Noi dung quan ly nha nuo'c ve phat trien nguon nhan luc nvr nghien cmi khoa hoc
Kieu Quynh A n h \ Le Anh Xuan^
' Tap chi Khoa hpc xa hoi Viet Nam, Vien Han lam Khoa hpc xa hoi Vi?t Nam.
Email: [email protected]
^HQC vien Hanh chinh quoc gia.
leanhxuansdhnapa@gmail .com
Nhan ngay 10 thang 7 nam 2018. Chip nhan dang ngay 17 thang 9 nam 2018.
Tom tat: Con ngudi la nguin luc quan trpng nhat ciia quoc gia, cd vai tro quyet djnh den su phat tnin ciia xa hpi. Phu nir la mpt thanh phan ca ban ciu thanh ngudn luc con ngudi. Voi quy mo s6 lupng chiem tren hoac dudi mpt phan hai tong quy mo dan so ciia mpt quoc gia, phu nir luon la nguin luc quan trong trong viec xay dung va to chiic thuc hien chien luge phat trien xa hpi d moi dan tpc, qudc gia Uen thi gidi. Nha nuoc Viet Nam luon quan tam den viec phat trien nguon nhan luc (NNL) noi chung va NNL nii nghien ciiu khoa hpc noi rieng. Trong nhiing nam gan day, Nha nuac da xiy dung vi ban hanh nhieu ke hoach, chiin luge, quy hoach, van ban quy pham phap luat, chi'nh sach ve tuyen dung, thu hit, dao tao, boi duang, ton vinh doi vdi cac nha khoa hpc nii.
Do la nhan to quan trpng thic day phat trien NNL nii nghien eihi khoa hpc d Viet Nam.
Tir khoa: Quan ly nha nudc, nguon nhan luc nii, nghien ciiu khoa hpc.
Phan loai nginh: Quan ly cdng
Abstract: Humans are a nation's most important resource, playing a decisive role in the development of the society. Women are a fiindamental component of the human resources. With a population that accounts for over or under half of the total population of a country, women have always been an impcwtant resource in the development and implementation of social development strategies in all coimtries in the world. The Vietnamese state has always paid attention lo the development of human resources in general and human resources of women in scienUfic research in particulffl-. In recent years, the state has formulated and promulgated many plans, strategies, legal normative documents and policies, and master planning on recruitment of, attraction towards, and training, fostering and honouring female scientists. That is an important factor in promoting the development of the human resources of female scientific researchers in Vietnam.
Keywords: State management, human resources of women, scientific research.
Subject classincation: Public Management
Kiiu Quynh Anh, Le Anh Xuan 1. B a t v^n de
Quin ly nha nudc (QLNN) v i phat tiien NNL cd anh hudng Idn din phat trien NNL nii nghien ciiu khoa hpc d Viet Nam hien nay. QLNN v i phat trien NNL nir nghien ciiu khoa hpe (NCKH) gdm eic ndi dung:
(1) xay dyng cac ke hoaeh, chien luge, quy hoach phit triin NNL nir NCKH; (2) x i y dung v i ban hanh eic vin ban quy pham phap luat trong phit trien NNL nii NCKH;
(3) td chiic thyc hien tuyen dung, sii dung, dii ngd, d i o tao NNL nii nghien ciiu khoa hpc; (4) kiem tra, kiem soat,-dinh gia viec td chiic quan ly NNL nii NCKH. Tir trudc den nay da cd nhieu cdng trinh nghien eiiu QLNN ve phit trien NNL ndi chung; tuy nhien, cac nghien ciiu ve phit trien NNL nir NCKH edn rit han ehe. Bai viet nay phan ti'ch thuc trang thue hien mpt sd ndi dung QLNN v i phit triin NNL nit NCKH d Viet Nam hien nay.
2. Quan ly n h a nirofc trong xay d u n g ke hoach, chien luge, quy hoach p h a t trien nguon n h a n luc nir nghien cihi khoa hgc Nhan thiic ro ve vj tri, vai trd ciia NNL ddi vdi sy nghiep xay dyng va bao ve Td qudc, trong nhung n i m qua, N h i nudc Viet Nam d i xiy dyng va ban hanh nhieu chien luge, ke hoaeh, quy hoach phat trien NNL nhim xay dung mpt dpi nga ngudi Iao dpng ed ehat lupng v i tay nghe ngay cang cao.
Chien luac Phdt triin ben virng kinh ti, vdn hoa ' xd hpi Viet Nam giai dogn 2011-2020 khang dinh: "Con ngudi la trung tam cua phat trien ben vung. Phat huy tdi da nhin td con ngudi vdi vai trd l i ehii the, nguon lye ehii yeu va la mue tieu cua Khoa hpe v i cong nghe la nen ting va dpng lyc cho phat triin ben vung dat nudc. Cdng nghe hien dai, sach va than thien vdi mdi trudng cin
dupe uu tien sur dung rdng r i i trong cac nginh sin xuit phit trien ben viing" [19].
Chfnh phii coi phat trien ngudn lue eon ngudi la mpt "khau then chdt, quyet djnh"
trong chuyen ddi md hinh ting trudng v i phat trien ben viing; phit trien ddng bd dpi ngii nhan lyc cd chat Iugng, dii manh d mpi ITnh vuc, cd c a eiu hgp Iy theo nginh v i theo ITnh vye phit trien; phat trien nhanh NNL chit lugng cao; g i n ket ehit ehe phit trien NNL vdi phit trien v i ling dung khoa hpc, cdng nghe, vdi chuyen ddi rad hinh ting trudng, vdi viec tang nhanh nang suit, chat lugng, hieu qua va siic canh tranh eiia nen kinh te. Chiin lupc phdt trien Gido due vd Ddo tao Viit Nam cung dua ra djnh hudng ve phat trien NNL giai doan 2011- 2020. Chien luge niy, phit trien giio due phai thuc su la "qudc sach hang dau, la su nghipp ciia Ding, Nha nude va ciia toan d i n " [19]; ting eudng sy linh dao eiia Dang, sy quin ly cua Nha nudc, nang eao vai trd eie td chiic, doin the chfnh tri, kinh te, xa hpi trong phat trien giao due. Dau tu eho giio due I i dau tu phit trien [19]. Dac biet, Chinh phu da ban hanh Chien lupc phdt triin nguon nhdn luc Viet Nam trong th&i ky 2011-2020. Mue tieu eua Chiin luac phdt triin nhdn luc Viet Nam trong th&i ky 2011-2020 l i : "dua nhan lye Viet Nam trd thinh nen ting v i Igi the quan trpng nhit de phit trien ben vung dat nudc, hpi nhap qudc te va dn djnh xa hpi" [19], Chien luac phdt triin nguon nhdn luc Viet Nam trong thai ky 2011-2020 I i mdt van kien quan trpng nhat trong viec djnh hudng xay dung phat trien NNL ndi chung va NNL nii NCKH Viet Nam ndi rieng trong giai doan hien nay. Dya tr^n nhiing dinh hudng trong Chien luge niy, eie bd, nginh va cac dia phucmg da xay dyng cac chien luge, ke hoaeh v i quy hoach phat trien NNL eua bd, nganh va dja phuang mpt each chi tiet. De thuc hien cd hieu qui Chien luge phit trien NNL Viet Nam ti-ong
103
tiidi ky edng nghiep boa va hien dai hda dat nude, ngay 22/7/2011, Thu tudng Chfnh phii da phe duyet Quy hoaeh phat trien NNL Viet Nam giai doan 2011 - 2020. Muc tieu eiia Quy hoach: den nam 2015 dpi ngii nhan lue khoa hpe v i cdng nghe ciia ca nude cd 103.000 ngudi, trong dd 28.0()0 ngudi trd len cd trinh dp sau dai hpc; va den nam 2020 ed 154.000 ngudi, ti-ong dd sd ngudi ed trinh dp tren dai hpc la 40.000 ngudi [7]. Nhim cu die hda ban Quy hoaeh phat tiiin NNL khoa hpe v i cong nghe, ngiy 29/12/2011, Bp trudng Bd Khoa hpc v i Cdng nghe d i ky Quyet djnh so 4009/QD- BKHCN phe duyet Quy hoach phit trien NNL nginh khoa hpc v i edng nghe den nam 2020. Muc tieu ciia Quy hoach nay la xiy dung dugc dpi ngii nhan luc khoa hpc va edng nghe dii ve sd lugng, dat trinh dp tien tien trong khu vuc va dan tiep can vdi trinh dp eae nude tien tien, ed c a ciu trinh dp, nganh nghe v i viing mien hop ly [7].
3. Q u i n ly n h a nu6*c trong viec xay d u n g va ban hanh cac van ban quy p h a m p h a p luat phat trien nguon n h a n luc nir nghien ciru khoa hoc
Mdt trong nhiing nhiem vu trpng tam d i phit trien NNL eua dit nudc trong giai doan cdng nghiep hda va hien dai hda la tiing bude xay dung va hoan thien he thing cic vin ban quy pham phap luat v i phit triin, quan ly NNL. Trong nhiing n i m qua, vdi su cd ging cua cae ea quan chuyen nganh, eiia Chfnh phu va Qudc hpi, Viet Nam da xay dung duge mdt he thdn^ nhiing van ban phap luat kha hoan thien nham kfeh thich su tham gia eua NNL vao ITnh vuc NCKH. Trotig do, ed t h i ke d i n mpt sd van ban sau: Hiin phip 2013, Luat Binh ding gidi, Luat Vien chiic, Luat Giao due dai hpe, Luat Lao dpng, Luat Khoa hpc va Cdng nghe, Luat Hdn nhan v i Gia dinh.
Nghj dinh II5/2005/ND-CP (quy djrih quyin tiJC chu, ty chju trach nhiem ciia eie ea sd khoa hpc edng nghe), N^hj dinh 29/20I2/ND-CP (quy dinh ve tuyen dung, sii dung va quin ly vien chtrc), Nghj djnh O8/2614/ND-CP (ve viec hudng d i n thi hinh mdt sd dieu cua Luat Khoa hpe va Cdng nghp 2013), Nghi dinh 40/2014/ND- CP (quy djnh v i sii dung, tirpng dung c i nhan boat dpng khoa hpc v i cdng nghp), Thdng tu 16/20I2/TT-BNV ( v i viec ban hanh Quy ehe thi tuyen, xet tuyen vien chiic); Quy ehe td ehiic thi thing hang chiic danh nghe nghiep ddi vdi vien chiie, Npi quy ky thi tuyen, thi thing hang ehiic danh nghe nghiep ddi vdi vien chiic, Thdng tu 24/2014/TTLT BKHCN-BNV (quy djnh ma sd v i tieu chuin chiic danh nghe nghiep vien chiie ehuyen nganh khoa hpe v i eong nghe), Thong tu I3/2016/TT BKHCN (quy djnh ve quan Iy De an dao tao, bdi duang nhan lue khoa hpe va-edng nghe bang ngan sich nhi nudc), Thdng tii 21/2015/TTLT BKHCN-BNV-BTC (hudng din thye hien chinh sich sir dung, trpng dung e i nhan trong ITnh vye khoa hpc va edng nghe), v.v..
Cae van ban phap luat va van ban dudi luat d tren la nhiing can cii hudng dan quan trpng cho cic don vj, td ehiic NCKH, cic ea sd giao due dai hpc, c i e dja phuong phit trien NNL nghien cuu khoa hpc phuc vu cho viec phit trien kinh te, v i n hda, x i hpi ciia dat nudc va ciia c i c dja phuang.
4. Q u a n ly n h a nuo'c t r o n g 16 chiic thuc hien chinh sach tuyen d u n g , s u dung, dao tao, tdn vinh nguon n h a n luc n u nghien ciiu khoa hoc
4.1. Chinh sdch tuyin dung vd thu hut ngudn nhdn luc nic nghien cuu khoa hpc Chfnh sich tuyin dyng NNL nii NCKH dugc quy djnh d nhieu v i n ban phap luat
khic nhau. Cy thi, chfnh sich tuyin dung NNL nil NCKH dugc quy djnh tai Luat Vien chiic, Luat Khoa hoe vi Cdng nghe 2013, Luat Lao ddng [15],[16], Nghj dinh 29/20I2/ND-CP (quy dinh viee tuyin dung, su dyng vi quin 1^ vien chiic), Thdng tu I5/20I2/TT-BNV (ciia Bp Ndi vu hudng dan viec tuyin dung, ky ket hgp dong lim vipc va den bu chi phf dio tao, bdi dudng ddi vdi vi6n chiic) [II],[10].
Theo quy dinh d cie van bin dd, viee tuyen dung vi6n chiic phii can cii vao nhu ciu cdng viee, vi tn viec lam, tieu chuin chiie danh nghe nghipp vi quy tiin lucmg ciia dan vi sy nghiep cdng lip. Nguyen tic tuyen dung NNL nii NCKH phai dam bao tfnh cdng khai, minh bach, edng bing, khach quan vi diing phap luat; bio dim tfnh canh ti-anh, tuyen chpn dung ngudi dip ung y6u ciu ciia vj trf viec lam va uu tien ngudi cd tai ning, ngudi cd cdng vdi cich mang, ngudi dan tpc thieu sd. De dugc du hiyen vao cic td chiic nghien ciiu khoa hpc, ngudi du tuyen phii thda man mpt sd dieu kien nhu: cd qudc tjeh Viet Nam va cu tni tai Viet Nam; cd don dang ky dy tuyen; ed Iy ljch rd rang; ed van bang, chiing chi dio tao, ehiing chi hinh nghe hoae cd ning khieu ky ning phu hgp vdi vj tii viee lam; dii siic khoe de thyc hien cdng viec hoae nhiem vu va dap ling cac dieu kien khac theo yeu cau ciia vj tri viec lam do don vj sy nghiep cdng lap xic dinh nhung khdng dugc trii vdi quy dinh ciia phip luat. Phuang thiic tuyen dung thudng dugc tien hanh thdng qua hai hinh thiic:
thdng qua thi tuyen hoac xet tuyen. Theo quy djnh cua Luat Vien chiie, eic td chiic, vien nghien ciiu cdng lap dugc giao quyen ty chii, ngudi diing diu don vi sy nghiep cdng lap thyc hien viec tuyen dung vien chiire va chiu trach nhiem ve quyet djnh cua mirdi. Cac td ehiic, don vj, vien NCKH cong lip ehua dugc giao quyen ty ehii thi
Kiiu Quynh Anh, Le Anh Xuin CO quan cd thim quyin quan I^ dom vi sy nghiep cdng lap thuc hien viec tuyen dung vien chiic hoac phan cip eho ngudi diing diu don vi sy nghiep cdng lap thyc hien viec tuyen dung.
Chfnh sich thu hiit NNL nu NCKH dugc quy dinh d nhieu van ban phap luat khac nhau, trong do cd Luat Khoa hpc vi Cdng nghe, Nghj djnh sd 40/20I4/Nb-CP (quy djnh viec sii dung, trpng dyng ci nhan trong boat ddng khoa hpc vi cdng nghe) [14].
Dieu 24, Luat Khoa hpc vi Cdng nghe Quy dinh: "Ca nhan boat dpng khoa hpe vi edng nghe la ngudi Viet Nam d nude ngoii, chuyen gia nudc ngoai dugc khuyen khi'ch tham gia hoat ddng khoa hpc va cdng nghe tai Viet Nam" [16]. Theo quy djnh ciia Luat Khoa hpc vi Cdng nghe, ei nhan boat dpng khoa hpc va cdng nghe la ngudi Viet Nam d nudc ngoai trong thdi gian lam viec tai Viet Nam cd quyen, nghTa vu nhu nhung td chiic vi ca nhin trong nudc. Ben canh dd, hp cdn dugc hudng them mdt so uu dii khac [16], ching han: dugc bd nhiem, thue dam nhiem chiic danh lanh dao td chirc khoa hpe va edng nghe; dugc giao chii tri thuc hien nhiem vy khoa hpe va edng nghe cac cap, xet cdng nhan, bd nhiem ehiic danh nghien ciiu khoa hpc, chiie dardi cdng nghe theo quy djnh ciia Luat Khoa hpc va Cdng nghe; dugc hudng luang chuyen gia theo quy dinh ciia Chfnh phu vi uu dai khac theo hgp ddng; dugc hudng cie uu dii ve xuit nhap canh, cu tni, nha d vi uu dai khic theo quy dinh eua phap luat.
4.2. Chinh sdch sic dung nguon nhdn luc nic nghien cicu khoa hpe
Chfnh sich su dung NNL nii NCKH trong nhung nim qua dugc the hien d nhiing vin ban sau: Luat Vien chiie 2010 (quy dinh viec sii dyng vien chiic tvr Diiu 25 din Diiu 46, gdm eic quy djnh ve hgp ddng lam
105
viec; bd nhiem chiie danh nghe nghiep, thay ddi chiic.danh nghi nghiep, vj tri viee lam eiia vien chiie; d i o tao va bdi dudng vien chiic; biet phai, bo nhiem, mien nhiem vien chiic; dinh gia vien chiic va che dp huu tri, thdi viee eiia vien chiic) [15]; Nghi dinh 29/2012/ND-CP (quy djnh viec tuyin dung, sur dung v i quan ly vien ehiic da quy dmh cu thi nhiing npi dung v i chinh sach su dung vien ehiic bao gdm: phan cdng nhiem vu; biet phii bd nhiem, mien nhiem vien chiic; quy djnh viec thay doi chiic danh nghi nghiep, phin cdng, phin cap td ehiic thi hoac xet thing hang ehiic danh n g h i nghiep ddi vdi vien chiic; quy djnh ve quy tnnh, thii tyc td chiic thi hoae xet thing hang ehiic danh nghe nghiep vien chiic;
danh gia vien chiie; quy dinh viec chuyen doi va chuyin tiip ddi vdi vien chiic v i nhirng quy djnh v i viec cho thdi viec v i nghi huu ddi vdi vien chiie); Nghi dinh 40/2014/ND-CP (quy djnh viee su dung va trpng dung ea nhin boat dpng khoa hpc va edng nghe) [12]. Nghi dinh 40/2014/ND- CP chu truong: 1) tao dieu kien, mdi trudng lam viec thuin lgi cho ca nhan hoat ddng khoa hpc va cdng nghe phit huy toi da ning luc va dupe hudng Igi ich xiing dang vdi ket qui boat dpng khoa hpc va cdng nghe;
2) tao dieu kien eho nhan tai thuc hien cac nhiem vu khoa hpc va cdng nghe quan tipng de phit huy tai ning va duge hudng lgi fch xiing ding vdi nhiem vy d i m nhin;
3) bio dam ngudn luc de thuc hien ehinh saeh sir dung, ti-png dung ca nhan boat ddng khoa hpc v i cdng nghe. Nghi djnh nay quy djnh cy the: ve cie chiie danh nghien ciiu khoa hpc (gpi tit la chiic danh khoa hpe, gom trg ly nghien ciiu, nghien cuu vien, nghien ciiu vien chfnh, nghien ciiu vien cao cip); ve chiic danh khoa hpc trong dan vj su nghiep cdng lap cd boat dpng khoa hpc va edng nghe (gdm: chiic danh khoa hoc hang IV la trg Iy nghien ciiu, chiie danh
khoa hpc hang IE la nghien ciiu vien, ehuc danh khoa hpc hang II la nghien eiiu vien chfnh, chiic danh khoa hpc hang I la nghi£n eiiu vien cao cap); ve viec bd nhiem vao eie chiic danh NCKH va chiic danh khoa hpc; v i e h i dp lam viee cua n h i khoa hpe;
ve che dp uu dai vdi nhiing ngudi cd thinh tfch d i e biet; v i e h i dp keo dai thdi gian lam viee doi vdi NNL nghiSn ciiu khoa hpc ed chit lupng cao (nhu cac giao su, phd giio su, tien sT, c i c chuyen gia dau nganh).
C h i dp dii ngd cua nha nudc ddi vdi NNL nir NCKH d khu vuc edng dupe the hien qua chfnh sach tien lucmg, thudng, phu cip va nhirng c h i do dai ngo khac. Che dp dd duge quy djnh trong Luat Vien chiie 2010, Luat Khoa hpe va Cdng nghe 2013, Nghi dinh 204/2004/ND-CP cua Chinh phii (vi e h i dp tien luang ddi vdi cin bd, cdng chiic, vien chiic, lyc Iugng vii trang), Thdng tu 01/2016/TTLT-BKHCN-BNV eiia Bp Khoa hpe Cdng nghe va Bp Ndi vu (ve hudng dan viec bd nhiem va xep luong chiie danh nghe nghiep ddi vdi vien chiie nganh khoa hpc va cdng nghe). Theo dd, che dp tien luang danh cho can bd NCKH khdng cd thang, bing luang rieng va dupe sii dung ehung thang bing luang vdi eic loai vien chiic khac trong dan vj su nghiep n h i nude; each tinh lucmg thuc linh eiing gidng nhu each tinh ddi vdi cac loai vien chiic khac; nghien ciiu vien eao cip duge hudng ngach luong bao gdm 6 bac (tii he so 6.20 d i n 8.0); nghien ciiu vien chfnh dugc x i p ngach luong gdm 8 bac (tii he sd 4.40 din he so 6.78); nghien ciiu vien duge xep ngach lucmg gdm 9 bac (tu he sd 2.34 den he sd 4.98); trg ly nghien ciiu dugc x i p vao ngach luang gdm 10 bac (tii he so 2.10 din he sd 4.89).
Nhu viy, cd t h i thiy ring, e h i dp tiin lucmg danh cho NNL nghien ciiu khoa hpc khdng cao ban so vdi quy djnh v i e h i dp tiin luong danh cho c i n bd, cdng chiic.
Kiiu Quynh Anh, Le Anh Xuan vien chiic. Thyc t i , chfnh sich dai ngo doi
vdi dpi ngii nhirng nha khoa hpe cdn kem hon so vdi cae nganh, n g h i khic (nhu edng chiic, giao vien). Ddi vdi cdng chiic, ben canh che dp tiin luang nhu cae nha khoa hpe, hp edn dugc hudng phu c i p cdng vu;
ddi vdi giing vien, giao vien ben eanh tien luong, hp edn dugc hudng phu cip diing lap v i thim nien cdng tic. Niu so sinh vdi che dp tien luong ciia lyc lugng vii trang, thi he sd luang, bac luang ciia NNL nghien eiiu khoa hpe cdn thap han rat nhieu.
4.3. Chinh sdch ddo tgo. boi duang nguon nhdn luc nic nghien cicu khoa hpc Chfnh sach dao tao, boi dudng NNL nii NCKH duge quy djnh trong Luat Vien chuc 2010, Nghj dinh 29/2012/ND-CP (quy djnh viee tuyin dung va su dung vien chiic) [15], [11]. Theo do, mue tieu dao tao, b i i duong NNL nii NCKH nhim cap nhat kiin thiic, bdi duang, nang cao ky ning va phuong phap thuc hien nhiem vu dupe giao; gdp phin x i y dung dpi ngii vien chiic CO dao diic nghe nghiep, ed du trinh dp v i nang lue chuyen mdn d i m b i o chit lugng ciia hoat ddng nghe nghiep. Viec d i o lao, boi dudng NNL nii NCKH phai can eii vao vi trf viec lam, tieu chuin chiic danh nghi nghiep va nhu can phit triin NNL ciia dem vi sy nghiep cdng lap; phai bao dam tinh ty ehii ciia dan vi sy nghiep cdng lap trong hoat dpng dao tao, bdi dudng; phii cd tie dyng khuyen khfeh vien ehiie hpe tap, nang cao tiinh dp d i p ling yeu ciu nhiem vu;
phai bao d i m edng khai, minh bach, hieu qua. Hinh thiie d i o tao, bdi dudng NNL nu NCKH gdm: d i o tao, bdi dudng theo tieu c h u i n chiic vu quin ly; bdi dudng theo tieu chuin chiic danh NCKH; bdi duang nham bd sung, cap nhat kien thiic, ky ning phyc vu boat ddng NCKH. Ndi dung, ehucmg trinh, binh thiic, thdi gian dao tao.
b i i duong NNL nii nghien ciiu khoa hpc phii can cii v i o tieu chuan chiic vu quan ly, chiic danh nghien ciiu khoa hpc; phai d i p ling yen eiu bd sung, cap nhat kien thiic, ky ning phuc vu boat dpng nghe nghiep.
Theo ket q u i dieu tra nghien ciiu va phit trien 2012, 2013 ciia Bd Khoa hpe va cdng nghe, cdng tac dao tao va bdi duang NNL nii NCKH ciing dugc cac ca quan chiic ning kha quan t i m . Nam 2011, trong tdng sd 43.844 ngudi trye tiip NCKH, sd nha khoa hpe nii cd trinh dp tiin sT I i 2.890 ngudi, thae sT la 15.649 ngudi, dai hpc la 23.594 ngudi va cao d i n g l i 1.711 ngudi.
Sau 3 nam, den nam 2014, sd ngudi ed tnnh dp tien sT l i 3.637 ngudi, sd ngudi ed trinh dp thac sT la 23.513 ngudi, sd ngudi ed ttinh dp eu nhin l i 27.692 ngudi, va eao dang l i 2004 ngudi. N h u vay, v i mat ehuyen mdn, sau 3 n i m , chiing ta da dao tao them duge 747 tiin sT, 7.864 thac sT v i 4.098 Cli nhin [6]. Npi dung dao tao chuyen mdn chii yeu tap trung vdi ITnh vye va vi tri cong tie ciia c i c nha khoa hpe. Hinh thiic dao tao ehii yen la tap trung d cae trudng dai hpc, hpc vien, e i e vien nghien eiiu trong nude, mdt sd ft dugc d i o tao d nudc ngoai thdng qua mot sd de an cua Chi'nh phii nhu D i i n 655, De i n 911, D i in 2395 cua Thu tudng Chfnh phu ve phe duyet d i i n dao tao, bdi dudng NNL khoa hpe v i cdng nghe d ti-ong nude va nude ngoai bing ngan saeh nha nudc. Hoat ddng b i t dudng NNL nii NCKH trong nhiing nam qua cung duge cac ea quan quin Iy eic vien, phdng nghien eiiu nha nudc, eic trudng dai hpc, hpc vien quan tam. Ndi dung bdi dudng tip ti-ung vao cdng tie bdi dudng trinh dp Iy luan chfnh trj vdi cic trinh dp sa cip, trung cip v i eao cap danh eho nhiing ngudi dugc quy hoach va dang giir chiic vu quin ly cae l i ehiic, dan vj, c a quan NCKH, cie lanh dao phong, khoa, bwi cua c i e tiudng dai hpc va cae hpc vien. Bdi dudng kien thiie quan ly.
ehuyen mdn theo chiic danh quan ly, chiie danh khoa hpe ciing duge tien hanh thudng xuyen nhira dira b i o cho viec cac nha khoa hpc lam viee d vj tri nao se dugc bdi dudng chuin kiin thiic d vf tri do. Hang nam, cac trudng dai hpc, cic hpc vien d i cu h i n g nghin giing vien hang UI tham gia c i e lap bdi dudng giing vien hang II, hing tram giing vien hang n , bdi dudng kien thiic, ky nang cua giang vien hang I. Cung vdi do, cic vien, phdng nghien ciiu khoa hpc eiing tao dieu kien eho vien ehiic ciia minh tham gia lap bdi dyong kien thiic cho chiic danh nghien ciiu vien, nghien ciiu vien chinh va nghien ciiu vien eao c i p .
Cung vdi viec bdi duang tnnh dp ly luan, chfnh trj, bdi dudng kien thiic quin ly, chuyen mdn theo chiic danh, NNL nii NCKH con dugc tham gia vao eae khda hpc ngoai ngii, cae khda hpe nhim nang cao ky nang, phuang phap NCKH; eic khda hpc v i ling dung KHCN v i o cie boat dpng nghien eiiu khoa hpc. Khio sat thye trang viee thue hien cdng tic dao tao v i bdi dudng NNL nii nghien ciiu khoa hpc cho thiy: cd 47/300 khich tiii khio sat cho l i viec dao tao NNL nii nghien ciiu khoa hpe tdt, ebiira ty le 15,67%; co 92/300 y kiin danh gii d raiic dp trung binh, chiim ty le 30,67%; sd y kiin cho la thuc hien chua tdt rit cao, 161/300 y kiin, chiim ty le 53,67%. Ket qua khio sat thuc trang viec bdi dudng NNL nii NCKH cho thiy: cd 41/300 y kien cho la thuc hien tot, chiim ty Ie 13,67%; 89/300 y kiin cho la thuc hien d miic trung binh, chiim ty le 29,67% va 170/300 y kien cho la thuc hien chua tot, chiera ty le 56,67%. So sanh y kiin giua hai nhdm khach the khio sit cho thiy, kit qua danh gia eiia hai nhdra kha tuang ddng nhau, so lieu chenh nhau khdng nhiiu. Diiu nay cho thay cd sy tuang quan giiia nhan thiic eua hai nhdm khich thi khio sit v i sd lieu khio sit phin anh diing thuc trang viee
thyc hipn edng tic d i o tao va boi dudng NNL nii NCKH d nuac ta hien nay.
Cdng tae dao tao, bdi dudng NNL nii NCKH d nudc ta trong thdi gian qua eon eho la chua cd chit lugng tdt, hieu q u i cao.
Nhieu ndi dung d i o tao, bdi dudng cdn chua gan vdi yeu ciu thuc tien cong viec.
Npi dung dao tao edn eham ddi mai, hinh thiic va phuang thiic dao tao cdn mang tinh hinh thiic, chua thyc sy chit Iugng. Chuang tnnh bdi dudng NNL nghien ciiu khoa hpc tuy cd nhieu, nhimg nang v i 1^ luan chinh trj, chua thuc su sit vdi chiire danh va vj tii viec lam cua c i c n h i khoa hpe.
4.4. Chinh sdch ton vinh dpi ngu nhicng nhd khoa hpc nic
Nhim tdn vinh cac nha khoa hpc, hien nay Nha nudc co c i e giii thudng danh eho nhting nha khoa hpc co nhieu ddng gdp vi tiianh U'ch trong boat ddng NCKH. Dd li:
Giii thudng Hd Chf Minh ve khoa hpe va edng nghe; Giii thudng N h i nudc v i khoa hpc va edng nghe; giai thudng eiia cie bp, CO quan ngang bp, ea quan thudc Chinh phu ve khoa hpe va cdng nghe; giai thudng ciia Uy ban nhin dan cic tinh, thanh phd trye thudc tmng uang ve khoa hpc va cdng nghe.
Ngoai ra edn cd giai fliudng ciia cac td chiic va c i nhan dit ra nhim vinh danh nhiing ngudi ed thanh ti'ch trong NCKH ndi rieng va boat ddng v i KHCN ndi chung [13], [8], [9], Thdi gian xet thudng ddi vdi Giai tiiudng Hd Chf Minh va Giii thudng Nha nudc ve khoa hpc va cdng nghe duge t i ehiic 5 nira mdt Ian, duge cong bd va trao giii tiiudng v i o ngay Q u i c khanh mung 2/9.
Miic thudng cho td ehiic, ca nhan dat Giai thudng Hd Chf Minh ve khoa hpc v i cdng nghe bing 270 lin miie luang c a sd. D6i vdi Giai thudng N h i nudc ve khoa hpc va cdng nghe thi miic tiin tiiudng bang HO lin mirc luong CO sd, tfnh hi ngiy ky quyit dinh edng nhan giii tiiudng [13], [8].
Kiiu Quynh Anh, Le Anh Xuan Ngoai hai giai thudng tren, Bd Khoa hpc
vi Cdng nghe cdn cd mdt sd cic giii thudng khac, nhim tdn vinh cic nha khoa hpc. Dd la: giai thudng Ta Quang Biru; giii tiiudng chit Iugng Qudc gia; giii thudng Sang tao khoa hpe va cdng nghe Viet Nam;
gjai thudng Kovalevskaia; giii thudng WIPO (giii thudng cua to chiic sd hiiu Tri tup The gidi ciia Lien Hgp Quoe)... Giai thudng Ta Quang Biiu la giii thudng duge td chiie hing nam ciia Bp Khoa hpc va Cong nghe danh cho eic nhi khoa hpc Viet Nam li tie gii eua cie cdng tnnh nghien ciiu CO bin thupe eic ITnh vyc tu nhien va ky thuat. Giai thudng niy dugc bit dau td chiie vio nam 2013 [9]. Giii thudng Kovalevskaia li giii thudng thudng nien danh ting cho nhiing tap thi, ci nhin nii khoa hpe xuit sac, nham tdn vinh nhiing tap tiie, ci nhan la eic nii khoa hpe cd thinh ti'ch xuat sic trong nghi6n ciiu va ling dung khoa hpc vao thyc tien cupc sdng, dem lai nhieu Igi I'eh tren cic ITnh vyc: kinh ti, xa hpi vi van hda.
Danh gii ve cac giai thudng tdn vinh cae nha khoa hpe, mpt sd nha khoa hpe cho rang, cae giii thudng nhim tdn vinh eic nhi khoa hpe con ngheo nin; giai thudng ve khoa hpc vi cdng nghe ehua thyc su cd uy tin, chua thuc sy khac biet so vdi cae giii thudng, tdn vinh d cac boat ddng ITnh vuc khic; trinh ty, thu tuc va hinh thiie ton vinh cdn mang nang tfnh hinh thiie, rudm ra, phiic tap, chua thyc sy nhin dupe su quan tim cua cac nha khoa hpe trong vi ngoii nude.
5. Quan ly nha nudc trong viec kiem tra, kiem scat, danh gia viec to chuc quan Iy ngu^n nhan Iuc nu nghien ciiii khoa hoc Cling vdi eic bien phip quan ly, td chiie vi diu tu phit triin NNL nghien eiiu khoa
hoc, hoat ddng thanh ti-a, kiem tra viec thyc hien chi'nh saeh, phip luat ciia nha nudc ve phat tiiin NNL nghien ciiu khoa hpc ndi chung va NNL nii NCKH ndi rieng dugc cae ea quan chiie nang bet siic coi trgng. O Viet Nam, eo nhieu co quan td chiic thuc hien nhiem vu thanh tra, kiem tra boat dpng nghien ciiu va phat trien nhu: Thanh tra Nha nudc, Thanh tra Bp Khoa hpc vi Cdng nghe, Bp Giio due va Dao tao; Thanh tra cua eic bp, nginh va ciia cac dja phuang ciia cac ca quan thupe Chfnh phii (nhu:
Vien Hin lim Khoa hpe vi Cdng nghe Viet Nam, Vien Hin lam Khoa hgc xa hdi Viet Nam). BSn canh cac td chiic ed chiic ning thanh tra, kiem tra tren, eon cd cic bd phan thanh tra nim trong cic td chiic, dan vj, hpc vien, trudng dai hpc (cic bp phin nay ed chiie ning thanh tra, kiem tra giiip viee eho ngudi diing diu td ehiic thuc hien cae chirc ning, nhiem vy trong quin ly ndi chung va viee thye hien cie chi'nh sich, phip luat vi phit trien NNL nii noi rieng).
Trong nhirng nim qua eic ca quan chiic niiig da td chiic nhieu doin thanh tra hinh chfnh, thanh tra chuyen nganh nhira phat hien kip thdi nhiing sai sdt, bit cap trong viee thue hien phip luat, chfnh sach ed li6n quan din phat trien NNL nti NCKH. Theo Bio eio cua Thanh tra Bp Khoa hpc va Cdng nghe, ni^n 2014 Thanh tra bp da tiin hanh 78 eupe thanh tra, trong dd ed 6 eupe thanh tra hinh chfnh va thanh tra viee thyc hien eic quy djnh ve phong chdng tham nhiing va 82 eupe tiianh tra ehuyen nganh.
Nim 2015, Thanh tra bd da trye tiip tiin hinh 88 cupc thanh tra, trong do cd 04 cudc Thanh tra hinh chfnh vi viec thue Men cac quy djnh ve phdng, chdng tham nhiing doi vdi 04 don vi trye thupc Bd, kit qui thanh tra phit hien 01 ca sd sai pham, kiin nghi thu hdi ve ngan sach nha nudc 2,3 ty ding va 84 cupc thanh tra chuyen nginh h:en cic linh vyc: sd huu edng nghiep (SHCN); tieu
109
chuin, do ludng, chat lugng; khoa hpc v i cdng nghe. Thanh tra phit hien sai phara 42 CO sd, Chinh Thanh tra Bd da ban hanh 42 quyit dinh xii phat vi phara hanh chfnh, tdng sd tien xii phat tren 1,6 ty ddng [5].
Npi dung cua cie hoat ddng thanh tra, kiera tra tap trung ehii yeu vao khau thu hiit, tuyin dung v i sii dung NNL nghien ciiu khoa hpe. Mae du cac cudc thanh tra, kiim tra dugc tien hinh nhieu, nhung nhiing sai sdt va bit cap trong boat ddng nay it duge sua chiia va khie phue, rat ft sai pham trong cdng tic thu hiit, tuyen dung va sir dung NNL nghien ciiu khoa hpe dugc vach mat, ehi ten. Mat khie, boat ddng thanh tra, kiem tra viee thyc thi cac chinh sach, quy djnh trong phat trien NNL nghien ciiu khoa hpc chua dugc tien hanh thudng xuyen; mang ning tfnh hinh thiic, chii yen dugc tien hinh khi cd dan thu khieu nai, td eio. Ciing vdi boat ddng thanh tra, kiem tra viee tuyen dung va sii dung NNL nghien ciiu khoa hpe, boat dpng thanh tra, kiem tra edng tic dao tao, bdi dudng NNL nii NCKH cung dugc tap trung trien khai.
Trong nhung nam qua, ca quan thanh tra ciia Bd Khoa hpc va Cong nghe phdi hgp vdi Thanh tra Bp Giio due va D i o tao da to chiic nhieu doin thanh tra, kiim ti-a viec thuc hien chiic ning d i o tao, b i i duong NNL. Thanh ti-a, kiim tra d i phit hien nhieu co sd n h i trudng, hpc vien, vien nghien ciiu cd nhiing vi pham trong viec dao tao NNL lao ddng cho dit nudc noi ehung va NNL nghien eiiu khoa hpe ndi rieng. Nhung sai pham ciia cac c o s d d i o tao, bdi dudng NNL tap trung chii yiu vao cae van dh nhu: ndi dung, chuang trinh dao tao, quy che tuyen sinh, quy e h i dao tao sau dai hoc, quy trinh va thii tuc d i o tao sau dai hpc, chit Iugng dao tao va hudng d i n thac si, tien si. Ciing vdi dd, cong tic kiim tra viec thyc hien nhiing d i tai NCKH d eic vien nghien eihi va cac eo sd giao dye
dai hpe ciing dugc quan tim v i to chue thyc hien.
6. Kit luan
Thuc trang QLNN tirong viec phit trien NNL nii NCKH trong nhiing n i m gan day dat dugc nhiiu thanh tuu. Tii sau khi cd Nghi quyit sd 20-NQ/TW Hdi nghj lin thii 6 Ban C h i p hanh Trung ucmg khda XI eiia D i n g (ve phit trien khoa hpe v i cdng nghe, phuc vu sy nghiep cdng nghiep hda, hien dai hda trong dieu kien kinh te thj trudng, djnh hudng xa hpi ehii nghia va hpi n h i p qudc te) [4], Chfnh phii, cic bd nganh, nhat la Bp Khoa hpc va Cong nghe, d i ban binh chfnh sich mdi n h i m thiie d i y su phat trien khoa hpc va cdng nghp, trong do cd chfnh sach mdi ve thu hiit, tuyen dung, dai ngd NNL nghiSn eiiu khoa hpc. Den nay, he thdng ehinh sich dd da tuang ddi ddng bd, dn djnh, hoin thien; da tao duge ddng Iuc cho su phit trien khoa hpc va cdng nghe, trong do cd NNL nghien eiiu khoa hpc. Die biet, tii n i m 2010 trd lai day, Viet Nam da xay dung dugc mgt he thdng e i c chien luge, quy hoach, ke hoaeh phit triin NNL ndi ehung va NNL nii NCKH ndi rieng. He thdng dd k h i day dd va dong bp tii Trung uong den dja phuang. Nhd do, Viet Nara da thu hut dugc mpt sd lugng Idn NNL nir NCKH; dpi ngii cac nha khoa hpe nii tham gia nghien ciiu khoa hpc ngiy cang ddng gdp nhieu han cho su phat trien kinh te, van hda - xa hdi eiia dat nudc; chit lugng NNL nir NCKH ngay cang dugc nang len; so lupng cie n h i khoa hpe nii dat tnnh dp tii thac sy trd len ngay mdt nhieu han; sd lugng cic nha khoa hgc nii dat c i c giii thudng khoa hge (tii cae td chiic NCKH, eic ca quan chu quin, tu Bg Khoa hpc v i Cdng nghe, tii hai Vipn H i n lam khoa hpc, tu Chfnh phu v i cac td chiic phi chfnh phii)
Kiiu Quynh Anh, Le Anh Xuin ngay mdt nhiiu; nhiiu nha khoa hpe nir
dugc cic to chiic giii thudng khoa hpc nii qude t i vinh danh, dugc cie hpc g i i trong va ngoai nude kfnh phuc. BB phat trien NNL nii NCKH dap ling duge yeu ciu hdi nhap thi cliung ta can cd nhirng giai phap tiiyc hien tdt e i e npi dung quan lynha nudc vi phit triin NNL nir NCKH.
Tai lieu tham khao
[1] Kieu Quynh Anh (2015), "Phat trien nguin nhin lyc khoa hpc xa hpi Vi?t Nam", Tap c h i . Gido due vd Xd hpi. s6 47 (108)
[2] KiSu Quynh Anh (2015), "Phu nu tham gia nghign cuu khoa hoc cr Viet Nam". Tap chi Khoa hpe xd hoi Viet Nam. s i 12 (97) [31 Kiiu Quynh Anh (2016), "Quan ly nha nuoc
ve phat trien nguon nhSn lyc nii nghien ciiu khoa hpc", Tap chi Khoa hgc xd hpi Viel Nam, s61 (104).
[4] Ban Chip hanh TW Dang Cpng san Vi?t Nam (2012), Nghi quyit so 20-NQ/TW Hoi nghi idn thu 6, Khda XI cua Ddng vi phdt triin khoa hpe vd cong ngh? phuc vy su nghiip cong nghiap hoa. hiin dgi hoa trong diiu kien kinh le thi Iru&ng dinh huang XHCN vd hgi nhdp quoc li. Ha Noi.
[5] Bp Khoa hpc v^ Cong ngh? (2015), Bdo cdo tong kit cong tdc thanh tra 2015 vd phuang hu&ng 2016, Ha Npi.
[6] Bp Khoa hoc va Cong nghe (2013), Kit qud dieu tra nghien cuu vd phdt trien 2012, '2013, Ha Npi.
[7] Bo Khoa hpc va Cong ngh? (2011), Quyet dmh sd 4009/QD-BKHCN, Quyit dinh cda Bg Iru&ng Bg Khoa hgc vd Cdng nghe ngdy 29/12/2011 Phi duyet quy hoach phdt trien nhdn luc ngdnh khoa hoc vd cdng ngh$ giai dogn 2011-2020. Ha Noi.
[8] Bp Khoa hpc va Cong ngh? (2014), Thong tu 31/2014/Tr-BKHCN, Thong tu quy dinh mgt sd dieu eda Nghi dinh 78/2014/ND-CP ngdy 30/7/2014 vi gidi thuang Ho Chi Minh. gidi
thu&ng Nhd nuac vi khoa hgc vd cdng nghe, m Npi.
[9] Bp Khoa hpc va Cong nghe (2015), Thong lu OmOlS/IT'BKHCN, Thong tu ban hdnh vi Quy che gidi thudng Tg Quang Buu 2015.
Hk Npi.
[10] Bp Npi vu (2012), Thong tu 16/2012/rr-BNV, Thong lu ban hdnh quy chi xet tuyen. thi tuyin vien ehuc; quy che thi thdng hgng chirc danh nghi nghiep ddi v&i vien chuc vd not quy ky thi luyen, thi thdng hgng chirc danh nghe nghiip ddi v&i viin chirc, ngay 28/12/2012, Ha Noi.
[11] Chfnh phii Vi?t Nam (2012). Nghi dinh 29/2012/ND-CP, quy dinh vl tuyin dung, sir dung vd qudn ly vien chuc. Ha Npi.
[12] Chi'nh phu Viet Nam (2014), Nghi dinh 40/2014/ND-CP, quy dinh ve su dung, trgng dung cd nhdn hogl dgng khoa hgc vd cong nghe. Ha Npi.
[13] Chi'nh phii Viet Nam (2014), Nghi dinh sd 78/2014/ND-CP. Nghi dinh quy dinh vi gidi thuang Ho Chi Minh, Gidi thuang Nhd nu&c ve khoa hoc vd cong nghi, Ha Npi.
[14] Ngo Thi Phugng (2007), Dpi ngd tri thuc khoa hgc xd hgi vd nhdn vdn irong su nghiep ddi mai, Nxb Chi'nh tri Qu6c gia, Ha Npi.
[15] Quoc hpi nuac Cpng hoa xa hpi chii nghia Viet Nam (2010), Lugt Vien chirc. Ha Npi.
[16] Quoc hpi nuoc Cpng hoa xa hpi chu nghTa Viet Nam (2013), Lugt Khoa hge vd Cong nghi.
Ha Noi.
[17] Trinh Xuan Th5ng (2014), "Kinh nghiem dao tao nhan luc ciia mpt so quoc gia tren thd gioi va bai hpc tham khao cho Viet Nam", Tap chf Tuyen gido, so 5.
[18] Thu tuong Chi'nh phii (2008), Quyit dinh sd 770/QB-TTg ngdy 23/6/2008 phi duyH Chuang trinh xdy dung ndng cao chdt lugng dgi ngd cdn bg, cdng chirc hdnh chinh Nhd nu&c giat dogn 2008 -2020, Ha Npi.
[19] Thu tucmg Chinh phii (2012), Quyet dmh 418/QD-Trg ngay 11/4/2012 phe duyet Chien luge phdt trien Khoa hge vd Cong nghe giai dogn 201-2020. Ha Npi.
I l l
