So 16 (7/2014)
NEU KHONG CO NHQNG CON DAU
TS. I r a n HOfu Thang
M
dt lan khi ngoi trUe dien thoai d Tda soan Tap ehf Y hpc Viet Nam, toi nhdn dupe eau hdi sau day cua mdt ban dpe d Can Tha:- Cd cdch gi, tap luyen hay thudc men, giup con ngUdi khdng bao gid gap phdi sU dau ddn khdng?
Tdi ngan ngUdi mdt luc, khdng b i l t trd Idi t h i ndo cho chinh xde, danh hda Id se trd ldi sau.
Td dd, tdi quyet tam tim hieu ky v l nhifng con dau ddn ma cdn ngudi bdng xUdng b i n g thjt chung ta van gdp va phdt chju dUng hang ngay.
Ngudi dau tten m l tdi thfnh gido Id mdt V! sU gid tu hdnh d mdt ngdi ehua vdng ve tren nui mdt vting ngoai t h i n h phd Hul. Nha sU nghe edu hdi cua tdt mdt each eham chit.
Suy nghi hdt lau, dng eham rdi:
- Khdng cd each gi d , vl dau ddn Id ban chat eua cupc sdng. Chi cd mdt edch la luyen tap, chju dung d l ed g i n g vUdt qua thdi.
Tdi hdi them:
- Xin thay cht day them v l sy khdc nhau gida ndi dau the xdc va noi dau tinh than.
Nha sU eudi hien lanh:
- Cung t h i ed thdi, nhUng noi dau the xae nhe han vd de ehju hdn.
Ngudi thd hai tdi xin gap la mdt vj Gido sU gia d Trudng Oai hpc Y khoa la thay giao cii cita tdi each ddy 50 nam, nay dd 90 tudi. Thay nghe xong edu hdi, p h i ien cUdi thfeh thit. Tdi thac mac, thay gidi thieh:
- That la mdt cdu hdi vd van, n l u khong ed d i u hieu dau ddn thi ldm sao chan doan dupe benh tat. Ngay d i n dda tre con chua biet noi, khi dau ddn d dau nd edn b i l t khde d l gpi ngudi ldn dUa nd di bdc sy khdm.
Oau Id dau hieu cue ky d n t h i l t de chan dodn va theo dot benh.
- Thua thay, viee nay thi em da b i l t t d khi hpe mdn Sinh ly benh.
Oau va sdt la hai ddu hieu cue ky quan trpng, nhUng sdt thi edn ed nhiet k l thuy ngdn, nhiet ke dien t d gtup ta theo ddi duac, chd edn dau thi Idm the nao ddnh gid duoc eho ehinh xac, cho khoa hpc
^ ^ i
-D',cungkhdday,can phdicdkinh nghiem Idm sang tdt mdi hUdng dan dddc ngUdi benh tU ddnh g i l va bilt each md td chfnh xde sd dau ddn ma hp gap phdi. Vi du: Dau d ddu, dau lien tuc hay lite dau luc khdng dau, dau lue ed dpng hay n i m nghi cimg dau, dau cd lan sang d c vting ldn can khong hay chf dau mdt cho. Oly la ehua k l viec b i l t edch phan biet dau ea nang nhu: dau dau, dau byng thodng qua do thay ddi thdi t i l t , do thay dot mui gid khi di du ljch vdi dau thuc the nhu khdi u chen ep hay mdt tdn thUdng viem d p tfnh.
Ngudi thd ba tdi gap de tham khdo Id mpt thdy day Yoga ngudi An Op. Ong ndy tdi quen da Idu va thudng trao ddi ve ele bai tap de nang eao t h i trang sde khde con ngudi. Ong An Op nghe xong cdu hdi, khdng d n suy nghi, trd ldi ngay:
- Neu ed luyen tap Yoga deu dan, se khdng bao gid bi dau ddn.
Luc dau, tdi ed tudng rang n l u ehju khd di tim hieu va tim ngudi gidi ddp gtup minh thi se sdng t d ra. Ngd ddu, lai cang ldm minh ban khodn, de dat. Viec trd ldi ban dpc nen nhU suckhoemoitruong.com.vn
NGHIEN CCrU-TRAOOOI t h i ndo day cho vda de hilu lai vda
la ea hpi phd b i l n khoa hpc Suy di nghi lai, toi thay can neu mdy nhdn thdc ve dau sau ddy:
Moi ngudi d n nam vCfng 4 dau hieu sinh mang v l sdc khde eua minh:
-^ Huylt dp tdi da vd h u y l t I p tdi t h i l u .
- Maeh ( b i t d eo tay) hoac nghe nhip tim.
-Nhjp thd.
- Thdn nhiet (nhiet dp ed the).
Trong bang theo ddi treo d ddu giudng eda ngudi benh hang ngdy elc d i l u dudng vien deu phdi hodn thanh viee thdm kham ngudi benh vd ghi vdo bdng (sang vd chieu) 4 ket qud tren di giup bdc sy theo ddi.
Cdn dau hieu dau thi sao?
Tat nhieu Hdi nghj qudc t l v l ktlm sodt dau (Pain management) n h i l u lan da dinh dUa dau hieu dau vdo quy dinh nhU la mdt dau hieu sinh mang t h d ndm de theo ddi, chan d o i n va dieu trj. Nhung thUe t l rat khd khan, vi dau id mdt cam giac chu quan, tdng cd the ngUdi benh d m nhan khae nhau. Odn gian d l ed d u : "Ba hoang mac phdi d i gai b i n g t h u y i n ehdi ldi rupt". Nghia la do dp chiu dung khle nhau, do b i n linh tap luyen va trai nghiem eupc sdng khdc nhau nen sU ehiu dung dau ddn hoan todn khae nhau. Nam ehju dung dau gidi hdn nd. NgUdi lad ddng chan tay ehju dau gidi ban ngudi ldm van phdng. Van ddng
vien da bdng ehju dau gidi ban nhilu nghe khde.
Vi t h i , khdng t h i dUa Dau Idm mdt dau hieu cd tinh cdeh dmh tfnh, hodc dtnh lUpng chuan xac giup eho viee chan dodn benh dUOc.
Khi da coi dau Id mdt dau hieu quy de ehan dodn benh thi tuyet ddi khong dupe sd dung bda bdi thude giam dau vl nhdng ly do sau:
- N l u mat can dau thi bac sy se mat phuang hudng theo ddi, chan dodn trong khi ede q u i trinh viem nhiem van dang t i l n t r i l n . Neu ed chi djnh ngoai khoa thi viee nay eUc ky nguy hiem (vd rudt thda, vd tiii mat khdng theo ddi duoe vi thudc da lam h i t vj tri dau, edn dau).
- Tat e l eae thudc g i l m dau d i u gay ra cdc phdn dng phu (thung da day, chdy m l u da day, suy gan, suy than...) n l u khdng dimg chi dinh cita bde sy.
VI the phdi tan dyng edn dau de bdd cao sdm vdi bac sy, tuyet ddi khong t u dung thudc.
Cd nhdng can dau tU khdi dUdc, ed nhOng cdn dau phdi dUa ngUdi benh di khdm dimg ehuyen khoa ngay, cang nhanh cdng tdt.
NhOng edn dau eo ndng thodng qua, ty khdt:
-Oi ngoai nang thay dau dau, dau bung, dau khdp gdi. Vdo nghi ehd m i t , thodng gid se dd d i n .
- Sang nang, ehilu mUa, ngUdi gia dau minh may e am. N i m nghi, tUxoa bdp, ngam chdn nudc am pha
mudi se dddan.
Dd la nhdng cdm gilc dau ca nang, khdng cd tdn thuong thue the.
Cdn cdc loai dau nghiem trpng hdn, nhU:
- Oau ngue trai, lan ra eanh tay, lan ra sau vai: de phdng dau hieu co t h i t mach vdnh, dau hieu sdm cua nhdi mau CO tim.
- Oau vting thupng vj: nghi den viem loet da ddy.
- Dau hd chdu phdi: nghi d i n viem rudt thda.
NhQng trUdng hop nay phli dUa dt kham chuyen khoa ngay.
Cd mdt ehil y quan trpng d n n i m vdng: Nhdng can dau man tinh, lau ngay do thodi hda thudng xay ra hoac sang, hodc trUa, hoae tdi. Neu ngudi benh ed h\ dm dnh la den gid ay lai xay ra eon dau thi can dau se tang, gdy not sd hdi, hdt hodng. Neu ed ban be ru dt chdi, tap luyen, ndi ehuyen, van nghe thi se quen ban Cdn dau ma n l u d mdt minh khdng ed gl lam thi chac ehan lai xay ra. Cd nhtlu thay thude nam dugc dilu do da hudng dan benh nhan luyen tap, vui ehdi d i n d i n mat han p h l n xa
do dm dnh.
Nhdn xet:
- Oau la d i u hieu gay khd ehju khd sd, vat va trong ddi sdng hang ngay nhung de theo ddi benh tdt lai la dau hieu can thiet.
- Nen ren luyen the due t h i thao d l t i l p nhdn d i dau mdt each binh tTnh, tranh hot hodng lo sp, lam lac hudng chan dodn.
ioitri/ctng K s J
