NHÂN V T TR TÌNH VÀ TI NG KHÓC N C TRONG TÌNH KHÚC C A CAO BÁ NH
ào Th Thu Th
Khoa Ng v n KHXH Email: [email protected] Ngày nh n bài: 13/2/2020
Ngày PB ánh giá: 27/3/2020 Ngày duy t ng: 06/4/2020
TÓMT T T tnh khúc là tác ph m dài nh t, hay và c áo trong th lo i ng m khúc. Cao Bá Nh vi tT tnh khúc v i hai m c ích, tr c là xin nhà vua n xá, sau thanh minh v i ng i i, mong gi g n thanh danh cho nhà h Cao. Tác gi ghi l i ch n th c t m tr ng bi k ch và lòng thi t tha c s ng c a m t con ng i vào nh ng hoàn c nh éo le áng th ng nh t m t ng i b ng d ng v ng m t n i oan tày tr i. ó là ti ng khóc bi th ng y n c c a nh n v t tr t nh trong v n h c trung i Vi t Nam. Trong n i au n t i h n c ng c c ó có t nh c m gia nh, t nh qu h ng da di t - nh ng tnh c m có ngh a s u xa v i m i ki p ng i, n n t nh c m ch n th c y có s c khái quát l n. Qua nh ng t m s bi thi t trong tác ph m, ng i c th y khao khát s ng và mong c x án c ng b ng
n cháy lòng c a m t ng i d n l ng thi n. V v y, tác ph m có ngh a nh n v n s u s c.
T khóa Cao Bá Nh ; “T t nh khúc”; ng m khúc; nh n v t tr t nh.
ROMANTIC CHARACTERS AND TRAGIC CRYING WITH HIDDEN MEMORIES IN TU TINH KHUC BY CAO BA NHA
ABSTRACT TuTnh Khuc is the longest, the most interesting and the unique type of Ngam Khuc.
Cao Ba Nha wroteTutnh khuc for two purposes. The rst purpose was to plead for an amnesty from the King, and the second purpose was to explain the situation to people to maintain Cao family s reputation. The author recorded the tragedy of a person in a miserable injustice, who desperately desired to live. That was the tragic crying with hidden memories of a romantic character in Vietnamese Medieval literature. Within this exteme grief was the deep love for the family and for the country, which was timeless and spaceless. A strong desire to live and to crave for justice of an honest person was found in such stories. Therefore, Tu tinh khuc has great humanistic values, which last forever.
Ke words Cao Ba Nha, “T t nh khúc”, ngam khuc, lyrical character
1. T V N
T tnh khúc là tác ph m dài nh t, hay và c áo trong th lo i ng m khúc. Cao Bá Nh sáng tác v i m c ích minh oan v i vua, tri u nh, v i c ng i i. Khúc ng m k l i hành ng ng i chú c a tác gi là Cao Bá Quát n i d y ch ng tri u nh. Cu c kh i ngh a kh ng thành, Cao
Bá Quát b gi t và b k t án tru di tam t c.
Cao Bá t - anh trai Cao Bá Quát và là cha nhà th , b b t a v kinh x . Tr n ng i, ng t v n. Cao Bá Nh , con Cao Bá t, cháu g i Cao Bá Quát b ng chú ru t i tr n, mai danh n tích, mong
“gi g n chút d y r h Cao”. c tám n m, b ng có k t giác. Cao Bá Nh b
b t và b gi i t nhà lao này sang nhà lao khác, ch u bao y o phong tr n. Trong ng c nhà th vi t Tr n tnh v n b ng ch Hán và T tnh khúc theo th song th t l c bát góp ph n minh oan cho dòng h . C hai tác ph m u do s b c xúc c a hoàn c nh mà ra i. Chúng là
“hai b n t oan h t s c th ng thi t” 8, p.40 và là “nh ng khúc l m li, th ng thi t nh t trong v n ch ng c i n Vi t Nam, bày t ch n th c hoàn c nh bi th m, t nh c m au th ng c a lòng m nh, d u ng i s t á n u xem t i c ng khó c m lòng c” 4, p.88 . T tnh khúc, b n c nh vi c bày t “n i oan” ti ng lòng, ti ng khóc th ng y n c cho nhà th và dòng h ,còn nói l n t nh c m tha thi t c a ng v i cha m và v con, qu h ng và thi n nhi n hoa c , úng nh nh n nh
“K v l i v n t t nh th khúc này áng k là m t áng v n hay, v t nh thi t tha, l i v n th ng thi t, th t là t h t n i au n c a m t ng i ch ng may g p c nh gia bi n, b n i oan u ng mà v n gi c lòng trung hi u, ngh a thu chung, khi n cho ai n y c n c ng ph i c m th ng cho cái th n th c a tác gi ” 5, p.169 .
C ng li n quan n v x án anh hào h Cao, còn có tác ph m Thu d l hoà ng m - m t khúc ng m bu n th ng c ng ra i trong kho ng th i gian này. Gi ng t m s c a inh Nh t Th n, Cao Bá Nh vi t v n i au n, xót xa b ng “l i l r t th ng thi t, c m ng t n i oan khi n c a m nh” 1, p.651 . Nh n v t tr t nh y c c p n nhi u m t: gi i thi u tài n ng, n i au bu n, ng n ngu n n i kh , truy t m nguy n nh n n i kh , n i th t v ng v ng i i, t nh th ng cha m , v con, t nh y u thi n nhi n hoa c , quy t t m gi l ng t m m nh trong s ch,
hy v ng vào t ng lai... T t nh khúc
“di n t c t m tr ng th t th ng t m c a m t ng i d n l ng thi n b m c vào m t hoàn c nh éo le th m kh c b ng nh ng t nh thi t tha, l i v n th ng thi t”
4, p.91 . Nh ng l i th th ng thi t, nh nhàng có ph n bi lu tái hi n m t con ng i au kh có tài c, s ng có lí có tnh, t nh c m gia nh tha thi t.
2. GI IQUY T V N
2.1. Tà n ng, c c adòngh Cao và n oan t ng khóc u t n n c c anh n v ttr tnh
Nh n v t tr t nh trong khúc ng m t gi i thi u tài c c a m nh “Th cao n tay ng n n t p/ B c linh ài bút r p vào tranh”. ó là i u mà nhi u nam tác gi th i k này t hào nói n, nh Cao Bá Quát, Nguy n C ng Tr “Tr i t cho ta m t cái tài/ Gi t l ng dành tháng ngày ch i”. Th k XVIII - XIX, khi Nho giáo kh ng còn óng vai trò quan tr ng nh th i i tr c, kh ng khí th i i và t t ng th d n phát tri n cho phép con ng i ngh t i cái t i, n b n th n, kh ng nh b n th n th nam tác gi m i l n ti ng kh ng nh tài n ng b n th n m t cách c ng khai. ng th i Cao Bá Nh c ng khéo léo gi i thi u gia th , dòng h hi n
t, c ti ng trung vua và thanh li m.
- “Ngòi c Thu kh i dòng kinh s , Ph Cao D ng treo ch t n th n.
Dõi i khoa b ng xu t th n
Tr m n m l y ch thanh c n làm bia.”
- “M n phong v n gi trung c n dám sai”.
Nhà th k l i s vi c kh ng hay x y ra, v i m c ích tr n t nh cho vua và m i ng i hi u s v t i c a m nh c ng
nh c a c dòng h “Ch c a tác gi trong o n này kh ng ph i ch gi i thi u gia th m nh mà th i, ng còn mu n báo hi u cho ph th n b ng cách d ng v n t minh oan cho ng i khu t” 4, p. 194 . Cao Bá Quát - chú Cao Bá Nh t tách mnh ra kh i truy n th ng dòng h “M t c y m l nh ra hai t m lòng”, d c lòng
“làm ph n” tri u nh. Cao Bá Quát b k t t i, c dòng h c ng ch u t i l y. T ó, c nh tang th ng p xu ng dòng h Cao:
“Th ng i h o s a ma,
T m lòng b ng tuy t phút hoà tr n ai.”
C n gia bi n x y ra, cha b b t r i t sát, nhà th i tr n M c, Hà T y, làm th y d y h c, c ng v con s ng l n lút qua ngày, làm b n c ng hoa c .
t m c ích minh oan, Cao Bá Nh tách ri ng chú m nh ra kh i dòng h , l n án chú, ng th i h m nh n m c th p nh t “Gi i c lòng khuy n m là vinh”. Tr l i v i cu c kh i ngh a c a Cao Bá Quát. Trong th i Nguy n, khi Gia Long l n ng i, chính tr t ng i n nh, kinh t n ng nghi p c ph c h i và có nh ng phát tri n nh t nh, giúp i s ng nh n d n t m th i y n n và no , ch n ch nh vi c h c, l a ch n ng i tài. Nh ng càng v sau, các vua l i sa vào cu c s ng n ch i xa x , d c ti n c a, s c d n vào vi c x y d ng cung i n l ng t m. Tri u nh kh ng ch m vi c tri u chính, ti u tri t nh n tài, kh ng chú n vi c nhà n ng, thi n tai l t l i li n ti p x y ra. Th m vào ó, quan l i nh ng nhi u, bóc l t d n lành. Nh n d n kh c c l m than, n i oán h n kh ng sao k xi t. C ng ng, nh n d n n i d y kh p n i “Tr n ba tr m cu c n i d y l n nh n ra d i th i Minh M ng, Thi u Tr , T c … n i b t nh t
là các cu c n i d y d i quy n ch huy c a Phan Bá Vành, N ng V n V n, Cao Bá Quát ( B c B và c a L V n Kh i, L m S m ( Nam B ” 13, p.32 . Nh v y, ph i nói n hành ng v d n, hành
ng “anh h ng” c a Cao Bá Quát lúc b y gi v i kh u hi u “B nh D ng, B B n v Nghi u, Thu n/ M c D , Minh i n h u Võ Thang”. Cu c kh i ngh a th t b i, nh ng c h Cao ph i gánh ch u h u qu c a nó. S ng th h sau, nh ng
“m i dao” s c nh n c a chính quy n ch a vào nhà h Cao và bao ng i d n có ng i nhà ph n l i tri u nh làm Cao Bá Nh nh t chí. Nhà th kh ng hi u n i hành ng d ng c m c a chú m nh, kh ng ti c l i ph phán chú. Chính v i u này, nhi u ng i ph phán nhà th h Cao “b c nh c”, “tham sinh u t ” 9, p.27 làm gi m giá tr khúc ng m. Nh ng ph phán ó kh ng sai nh ng có ph n n ng n v i nhà th . V c làm tròn ch hi u, và thanh minh v i ng i i, tác gi h m nh quá áng, kh ng còn gi c chí khí c a cha ng nh tr c. M t s nhà nghi n c u cho r ng t t ng c a Cao Bá Nh i di n cho t ng l p nho s lúc b y gi “Cao Bá Nh i tr n v n con ng thoái hoá c a m nh tr n giai o n b ng ho i c a
ng c p nho s” 9, p.27 .
Nh n v t tr t nh hi n l n trong c nh tr n tránh v i bao gian tru n, cay ng và n i ni m s u mu n ch ng ch t, lo l ng v gia c nh kh ng lúc nào ngu i:
“G p gh nh t ng b c gian nan, M t v ng khách a mu n vàn th ng t m.”
Ngày m, nhà th mong ngóng tin n xá c a nhà vua, nh ng v n b t v m tín.
Ch u nh h ng t t ng Kh ng M nh
“ ng oán tr i, ch trách ng i, s ng gi n
d i thi n m nh” (b t v u thi n, b t oán nh n, c d s m nh , nhà th nh n nh n ch u au kh , c gi l ng t m trong s ch và tin t ng t ng lai, ch ng t con ng i an ph n th th ng. V y mà
“H ng th sao ch a th u n i c u tr ng”, tác gi v nt an i m nh c c ng ch i.
ng mong gi i t c n i oan c c a mnh v i m i ng i. y chính là ti ng khóc u ti n y n c trong khúc t t nh.
Nhà th gi i t v i mong mu n cha và ti n t c ng m c i n i chín su i, và may m n ra, ng l i i thi, t n i l i nghi p nhà. N u kh ng, th c s ng y n vui c ng v con.
2.2. Nh n v ttr tnh t ng khóc n ctrongt vàn ngóng tr ng cnhà vua nxá
Nh ng n i lo l ng tri u nh kh ng bu ng tha cho m nh c a Cao Bá Nh tr thành hi n th c, có k t giác. Nhà th b b t, và b giam, b ày t tr i giam này sang ng c n i khác. Tác gi k v t m s , t nh c nh au kh c a m nh tr n nh ng ch ng ng t ày. Tr c h t, là c nh nhà c a, v con phút ch c tan tác, chia l a:
“Ti u ng th n th c chung quanh, Th nhi l n lóc b n m nh khóc than.
Phút n a kh c mu n vàn th th m, Trong m t m nh b y tám bi t ly.”
Hàng lo t tính t c huy ng trong o n th tái hi n l i gi y phút b t ng
y au xót, h i h ng, th th m c a nhà th và gia nh. ng au n, xót xa cho ph n m nh bao nhi u, càng gh cho s i ph n tr c b y nhi u “Ng a h u thay i nh ch i/ Gi u g m u l i, th c d i trong tay”. Th n th c a ng i sa c l b c y t i nh c “C nh chia l a xé ru t,
n i kh au bu n t i v gia nh, th noa, m i t i nh c c a cu c i t t i th t là th thi t, l m ly và dày vò ng kh ng sao k xi t” 2, p.111 . Nhà th h Cao b gi i h t n i này n n i khác, ch u bao o y t i c c, ng c m th y “m nh nh nh ng oá hoa b v i d p kh ng chút xót th ng gi a ch i b c ác” 1, p.673 .
“Nay phó xu ng ng Thành t m trú, Mai truy n sang B c L ru i xa.
Th n sao nh gánh hàng hoa.
S m qua ch s m, chi u qua ch chi u.”
Quá au kh , tác gi i t m nguy n nh n, lí gi i cho nh ng au kh c a i mnh. ng tr n tr tr c nh ng i u v lí i:
- “Ng m i tr c v n kh ng oan trái, Sao ki p này v ng m i gian tru n.”
- “Sao gia v n bi n i n th , Nào ti n nh n tích lu u?”
Có khi nhà th t cho r ng ki p này mnh ph i ch u long ong, tru n chuy n v m nh còn ch a tr h t nh ng món n t ti n ki p. V n d ng m i lí l , nhà th v n kh ng sao gi i thích n i nguy n nh n n i kh c a m nh. Nguy n nh n chính là do lu t v lí c a tri u nh. Có l , do y là m t b n minh oan n n nhà th kh ng th tr c ti p ch ra i u t nh này. ó chính là n i au làm n n ti ng ti ng khóc y n c vang l n trong khúc t t nh t u n cu i tác ph m. N i au, b t h nh y có c hi u, c th ng c m hay kh ng là b i nh ng ng i “tr m n m sau” ánh giá
“Nh n gian ai k th ng t nh/ Tr m n m c ng lu n ph m b nh v sau”. Ch u nh h ng t t ng Ph t giáo, nhà th có m t chút ni m hy v ng mong manh, v i “ c”
c a ti n nh n l i, ng có th c vua
n xá. Nhà th nh n g i thi n nhi n c y c
“Xin hoa ch a phong quang nh c / Ch nh n còn oàn t có khi”.
Nh n v t tr t nh kh ng ch nói l n n i s u mu n, chua xót, au n và nh c nh n ph i tr i qua, mà còn bày t t nh c m da di t v i qu h ng, cha m , v con. Khi b b t c ng nh lúc s ng M c, lúc nào nhà th c ng nh v cha m v i t nh th ng da di t, xót xa
- “Lòng hi u d ng tr m n m l , L i di danh hai ch còn mang.”
- “Nhà huy n b y nhi u n m l u l c, Th n bèo tr i m t b c m t au.”
Th ng cha m bao nhi u, tác gi xót th ng v con n i qu nhà b y nhi u
“Chút au n khu phòng g i l ; B ng v u chia r m i t . Li u b i chút cành th ,
Bao gi b u díu bao gi b ng mang.”
M i t nh c m y canh cánh b n lòng khi n nhà th “mu n s u ngh n n o”
“T nh ki u t h m mai ng ng, H n quan s n m a n ng r u r u.
Xa tr ng t m t gi t ch u,
G n tr ng ph i g ng m i s u ng m cay.”
Nh ng l i th vang l n y ngh n ngào, bi ai th hi n n i au n n c ng c c c a m t con ng i. Th ng nh m cha, nhà th c g ng “Gi g n di th nh h nh thi n kim” lo vi c t t và gi l i “chút d y r h Cao” dòng h kh ng l m vào c nh tuy t t sau này, và c ng là c h i minh oan. Ti ng khóc n c vang l n y cay ng b i n i oan c t t c ng
B n dòng m ch t m tr ng bi th ng xuy n su t tác ph m, ng i c còn th y t t ng trung qu n c a nhà th . V n là ng i có h c và ch u nh h ng h c thuy t Nho giáo, Cao Bá Nh tr c sau v n bày t lòng trung hi u c a m nh. V hi u là g c c a trung n n nhà th bày t lòng hi u thu n c a m nh v i cha m , dòng h . Nhà th ch u tr m cay ngh n ng b o toàn ch hi u. Tác gi “d g p ph i b c ng tuy t v ng, song kh ng kh ng c ng v n gi l y m t ni m trung chính, hi u thu n”
2, p.112 . Ng i có hi u t s trung. T ó, nhà th bày t lòng trung mong nhà vua th ng cho mà ra l nh n xá. ng th i, Cao Bá Nh kh ng qu n kh ng nh lòng trung vua nh nh t c a m nh:
“C trung quy t gi l i th , h n di th i v cho an.”
“M c d u n i oan c tràn ng p l i th ” 13, p.663 . ng i c v n kh ng th y m t gi ng i u ph n u t nào v i vua T
c và tri u nh - nh ng ng i l n án t n di t h t dòng h Cao. Tác gi h Cao qu có “Oán nhi b t n ”. Ph i ch ng,
t c m c ích minh oan, xin nhà vua n xá, nhà th th y kh ng th c p n v n này, h n n a, càng c n kh ng nh ch trung h n bao gi h t. Chính i m này, có nhi u ki n tranh lu n khác nhau, cho r ng ng y u u i và ó là m t trong s ít nh c i m c a khúc t t nh này.
Theo chúng t i, trong m t b n minh oan, t c m c ích ra, nhà th kh ng th làm khác. Tuy nhi n, c ng có khi, do quá b c tri u nh, m c d c k m nén nh ng nhà th v n bu t l n nh ng l i khinh b v i nh ng ng i i di n chính quy n. Tác gi ph n nào ph n ánh th c tr ng b m t x h i phong ki n. Ch ng h n, ng ph phán chính quy n b o ng c,
chuy n ch “Ng a h u thay i nh ch i/ D u g m u l i th c d i trong tay”. B n sai nha, nh ng ng i thi hành
“c ng lí” tác gi coi nh “b y nh ng”:
“Gà eo óc v a tàn gi c m ng/ Nh ng vo ve s c ng h n kinh”. H nh nh chúng ch ng khác nào l “ u tr u m t ng a”
làm tan nát gia nh Ki u n m x a. Chính chính quy n y y ng thành n n nh n c a nó. Nhà th v a ghét nó, v a khinh b nó, l i v a s nó. “Cao Bá Nh là n n nh n c a nho s trong th i lo n l c… v hai g ng k m: Th nhà mà k th là vua và th vua mà m nh kh ng th nào làm tròn hy v ng c” 6, p.15 . Nh ng m u thu n y khi n nhà th kh ng bi t gi i quy t nh th nào, lòng ham s ng y ng n s nh n nh c cam ch u, ch i s th ng xót c a nhà vua. Trung qu n nh nh t mà b hi u nh m, nh m n m c thành ph n vua Còn au xót nào h n Nhà th b t khóc, khóc m t m nh, au n th m th ng, khóc b ng nh ng nh ng con ch ch a chan m t t m lòng n au, s u mu n, m t t m lòng ch n t nh mu n g i n nhà vua, ng i tr n “tr ng g m”
hi u mà tha cho ng c ng nh xóa i t i l i c a c dòng h Cao. Ti ng khóc n c y bi th ng tr i dài theo t m s c a nh n v t tr t nh.
ng th i, nhà th h Cao l a nh ng l i nh nhàng, m m m ng, ch n th t mi u t quy t t m gi ph m giá “trong ng c tr ng ngà”, cái “ an thành” c a m nh trong nh ng hoàn c nh khó kh n nh t.
Tính cách áng qu ó kh ng d g có c, h n n a, l i trong hoàn c nh mu n vàn kh c c nh Bá Nh ang ph i gánh ch u. Nó v a là k t qu c a m t quá tr nh c rèn úc trong m t gia nh nho gia n n n p, v a bi u hi n lòng trung c a nhà
th , ch ng t con ng i l ng thi n và ki n nh c a ng
- “Trong khi bi n ch ng khác th ng, n i u c ng quá l i càng ki n trinh.”
- “ an t m còn chút g i là,
Gi g n b ng tuy t ng pha b i tr n.”
M c d c g ng ch u ng, nh ng ta v n th y n i chán n n, tuy t v ng c a nhà th tràn vào khúc ng m qua hàng lo t l i than th
- “Ngh th n mà ngán cho th n,
M t th n mang n m y l n ch a th i.”
- “T m t c n i ng m s u nu t h n, Th n th c thay th v n than dài.”
Th m chí, có lúc, quá tuy t v ng, nhà th d ng nh t m u thu n v i m nh.
ng cho r ng ng i i kh ng n n sinh con trai b i chúng g n li n v i tai ho sau này “Ai i xin ch ng m c u m ng h ng”.
Và bu ng xu i, phó m c s ph n. Song ó ch là suy ngh ch t n, bi u hi n t m tr ng m t m i, au th ng, tuy t v ng n c ng c c c a tác gi . Trong nh ng th i kh c ng n ng i ó, b n ph n làm con, ch hi u ánh th c d y trong nhà th ngh l c, c g ng g ng v t qua khó kh n, kh au ch ng ch t làm tròn b n ph n ng i con trai duy nh t còn sót l i c a dòng h
“Bo bo m nh gi l y m nh
B y l u g n gi sao ành li u i.”
M c d n u h t lí l ch ng m nh s v t i c a m nh và dòng h , lòng trung, t nh c m c a m nh v i gia nh, trách nhi m v i dòng h , con ng kh nh c ng cay m nh tr i qua, nh ng nhà th d ng nh kh ng m y hy v ng vào vi c m nh c b tr n n xá, l n nhà th
th t l n nh ng l i th ng thi t bi ai “ m m l ng h i tr i già/ Th n này tr c hay là thanh cao?”, “n i ni m t m s tr ng già th u ch ng?” và mong ng i i hi u cho mnh “Tr m n m c ng lu n ph m b nh v sau”. Có th nói “s bi quan c ng c c ang n ng tr n t m h n tác gi ” 13, p.658. Kh ng th y s sách nói g v k t c c cu c i ng, nh ng, theo Ng T t T , có ng i nói ng b x t , l i có ng i nói ng b phát ph i l n mi n S n La r i m t ó 11, p.129 . Ti ng k u c a ng ch c ch a “th u” n c u tr ng, mà d u có c ng kh ng ch c c tri u nh n xá.
Có l nhà th m t n i r ng thi ng n c c.Ti ng khóc n c v n vang v ng sau nh ng l i th ch a chan n c m t c a nh n v t tr t nh.
3.K TLU N
Qua nh n v t tr t nh T tnh khúc, ta c m nh n c nh ng g ? hi u úng nh n v t tr t nh tr c h t ta ph i xét m c ích chính c a khúc ng m. Nhà th vi t khúc ng m minh oan v i ai?
có nhi u ki n khác nhau, th m chí trái ng c nhau. Có ng i cho r ng nhà th vi t minh oan “v i Tr i, v i t t c nh ng ng i l ng thi n c a i y và i sau, v i t t c nh ng ng i y u th b c ng quy n áp b c” 3, p.180 . b ng lí l “Cao Bá Nh còn bi t nói v i ai n a? Tri u nh là th ngh ch v i gia t c m nh. Quan l i là tay sai c a hoàng tri u ác nghi t y. Nh ng t ng khi u oan v i Tr i, v i nh n d n, ng l p i l p l i trong su t tác ph m. i khi, ng c ng nh c n nhà vua, song ch ng qua nhà vua là t ng ph . ng ch nh c n cho h p phép x th trong x h i phong ki n mà th i” 3, p.180 . M t s khác, ng h n, cho r ng Cao Bá Nh vi t bài này v i m c
ích chính d ng l n vua th ng c m và n xá cho, nh Ph m Tr ng T m nh n xét
“Chú làm gi c chán ghét tri u nh. Cháu ch u oan, c u mong tri u nh hi u rõ n i ni m n xá, may ra còn c u v t c dòng máu cu i c ng c a h Cao Phú Th ” 10, p.17 . d a tr n c s li n h ph n tích o n u bàiTr n tnhv n c vi t c ng m t m c ích v i T tnh khúc. Trong Tr n tnh v n, T tnh khúc, Cao Bá Nh
kh ng ti c l i m t sát chú m nh, ng th i n u chí h ng trung thành ph c v tri u nh c a m nh Các tác gi ái Xu n Ninh, Nguy n T ng Ph ng, t ng hoà hai ki n tr n “M c ích ch y u c aT tnh khúc là gi i t lòng trung thành, mong
c nhà vua n xá và tr n t nh c ng qu c d n th y rõ t nh c nh gia nh” 9, p.23 . Các tác gi L ng V n ang, vi t “M c ích T t nh khúc nh m t t i vua nh n rõ n i oan mà n xá cho ng” 4, p.88 . D a vào nh ng ph ng oán tr n, xét hoàn c nh ra i c a bài th và n i dung khúc ng m, ki n c a ái Xu n Ninh, Nguy n T ng Ph ng có lí h n c . Nhà th vi t T tnh khúc v i hai m c ích, tr c là xin nhà vua n xá, sau thanh minh v i ng i i, mong gi g n thanh danh cho nhà h Cao. Qua nh ng t m s bi thi t trong tác ph m, kh ng th nói r ng tác gi vi tT tnh khúc kh ng có m c ích minh oan v i nhà vua, nh ng m c ích chính là ng i i hi u và th ng c m v i t nh c nh c a ng. T m s ó cho th y khao khát s ng và mong c x án c ng b ng c a m t ng i d n l ng thi n. V v y, tác ph m có ngh a nh n v n s u s c.
Tác gi ghi l i ch n th c t m tr ng bi k ch và lòng thi t tha c s ng c a m t con ng i vào nh ng hoàn c nh éo le áng th ng nh t. Trong n i bu n ó có
c t nh c m gia nh, qu h ng tha thi t - t nh c m có ngh a s u xa v i m i ki p ng i, n n t nh c m ch n th c y có s c khái quát l n. Nó mang t m tr ng chung c a nh ng ng i xa qu h ng trong nh ng hoàn c nh éo le. “T t nh khúc di n t c t m tr ng bi ai c a m t ng i d n l ng thi n b lu t l tru di tàn nh n k t thúc cu c i m t cách th m h i. N n nh n au xót l i chính là tác gi qu n qu i trong au kh n n t nh thi t tha, l i v n th ng thi t” 9, p.30 . Nó là “ti ng k u r n c a nh ng m nh i ham s ng và c ng là m t tr ng ch ng rõ r t v quy n s ng con ng i b dày vò chà p d i tr t t phong ki n kh t khe” 2, p.116 . Có th nói, h là nh ng n n nh n c a x h i. Chính ó, nó có s c khái quát hoá cao, i di n cho nhi u n i kh c a nh ng ki p ng i au kh . Có th nói “ c sáng tác trong m t hoàn c nh au th ng và bi át nh t, T tnh khúc là nh ng v n th d t b ng máu và n c m t c a Cao Bá Nh , m t t m h n au kh n c c ” 12, p.673.T tnh khúc là ti ng khóc bi th ng y n c c a nh n v t tr t nh trong v n h c trung i Vi t Nam.
TÀI LI UTHAM KH O
1. Hà Nh Chi (1994 , V t Nam th v n g ng lu n, tái b n, NXB T ng h p, ng Tháp.
2. Ph m V n Di u,V tNamv n h c G ngbnh, NXB T n Vi t.
3. Lam Giang,G ng lu n v cao Bá Quát và Cao Bá Nh , NXB T n Vi t, Sài Gòn.
4. Nguy n Th ch Giang (Bi n kh o và chú gi i (1987 ,Nh ng khúc ng mch n l c, t p 2, NXB
i h c và Trung h c chuy n nghi p, Hà N i.
5. D ng Qu ng Hàm, V t Nam th v n h p tu n, tái b n theo úng b n in l n u n m 1943, NXB H i nhà v n, Hà N i.
6. Duy Li n và K.X.T (1-5-1959 , “Cao Bá Nh ”, T p san Giáo d c ph th ng, (37 , Sài Gòn.
7. Nhi u tác gi (1960 ,G ng lu n V t v n, Sài Gòn.
8. Nhi u tác gi (2003 ,T ntácg ,tác ph m v n h c V tNam, NXB i h c S ph m H Chí Minh.
9. ái Xu n Ninh, Nguy n T ng Ph ng (chú thích và gi i thi u (1958 , T tnh khúc và Tr n tnhv n, NXB V n h c.
10. Ph m Tr ng T m (1959 ,Lòngh u snh c a Cao Bá Nh - N chán c aCao Bá Quát , T p san Giáo d c ph th ng, (38 , Sài Gòn.
11. ào Th Thu Th y (2010 ,Khúc ng m song th t l cbát Nh ng ch ng ng phát tr n ngh thu t, Lu n án Ti n s Ng v n, Tr ng
i h c S ph m 1 Hà N i.
12. Trung t m khoa h c x h i và nh n v n qu c gia (2000 ,T ngt p v n h c V tNam, t p 13, NXB KHXH Hà N i.