C d n g b d G i d i t h i e u tai lieu l u u trii
Sd 12/2011
HOAT DONG CUA CAC NHA CACH MANG VIET NAM
QUA TAI LIEU LU'U TRCP COA THIJC DAN PHAP
- Nghien ciju v l truing hg'p Tran Van Giau
(tiip theo ky trudc)
TS. PHAM T H | HUE\ TS. NGUYEN XUAN HOAr* suu tam TS. PHAN VAN HOANG*" trich dich
Tai lieu 6: Ban liro'c chu v§ nhu'ng ho^tdong pha hoai d- Nam Ky (tip 16/11/1934 d§n cudi thang 02/1935) Tai li^u cua Canh sat Ddng Du'O'ng Nam Ky Ban 1^
Ba muoi sau ngudi da bi bSt dd kilm tra can cudc (...). Mu'di hai ngu'di elm diu, trong do cd Trin To Lang, bj du-a qua Bien ly cupc Sai Gdn ngay 3/12. Khdng tjch thu dugc tai lieu quan trpng nao trong cac cupc kham xet.
Tuy nhien, nhiing Idi khai ban diu cua 3 trong s6 cac nha each mang bj bit (Trin HCiu, Vd Van Thang va chj Ut tire chj Ba Rd) da xae nhan didu ma Canh sat dac biet da bidt v l vai tro cua Trin Van Giau, ngudi tii" Nga v l , trong viec tai lap Dang Cdng san Nam Ky tu' nipa sau nam 1933.
Sao huyet cua cac am muu la tiem giat quin ao sd 10 dai Id Gallieni (nay la dudng Trin Hung Dao) td.ra dac biet quan trpng:
Theo nhu'ng thdng tin da dugc ddi chilu, mdt trong nhCing ngifdi thudng lui tdi nha nay. Bay Den tu-c Nguyen Nang Ly, tii khd sai vugt nguc Kon Turn thang 9/1933, mpt phu ta cua Trin Van Giau vao d i u nam 1934, da qua Xiem khoang thang 10/1934 sau khi thda thuan vdi ban ciia anh ta va dudng nhu d l tim gap cac td chipc chi dao cua Dang Cdng san Dong duong dang boat dpng a nude nay (Xiem). Mat khac, mdt khach hang cua tiem giat, Pham Them tu-c Nam Them, ngudi Minh Huang, ngay 16/11 da bi mat xuong tau di Trung Hoa trong y djnh sang Nga.
Cung cd t h i xae lap mdt each dT nhien qua khu' each mang cua chi Ut tiic chj Ba Rd {(re Ly Thj Nham va nhiing vi$c chj ta giup cho Trin Van Giau, cung vdi ngudi nay chj da bj cac hao muc chit v i n d Ba Hom (Chg Ldn) ngay 14/10/1933.
(...)
BO ba diiu khiln cac boat dpng cua Dang bp miln Ddng trong nhu'ng tuin qua dang gap ngn: Trin Van Giau dang trdn tranh, Ba HoIng tire Nam Ho phai an nup tii' 01/12, Nguyin NSng Lu tire Bay Den (vugt nguc Kontum) da qua Xiem; nhung Trin Van Vi tire Ut, mpt tay ci^ phach v l sach dpng pha hoai, chilm mpt vj tri cao trong dang bp nay va, vdi nhCrng ngudi phu ta tai gidi trong dd cd le cd Nguyin Van
DLFC(Dut) tuc Sevansen, mpt ngudi tu Nga v l . Vi lam viec mpt each qua quylt d l tai lap cac ca sd Cpng san d cac dk- po xang diu Nha Be (Gia Dinh), cung nhu dk ndi lai lien lac vdi Dang Cpng san Trung Hoa qua trung gian mpt thuy thu ngudi Quang Chau.
(...)
Ngay 18/01, lly cd tim nhirng dung cu bj lly trdm, canh sat luc soat ruang va gia sach cua hpc sinh Trudng thg may Sai Gdn ten Ta Van Hao, phat hien nhilu giiy td cpng san, gdm nhilu ban thdng tu hdi thang 12 cua Ban Chip hanh Lien dja phuang Nam Ddng Duong, cac bao Cd v6 san, Giai phong, V6
san, Lao ndng. Tap chi Cong san cung nhunhilu ban vilt tay hay du thao cac sach nhd va tai lieu bing qudc t l ngu' esperanto (...)
Bj thim vin, khi trung ra hinh anh, Ta Van Hao thu nhgn anh ta tuan theo lenh cua dfch than Trin Van Giau.
Sau khi Tg Van Hao bj dua qua Bien ly cudc, mdt trat bit Trin Van Giau dugc dua ra ngay 21/01 nhung dng ta da thoat khdi su truy na cho den nay.
Danh ring Trin Van Giau cdn cd thi lanh
dugc sy dan ap trong thdi gian dai, t h i lanh
dao cua dng ta bj, phuang hai Idn lao: dng bj
Tda Thugng thim Sai Gdn keu an 5 nam tii
(an treo) ngay 13/2/1933, nhirng cao trach mdi
day chdng lai dng ta qua rd rang d l dng ta bj
bit trd lai, chim dirt su nghigp each mang cua
57
Cong bd Gidi thieu tai li?u luu t m Sd 12/2011
dng ta, dng ta b i l l d i i u dd ndn tir nay trd di phai I n minh, c h i m dirt cac hogt ddng pha hogi ma dng ta t i l n hanh mOt each an toan tir 1931.
Tai li^u 7: Ban ghi chu v4 nhu'ng hojpt dpng pha hogi d" Nam Ky (tir 01/4 d i n 31/5/1935) Tai li^u cua Canh sat Ddng Du'O'ng - Nam Ky Ban 1*
(...)
Cudi thang 3/1935, cac co quan Canh sat dac biet da hoan t i t vide suu t i m tai lidu v l nhung td chiic COng san d Nam Ky ma cac co quan nay dS bilt, trong nhirng ndt Idn, each d i i u hanh, tir Dang uy Lidn dja phuong Nam Dong Duang den nhirng nhdm co sd. Cac co quan nay cdn ehua bilt ly Ijch cua mOt s6 ngudi e l m d i u , nhung hp theo ddi sat sao hogt dong cua Nguyin Van Di^c (Di,rt) ti^
Sevan (hpc d Nga v l ) va T r i n Van Vi ti/ Ut (tii dugc tha), ca hai la uy vidn cua Uy ban Lidn khu, nhiing phu ta gidi giang cua T r i n Van Giau. NhCrng di chuyen cua T r i n Van Giau v i n cdn bj bao phu trong man bi mat va dugc cac dang vien ban tan mdi ngudi mOt khac.
(...)
Nhung vao ngay 02/4, T r i n Van Giau dugc bao la dang d Sai Gdn khi dng ta quan tam tdi viec tiep nhan mdt may rd-ne-d hi^u Gestetner do mdt lien lac vien ngudi Tau tren tau Felix Roussel mang tir Marseille sang Sai Gdn. Vigc xae nhan su cd mat cua lanh tg d Nam Ky dugc Sd Mat tham Nam Ky h i t sire chu y, vi trong mOt thdi gian dai co quan nay khdng biet chic noi cu tru cua T r i n Van Giau, nhilu nhan vien xae nhan dng ta da rdi Nam Ky sang Nga hay Trung Hoa rdi, nhCrng nhan vi§n khac thi khing djnh dng ta cdn I n trdn tgi ngogi d Sai Gdn - Chg Ldn. Thilu s6 dang vien trung thanh bilt cac vi$c lam cua dng ta nhung giir kin cac di chuyin ciia dng ta.
(...)
vao ngay 01/4, So M$t tham Nam Ky da bilt, cd le la dung, r i n g :
1. Ban C h i p hanh Trung uong Dang COng san Ddng Duong da dugc cCr.
2. Dang uy lidn dja phuong Nam Ddng Duong bj giai t h i .
3. Xir uy Nam Ky dugc tai l^p va Dang bO m i l n Ddng Nam Ky dugc dat tryc t i l p dudi quyln cua Xir uy.
4. Dang bO m i l n TSy Nam Ky dugc dat dudi s u kiem soat cua Ban Can s y XLP uy, cac
uy vidn Ban can sy se do X u uy Nam Ky tryc t i l p chf djnh.
5. HOi nghj Xir bO Nam Ky se hpp tgi Sai Gdn trong thdi gian tii" ngay 5 den ngay 15/4 d l ciir ra Xir uy Nam Ky.
(...)
Vdi sy tai lap Ban C h i p hanh Trung uong va cac t l chirc d p xir, bO may cua Dang COng san DOng Duong dugc thiet l i p trd Igi.
Sau hai nam lam vide khdng ngung nghi trong b( mat, T r i n Van Giau g i n dgt dugc muc dich va cd t h i hy vpng, vdi mOt dang dugc t l chirc mOt each c h i c c h i n , phat dOng mOt dgt t i n cdng mdi chdng Igi chinh q u y l n cua chung ta d Ddng Duong va tai dien nhirng cupc biln logn cug nhirng nam 1930-1931.
C i n phgi cd dan ap (...)
Cudi ciing, sau mOt thdi gian dai theo doi, cac nhan vidn mat tham da t i l n hanh b i t lanh tg T r i n Van Giau vao luc rgng sang ngay 19/4.
(...)
Trong buoi sang 19/4 va sau khi T r i n Van Giau bj bat, mOt vai ddng dang cua ten philn logn nay cung bj b i t trong can nha diing lam cho I n nau cua dng ta, trong dd cd mpt phg ntr ten Le Thj Xuan dang giir sd t i l n 3000 francs cua T r i n van Giau; sd t i l n nay n i m trong sd t i l n 5000 francs ma Dang COng san Phap trg d p cho Dang bO Nam Ky va -dugc nhan vien lien Igc Chow Ah Lien lam tren tau Felix Roussel trao cho T r i n Van Giau d Hong Kong vao khoang ngay 28/12/1934.
(...)
Trua ngay 21/4, Nguyen Van Dye [Dyt]
thira nhgn T r i n Van Giau va chinh dng tg da dugc b i u lam Uy vien Ban C h i p hanh Trung uong Dang COng san DOng Duong (...). Ong ta cho bilt T r i n Van Giau da hai l i n sang Hong Kong vao thang 12/1934 va thang 2/1935 d l tham d y vao vl$c c h u i n bj cho Dgi hOi toan qudc cua Dang COng san Ddng Duong (...)
* Giam doc Trung tam Luru trir quoc gia IV
*' Giam doc Trung tam Luu trir quoc gia II
"* Giang vien Trirdng Dai hoc Sir pham thanh pho Ho Chi Minh.
7. Ho sd 1IA45/312(1), Phdng Phu Thong dde Nam
Ky8 Hd sa IIA45/312(1), Phdng Phu Thdng dde Nam Ky