?]£My (^A ( ^ ^ (aoi3)
•Tri^u Thi Trinh (At Ty 225 - Mau Thin 246)
Nijf anh hdng dan tpc, lanh dao cudc khdi nghta chdng qudn Ngd trong thdi Bdc thudc. Tdn that Id Trieu Thi Trinh hay Tridu Trinh Nffong. SCr cung gpi Id Nhuy Kl^u ttfdng qudn, hay Lf Hdi bd vffdng, qud d CiJfu Chan, huyen Ndng Cdng (nay thudc vung nui Quan Ydn, midn Ojnh Cdng - Thidu Ydn, tinh Thanh Hda)
Bd gidi vd nghd, cd chf Idn. Ndm 19 tudi, ddp Idi ngtfdi hdi bd vd v i ^ chdng con, bd ndi: "Tdi mudn ctfcri con gid m?nh, dap ludng sdng dCf, chdm cd kinh d bi^n Ddng, ddnh dudi quan Ngd, cdi dch nd Id, hd chju cul ddu l i ty thidp ngtfdi ta tf?" Bd cCing anh Id Tridu Qudc Oat chidu tdp nghia qudn, quydt Idng ddnh dudi qudn Ngd ctfu ntfdc, cffu dan.
Nam 1948, cudc khdi nghia biJng nd. Giffa luc tran chlen ac lidt vdi quan Ngd, anh ba dot ngdt idm bdnh rdi mat, ba v i n tidp tue chi huy ddn qudn ddnh dudi quan giac.
Ttfdng Ngd l i thff sff Luc Dan dung cua cdi quyen ttfdc mua chudc mdt sd tu tnidng khien mdt sd ngffdi rdi bd cudc chien dau, rdi dem quan
\ ddn ap nghia quan dCr dpi. That bai I bd chay den Bd flien (Phd Bi^n, My Hda) ttf dam c6 hy sinh trdn dinh nui Tting.
Ve sau Li Nam De cd lap mieu t h d ba va truy phong la "Bac chinh anh hCing tai trinh nhat phu nhan".
• T r i n H u u T r i (Dinh Ty 1917 - Tan Mao 1951)
Nhd van, bdt danh Nam Cao, sinh ngdy 29/10/1917 tai l i n g Dai Hoang, Cao Dd, huyen Nam Song, nay la xa Nhan Hau, huyen Ly Nhan, tinh Ha Nam.
Tmdc Cach mang thdng Tdm, dng day hpc ttf, sang tdc van hoc; ndi tieng vdi cdc truyen ngdn, tieu thuydt xa hpi. Nam 1943, dng gia nhap H6i van hda cffu qudc, Cdch mang thang Tdm bung nd, dng
Nhung danh njian
Nhd vdn Nam Cao tham gia boat dong tich ctfc d que dng. Nam 1946 nhap dodn quSn Nam tien vao midn nam Trung bd.
Trong khdng chien chdng Phdp, dng lam cdng tdc tuydn tmydn, bdo chf vd van nghd dVidt Bdc
Ngay 30/11/1951 dng hi sinh t^i bdt Hoang Dan, Gia Vidn, Ninh Blnh tren dtfdng di cdng tdc vdo vung dich.
Cdc tdc phdm chinh cDa dng da dtfdc xudt bdn: Chi pheo, Sdng mdn, ddi mdt, truyen ngdn Nam Caoi.„
• Le v a n T h d i ( B i n h Ty 1 9 1 7 - Ouy Hoi 1983)
Nha khoa hoc; giao stf, sinh ngdy 3/9/1917 tai Gd Dau,Tay Ninh. Con nha thanh ban, sieng nang, chdt phac Sau khi do t u tai todn phan, dng dtfoc hoc bdng du hgc d Phdp.
Nam 1942 do ctf nhdn khoa Li Hda, rdi do dau ki stf hda hgc (1943).
Ddn 1947 dd tidn si qudc gia, hang tdi danh di;v6i ldi ban khen cOa H$i ddng gidm khdo.
Ttf 1947-1956 dng phu trdch nhidu dd tdi Hda hgc hOU cdcddtu, Id Trtfdng ban khdo ctfu cdy thdng cOa vl^n Dai hgc Bordeaux Phdp
Ttf 1956-1958, dng Idm tmtog phdng khdo ctfu sinh hgc t^l Sd khai thdc thudc Id vd didm q u ^ d Paris vd khdo cull cdc c h i t gdy ung thtf cCia khdi thudc Id.
Vd ntfdc ttf ndm 1958, dng glfl nhidu chtfc vu trong ngdnh d^i hgc vd trong khdo ctfu khoa hpc dng ludn theo ddi vd nghidn ctfu hda hgc hi^n dai, Idm gido stf tai trtfdng Dar hgc khoa hgc Sdi Gdn (nay Id tafdngDai hgc tdng hgp Thdnh ph6 Hd Chi Minh)
Didu dng ddc bidt quan tdm Id ddt nen mdng tSn tidn cho n&i thudt
Ld Vdn T h t i
2 - ^ K THONG TIN KHOA HOC VA COHG NGHE BONG NAI
ngtf Vi§t Nam, tiep tue cdng trinh ma Hoang Xuan Han da khdi stf. Ttf nam 1970, dng cung cac ddng nghiep gay dtfng n&n uy ban scan thao danh ttf chuyen mdn, 64 ra nguydn t5c soan thdo danh ttf chuyen mdn. Du ban rdn den dau, dng cung van den chili tri budi hop cua Oy ban Danh ttf vdo mdi sdng thtf 7 tai bd Giao due Sdi G6n.
Sau 1975, ong la chCi tich Hdi trf thtfc y^u ntfdc Thanh phd Hd Chf Minh, gido stf Dai hgc Tdng Hop Thanh phd Hd Chf Minh.
Nam 1983 dng m^t, thg 66 tudi.
Gidi khoa hgc, van h6a vd moi ngtfdi cd tinh cdm thdn thiet d^u thoong tiecdng.
• Cao B d Q u a t (1809-1854).
Cao Bd Qudt Sinh nam K^ Ty. Danh si ddi Ttf Dtfc Ttf Chu Than, hi^u Cdc Dtfdng.
Que lang Phd Thj huy&n Gia Ldm, tinh Bic Ninh (nay la xd Quyet Chien, huyen Gia Ldm, ngoai thanh Ha Ndi). Ong Id anh em sinh ddi vd^
Cao Ba Dat, ndi tieng vdn chtfdng dtfcmg thdi. To xa ddi la Cao Bd Hien lam den Thtfdng thtf bd Binh ddi Hau Le. Cha la Cao Ctfu Chien, cung la bac tai danh dtfdng thdi. Nam 1831, dng 22 tudi, dau d nguyen tn/dng thi Ha Ndi nhiihg thi hdi 2 nam d^u bj ddnh hdng, dng khdng
thi nOa, ngao du non ntfdc Nam 1841 quan dau tinh B3c Ninh de ctf 6ng vdi trieu dinh, dng dtfgc trieu vao kinh sung chffc Hanh tau bg Le.
It lau, dtfdc ctf cham thi d trtfdng Htfdng - Thtfa thien, ong va ban ddng hdi Id Phan Nha dung khoi d^n stfa mdt it quyen van hay ma pham hCiy, toan cdu vdt thi sinh gidi.
\^§c phdt gidc, bj kh^p tdi khi quan nhung vua Thi&u Tri gidm tdi cho dng, chl cdch chtfc vd phdt phdi vdo Qudng Nam. Gap khi cd stf bd Ddo Tri Phu sang Singapore cdng cdn, dng dtfdc tha cho no! khdi phdi sd, theo stf bd di cdng cdn chudc tdi.
Xong viec trd v^, dng dUdc phuc chtfc CU, rdi thang Idm ChCi stf. Nam 1854, dng phdi ddi l^n SdnT^y, lam Gido tho d phCi Quoc Oai. Budn chdn, phan chi, ong bd quan theo lam qudn stf cho Le Duy Ctf chdng lai trieu cHnh. Vi^c khdi nghia d My Luong th^t bai, dng bj b^t rdi bi hdnh quyet cung vdi hai con la Cao Bd Phung va Cao Ba Phong. Anh dng la Cao Ba Dat cung bj lien luy.
Ong de lai cho ddi bd sach "Chu than chi tdp". ThO van ong dung b I n g chtf Han hay chQ qudc van d^u hay.
• D i o T S n (1845-1907).
Sinh nam AtTy. Danh sT, nha soan tudng can dai. Cdn cd ten la Dao Tang Tien, Ddo Tien, ttf Chi Thuc, hieu Mong Mai, Mai Tang. Sinh tai lang Vinh Thanh, huyen Tuy PhUdc, tinh Binh Djnh. Luc nhd ong la hgc trd cua cu tii Nguyen Dieu, tac gid cua nhi^u v d tudng co tieng. Chju dnh htfdng cCia thay hgc nen ong da tap viet tudng ttf * u d cdn be. Nam 22 tudi, dng ddu ctf nhdn 4 nam sau dng lam Hi^u thtf d Hue, chuyen soan cacvd tudng theo lenh vua Ttf Dtfc Nam 1874, dng dtfdc bo lam Tri phCi Qudng Trach, sau thdng ThCfa chi, Thj ddc, rdi Phu doan tInhThCte thi^n. Kb? vua Ttf Dtfc mKt (nam 1883), dng cdo quan ve nha, nhifng sau dd lai ra lam quan dtfdi trieu Ddng Khanh. Nam 1889, dng dtfdc
bo lam Tdng ddc An -Tinh (Ngh^ An - Ha Tinh), rdi lan Itfcrt lam Thtfdng thtf bd Cdng, bg Binh, bg Hinh. Vi mau t h u i n vdi ten viet gian Nguyen Thdn, Thtfgng thtf bg Lai, mot k§
than Phap, dng xin v^ hiAi khodng nam 1902. Ong ndi tieng thanh liem, cong minh, dtfgc hau het sT phu trgng vong, lai gidi van chtfdng, thich soan tudng hdt. Chfnh dng lap ra mdn hdt bd d Binh Djnh. Tai que nhd cd Idp mot trtfdng day kjch nghe goi la Hoc bd dinh. Ong mSt nam1907,thg62tu6L
• N g u y e n Khdc N h u : ( 1 8 8 1 1930]
Sinh nam Tan Ty. Ong Id lanh tu cua Viet Nam Qudc ddn Ddng. Sinh tai lang Song Khe, huyen Yen Dung, tinh Bac Giang. Nam 1912, dng do d^u xtf trong ky thi khdo bach tai B§c Ninh (vi the ong diiac ggi la Xuf Nhu). Ong sang Qudng Tay gia nhap Viet Nam Quang phuc quan de danh dudi thuc dan. V nguy|n khdng thanh, dng trd v6 que m d trtfdng day hgc va lo t d chdc Itfc Itfcfng chuin bj ndi len chdng Phap.
Ong t d chdc Hgi Viet Nam Dan qudc cd CO s d d vung Bac Ninh, Bic Giang.
Nam 1927, Hgi dU dinh danh chiem Bac Ninh rdi tien ve Ha Ndi, nhtfng ke hoach bi bai Id. Nam 1928, dng du^ het ngtfdi trang to chtfc cua minh gia nhap Viet Nam Qudc ddn Dang do Nguyen Thai Hgc thanh lap. Ong trd thanh mdt trong nhtfng lanh tu chu chdt cua Ddng nay, dtfdc bau la trtfdng ban Lap phap;
Nguyen Thai Hgc lam Phd ban. Nam 1929, sau khi Viet Nam qudc ddn Dang t d chtfc dm sdt dtfdc chu sd md phu Bazin, thtfc dan Phdp da ket tdi dng va cdc lanh t u khdc cua Dang. Ong bj ket an v^ng mat 20 nam cam co. Ngay 10/2/1930, dng cung Nguyen Thai Hgc quyet djnh khdi nghia nhtfng khong thanh, dng bj thtfong, bi gidc Phap b i t . Ong ttf ttf trong nhd giam ngay 11/02/1930.
Ngoc Nga (tdng hep)
XuSfWUJ^U ' (f-•||»>3
• f e e ' '