng ti§n giao t h i n g gSy 6 n h i § m khfing k h i 6 \i\ n h i l u n d , cy th^
tai cac nijt giao thfing I6n, n i n g d l chl, k h i C O kha cao.
Anh htfteg cua mdi tnfdng tai VidtNam
Vi?t N a m dang hiJng c h j u 5nh hUftng rfi r6t v i b i l n d o i k h i h$u n h i / niiSc b i l n d a n g cao tai mpt s i t i n h nhif B i n Tre, Ca M a u . M f i t nghign ci3u cho r i n g , khi mMc nufic b i l n dang Ifin 1 m , Vi^t Nam se CO khoang 2 2 tri^u ngUfii bj m^t nhS cCia. H i $ n tUOng bao Igt x3y ra li§n mi&n,
^1 sinh Ira t i l
^Bi teiji?
| N 0 N G T H d N M ( 3 l K^3th^ng7/2016
ci/6ng do miia cung tang l&n ro r^, th^m chl, nhi3ng vCing tarfic dSy khfing he co bao nhiing nhiJng nam gin day cung da c6 nhu Vung Tau, TP.HCM. Chl tinh rigng t^i Hul, ti? nam 1952 din 2005 da CO 32 cdn bao.
Ngoai ra, si/ da d?ng v l sinh hpc d Vi6t Nam dang bi suy gitim m^nh chu ylu la do chay riftig, chuyen doi myc dich SL( dung d l t dai din tfii vipc thu h?p din ndi ai trtj cOa cac loai, vi&c bufin ban trai phep d|ng thifc vat qui hilm va 6 nhilm mli trufing. Trong 50 nam qua, difin tich ri/ng ngap man da bi gi3m d i n 80%, 96% cac ran san h i dang trong nguy cd bj buy hoai nghifim trpng, nhieu giong loai hoang da da bj biln mat vTnh vien.
Tac dpng cua moi tniSng cung lam nguy hai den sflC kh6e con ngiiSi. Theo danh gia cua Tien si Trin Hong Ha- Chuy&n gia Mfii tnjfing, hi^n nay, Vifit Nam dang bat dIu tra gia v l mat sCic khde do mfit thfii gian dai chiia thit si/
quan tam din vin de xxi ly c h ^ thai, bao v& mfii tnJ&ng. Cy the, ngay cang cfi nhilu dilm "nong" v l 6 nhilm mfii tru'cmg va "lang ung thu" cung tCf do ma xuat hiSn theo 5 Ha Tay, PhtJ Thp, Hai Phong-
T^i mpt s5 khu dan at gan khu cfing nghiep, nIng dfi khi SO^, CO^ va NO^ deu vi/ijt ti§u chuIn cho ph6p, gay 6 nhiem nOi vi. Thfim vao do la rac thii y t l , rac thSi sinh boat va khoang 774 ngan tan chat thai cong nghiep tC/ cac lang nghe truyin thong khong di/dc xif ly triet de.
TS't ca dang de dpa moi tnjdng va anh- h(fdng nghiem trgng,d^sj;c khoevj&tig dong dan as. Ih^ojiiong kfe cua Bo Y te, hangilSm" ca nUdc co gan 200 ngan ngi/di bi mSc benh ung Ihi/ m6i phat hien. Rieng Benh vien K Ha Npi, trong vong 5 nam trcf lai day, moi nam tiep nhan trung binh khoang 150 ngan ngUdi bi ung thu mfli phat hien. To chQc Y te The.gitli cung ghi nhan, trung binh moi nam c6 tren 9 ngan caJ.Lf vong vl nguIn nude va dieu kien ve'sinh kem tai Viet Nam vii so ngUdi chit vi 6 nhilm khong khi la hdn l-6ngan ngUdi.
Ngoai ra, khi noi v l tac dong cua mfii tracing tren siJc khog cua con ngifcii, khong the khong ke den benh nghe nghiep k njiilm doc thuocbap^vH^c-vat, Ty « " - ngiidi mic ^^erh nghe'nghiep cao nhat (bon 40%) la nhom ngildi'thifcing xiMn iam viec trong mfii truSng bgi nhU: cmg .
nhan mo, cfing nhan xay di/ng, cQng nhan d?t„ Da so hp dIu mac nhiJng chilng b^nh v l diifing phli nhii: vifim mui, viem p h i quSn, vien phli.- Th^m chl, khi da ngCfng tilp xuc vfii byi, b§nh cCia ho vin tilp tgc phat trien. Trong khi dfi, si!f dung cac lo?i thulc bao vg thi/c v§t khfing than trpng ngoai ding hay dUpc cit gifl khfing phij hpp trong nha d l ding lam nhilm ban nguIn nuQc, khfing khi hay thuc pham. NhDng ngUcii bj nhilm dfic d p hay tilp xOc b nIng dfi th^p vfii cac loai ^uoc bSo v | thUc vat se cfi nguy cd bi ung thi/, con cai bj di tat bam sinh.
Ngoai ra hp c6n b| Snh h i / ^ g den thin kinh va chi/c nang cua tuyin nOi tilt.
Phat trien kinh te ben vihig gin voimoitrUdng
Qua th|t, tinh trang 6 nhilm mfii tn/fing b Vi^t Nam cang ngay cang trd nfin nghiem trpng, Inh hu6ng den mpi khia canh sinh boat d6i sing cua con ngufii. Tai nguyen thifin nhien bi khai thac tridt de d l xay dung do thj, lam gilm di^n tich cBy trIng, nguon nufic bj suy thoai. Vific m5 rOng khfing gian dfi thj din din v i ^ chilm dung dat nfing nghifip lam anh hudng din an toan lUdng thuc quic gia va Snh hudng den ddi sing cua nong dan. B@n canh do, nhilu nha may, xi nghifip gay fi nhiem manh, tuific kia nam 6 ngoai thanh, nay do qua trinh dfi thj h6a da Ipt vlo giOa khu dan cUdfing d6c. Ngoai ra, dfi thj hfia cung lam gia tang Ian sfing ngUfJi di dan tU nfing thfin ra thanh thi, gay nen ap lUc ve nha d va ve sinh mfii tnJdng, dfing thcJi hinh thanh oNOng khu nha o chuot va khu n g h ^ Do la chUa ke den sU bung no giao th6n|j ""
gifii, gay ket xe trien mien, gay, 6 nhi khong kh; va tieng 6n ngliiem hudng den SLfc khoe.
Van d l bien doi khi hau dang anl hudng len ddi song cua ngUdi dan ngay cang ro rang. Bao tap, lUdng mUa tang cao, lu lut, sat Id dlt.., gay ra biet bao kho khan cho d6i song cua ngi/fii nfing dan Viet Nam: hoa mau, ruong liia bj thiet hai nang ne. Ngoai ra, nhCfng hien tUdng thien t^i.trtiin mien con lam cho dat nong nghilp bi bac m ^ lam san
li/png lUdng thUc gi^m, thu nhap thlp...
so n^fii nghko, ngUcri suy dinh dufing gia tang. Dilu nay cfi the din din mOt hfi luy la myc tifiu dly liti doi nghfeo cCia ViSt Nam kho cfi t h i dat dupe.
Cfi the nfii tinh trang fi nhilm mfii ttilcmg tai Vi|t Nam hi^n nay dang llm xao trpn v l dfii sing kinh te, gay ra nghSo dfii va gia tang nguy cd bpnh t§t cho con ngi/fii. Chinh vi t h i , khi danh gia v l vi?c khai thac tai nguyen mfii trufing nhilu chuyen gia khuyln cao r^ng con ngufii khfing dupe sis dung trai dat m|t cSch tijy ti^n, bat no phgc tCing y muon cua minh mpt each khfing gifii han, biSa bai, thieii tinh toan. Cu|c sing con ngufii lu6n cin din sU phat triln, the nhi/ng phat triln nhu the nao d l khing gay hgi cho mfii trUdng la mpt qui tac ma chung ta cIn phai tuan thu nghiem ngat. Dong thdi, trach nhi§m bio v? mfii trucing la trach nhi^m chung cua mpi ngu6i. ChOng ta phai nhfi r^ng: "Hanh dong hQy hoai mdi tn&ng, do /a C(5')' hay chl la vd tinh chinh la mot tgi ph^m vi gay anh hu^g din con ng0 d th^hi dmrng thdi iSn nhOng thi he b/tsng lai".
Tfim lai, ngUdi dan Vi^t Nam chua cfi f thulc cao ve bao v l moi tmting. Cfi the la do tip quan, thfii quen song, thai dp bao thu, cue bp_ da an sau \iS rat lau trong tam thufc cua moi ngUSi dan. Chinh vi thi, v6i moi tn/6ng, chung ta thufing hanh xCf theo kieu "nhilu sai khfing ai dfing cila chija". Theo danh gia cCia T l chUc Lien Hiep quoc thi nhan thCfc cua cong chung dli vfii moi tn/dng con thap, va do do, ngUdl'ta s5n sang chiu dUng inh trang moi tracfng xuong cap. Thai do l a y phan n^o la.do di san lau dai cua f he tho'ng ke hoach "hga tap trung, thee ' (^ledjisdhuu nha nu8c doi^6i tS't ca^ai
• rigLtyen .Jbien nhien, ^ khoog^khyy^'n Cin phai
'"'lch(tff>j|fcic ( r | c t k n h i ^ c^^aTnhart^, in p h a f l P t r J ^ f c * ! ^ t r U ^ ^ ^ i t a c ts nhan, to chile, cd'^juSi^idr IfttyetiJhojTg va cac doanh nghiepco-mdC-ljIrig" noj manh me ve moi tnjS^feyiet Nam?c
NdNGTHONMdl Ky3th^ng7/2016 I
