,' niTr>—^^ — -
M O T SO \ AN DE DAT R \ T R O N G C O N G T A C BAO TON % ^ ''HAT HL ^ GIA TRI TIN N G U O > G CUA NGUCH DAO QUAN C H E T
O THAI NGL \ EN HIEN NAV
PGS.TS. Dam Thi Uyen Dai hoc Thai Nguyen TS. Mai Thi Hong VTnh Trudng Dai hoc Khoa hoc Thai NguySn
Tdm tdt: Tin nguong ciia ngir&i Dao Qudn Chel d Thdi Nguyen chira dung nhieu gid tri. cd vai trd guan irgng Irong ddi sdng lgc ngirdi cdn ducrc bdo tdn vd phdt huy. Tuy nhiin, cdng (dc bdo ton vd phdt huy cdc gid (ri lin ngir&ng cua ngirdi Dao Qudn Chet a dia phuang hien nav dang ton lgi mgt sd vdn di bdt cap. Vi vdy, hdi viit ndy (dp trung ldm ro md( so khd khdn. hgn die lrong cdng (dc bdo ton cdc gid tri Un ngudng cua ngudi Dao Qudn Chet a nai day. tren ca s& do de xudl mgl so gidi phdp nhdm gdp phdn ndng cao hieu qud eong tdc bdo ton. phdi huy gid iri ciia (in ngirdng (rong ddi sdng ngu&i Dao Qudn Chet a Thdi Nguyen.
Tir khda: Bdo tdn vdn hda, lin ngu&ng, Dao Qudn Chet. tinh Thdi Nguyin.
Ngdy nhdn hdi: 12/5/2020. ngdy gui phdn biin: 15/5/2020; ngdy duyit ddng: 7/6/2020
Mffdau
Dao Quan Chet la mpt trong ba nhdm dja phuong ciia dan tpc Dao sinb sdng d Thii Nguyen. Van hda ctia ngudi Dao Quan Chel kha phong phti, tao nen linh da dang trong dien mao birc tranh vin hda cac tpc ngudi d Thai Nguyen. Sy da dang va d i e s i c trong van hda ciia ngudi Dao Quin Chet dugc the hien rd net tren ITnh vyc ddi sdng lin ngudng cua ddng bao. \di he thdng cac nghi le lien quan den ca nhan, gia dinb, ddng bp va cpng ddng, trong dd ticu bieu la cac le cap sac. let nhay. mdt chuoi cac nghi thiic tich ban thd td,... D i e biet gia tri sinb hoat tin nguong ciia ddng bao khdng chi thi hien d ylu td tam lmh, lich sir xa hpi ma edn dugc phan anh thdng qua gia fri nghe thugt ciia bd tranh thd, i m nhac, nghe thuat bieu dien.
Thdi gian gan d a \ . do tae dpng cua nhieu yeu to khae nhau, cac gii tri trong ddi s i n e lin ngudng cua ngudi Dao Quan Chet da cd nhieu biln ddi. Do dd, cdng lac bao tin van h ' tpc ngudi ciia ddng bao la can thiel \ a phai duge tbuc hien kip thdi nham bao tin va h ' t hu\ cic gia tri frong ddi sdng. lap tmng kbai thac phuc vu phal trien du ljch trong b6i c- h hdi nhap v i nhu cau quin ly xa hdi hien nay. Tuy nhicn. vin de b i o tdn gii iri \an ^^ . ngudi lgi dia phucmg dang dit ra mdt sd khd khin, can dugc giii quyel de nang . an hon ••
Tgp i hi Pan tdc hgc sd'3 - 2020
hi?u qui cdng lac bio tdn, phit huy cie gii tri tin ngudng frong ddi sdng ciia nhdm Dao Quin Chpt d Thai Nguyen.
1. Mpt so van de dat ra trong bao ton va phat huy cac gia trj tin nguong ciia ngirM Dao Quan Ch^t hien nay
/. /. Bien doi gia tri trong d&i sdng tin ngirditg
Cung vdi sy phil frien kinh tl theo hudng cdng nghiep hda. hien dgi hda vi qua trinh hpi nhap giao luu qudc te, cae gii tri lin ngudng ciia ngudi Dao Quan Chet dang cd su biln doi. ching ban nhu miia tin ngudng dan gian. Mua li radt hinh thai nghe thuit phd biln frong sinh boat tin ngudng cua ngudi Dao Quin Chet d Thai Nguyen. Trong cic nghi lc ldn nhu tang ma, cip sac, ciing Bin Vucmg, let nhiy..., thay ciing deu thyc hien cae vti dipu de cung tl than linh, td tien. Mtia trong nghi le ciia ngudi Dao Quan Chet khdng chi don thuin la mdt nghi ditie tdn giao tin ngudng mi cdn la dgng thuc le hdi din gian cua edng ding, Viec thuc hipn nhumg dieu miia cd sy ket bgp vdi nhac cy ludn dien ra mdi kbi ngudi Dao Quan Chet nai diy id chtic sinh hogt tin ngudng, cd vai trd quan frpng trong ddi sdng tinh than ciia bp.
Tuy vgy, tir vii nira gin day, viec thyc hinh logi nghe thugt tao hinh nay di cd sy bien ddi nhieu, nhu lrong dieu ratia "ra binh vio tudng" eiia nghi Ie tet nhay: ""Trudc ddy ngir&i ta dung kiim. dao thi hiin cdc dgng tdc ddu v&i nhau rdt quyil Hit. dien id cdnh ren luyen binh tirdng. ddu tranh chdng giac cua cha dng" (Phdng vin mot dan dng Dao 60 tudi, huyen Dai Tir, Thai Nguyen), nhung hien nay cic ddng tic miia niy di dugc giin lupc di nhieu: chi cd hai ngudi miia mpl vdng kiem, rdi cung be cie vat dyng nhu dao, kiem, cd..., ra ngoai cira chinh. the hipn cho ra binb vao ludng. Thara ehi, ed nhtrng tiet myc khdng dugc thyc hien trong nghi Ie nhu dieu miia "dugc miia" dien ti cac boat ddng san xuit phil nuong, gieo trdng, thu hoach, phoi, xay gia vi che bien rit sinh ddng, phan anh boat dpng sinb ke iruyen thdng eiia tdc ngudi Dao. Do do. eac ddng tic miia bien tai hau nhu chi mang tinh tugng Inmg mi ehua dien ta bet y nghTa ciing nbu gia tri nghe thuit ciia nd. Cd the ndi, sy bien ddi tin nguong ndi chung vi gii fri ciia tin ngudng ndi rieng deu anh hudng den cdng tac bio ldn va phat huy cic gii tri ciia lin ngudng trong ddi sdng tdc ngudi Dao hien nay.
1.2. Kinh phi ddnh cho cong tdc bdo tdn va phdt huy cdc gid tri vdn hda ndi chung vd tin ngirihtg ndi rieng cdn bgn che
Kinh phi ciing la mot trong nhimg nhin td quan trgng cho viec bao tdn va phat huy cac gia trj van hda toe ngudi ndi chung va lin ngudng ndi rieng. Song, ngudn kinh phi nay dang la van de thach thiic khdng ebi rieng d ngudi Dao Quin Chet tinh Thii Nguyen ma Ii vin de khd khin ehung ciia toan xa hdi. Tinh Thii Nguyen dang trien khai De an "Sao ton. phdi trien van hoa cdc ddn tgc thieu so linh Thdi Nguyen" vi theo ke hoach giai doan 2014 - 2020. Thii Nguyen diu tu gin 45 ty ddng ttr vdn ngan sich, xi hpi hda vi cic ngudn vdn khac de thyc hien. De in ed 5 dy in phy trg Ii: (1) khdi phyc, bao tdn tinh hoa vin hda fruyin thdng eie dan tdc thieu sd tai cic huyen Djnh Hda, Dai Tu, Phu Luang, Ddng Hy, Vd
114 Ddm Thi Vyi-n - U<;:
Nhai: (2) dao tgo \ a sir dung ngudn nhan Iyc. phat huy hipu qua cac ihict che \ a n hda e vimg dong bao cac din ldc thiiu sd: i 3 | gidi thieu, quing b i cae sin pham \an hpi^ "^ '=•
thuat \ a eac di sin van hda tieu bieu cua cac dan lpc diieu sd, dua giio dye \ a n hda truy thing ciia cac dan lgc vio tmdng hpc: (4) gin kit phat frien kinh te va b i o ldn. phal tricn van hda cac din tpc diilu sd; (5) xay dyng eic chuong trinh boat dpng, ll bpi \ a bieu dien van bda, ngbe thuat cac dan tdc cip huyen. cap tinb, tham gia cap vting, e i p qudc gia gi^" b-ong doan 2014 - 2020. Tren tinh thin bao tdn cie gii fri van hda eac tgc ngudi a Thii Nguyen, nam 2016 ll cip sic cua ngudi Dao Quin Chet dugc cdng nhgn la Di sin van hda phi vat the Qudc gia. Cdng tic suu tim, nghien cuu vdn v i n hda eiia e i c tdc ngudi tren dia b i n tinh Thai Nguyen ndi chung v i ngudi Dao Quin Chet ndi rieng dang dugc day manh. Do dd, hogt ddng b i o tin vin hda tpc ngudi d dja phucmg da dugc d i u tu d mirc dp nhit dinh.
Tuy nhien, sinh boat tin ngudng cua ngudi Dao Quin Chel d Thii Nguyen hien dang cd xu budng biln ddi nhanh chdng, mdt sd ylu to vin hda mang tinh gia tri dang din mai mpt.
Trong khi. cac thi he fre ngudi Dao Quin Chet hiu nhu it quan tara din nghe thuit bieu diln va am nhgc lrong cic nghi ll thd cting ciia gia dinh va cdng ddng. De cic gidi fre ngudi Dao Quan Chet d dia phuang ed nhu ciu quan lira nira rd v i duy fri thyc hinh cac g i i trj vin hda tpc ngudi, can thiel phai cd su bd trg them ve ngudn kinh phi tir eic nginh, cic c i p nhim td ehire cac ldp hoc, phyc dyng mot cich bai bin eac nghi thtic tmyen thdng de khai thic gii tri tam linh va nghe thugt cd tmyen dang bj raai rapt cbo sinh hogt tin ngudng toe ngudi.
1.3. Ve vdn de qudn ly hogt dgng tin ngudng cda ngtrdi Dao Qudn Chet hien nay con bdt cap
Trong cdng cudc ddi mdi dat nude. Ding v i N h i nudc la ludn x i e djnh ''Xdy dung nin vdn hda tiin liin dam da bdn sdc ddn ldc'"'' theo chu truong eua Nghj quyet Tmng uong 5 khda VIII. De dat duge muc tieu dd, vin de xay dyng ddi sdng vin hda d timg don vi co sd l i rit quan frpng. Nhiing nara qua, ca nudc dang ra siic thyc hien phong trio thi dua x i y dung ling/bin vin bda. Tbeo "Quy che cdng nhin Gia dinh van hda, Lang van hda, Td dan phd vin hda" do Bd Van hda - Thdng lin (nay la Bd Van hda, T b i thao va Du lich) ban hinb Quyil dinh sd 62 2006'QD-BVHTTDL ngay 23/6/2006 va Tbdng tu sd 04/201 l/BVHTTDL ngiy 21 1 2011. da xac djnh cac vin de lien quan tryc tilp den tin ngudng: xay dyng n i p sdng van minh trong \iec cudi. \iec tang va cac sinh boat le hdi, le nghi khac; cic di tich lich sir - van hda dugc gitr gin, tdn tao va bao ve:... Tren ca sd do, cbinb quyin va cic ban nginh d Thii Nguyen da tap tmng cbi dao. van dpng ngudi dan xay dung ddi sdng van hda d cac khu d i n eu tlieo quan diem, chii tmong cua Dang va Nha nudc. Nhtrng cudc van dpng nay c6 sy tham eia eiia Ciic cap iiy Dang, chinh quyen den cac Id cbiic quin chung nhu Hpi Ngudi cao tuli Doin Thanh nien, Hdi Phy nii,... Ndi dung cac cugc van ddng trong sinh boat tin nguong chii "
trinh nhieu ihii mc mdm ri, tdn kem; gitr gin, tdn tao cic di tich ljch sir - van hda 6 d' phucmg. Trong dd. binh thtic chi dgo cua chinh quyen lgi cic xa ddi \di ngudi dan phin i -
Tgp chi Pdn idc hgc sd'3 - 2020
dugc long ghep thong qua cudc hgp d cap xi, tir do dai dien cic xdm phd bien cho bi con thyc hipn, riiy rimg npi dung ma cd sy phdi hgp lien xdm cting tien hirdi.
Nhd sy chi dao cua cic cip iiy Ding, ehinh quyen vi ban nganh, frong nhiing nim gin day ngudi Dao Quin Chet d Thii Nguyen dang cd sy tbay ddi trong thyc hanh lin ngudng nhim phil hgp vdi tinh hmh thyc te cua xa hdi. Tir dd, ddng bao my van giii dugc bin sic van hda tpc ngudi nhung ciing da ddi mdi nhu: giin tien le vat, nit ngin thdi gian td chtic lang ma, cae nghi le thd cting da ban che phin nao sy anh hudng cua sinh hoat tin nguong den hogt dpng va qua trinh lieh luy kinh le, nhim phyc vy edng tie xda ddi giira ngheo cho dong bao d dja phuang. Ngudi Dao Quan Chet di cimg nhau ldn tao lgi cac ngdi mieu lang ngay cing khang frang ban, de phyc vu cho sinh hogt tin nguong cua cdng ddng.
Ben cgnh nhimg mat dat dugc, cdng tic quin ly van hda ndi chung va tin nguong ndi rieng cua ngudi Dao Quan Chpt d noi day cting dgt ra mpt sd vin de can quan tam. Dd li: (1) chinh quyen cap co sd vi cie ban nginh chua cd sy djnh budng cu the phii hgp vdi tinh hinh thyc le d dja phuang, giup eho ngudi din cd the dua vao do de thyc hien; (2) chinh quyen cap CO sd vi cic ban nginh thudng ehi thdng qua tuyen tmyen phd bien la cbinh, dan den thieu phdi hgp, hd trg, giao luu thudng xuyen giiia chinb quyen vdi ngudi din, nhu trong nhiem vy xay dyng xdm van hda ean thiel phii phit huy vdn vin nghe dan gian, song van de nay chi dugc cip xa chi dao eho xdm thanh lap ddi vin nghe, nhung thanh phan, ndi dung, hinh thlic td chtic thyc hien chua duoc dinh hudng mdt each cy the, ro rang; (3) hang nira, cae xa tl chuc hgi xuin diu nim cho ngudi dan trong xa, nhung nhtrng gii tri van nghp dan gian trong cae nghi le eua ngudi Dao Quin Chet khdng dugc the hien, phat huy nhu cic dieu miia die sac trong le cap sic, tet nhay khdng duge long ghep bieu dien. Thyc te nay eho thay, dl bio ldn va phil huy cic gii frj lin ngudng ciia ngudi Dao Quan Chet hien nay khdng the tich rdi sy ehi dgo, hudng dan vi phdi hgp chit che, hieu qua ciia cic cap iiy Dang, chinh quyen vi ngudi dan frong qui trinh thyc hien.
1.4. Vai tro chd thi van hda trong bao tdn vd phdt huy cae gid tri cua tin ngudng hifn nay
Trong bao tdn vi phil huy gia tri vin hda tdc ngudi hien nay, chu the van bda ed vai h-d rit quan frpng. Song, viee phit buy vai frd ctia cdng ddng ngudi Dao Quan Chet d Thai Nguyen nhim bio tdn van hda ndi chung vi lin ngudng ndi rieng hien cdn mpt sd khd khin:
Thir nhdt, phin ldn cac cau tmyen cd, Imyin thuyit ve Ijeh su tdc ngudi Dao va ngudi Dao Quin Chet chi dugc ghi frong nhiing bai cung bing chu Ndra Dao hay Iruyen mieng tir doi niy sang ddi khic; eac dieu miia, biic tranh thd, nghi thiic thyc hanh nghi le chira dyng gii tri Ijch sti vi vin hpc nghe thugt, gii tri nbin van, linh giio due ehu yeu dugc luu gitr lrong dpi ngii thiy cting vi ngudi gii. Cic yeu td nay deu lien quan den tin ngudng, nen chu yeu nhtrng ngudi bill thyc hinh radi cd the hieu dugc ndi dung vi gia tri eua chiing.
Trong khi dd, dpi ngii thiy cung, die biet Ii thiy ciing am hieu nghi thtic thuc hanh theo
truyen thdng thudng chi tmyen bi quyet hinb nghe cho cac de tu tbeo hoc dc lin'' O'*'/
cung. Nhtrng tbay cung cd kinh ngbiem ngay cang gia ylu nhung thiiu ngudi tha>' 'h^' Thir hai. Do sy biln ddi trong nhin thirc \ e nhumg gia tri van hda tpc nguai hien nay, nen mgt bd phin ngudi Dao Quan Chet. die biel la the he fre - ddi tugng co \ai trd quan trpng frong vice bao tdn va phit huy cic dgc trung van bda dan tdc thudng cd tim ly ^^ i'»i nhirng gia tri van hda ed tmyen. thgm chi cdn cho dd li nhdng yeu to "loi thai" vi co xu hudng tir bd de uep nhgn nhiing gii tri vin hda cua tdc ngudi khic ma hg cho la hien dai, qua dd vd linh da gdp phin lim mai mgt hoic dinh mat bin sac van hda dan tdc minh. Mpl sd diera khic biet ndi bat so vdi trudc diy trong tang ldp tbanh nien ngudi Dao Quin Chet hien nay la hp it tham gia cic nghi le, il thyc hien nhiing nghi thiie miia cho le nghi tmyen thong. Bdi hp cho dd la cae logi hinh nghe thuit da khdng cdn phii bgp vdi xi hpi hipn dai;
can sir dung cac sin pham eua nganh edng nghiep d ben ngoii thj tmdng de lim le vgt ciing..., tir dd lim mat di tinb die trung trong van bda tpc ngudi. Day la rapt frong nhiing nguyen nhan thtic diy nguy co phai nhal bin sic tpc ngudi frong tuong Iai vi giy khdng it khd khan cho viec phat huy vai trd ciia chti the vin hda cho edng tic bio tdn bin sac vin hda din tpc.
3. Mpt so giai phap gdp phan nang cao hieu qua cong tic bao ton, phat huy cic gia tri ctia rin nguong trong doi song ngirdi Dao Quan Chet hien nay
Thir nhdt, timg bude nang cao ddi sdng cua ngudi Dao Quin Chet d Thai Nguyen.
Hien nay, ddi sdng ciia ddng bao dugc eii thien ding kl so vdi trude, song vin edn gap nhieu khd khan, dac biel la cac xa thudc khu vuc miln niii. Do dd, chinh quyin dja phuang ein tiep fric day manh thyc hien cie chinh sich, chuong frinh, dy in phit triln kinh tl - xa hgi eiia Ding va Nbi nude. Tao dilu kien cbo ngudi dan vay vdn, cii tiln ky thuit, giong cay frdng, nhil li cay che \a cic logi ciy an qui, phit triln lam nghiep..., nhim giiip ngudi din phal huy the raanh cua dja pbuong trong phit triln kinh tl, cii thien ddi sdng vat chit vi tinb than. Ben cgnh dd, tiep luc ting cudng hon nira viec diu frr vio eo sd hg ting (dien, dudng. frudng. fram). chit lugng he thing giio dye, y tl, thdng tin,... Khi cupc sdng ngudi dan rimg budc thoit ngheo, ddi sdng dugc cai thien vl mgi mat, trinh do dan tri dugc ning cao, van hda tinh than ngay cang phong phu thi radi phat buy dugc sire ragnh cua ehu thi van hda frong \ tec tham gia tich cue vao viec bio tdn va phat buy cic gii tri ciia vin hda tgc ngudi minh. Tuy nhien. frong qua Irinh thyc hien cac chinh sich phat triln kinh tc - xa hdi cdng cudc \:\\ dimg ndng thdn mdi bien nay can ehu y din be qua vi sy anb hudng khdng mong mudn cua cic chinh sach dd ddi vdi vin hda truyin thing ndi ehung va sinh hoal tin ngudng ndi rieng.
77ni- hai. thudng xu>cn ning cao nang lue va nghiep vy eho dpi ngu can bg quan ly - hda d dia phuang. Cin bp quan ly van hda thudng xuyen di sau vi bam sat ngudi dan h' ddng nim bat lira m nguyen vpng ciia ddng bao, cung cip tbdng lin kip Ihdi dl dy doan t"
hinh va djnh hudng boat dpng theo diing chit truong ciia Dang, Nha nudc, gdp ph^j, ,-
Tgp chi Ddn tdc hgc sd3 - 2020
cao nhgn thirc ctia ddng bio, gitip hg y thtic dugc vai frd vi trich nhiera frong viec bao tdn cac gia tri van hda cua tpc ngudi, frong dd cd ngudi Dao Quin Chet.
Thu ba, de bio tdn c6 hieu qua vi ben virng cic gii tri ctia vin hda, ll nghi lien quan den tin nguong, can day manh ban cie cupc dieu tra gin vdi suu tim, nghien cim vdn vin hda cua tpc ngudi, nhim xie djnh nhiing phong fric, tap quin, nghi Ie edn tdn tai cho din hipn nay, nhiing ylu td da bi mit di, tren co sd dd ed cic giii phap bio tin phu hgp vdi die diem tpc ngudi va dieu kien kinh te - xi hpi d dja phuong.
Thu tu, mudn bio tdn, phit huy eic gii tri ciia tm ngudng frong bdi cinh phit friin kinh tl - xi hdi ciia ngudi Dao Quin Chet hien nay, khdng tbi khdng dit vai trd eua chu thi van hda lim Irung tam. Bdi hon ai bet ngudi dan li ddi tugng sing tgo, hudng thy va luu gid, phal huy cac gia tri vin hda tmyen thdng cua tdc ngudi minh. De phit huy vai trd eiia cdng ddng ngudi Dao Quan Chet d noi day frong bio tdn va phat huy cic gia tri tin ngudng tdc ngudi, theo chiing tdi cin thyc hien mot sd giii phip cu the sau:
- Gido due nhdn thirc cho ddng bdo vi mat sd vdn di lien quan den vdn hda. nhdt Id ve vai Ird cua edc gid tri vdn hoa ddi v&i dai sdng cita tgc ngudi hien nay vd th&i gian t&i.
Trong bdi cinh xa hpi duong dgi, can xie djnh ro nhiing yeu td nio trong vin hda dugc xera la gii tri can bao tdn, nhiing yeu td khdng cdn phu hgp cin Ioai bd dan frong cac phong tyc tap quan, sinh hogt tin ngudng. Mat khic, frong xu the phat trien ciia xa hdi, giao thoa vin hda la quy luat tat yeu nhung ciing can tiep thu nhtrng yeu Id nio phii hgp, trinh viec tir bd cie gii trj vin bda truyen thdng de theo "eii mdi" mi khdng ed su chpn Ipc. Cimg vdi dd, phat huy vai trd eiia dpi ngii Ihay ciing, ngudi gia trong edng ddng, bdi bp la ngudi hieu rd ve van hda eiia dan tdc, dugc xem nhu kho ling vin hoa sdng dpng cua tdc ngirdi. Do viy, mpt mat, can ed chinh sich tin dung thiel thyc bing cich hd frg ngudn kinh phi de hp cd the md Idp tmyen dgy van hda, ngdn ngy cho cie the he fre, die biel li day chir Ndm Dao - yeu to quan trgng de bieu mpl cich sau sic ve vin hda ctia dan tpc Dao; rait khac, nang cao vai tro, trach nhiem ciia dpi ngu thay eiing bang each gin eac chiic trieh cu the, nhu thay ciing cd uy tin cd the dam nhiem eac vj tri trudng thdn, eic thiy cung tre tudi cd the nim giir mdt sd ehiic vu frong doin the cua tbdn/xdm. Tren thyc te, tieng ndi cua hp cd uy tin trong cac thdn/x6m, vi viy phit huy tich cyc vai frd cua dpi ngii thay eiing se tao ra tinh lan tda trong cgng ddng.
- Cdc ca s& gido due a dia phumig cdn ddy mgnh (d chirc cdc cudc (hi lien quan den gido due nhdn (hire ve vdn hoa vd bdo (dn nhirng gid tri vdn hda tgc ngu&i cho hoc sinh cdc cdp. Trong chuong trinh dgy hpc d dja phuomg, can nang cao sy long ghep, lien he cac ndi dung vin hda tpc ngudi lrong chucmg frinh lich sir dja phuong, ket hgp dgy song ngii (tieng Vipl - lieng Dao Quan Chet); thu vien tmdng can bd sung khdi Iugng sach, bao tham khio lien quan den van hda toe ngudi va giio dye nhin thiic van hda..., de phit buy hem ntra vai frd ciia the he Ire frong viee bio tdn nhiing gii tri vin hda tpc ngudi.
' ^r Ddm Thi CWn .Miii^l'jj^^^zis:^
- Dot V&I cgng ddng ngirdi Dao Qudn Chet, cdn (hu&ng xuyen duv tti cac phong tgc le nghi tniyin ihdng. phuc dung mdt sd nghi le mang linh bdi bdn vd ddm bdo cdc}eu u> '''•"- tnmg. Irong do chii y den cdc ngi dung vdn hda nghe thual tniyen ihdng nham dm hut gioi (re cimg tham gia. Qua dd, ngudi dan se frr nhgn tinic dugc \ iec bao ton v i phal buy gia tri van hda Ipc ngudi minh khdng chi la trich nhiem ciia cac cap chinh quyin. co quan \an hoa m i la eua moi e i nhan. gia dinh, ddng hp v i edng ddng. De thyc hipn cdng tac bao ldn va phat huy cac gii tri van bda tin ngudng. nhal thiet phai ed sy hd frg v l ngudn kinb phi phyc
\ y eho \ iec td chirc cac ldp tmyIn da>' van bda truyen thdng; ton tao co sd thd ty tin nguong mang linh cdng ddng. dac biet li mieu ling.
4. Ket luan
Vice phat huy cac gii trj van hda ndi chung v i tin ngudng ndi rieng cua ngudi Dao Quin Chet la vin d l hit sue quan frgng cd gia trj thye tien thiet thye ddi vdi sy phil frien ciia cdng ddng tdc ngudi d dja phuang. Song, hien nay lin ngudng cua ngudi Dao Quin Chet d i v i dang dit ra mot sd van de bat cap, hay ndi each khic dd chinh l i nhiing khd khan, trd ngai cho cdng tac bao tdn v i phit huy cac gia trj trong ddi sdng tin ngudng cua tgc ngudi Dao d Thai Nguyen ndi chung. Do viy, de thyc hien cd hieu q u i cdng tic b i o tdn, phit huy cac gia tri van hda tpc ngudi, chinh quyen. cac co quan chirc ning d dja phuang can cd nhii:tig chii tmang, giii phip thiet thye nliam khic phyc mpt sd kbd khin, nang cao hipu qui ciia boat dpng bio tdn van bda ndi chung v i lin nguong ndi rieng eiia ngudi Dao Quan Chet bipn nay. Trong dd. cimg vdi nang cao nhin thiic ve gia tri vin bda tpc ngudi, cic co quan, ban nganh d dja phuang can nghien cim. djnh hudng, hd trg, giup dd cdng ddng ngudi Dao Quan Chet tap frung khai thac gia tri vin hda lhanh cac sin phim du lich d l phyc vy eho du lieh va sy phat frien kinh te dja phuang, ddng thdi gdp phin bao tdn van hda tdc ngudi.
Tai lieu t h a m khao
1. Be \ i e t Dang, Nguyen Khic Tung, Ndng Tmng, Nguyen Nam Tiln (1971), Ngudi Dao a Viil Nam. Nxb. Khoa hpc xa hdi, HiNpi.
2. Pham Van Duang (2014). Thdy cimg lrong vdn hda dn nguong ngu&i Dao Hg, Nxb. Win hda Thdng tin. Ha Npi.
3. Xuan Mai (1998). "Mua nghi le trong l l lap ticb cua ngudi Dao Hg d L i o Cai"
trong: Trung tam Khoa hgc Xa hdi \ k Nhan van Qudc gia (1998), Su phdt tricn Vdn hoa xd hgi ciia ngudi Dao: Hiin lgi vd luang lai (Ky ylu Hgi thio Qudc t l v l ngudi Dao, id cbiic tai Thai Nguyen thing 12/1995). Ha Npi. fr. 154-158.
4. N'uong Du\ Quang (2009). "Tin ngudng tdn giao ciia ngudi Dao d Viet Nam" T chi Ni^hicn cim ldn gido. Sd 3, tr. 34-4S va S d 4 , tr. 36-41.
5. Ly Hinh Son (2003), Cdc nghi li irong chu ky' ddi ngudi ciia nhdm Dao Td^„ • o Be. Bdc Kgn. Nxb. Khoa hpc xa hpi. Ha Npi