TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
KHOA VĂN HÓA DÂN TỘC THIỂU SỐTRI THỨC DÂN GIAN CỦA NGƯỜI TÀY VỀ VIỆC CHĂM SÓC SỨC KHOẺ BÀ MẸ VÀ TRẺ EM TẠI HUYỆN
HÀ QUẢNG TỈNH CAO BẰNG
Khóa luận tốt nghiệp cử nhân văn hóa
Ngành: Văn hóa dân tộc thiểu số
Sinh viên thực hiện: NGUYỄN MINH THU Giảng viêng hướng dẫn: TS. HOÀNG NAM
HÀ NỘI - 2010
Lêi c¶m ¬n
§Ó thùc hiÖn vµ hoµn thµnh bµi viÕt cña m×nh, ngoµi sù nç lùc cña b¶n th©n, em ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa VHDT. Nh©n ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n quý thÇy c«.
§Æc biÖt em xin tr©n träng c¶m ¬n thÇy, GS. Hoµng Nam ®· trùc tiÕp h−íng dÉn chu ®¸o vµ chØ b¶o tËn t×nh ®Ó em hoµn thµnh tèt ®Ò tµi nghiªn cøu nµy.
Em còng xin c¶m ¬n UBND huyÖn Hµ Qu¶ng ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó cung cÊp tµi liÖu cho em vµ em còng xin c¶m ¬n c¸c b¸, c¸c mÐ, c¸c c« trªn ®Þa bµn ®· gióp em trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t thùc tÕ vµ cung cÊp nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u ®Ó em hoµn thµnh tèt bµi viÕt nµy.
Bµi khãa luËn lµ kÕt qu¶ cña sù vËn dông kiÕn thøc cña 4 n¨m häc, dï
®· cè g¾ng nh−ng do tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ nªn trong bµi viÕt cßn nhiÒu thiÕu sãt. Mong quý thÇy c« gãp ý ®Ó bµi viÕt cña em ®−îc hoµn thiÖn h¬n.
Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2010 NguyÔn Minh Thu
Lêi cam ®oan
Hä vµ tªn: NguyÔn Minh Thu Líp : VHDT 12 A
Khoa: V¨n hãa d©n téc thiÓu sè Tr−êng §¹i häc V¨n hãa Hµ Néi
T«i xin cam ®oan khãa luËn tèt nghiÖp cö nh©n v¨n hãa chuyªn ngµnh khoa v¨n hãa d©n téc lµ bµi viÕt cña t«i. TÊt c¶ nh÷ng th«ng tin vµ sè liÖu trong bµi ®Òu ®óng sù thËt.
Sinh viªn NguyÔn Minh Thu
Môc lôc
Lêi c¶m ¬n... 1
Lêi më ®Çu... 7
1 Lý do chän ®Ò tµi... 7
2 Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi... 9
3 NhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi... 10
4 LÞch sö nghiªn cøu ... 10
5 §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi... 10
6 §ãng gãp khoa häc cña ®Ò tµi... 11
7 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu... 12
8 Bè côc cña ®Ò tµi... 12
Ch−¬ng 1:Kh¸i qu¸t m«i tr−êng sinh th¸i , ®iÒu kiÖn tù nhiªn vμ con ng−êi ë huyÖn Hμ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng. 13 1.1 M«i tr−êng sinh th¸i... 13
1.1.1 VÞ trÝ ®Þa lý... 14
1.1.2 §Þa h×nh... ... 13
1.1.3 Tµi nguyªn thiªn nhiªn... 14
1.2 §Æc ®iÓm kinh tÕ- x·héi... 17
1.2.1 D©n c−... 17
1.2.2 Kinh tÕ... 18
1.2.3 X· héi...... 19
1.3 Phong tôc, tËp qu¸n.... 21
1.3.1 ¡n uèng... 21
1.3.2 VÒ mÆc... 22
1.3.3 VÒ nhµ ë... 22
1.3.4 TÝn ng−ìng, t«n gi¸o... 23
1.3.5 LÔ héi... 24
1.3.6 Tôc lÖ c−íi xin... 26
1.3.7 Tôc lµm ma, chay... 27
1.3.8 TËp qu¸n sinh ®Î vµ nu«i d¹y con c¸i... 28
Ch−¬ng 2: tri thøc d©n gian cña ng−êi tμy vÒ ch¨m sãc søc kháe bμ mÑ vμ trÎ em ë huyÖn Hμ qu¶ng, tØnh Cao b»ng 28 2.1 Quan niÖm ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em cña ng−êi Tµy huyÖn Hµ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng. ... 28 2.1.1 Quan niÖm vÒ ch¨m sãc ¨n uèng hµng ngµy cho bµ mÑ vµ trÎ em 31 2.1.2 Quan niÖm vÒ bÖnh ë bµ mÑ vµ trÎ em... 32
* Quan niÖm d©n gian... 32
* Nguyªn nh©n g©y bÖnh... 32
2.2 Tri thøc d©n gian vÒ ch¨m sãc bµ mÑ... 34
2.2.1 Ch¨m sãc bµ mÑ khi mang thai... 35
* Mét sè bµi thuèc ch÷a bÖnh cho bµ mÑ khi mang thai. ... 37
* Nh÷ng kiªng kÞ ®èi víi ng−êi phô n÷ mang thai... 38
2.2.2 Ch¨m sãc bµ mÑ khi sinh... 39
* ChuÈn bÞ cho ngµy sinh... 39
* Khi ng−êi thai phô sinh... 39
2.2.3 Ch¨m sãc s¶n phô khi sinh xong, trong thêi gian ë c÷ vµ cho con bó 41
* Mét sè mãn ¨n, ®å uèng dµnh cho phô n÷ sau khi sinh... 43
* Mét sè bµi thuèc ch÷a nh÷ng bÖnh cho phô n÷ sau khi sinh vµ ®ang cho bó... 44 * Nh÷ng kiªng kÞ ®èi víi phô n÷ sau khi sinh ... 45
2.3 Tri thøc ch¨m sãc cho trÎ em... 43
2.3,1 Khi ®øa bÐ võa chµo ®êi... 47
2.3.2 §øa bÐ trong th¸ng ®Çu... 47
2.3.3 Khi ®Çy th¸ng... 49
2.3.4 Sau lÔ ®Çy th¸ng cho ®Õn 3 tuæi... 52
2.3.5 Tõ 3 tuæi ®Õn 10 tuæi 55 2.3.6 Tõ 10 ®Õn 16 tuæi 56 2.3.7 Nh÷ng mãn ¨n vµ nh÷ng bµi thuèc dµnh cho trÎ nhá 57 * Mét sè mãn ¨n dµnh cho trÎ... 57
*Mét sã bµi thuèc ch÷a bÖnh cho trÎ... 58
2.3.8 Nh÷ng kiªng kÞ ®èi víi trÎ nhá... 62
CH¦¥NG 3. b¶o tån vμ ph¸t huy nÒn tri thøc d©n gian vÒ ch¨m sãc søc kháe bμ mÑ vμ trÎ em cña ng−êi Tμy huyÖn hμ qu¶ng, tØnh cao b»ng. 60 3.1 Quan niÖm vÒ ch¨m sãc bµ mÑ vµ trÎ em hiÖn nay... 64
3.2 C«ng t¸c ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em hiÖn nay... 65
3.2 BiÕn ®æi trong viÖc ch¨m sãc bµ mÑ vµ trÎ em hiÖn nay... 69
* Nh÷ng biÕn ®æi trong ch¨m sãc bµ mÑ vµ trÎ em ... 69
* Nguyªn nh©n cña nh÷ng biÕn ®æi... 72
3.3 Mèi quan hÖ gi−a ch¨m sãc bµ mÑ vµ trÎ em x−a vµ nay... 75
3.4 Mét sè kiÕn nghÞ ®Ó b¶o tån vµ ph¸t huy nÒn tri thøc d©n gian vÒ viÖc ch¨m sãc bµ mÑ vµ trÎ em... 79 Kªt luËn... 83
- Danh s¸ch tªn c©y thuèc... 86
- Danh s¸ch ng−êi cung c¸p th«ng tin ... 88
- Tµi liÖu tham kh¶o... 89
- Phô lôc... 90
Lêi më ®Çu
1. LÝ do chän ®Ò tµi.
Trong cuèn “B−íc ®Çu t×m hiÓu v¨n hãa téc ng−êi, v¨n ho¸ ViÖt Nam”, NXB. V¨n hãa d©n téc, Hµ Néi. 1988,.... GS Hoµng Nam cã viÕt: “Tr−íc khi cã nh÷ng ng−êi lµm v¨n ch−¬ng chuyªn nghiÖp, v¨n häc nghÖ thuËt d©n gian vµ céng ®ång d©n c− chÝnh lµ ng−êi chuyªn chë kho tri thøc nµy tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c...Tr¶i qua hµng ngµn n¨m lao ®éng, nhiÒu ng−êi d©n tù tæng kÕt tõ thùc tiÔn, rót ra nh÷ng tri thøc quan träng trªn nhiÒu mÆt cña cuéc sèng
… Vµ trªn con ®−êng tiÕp cËn ch©n lý, tri thøc khoa häc ®ãng vai trß chñ ®¹o, song tri thøc d©n gian còng xøng ®¸ng cã vÞ trÝ cña m×nh. Tr©n träng tri thøc d©n gian lµ tr©n träng mét ch©n lý kh¸ch quan”[5,tr25,tr28].Tri thøc d©n gian lµ mét trong c¸c thµnh tè v¨n hãa téc ng−êi. V× vËy mµ nghiªn cøu v¨n hãa téc ng−êi kh«ng thÓ kh«ng t×m hiÓu kho tµng ti thøc d©n gian.Trong kho tµng tri thøc d©n gian phong phó vµ ®a d¹ng cña d©n téc cã sù ®ãng gãp cña nÒn tri thøc d©n gian vÒ ch¨m sãc søc kháe cho bµ mÑ vµ trÎ em cña d©n téc Tµy ë huyÖn Hµ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng.
Shakespeare cã c©u:
“ H¹t gièng tèt sÏ sinh ra h¹t gièng tèt.
Nhan s¾c mü miÒu sÏ t¹o ra mü miÒu Sù sinh s¶n tuy r»ng do t¹o hãa,
Nh−ng thùc hiÖn nã lµ do nhiÖm vô cña con ng−êi.”
Qua bao th¨ng trÇm, biÕn ®æi, x· héi lßai ng−êi vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, lÞch sö loµi ng−êi vÉn tiÕp nèi. §ã lµ nhê sù sinh s¶n kh«ng ngõng cña con ng−êi.
Tõ buæi sím b×nh minh cña x· héi, viÖc b¶o vÖ nßi gièng vÉn lu«n lµ mèi quan t©m träng ®¹i cña c¸c thÕ hÖ. Kh«ng sinh ®−îc con ®Ó nèi dâi t«ng
®−êng ®· bÞ xem nh− lµ mét c¸i téi. Suy nghÜ nµy ngay nay ®· cã phÇn thay
®æi, nh−ng thiÕu mét ®óa con sÏ mÊt ®i mét chÊt keo g¾n kÕt h¹nh phóc gia
®×nh. Mµ ng−êi cã “ thiªn chøc” sinh ra chÊt g¨n kÕ ®ã chÝnh lµ ng−êi phô n÷.
ChÝnh v× vËy, mµ bµ mÑ vµ trÎ em lµ nh÷ng ng−êi ®−îc céng ®ång x· héi nãi chung vµ ®ång bµo d©n téc Tµy ë huyÖn Hµ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng nãi riªng lu«n quan t©m vµ ch¨m sãc ®Æc biÖt.
Cao B»ng lµ mét tØnh vïng cao biªn giíi, n»m ë phÝa §«ng B¾c cña Tæ Quèc. Tõ hµng ngh×n n¨m tr−íc Cao B»ng ®· trë thµnh ®Þa bµn c− tró cña nhiÒu d©n téc anh em nh− Tµy, Nïng, Dao, S¸n ChØ, Kinh, Hoa… Trong sù giao thoa, hoµ quyÖn ®Ó t¹o nªn nÐt chung mang ®Æc tr−ng riªng cña vïng ®Êt Cao B»ng th× mçi mét d©n téc ®Òu cã phong tôc, tËp qu¸n kh¸c nhau vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ riªng cña d©n téc m×nh. Trong ®ã d©n téc Tµy lµ mét d©n téc cã bÒ dÇy lÞch sö d©n téc vµ v¨n ho¸ d©n gian phong phó. §iÒu nµy, ®· t¹o nªn nh÷ng nÐt riªng ®Æc s¾c trong tri thøc d©n gian ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em cña ®ång bµo d©n téc Tµy
Tõ rÊt l©u, ®ång bµo Tµy nhÊt lµ nh÷ng ng−êi phô n÷ lín tuæi n¬i ®©y ®·
cã nh÷ng c¸ch thøc riªng, nh÷ng bµi thuèc ®−îc chÕ biÕn tõ nguyªn liÖu thiªn nhiªn ®Ó ch¨m sãc cho bµ mÑ vµ trÎ em. Tuy nhiªn, hiÖn nay ®ång bµo ch−a chó ý ®óng møc viÖc truyÒn nghÒ cho c¸c thÕ hÖ sau. NhiÒu khi c¸c cô ra ®i mang theo nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u mµ kh«ng kÞp truyÒn l¹i. §ång thêi líp trÎ còng kh«ng cã ý thøc häc hái nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u cña cña cha
«ng ®Ó l¹i. §iÒu nµy dÉn ®Õn sù thÊt truyÒn nh÷ng tri thøc d©n gian trong viÖc ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em mµ kh«ng ph¶i d©n téc nµo còng cã.
Ngµy nay, trong bèi c¶nh x· héi hiÖn ®¹i, khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn
®ang lµ ®éng lùc quan träng trong sù nghiÖp t¨ng tr−ëng kinh tÕ , æn ®Þnh trËt tù x· héi, gi÷ g×n m«i tr−êng, b¶o tån v¨n hãa....Tuy nhiªn, ®Æt vµo trong hoµn c¶nh kinh tÕ x· héi cña mét huyÖn ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña ph¸t triÓn, l¹i cã nhiÒu d©n téc thiÓu s« cïng sinh sèng, ®êi sèng cßn v« vµn khã kh¨n th× tri thøc d©n gian nãi chung vµ tri thøc vÒ ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em vÉn gi÷ vai trß quan träng trong ®êi sèng hiÖn nay.
§¶ng vµ Nhµ n−íc ta ®· cã nh÷ng chñ tr−¬ng, tæ chøc vµ kinh phÝ ®Ó lµm c«ng viÖc b¶o tån nÒn v¨n ho¸ d©n téc ViÖt Nam nh− v¨n häc d©n gian,
®Òn chïa, di tÝch lÞch sö, di tÝch c¸ch m¹ng nh−ng l¹i ch−a quan t©m ®Çy ®ñ vµ cã kÕ ho¹ch ®Ó b¶o tån vµ kÕ thõa nÒn tri thøc d©n gian cña c¸c d©n téc vÒ ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em ®· cã tõ hµng ngµn n¨m nay. NÕu cã nghiªn cøu ®i n÷a còng chØ chó ý ®ªn mÆt y häc mµ ch−a cã nh÷ng nghiªn cøu s©u s¾c vÒ nh÷ng nÐt riªng vèn cã cña v¨n hãa c¸c d©n téc.
V× vËy ng−êi viÕt ®· chän ®Ò tµi: “Tri thøc d©n gian cña ng−êi Tµy vÒ viÖc ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em t¹i huyÖn Hµ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng”
víi mong muèn t×m thªm nh÷ng nÐt ®Ñp truyÒn thèng trong v¨n ho¸ d©n gian cña d©n téc Tµy, t×m hiÓu vÒ nh÷ng thñ tôc, nghi lÔ, kiªng kþ, vµ nhÊt lµ nh÷ng bµi thuèc d©n gian liªn quan ®Õn sinh ®Î cña ng−êi Tµy n¬i ®©y ®ång thêi t×m c¸ch ph¸t triÓn nã ®Ó phôc vô cho ®êi sèng hiÖn nay..
2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi
§Ò tµi nghiªn cøu: “Tri thøc d©n gian cña ng−êi Tµy vÒ viÖc ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em t¹i huyÖn Hµ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng” víi môc ®Ých:
Kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng tèt ®Ñp vµ quý b¸u cña ®ång bµo Tµy n¬i ®©y trong viÖc b¶o vÖ vµ duy tr× nßi gièng.
Sau ®ã ph©n tÝch viÖc ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em trong giai
®o¹n hiÖn nay ®Ó cã thÓ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp víi phong tôc tËp qu¸n cña d©n téc còng nh− ë ®Þa ph−¬ng.
3. NhiÖm vô cña ®Ò tµi
§Ó thùc hiÖn môc tiªu trªn, ®Ò tµi cÇn gi¶i quyÕt mét sè nhiÖm vô cô thÓ sau:
§i t×m hiÓu nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t m«i trõ¬ng sinh th¸i và con người ở huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng
§i ®iÒn d· t×m hiểu, thu thËp t− liÖu về tri thức d©n gian về chăm sãc sức khỏe bà mẹ và trẻ em xưa và nay của người Tày ở huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng
Nghiªn cøu ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thực trạng việc chăm sãc sức khỏe bà mẹ hiện nay. Đưa ra những gi¶i ph¸p ®Ó baá tån vµ ph¸t huy nh÷ng gÝa trÞ truyÒn thèng tèt ®Ñp.
4. LÞch sö nghiªn cøu
HiÖn nay, trªn ®Þa bµn huyÖn viÖc t×m hiÓu vÒ tri thøc d©n gian ch¨m sãc bµ mÑ vµ trÎ em còng ®−îc chó ý. Tuy nhiªn, chñ yÕu vÉn chó ý ®Õn mÆt y häc nhiÒu h¬n lµ nh÷ng phong tôc tËp qu¸n, nghi lÔ kiªng kÞ vµ nh÷ng bµi thuèc d©n gian liªn quan ®Ðn mÆt sinh ®Î. H¬n n÷a, còng ch−a cã bµi viÕt nghiªn cøu cô thÓ ®Õn tri thøc d©n gian ®Õn viÖc ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em ở huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng.
5. Đối tượng nghiªn cứu và phạm vi nghiªn cứu.
*Đối tượng nghiªn cứu: Tri thức d©n gian về chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em ( phụ sản và trẻ sơ sinh cho ®Õn 12 tuæi) của người Tày ở huyện Hà Quảng tỉnh Cao B»ng . Theo như TS.Hà Đ×nh Thành, trong cuốn: “Những t¸c động của c¸c yếu tố văn hãa- x· hội trong quản lý Nhà nước đối với tài nguyªn, m«i trường trong qu¸ tr×nh c«ng nghiệp hãa, hiện đại hãa.”, NXB lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi. 2006, tr 203 TS. Hoàng Hữu B×nh(chñ biªn) cã viÕt: “ tri thức chăm sãc bảo vệ sức khỏe cho con người và vật nu«i được hiện diện ở kinh nghiệm phßng, chữa bệnh cho c¶ cộng đồng và vật nu«i, kinh nghiệm chọn lựa chế biến và bảo quản đồ ăn thức uống, thu ho¹ch và quản lý c©y dược liệu trong thiªn nhiªn,…”[8,tr203]. V× vậy, khi nghiªn cứu về tri thức d©n gian về chăm sức khỏe bà mẹ và trẻ em , người viết đ· cã hướng tiếp cận với đối tượng nghiªn cứu. Do khả năng chuyªn m«n và nhận thức cßn hạn chế nªn người viết míi b−íc ®Çu nghiªn cứu những đối tượng sau:
- Đối tượng nghiªn cứu:
+ đồ ăn, thức uống cho bà mẹ trẻ em,
+ những lễ nghi, kiªng kị liªn quan đÕn sinh đẻ nhằm bảo vệ sức khỏe cho bà mẹ và trẻ em,
+ kinh nghiệm phßng và chữa bệnh d©n gian b»ng nh÷ng bµi thuèc cã nguyªn liÖu tõ thiªn nhiªn.
- Đối tượng con người: những phụ nữ khi mang thai và sau khi sinh trong th¸ng đầu, trẻ em sơ sinh cho đến 16 tuổi ( §èi víi ng−êi Tµy, th× khi
®−îc 16 tuæi lµ ®· b−íc sang tuæi tr−ëng thµnh)
*Phạm vi nghiªn cứu:
Tri thức d©n gian về chăm sãc sức khỏe bà mẹ và trẻ em của người Tày ở huyện Hà Quảng tỉnh Cao Bằng hiện nay. Tập trung vào những x· của huyện cã đ«ng người Tày sinh sống gồm: TT Xu©n Hßa, x· Phï Ngọc, x· Đào Ngạn, x· Sãc Hµ, x· Nà S¸c
6. Đãng gãp khoa học của đề tài.
- Gãp phÇn vµo c«ng cuéc s−u tÇm ®Ó b¶o tån vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp cña tri thøc d©n téc Tµy nãi riªng vµ tri thøc d©n gian n−íc nhµ nãi chung.
- Gãp thªm nguồn tài liệu tham khảo tri thøc d©n gian cña ng−êi Tµy,
®ång thêi gióp cho b¹n ®äc hiÓu thªm vÒ v¨n hãa cña ®ång bµo Tµy huyÖn Hµ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng.
7. Phương ph¸p nghiªn cứu
- Phương ph¸p luận: Đề tài thực hiện trªn cở sở lập trường của chủ nghĩa duy vật lịch sử, duy vật biện chứng và tư tưởng Hồ ChÝ Minh
- Phương ph¸p thu thập tài liệu: người viết đ· thu thập tài liệu cã liªn quan từ s¸ch b¸o. Sau đã tiến hành điền d· d©n tộc học, điều tra thực tế tại địa phương, tiến hành phỏng vấn nh÷ng ng−êi mÑ, ng−êi bµ, ng−êi lµm thuèc để thu thập tư liệu
- Phương ph¸p xử lý tài liệu: người viết đ· ph©n loại, ph©n tÝch, m« tả, đ¸nh gÝa tổng hợp.
8. Bố cục đề tài
Ngoài phần mở đầu và lời kết bài nghiªn cứu gồm 3 chương:
Chương 1: Kh¸i qu¸t m«i trường sinh th¸i và ®iÒu kiÖn kinh tÕ -x· héi, con người ở huyện Hà Quảng, Cao Bằng.(15 trang)
Chương 2: Tri thức d©n gian về chăm sãc sức khỏe bà mẹ và trẻ em của d©n tộc Tày tại huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng.(32 trang)
Chương 3: Bảo tồn và ph¸t huy nền tri thức d©n gian về chăm sãc bà mẹ và trẻ em của d©n tộc Tày tại huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng.( 17 trang)
Tμi liÖu tham kh¶o
1. C«ng ty cæ phÇn th«ng tin kinh tÕ ®èi ngo¹i). “Cao B»ng thÕ vµ lùc míi trong thÕ kØ XXI”. NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 2007.
2. David Werner). “Ch¨m sãc søc khoÎ. N¬i kh«ng cã thÇy thuèc. Where there is no doctor”. Trung t©m nh©n lùc y tÕ. Bé y tÕ. 1900.
3. D−¬ng V¨n CÇu. “Nh÷ng bµi thuèc nam d©n gian ®¬n gi¶n, dÔ t×m,khái bÖnh”.
NXB V¨n ho¸ d©n téc, Hµ Néi. 2001.
4. DS. Lª §×nh BÝch .“Nh÷ng bµi thuèc hay d©n téc d©n gian”. NXB V¨n ho¸ d©n téc, Hµ Néi. 2002 .
5. Hoµng Nam. “B−íc ®Çu t×m hiÓu v¨n hãa téc ng−êi v¨n hãa ViÖt Nam”. NXB. V¨n hãa d©n téc, Hµ Néi. 1998
6. NXB. ChÝnh trÞ quèc gia. “ C¸c d©n téc thiÓu sè ViÖt Nam thÕ kû XX”. NXB. ChÝnh trÞ quèc gia. 2001
7. PGS.TS. Hoµng Nam. “V¨n hãa c¸c d©n téc vïng §«ng B¾c ViÖt Nam”( Gi¸o tr×nh
®¹i häc). Tr−êng §¹i häc v¨n hãa Hµ Néi. 2004
8. TS. Hoµng H÷u B×nh( chñ biªn). “Nh÷ng t¸c ®éng cña yÕu tè v¨n hãa- x· héi trong qu¶n lý Nhµ N−íc ®èi víi tµi nguyªn, m«i tr−êng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa”.NXB. Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi .2006
9. TS. Ma Ngäc Dung. “V¨n hãa Èm thùc cña ng−êi Tµy ë ViÖt Nam”. NXB. Khoa häc x· h«i, Hµ Néi. 2007.
10. TriÒu ¢n (chñ biªn). “ Then Tµy nh÷ng khóc h¸t”. NXB. V¨n hãa d©n téc, Hµ Néi.2000
11. UBND huyÖn Hµ Qu¶ng T10/1998. “B¸o c¸o quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai huyÖn Hµ Qu¶ng , Cao B»ng” (thêi kú 1998 – 2010).
12. ViÖn D©n téc häc. “Gãp phÇn nghiªn cøu b¶n lÜnh b¶n s¾c c¸c d©n téc ViÖt Nam”.
NXB. Khoa häc x· héi, Hµ Néi. 1980..
