s o 1-2011
DauvaHpc
I .yMi.iY ,\^^y
Ho Chf IVIinh ve dan chu trong giao due vc5i viec xay dung moi t r i i n g
giao due dan chu b nuQc ta hien nay
ThS. NGUYEN BU'C HOA
Hpe vien Ganh sat Nhan dan Suo't ddi khong met moi trong lanh dao cong cuoc ddu tranh gidnh vd giii nen doc lap ciia dan toe de'tren cfl sc do xay diing mot nifdc Viet Nam dan chil vd gidu mgnh, Ho Chi Minh tii rat sdm da khang dinh viec phdi thuc hien dan chu tren ta't cd cdc Imh viic ciia ddi song xd hoi trong do, ddn chii trong gido due Id rd't quan trong.
H
d Ghi Minh da trai qua nhieu nen giao due khac nhau: giao due phong kien, giao due to san, giao due vd san, do dd, hdn ai h i t , Ngudi thay rd b i n chat cua cac n i n giao due dd, NgUdi cung nhan thay Viet Nam trong thdi gian dai phai chiu d n h giao due phong kiln va thoc dan no le va vi vay, NgOdi sdm khang dinh sO d n thiit phai xay dOng dan ehu trong giao due. ThOc t l la, ngay sau thing ldi cua Cach mang Thang Tam nam 1945, Hd Ghi Minh da de cap den dan chu trcng giao due va trong nhieu bai viit, bai ndi sau nay, NgOdi da ed nhOng chf dao c l n thiet cho viec xay dung mdi trOdng giad due dan ehu d node ta,Hd Chi Minh da xult phat tO ban chit eua e h l dp mdi
d nudc ta - che dp dan chu nhan dan dope ra ddi tO sau thing ldi cua Gach mang Thang Tam va ban chat eua Nha node ta la Nha node eua dan, do dan, vi dan de di den khang dinh ban chat cua giao due trong che dp xa hdi mdi.
Theo Ngudi, giua ban chat eua giao due va ban chat cua che dp xa hpi cd mdi lien he mat thiit, trong dd ban chat cua nha trOdng, cua giao due chiu so quy dinh cua ban chat che dp xa hdi. Ban chat cua giao due trong e h l dp xa hdi mdi dope the hien tren nhllu khia canh: mue dich, ndi dung, phUdng phap giad due, quan he thiy trd, trach nhiem cua can be q u l n ly, glad vien va hpc sinh.
Muc dich cua giao due trong che dp mdi, theo Hd Ghi Minh, la nhim dao tao nen nhOng cdng dan, nhOng can
DaifvaHQC
s o 1-2011 .•••i?^*'>s?K^^,j5'jiteS?f'^n"5.-^;»3es^^s^^13
bd, nhOng con ngudi tdt, nhOng ngOdi lam chu node nha.
Nd khac vdi mue dich cua giao due trong e h l dp thOe dan, phong k i l n nham dao tao nen nhOng con ngodi nd le phue vu cho t i n g idp thdng tri. Do dd neu nhO ngOdi t h i y trong xa hpi cu gd d i u tre la de k i i m cdm an thi trong e h l dp dan ehu nhan dan, ngOdi thay ed vai trd la dao tao ra nhOng con ngOdi cd thai dp phuc vu nhan dan, phuc vu To qudc, dao tao nen nhOng Idp ngOdi, Idp can bp mdi. NgOdi thay lam tdt nhiem vu eua minh thi the he sau nay cd anh hudng tdt, lam khdng tdt se cd anh hodng khdng tdt den the he sau. Muc dfeh ndi tren cua giao due trong e h l dp mdi dupc Hd Chf Minh d l cap ngay trong Thu gui cac hoc sinh nhan ngay le khai trOdng d i u tien cua nude Viet Nam mdi, Trong thO NgOdi viet: "TO gid phut nay gid di cac em bat dau dupc nhan mpt n i n giao due hoan toan Viet Nam.
Trudc day cha anh cac em, va mdi nam ngoai ca cac em nOa, da phai chiu nhan mdt nen hpc v i n nd le, nghTa la nd chf dao tao nen nhong ke lam tay sai, lam tdi td cho mpt bpn thUc dan ngodi Phap. Ngay nay cac em dope eai may man hdn cha anh la dope hap thu mot nen giao due cua mpt node ddc lap, mpt nen giao due nd se dao tao cac em nen nhOng ngudi cdng dan hOu feh eho nudc Viet Nam, mdt n i n giao due lam phat trien hoan toan nhOng nang lOe s i n cd cua cac em"\ Va, sau nay, trong cdng cudc xay dOng chu nghTa xa hdi d m i l n Bac, trong ThQ gQi giao vien, hgc sinh, can bg thanh nien va nhi ddng, NgOdi tiep tuc n h i n manh; "TrOdng hpe eua ehung ta la trOdng hpe cua che dp dan chu nhan dan, n h i m muc dich dao tao nhOng cdng dan va can bd tdt, nhOng ngUdi chu tOdng lai tdt cua nudc nha. V l mpi mat, trudng hpc cua ehung ta phai hdn h i n trUdng hpc cua thOc dan va phong k i l n " , do dd phai "ra sOe tay sach anh hudng giao due nd dich cua thUc dan cdn xdt lai, nhO: Thai dp thd d ddi vdi xa hdi, xa rdi ddi sdng lao ddng va d i u tranh eua nhan dan, hpc de lay bang d p , day theo ldi nhdi sp. Va c l n xay dUng tU tudng: day va hpc de phuc vu Td qudc, phuc vu nhan dan"^. NhOng quan diem cua Hd Ghi Minh ve muc dfeh giao due ndi tren la nhOng dinh hodng quan trpng eho cdng tac hoach dinh chfnh sach giao due, cdng tac quan ly giao due, cho viec day va hpc eua giao vien va hpc sinh.
Hd Ghi Minh eung khang dinh, ndi dung giao due phai giup cho ngodi hpc phat trien toan dien, khdng chi phat t r i i n to duy, nang loc ca nhan ma cdn phai bdi dap tam hdn va so cam thu cai dep. Cu the, ndi dung giao due bao gdm; - The due: de lam cho than the manh khde, ddng thdi c l n giu gin ve sinh rieng va ve sinh ehung; - Tri due;
on lai nhOng dieu da hpc, hpc them nhOng tri thOe mdi; My due: de phan biet cai gi la dep, cai gi la khdng dep; DOc due: la yeu Td qudc, yeu nhan dan, yeu lao dpng, yeu khoa hpc, yeu trpng cua cdng,
Nhung nam gan day, nganh giao due nUdc nha dang day manh thue hien ddi mdi phUdng phap giang day, phat huy tinh tich cue. sang tac cua ngudi hpc, tranh ldi day theo kieu truyen thu mdt c h i i u song, Hd Chf Minh da de cap r i t sdm va r i t ky v l v i n d l nay. Theo NgUdi, phUdng phap giao due dan chu la phai phat huy dope tinh tich cue, chu ddng, sang tao c u a ngodi hpc, lam cho ngudi hpc dUpc tu do trinh bay, phat bieu y k i l n va suy nghT eua minh. Ngudi nhan m a n h : " C h i dp ta la che dp
dan c h u , to todng phai dope tu dd. To dd la the nao? Ddi vdi mpi van de, mpi ngudi to do bay td y k i l n cua minh, gdp p h l n tim ra chan ly. Dd la mdt q u y i n Ipi ma eung la mpt nghTa vu cua mpi ngOdi. Khi mpi ngOdi da phat bieu y k i l n , da tim thay chan ly, luc dd q u y i n tu do tu tudng hda ra quyen tQ do phuc tung chan ly. Chan iy la cai gi cd Ipi cho Td qudc, ehc nhan dan, Cai gi trai vdi Ipi ich cua To qudc, cua nhan dan tOe la khdng phai chan ly. Ra sOc phung so To qudc, phuc vu nhan dan - tOc la phue tung chan l y " ^ va, "Trong trOdng, c l n cd dan chu. Ddi vdi mpi van d l , t h i y va trd eung nhau thao luan, ai cd y k i l n gi deu that tha phat bieu, Dieu gi chOa thdng sudt, thi hdi, ban cho thdng sudt"". Ngodi eho r i n g , cae ed giao, t h i y giao trong mpi viee nen hodng d i n cae em lam chO khdng nen cai gi eOng can thiep, khdng nen gd ep, bd budc, khdng nen lam cho cae em eau ne, khum num. Ngudi da chf ra mpt trong nhung nhiem vu rat quan trpng cua giao vien la phai tim each day. Day cai gi, day t h i nao de hpc trd hieu chdng, nhd lau, t i l n bp nhanh. Day va hpc d n phai theo nhu d u cua dan tpc, cua Nha nUdc (cai ma ngay nay chung ta gpi la dao tao theo nhu c l u xa hdi), PhUdng phap giao due theo nguyen t i e tu nguyen tu giac, giai thich ban bac, t h u y i t phuc chO khdng gd bd, phai tranh ldi day nhdi sp. Trong luc hpc, cung c l n cho cae em vui, trong luc vui cung c l n lam cho cac em hpc. Phai giao due t h i nao cho cac em b i i t doan k i t , ham hpe, ham lam, nhOng phai lam sao eho eae em giO dope tinh chat cua tre con. Phai lam sad ehc tre em cd ky luat nhOng van vui ve, hoat bat ehO khdng phai la khum num, dat dau ngdi d l y , Xuyen sudt cae ndi dung tren la Idng mong mudn eua Hd Chi Minh v l viec giao due phai lam cho cac em hpc sinh trd thanh nhOng ngudi cd tu duy tich cOc, dec lap, sang tao chO khdng phai thanh nhOng ngudi hpc thupe Idng sach vd mpt each thu ddng.
Ddi vdi hpe sinh, NgUdi da neu len phOdng phap hpc tap cho mau nhd, mau hieu, dd la phai neu cao tac phong dpc lap suy nghT va tU do to tOdng. Dpc tai lieu thi phai dao sau hieu ky, khdng tin mpt each mO quang tOng eau mdt trong sach, cd v i n d l ehOa thdng sudt thi manh dan d l ra va thao luan eho vd le. Ddi vdi bat cO v i n de gi d i u phai dat cau hdi "vi sao?", deu phai suy nghT ky cang xem nd cd hpp vdi thuc te khdng, cd that la dung ly khdng, tuyet ddi khdng nen n h i m m i t tuan theo sach vd mdt each xudi chieu.
Nhan thay sO da dang va phong phu ve ban s l e van hda cua cac dan tdc d Viet Nam, Hd Chi Minh cho r i n g , dan ehu trong giad due cdn dope the hien d chd, giao due phai gdp p h l n giO gin va phat huy ban s i c van hda c i a mdi dan tpc trong cdng ddng cac dan tdc Viet Nam. Ngay 9/12/1961, ndi chuyen vdi can bp va hpc sinh Trudng So pham mien nui Nghe An, NgOdi da phe binh viee cac em hpc sinh la ngudi dan tpc thieu sd deu mac theo ngOdi Kinh, L i n khac, ngay 31/8/1963, ndi chuyen tai Hpi nghi tuyen giao m i l n nui, NgOdi da can dan lanh dao eae tfnh la phai chu y phat trien loai trOdng thanh nien dan tdc vOa hpc vOa lam ", de dao tao con em dan tpc thanh nhOng can bd, nhong ngOdi lao ddng - yeu td cd ban thuc day phat trien kinh te - xa hpi vung ddng bao dan tdc thieu sd, rut n g i n khoang each phat trien giOa m i l n nui, vung ddng
20
S01-2011DauvaHpc
bao dan too thieu sdvdi mien xudi vavi vay, nhijfngchfdan dd cua Ngodi cdn la thOc hien sO binh dang giOa cac dan tpc d Viet Nam.
Viee xay dUng mdi trudng giao due dan ehu la trach nhiem cua eae cap trong nha trudng, trong dd traeh nhiem cua can bp quan ly giao due la rat quan trpng. Hd Chf Minh da phe binh hien tOdng can bd quan ly giao due chf ngdi v i i t trong ban gily va cho rang, can bd quan ly giao due phai di sat, phai giup dd giac vien giai quyet khd khan, quan lieu, menh lenh la khdng dope.
Hd Chf Minh cung ehc rang dan ehu treng glad due cdn dope the hien trong mdi quan he giOa thay va trd, dan ehu nhong trd phai kfnh thiy, t h i y phai quy trd, chO khdng phai la "ea ddi bang d i u " . Hpc sinh d n p h i i ren luyen dao dOc each mang de chuan bi trd nen ngodi cdng dan tdt, phai tdn trpng ky luat nh^ trudng ddng thdi phai kfnh trpng ed giao, thay giao. Gdn giao vien phai cd g i n g lam trdn trach nhiem nang n l va ve vang cua minh la cham lo day do con em cua nhan dan thanh ngOdi cdng dan tdt, ngOdi lao ddng td't, ngodi chien sTtdt, ngOdi can bd td't eua node nha.
Hd Chf Mir*h dac biet nhan manh tfnh trach nhiem eua giao vien. NgOdi cho rang giao vien phai xae dinh rd muc dich cua giao due dodi che dp dan ehu nhan dan la dao tao nen nhOng eon ngOdi lam ehu, rang khdng cd cdng tae gi ve vang bang viec cham nom bdi dodng eho cae em la nhOng ngodi ehu tOPng lai cua nOdc nha. Do dd, giao vien ngay nay khdng phai nhO trUde chf biet gd dau tre, miin la ed bai cho hpc trd hpc, cudi thang bd lOdng vad Jpi ma phai ed traeh nhiem vdi nhan dan, dao tao can bd ra phuc vu nhan dan. Ngodi da vl day tre cung nhO trdng cay non.
Trdng cay nOn dope tdt thi sau nay cay len tdt. Day tre nhd tdt thi sau nay cac chau thanh ngOdi tdt. Caeh day, quan niem day phai khac trodc. Day sao cho hpe sinh mau hieu, mau nhd, ly luan di ddi vdi thOe hanh. NgOdi nhan manh viec to hpe nang eao trinh dp cua giao vien: "Cac ed, cae chu da thay traeh nhiem to Idn eua minh, ddng thdi cijng thay kha nang eua minh can dOcic nang eao them len mai mdi lam trdn dope nhiem vu. Vi the eae ed cac ehu la nhOng thiy giao, nhOng can bd giao due d i u phai ludn ludn cd gang hpc them, hpe ehfnh tri, hpc chuyen mdn.
N i u khdng tiln bd «nai, thi se khdng theo kip da tien ehung, se trd thanh lac hau"^ va theo NgOdi, hpc hdi la mpt viec phai tiip tuc sud't ddi, Sudt ddi phai g i n iiln ly luan vdi cdng tac thOe t l . Khdng ai cd the to eho minh da biit du rdi, biet h i t rdi. The gidi ngay ngay ddi mdi, nhan dan ta ngay cang tiln bd, cho nen giao vien phai tiip tuc hpc va hanh de tien bd kip nhan dan. NgOdi cung dac biet nhan manh tfnh gOdng mau cua giao vien. NgOdi cho rang tre em hay bat chode, eho nen thiy giao, can bp phu trach phai gOdng m l u tO ldi ndi d i n viec lam. Tre em nhO eai gOdng trcng sang, thay tdt thi anh hOdng td't, thiy xau thi anh hocsng x l u . Do dd, neu thiy giao, cd giao bang quan thi lai due ra mdt sd cdng dan khdng tdt, can bd khdng tdt.
Hd Chf Minh khang dinh dan ehu la cd s6 cua doan k i t trong nha trOdng. NgOdi cho rang giao due la sO nghiep cua q u l n chung, d n phai phat huy day du dan chu xa hdi chu nghTa, xay dOng quan he that tdt, doan k i t that chat che giOa thay va thiy, giOa thay va trd, giOa hpc trd vdi
nhau, giOa can bd cac cap, giufa nha trudng va nhan dan, Thoc te da chOng minh, 6 dau, ndi nao dan chu dUiJc phat huy thi tinh doan ket dOde nang cao, gdp phan xay dong tinh ddng chf, ddng nghiep thOdng yeu, giup dd nhau.
Ngoai ra, Hd Chf Minh cung nhan thay mdt thOc te la nhan dan ta phai sdng kha lau dOdi che dp thOc dan va phong k i l n , chiu anh hodng e h l dp ay kha sau, vd tinh nhiirri vao nhOng cai xau cung kha nhllu, trong ban than mdi ngOdi to todng cu cdn nhiiu, do dd, NgOdi cho rang dan ehu khdng triet tieu, khdng loai trO dau tranh, dan ehu phai di ddi vdi tang cOdng ky cOdng, ne nep trong , nha trOdng. Cdng viec giao due eung la cdng viec dau tranh. Mue dich cua dau tranh la de tien bp. Dau tranh vdi minh va vdi ddng nghiep. D i u tranh vdi minh la chdng thdi lOdi biing, to cao to dai; Dau tranh vdi ddng nghiep khdng phai ehia re, ha be nhau, ma de tien bp chung.
Dau tranh tren tinh ddng ehi yeu thUdng, nham lam cho nha trudng phat triin vOng manh, hoan thanh tdt sO menh trdng ngOdi eao ca.
Trong nhllu thap ky qua, dodi anh sang to todng Hd Chf Minh, dan ehu da tOng bode trd thanh ddng loc eua qua trinh day va hpc trong mdi nha trOdng, gdp phln to Idn vao viee dao tao nhan loc, nang eao dan trf, phue vu sO nghiep xay dong va bao ve dat node. Tuy nhien, do chiu anh hOdng sau dam cua truyen thdng v l dao thiy trd cung vdi nhOng han che khac ma mdi trOdng giao due d node ta hien dan ehu v i n ehOa dOcic the hien mdt each day du va chOa dope thoc hien mdt each to giac eua giao vien va hpc sinh. Hien cdn kha nhllu hoc sinh hoac la cd tam ly sd set hoac la co thai dp vd l l ddi vdi giao vien. Gd hpc sinh da im lang trudc nhOng hien tOdng tieu cOc cua giao vien, kha nhieu hpc sinh mac dO khdng hieu bai nhOng lai e ngai khdng dam hoi thiy, cd giao. Ddng thdi trong giang day cung edn hien tupng giao vien ehu yeu dung phOdng phap thuyet trinh, diin giang, chOa chO y dung mOc tdi viec phat huy to duy dec lap, sang tao eua ngOdi hpc, Nhieu giao vien chij yeu ddc thoai trong gid hpc nen ngOdi hpc khdng hoac ft ed cd hdi phat bieu, to duy sang tao vi t h i bi kim ehl,
De khac phue cac tdn tai tren, thiit nghT, cac d p quan ly giao due phai day manh hdn nOa cdng tac tuyen truyen v l so c l n thiit phai thOe hien day du va nghiem tuc dan chu trcng giao due, Phai cd nhOng quy dinh cu the ddi vdi giao vien va hpe sinh de cho dan chu tOng bodc tham sau vac mdi nha trOdng, Ddng thdi, mdi giao vien phai nhan thOc that sau s l e va d l y du v l nhOng quan diem cua Ho Chi Minh v l dan chu trong giao due de cd nhOng nhan thOc va hanh ddng eu the phO hdp vdi nhOng chi d i n ndi tren cua Hd Ghi Minh, nham lam cho mci trOdng giao due d node ta ngay cang dan chu - tien d l quan trpng de thUc hien tdt dan chu trong cac ITnh vOc cua ddi sdng xa hoi cung ddng thdi gdp phan dao tao ngudn nhan loc cd pham chat phO hpp vdi xu the thdi dai va yeu cau del hdi cua thOe t i l n phat trien kinh te - xa hdi dat nOdc.
1 Hd Chi Minh: Toan tap, Nha xuat ban Chfnh tri Qudc gia. Ha Npi, 2004, tap 4, trang 32.
2 Hd Chi Minh: Toan tap, Sdd, tap 8, trang 80.
3 Hd Chf Minh: Toan tap, Sdd, tap 8, trang 216.
4 Hd Chf Minh; Toan tap, Sdd, tap 7, trang 456.
5 Hd ChiMinh: Toan tap, Sdd, tap 8, trang 1 2 6 - 127.