Tình traïng huùt thuoác laù thuï ñoäng coù theå gaây ra nhöõng aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi söùc khoûe coäng ñoàng, ñaëc bieät laø söùc khoûe treû em. Caùc trieäu chöùng vaø beänh maø treû coù theå gaëp phaûi khi phaûi phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù bao goàm vieâm tai giöõa, vieâm ñöôøng hoâ haáp döôùi, caùc trieäu chöùng hoâ haáp nhö ho, khoø kheø, khoù thôû, nhieàu ñôøm daõi, v.v…, laøm beänh hen suyeãn trôû neân traàm troïng hôn, suy giaûm chöùc naêng phoåi vaø gaây ra hoäi chöùng ñoät töû baát thöôøng ôû treû sô sinh.
Nhieàu nghieân cöùu treân theá giôùi ñaõ cho thaáy maëc duø vaán ñeà phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù ñaõ ñöôïc chuù yù trong thôøi gian gaàn ñaây, nhöng tæ leä treû em phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù vaãn khaù cao. Naêm 2010, Toå chöùc Y teá theá giôùi ñaõ öôùc tính coù khoaûng 700 trieäu treû em treân theá giôùi vaãn phaûi soáng trong baàu khoâng khí bò oâ nhieãm bôûi khoùi thuoác laù, vaø haøng naêm coù gaàn 170.000 treû em töû vong do caùc beänh lieân quan tôùi thuoác laù [59]. Baøi baùo naøy seõ giôùi thieäu veà thaønh phaàn cuûa khoùi thuoác laù, taùc haïi cuûa khoùi thuoác laù tôùi söùc khoûe treû em, thöïc traïng treû em phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù treân theá giôùi vaø ôû Vieät Nam, cuõng nhö nhöõng nghieân cöùu, chöông trình can thieäp ñaõ thöïc hieän nhaèm giaûm söï phôi nhieãm cuûa treû em vôùi khoùi thuoác laù ñaõ ñöôïc thöïc hieän ôû Vieät Nam.
Töø khoùa: khoùi thuoác laù trong moâi tröôøng, phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù.
Secondhand smoke and children's health
Le Thi Thanh Huong (*)
Secondhand smoke (SHS), also called environmental tobacco smoke (ETS), can cause detrimental health effects to community health, especially to children's health. Main symptoms and diseases caused by children's exposure to SHS include middle ear disease, lower respiratory tract infections, respiratory symptoms and the exacerbation of asthma, lung dysfunction and sudden infant death syndrome.
Worldwide studies have shown that although the issue of SHS exposure has been given increased attention recently, the proportion of children exposed to SHS is still high. The World Health Organization (WHO) estimated that there were about 700 million children in the world who have to inhale the air polluted by tobacco smoke and approximately 170,000 deaths among children each year caused by tobacco-related diseases [59]. This article will introduce the definition and composition of SHS and will discuss its harmful effects to children's health, the situation of children's exposure to SHS worldwide and in Viet Nam and interventions to reduce children's exposure to SHS in Viet Nam.
Keywords: secondhand smoke/ environmental tobacco smoke, involuntary exposure to secondhand smoke.
Taùc giaû:
(*) Ths. Leâ Thò Thanh Höông, Phoù tröôûng Boä moân Söùc khoûe moâi tröôøng, Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá coâng coäng, 138 Giaûng Voõ, Haø Noäi. Email: [email protected]
Huùt thuoác laù thuï ñoäng vaø söùc khoûe treû em
Leâ Thò Thanh Höông (*)
1. Ñaët vaán ñeà
Huùt thuoác laù thuï ñoäng laø tình traïng ngöôøi khoâng huùt thuoác phaûi hít/ngöûi khoùi thuoác laù hoaëc khoùi thuoác laøo coù trong moâi tröôøng vaø laøm taêng tæ leä maéc beänh vaø töû vong cuûa caùc beänh coù lieân quan tôùi khoùi thuoác laù trong coäng ñoàng nhöõng ngöôøi khoâng huùt thuoác [10],[57]. Y vaên treân theá giôùi ñaõ cho thaáy huùt thuoác laù thuï ñoäng laø nguyeân nhaân gaây ra nhieàu beänh vaø trieäu chöùng ôû caû ngöôøi lôùn vaø treû em. Vieäc treû em phaûi phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù ñaõ trôû thaønh moät vaán ñeà y teá coâng coäng (YTCC) ñaùng quan taâm. Nhöõng treû em phaûi soáng trong moâi tröôøng bò oâ nhieãm bôûi khoùi thuoác coù theå phaûi ñoái maët vôùi nhieàu nguy cô veà söùc khoûe, chaúng haïn vieâm tai giöõa, vieâm ñöôøng hoâ haáp döôùi (chuû yeáu laø vieâm phoåi vaø vieâm pheá quaûn), laøm traàm troïng theâm caùc ca hen suyeãn vaø taêng taàn suaát xuaát hieän caùc côn hen, gaây ra caùc trieäu chöùng veà ñöôøng hoâ haáp treân, suy giaûm chöùc naêng phoåi vaø nguy cô ñoät töû baát thöôøng ôû treû sô sinh [16],[22],[57],[58].
Taïi Vieät Nam, tình traïng huùt thuoác laù vaø thuoác laøo coøn khaù phoå bieán trong coäng ñoàng, ñaëc bieät laø ôû khu vöïc noâng thoân. Theo Ñieàu tra veà Tình hình söû duïng thuoác laù ôû ngöôøi tröôûng thaønh taïi Vieät Nam naêm 2010, tæ leä ngöôøi töø 15 tuoåi trôû leân huùt thuoác laø 47,4% ôû nam giôùi vaø 1,4% ôû nöõ giôùi [39]. Vaán ñeà huùt thuoác laù khoâng chæ döøng laïi ôû tæ leä huùt thuoác maø coøn lieân ñôùi tôùi tæ leä caùc hoä gia ñình coù baàu khoâng khí bò oâ nhieãm bôûi khoùi thuoác cao. Theo Ñieàu tra Y teá quoác gia naêm 2002, maëc duø tæ leä huùt thuoác laù ôû phuï nöõ Vieät Nam raát thaáp, nhöng coù tôùi 63% hoä gia ñình ôû Vieät Nam coù ít nhaát moät ngöôøi huùt thuoác trong nhaø vaø coù tôùi 71,7% treû em döôùi 5 tuoåi soáng trong caùc gia ñình coù ngöôøi huùt thuoác [1]. Vaán ñeà söùc khoûe cuûa treû em vaø cuûa ngöôøi khoâng huùt thuoác vaø taùc haïi cuûa khoùi thuoác laù trong moâi tröôøng ñaõ ñöôïc quan taâm trong vaøi naêm trôû laïi ñaây, ñaëc bieät töø khi Vieät Nam gia nhaäp Coâng öôùc khung veà Kieåm soaùt taùc haïi thuoác laù.
Baøi baùo naøy trình baøy ñònh nghóa vaø thaønh phaàn cuûa khoùi thuoác laù, taùc haïi cuûa vieäc phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù vaø söùc khoûe treû em, cuõng nhö ñöa ra nhöõng con soá thoáng keâ veà thöïc traïng phôi nhieãm cuûa treû em vôùi khoùi thuoác laù ôû Vieät Nam vaø treân theá giôùi vaø nhöõng chöông trình can thieäp ñaõ coù nhaèm laøm giaûm tình traïng phôi nhieãm cuûa treû em vôùi khoùi thuoác laù taïi Vieät Nam.
2. Khaùi nieäm veà huùt thuoác laù thuï ñoäng vaø thaønh phaàn cuûa khoùi thuoác laù
Huùt thuoác thuï ñoäng hay khoùi thuoác laù/ thuoác laøo trong moâi tröôøng (sau ñaây goïi chung laø khoùi thuoác laù) laø hoãn hôïp cuûa doøng khoùi phuï (sidestream smoke) - laø khoùi töø ñaàu maåu cuûa ñieáu thuoác hoaëc saûn phaåm thuoác laù ñang chaùy vaø doøng khoùi chính (mainstream smoke) - laø khoùi do ngöôøi huùt thuoác laù vaø thuoác laøo phaû ra moâi tröôøng [10],[16],[17],[58].
Khoùi thuoác laù laø hoãn hôïp cuûa raát nhieàu hoùa chaát ñoäc haïi. Vaøo naêm 1992, Cô quan Baûo veä moâi tröôøng Hoa Kyø (EPA) ñaõ xaùc ñònh trong khoùi thuoác laù coù hôn 4.000 hoùa chaát ñoäc haïi, trong ñoù coù khoaûng 250 chaát coù theå gaây nhöõng aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi söùc khoûe con ngöôøi, vaø khoaûng 50 chaát laø taùc nhaân gaây ung thö [22]. Tuy nhieân, naêm 2004, Cô quan Nghieân cöùu quoác teá veà Ung thö (IARC) ghi nhaän raèng cho tôùi naêm 2000, coù tôùi 69 taùc nhaân gaây ung thö ñöôïc tìm thaáy trong thaønh phaàn cuûa khoùi thuoác laù [28]. Naêm 2010, Boä Y teá Hoa Kyø chính thöùc khaúng ñònh coù tôùi hôn 7.000 hoùa chaát ñoäc haïi ñöôïc tìm thaáy trong thaønh phaàn cuûa khoùi thuoác laù, trong ñoù coù haøng traêm chaát gaây nguy haïi tôùi söùc khoûe con ngöôøi vaø 69 chaát laø taùc nhaân gaây ung thö cho con ngöôøi [18]. Khoâng coù möùc tieáp xuùc naøo vôùi khoùi thuoác laù ñöôïc cho laø an toaøn ñoái vôùi söùc khoûe cuûa nhöõng ngöôøi khoâng huùt thuoác [18], [58].
Doøng khoùi chính vaø doøng khoùi phuï
Doøng khoùi phuï laø thaønh phaàn chuû yeáu cuûa khoùi thuoác laù, chieám khoaûng 85% thaønh phaàn cuûa khoùi thuoác laù, 15% coøn laïi laø thaønh phaàn cuûa doøng khoùi chính [61]. Thaønh phaàn cuûa doøng khoùi chính chuû yeáu laø nicotine, carbon monoxide vaø caùc chaát haït.
Thaønh phaàn cuûa doøng khoùi phuï gaàn töông töï nhöng chöùa nhieàu taùc nhaân gaây ung thö hôn. Ngöôøi ta cuõng öôùc tính raèng doøng khoùi phuï coù ñoäc tính cao hôn doøng khoùi chính. 1 gam caùc chaát haït trong doøng khoùi phuï coù ñoäc tính cao hôn töø 3 ñeán 4 laàn so vôùi 1 gam caùc chaát haït trong doøng khoùi chính [50],[58],[61]. Baùo caùo raø soaùt caùc nghieân cöùu veà taùc haïi cuûa khoùi thuoác laù do Boä Y teá Hoa Kyø thöïc hieän trong caùc naêm 2006, 2007 veà caùc nghieân cöùu ño löôøng caùc hôïp chaát coù trong doøng khoùi chính vaø doøng khoùi phuï cho thaáy nhöõng hôïp chaát nhö polyaromatic hydrocarbons (PAH) gaây ung thö coù trong doøng khoùi phuï cao hôn gaáp 10 laàn trong doøng khoùi chính [16],[17]. Moät nghieân cöùu môùi ñöôïc xuaát baûn gaàn ñaây cho thaáy thaønh phaàn chính cuûa
doøng khoùi phuï laø PAH, caùc aldehydes bay hôi vaø carbon monoxide [15], trong khi moät nghieân cöùu khaùc laïi cho raèng doøng khoùi chính chöùa caùc chaát daàu vaø chaát saùp vaø ñöôïc thaûi ra döôùi daïng caùc haït nhoû [51]. Doøng khoùi phuï khi môùi ñöôïc thaûi ra moâi tröôøng ít ñoäc haïi hôn so vôùi chính noù khi ñaõ toàn taïi trong moâi tröôøng töø 1,5 ñeán 2 giôø [51].
Theo EPA, caùc hôïp chaát gaây ung thö coù trong doøng khoùi phuï cuõng gaàn töông töï nhö caùc hôïp chaát coù trong doøng khoùi chính. Tuy nhieân, khi phaân tích thaønh phaàn cuûa caùc hôïp chaát hoùa hoïc trong doøng khoùi phuï vaø doøng khoùi chính, EPA cuõng phaùt hieän ra raèng trong thaønh phaàn cuûa doøng khoùi phuï coù 5 taùc nhaân gaây ung thö cho con ngöôøi, 9 hôïp chaát coù theå gaây ung thö cho con ngöôøi vaø 3 chaát gaây ung thö cho ñoäng vaät cuõng nhö moät soá taùc nhaân ñoäc haïi khaùc coù haøm löôïng cao hôn trong doøng khoùi chính [22].
Ngoaøi ra, caùc nhaø nghieân cöùu coøn phaùt hieän caùc chaát tröø saâu chöùa ni-tô trong doøng khoùi phuï vaø doøng khoùi chính, ñoù laø flumetralin, pendimenthalin vaø trifluralin. Taát caû 3 chaát tröø saâu naøy ñöôïc khaúng ñònh laø nguy haïi tôùi söùc khoûe con ngöôøi vaø coù theå laø nhöõng taùc nhaân gaây ung thö cho con ngöôøi [15]. Moät soá chaát nitrosamines ñaëc thuø coù trong khoùi thuoác laù, chaúng haïn nhö N-nitrosonornicotine (NNN) and 4- (methylnitrosamino)-1-(3-pyridyl)-1-butanone (NNK) gaây ung thö aùc tính. Nhöõng hôïp chaát naøy chæ coù theå tìm thaáy trong caùc saûn phaåm cuûa thuoác laù vì chuùng lieân quan tôùi nicotine vaø caùc hôïp chaát alkaloids thuoác laù [15]. Trong caùc xeùt nghieäm taïi phoøng thí nghieäm cuûa mình, Hetch ñaõ chöùng minh raèng NNN gaây caùc khoái u trong thöïc quaûn vaø khoang muõi cuûa chuoät, trong khi NNK hoã trôï quaù trình phaùt trieån caùc khoái u trong phoåi cuûa moät soá loaøi gaëm nhaám chaúng haïn nhö chuoät nhaét vaø chuoät ñoàng [26]. Döïa treân keát quaû raø soaùt töø 30 nghieân cöùu khaùc nhau taïi 8 nöôùc vaø nhieàu nghieân cöùu khaùc, EPA keát luaän raèng khoùi thuoác laù ñöôïc coi laø taùc nhaân gaây ung thö nhoùm A cho con ngöôøi [22].
3. Taùc haïi cuûa phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù ñoái vôùi söùc khoûe treû em Caùc aûnh höôûng coù haïi cuûa vieäc phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù tôùi söùc khoûe treû em bao goàm vieâm tai giöõa, vieâm nhieãm ñöôøng hoâ haáp döôùi (chuû yeáu laø vieâm phoåi vaø vieâm pheá quaûn), caùc trieäu chöùng cuûa ñöôøng hoâ haáp treân nhö ho, khoø kheø, nhieàu ñôøm daõi, khoù thôû, v.v…, laøm caùc ca hen suyeãn trôû neân traàm troïng hôn, suy giaûm chöùc naêng phoåi vaø gaây
ra nguy cô ñoät töû baát thöôøng ôû treû sô sinh [10],[16],[17],[41],[44],[56],[57],[58]. Ngoaøi ra, khoùi thuoác laù coøn ñöôïc cho laø gaây ra caùc vaán ñeà veà giaûm khaû naêng nhaän thöùc ôû treû, aûnh höôûng khoâng toát ñeán khaû naêng phaùt trieån haønh vi cuûa treû vaø gaây ra caùc daïng ung thö ôû treû em, v.v… Tuy nhieân, hieän chöa ñuû baèng chöùng khoa hoïc roõ raøng ñeå chöùng minh coù moái quan heä nhaân quaû giöõa vieäc phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù vaø caùc vaán ñeà naøy ôû treû em [16],[17]. Do vaäy, trong phaïm vi baøi baùo naøy, chuùng toâi chæ giôùi thieäu nhöõng vaán ñeà söùc khoûe ôû treû em ñaõ ñöôïc chöùng minh laø haäu quaû cuûa vieäc phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù.
3.1. Vieâm tai giöõa
Hieän coù ñuû baèng chöùng khoa hoïc ñeå chöùng minh moái lieân quan giöõa vieäc phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù töø boá meï vaø nhöõng ngöôøi xung quanh vaø beänh vieâm tai giöõa ôû treû em. Caùc nhaø khoa hoïc ñaõ baét ñaàu chuù troïng tôùi vieäc nghieân cöùu veà moái quan heä nhaân quaû cuûa vieäc phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù trong nhaø vaø nguy cô maéc vieâm tai giöõa vaø vieâm tai giöõa coù muû töø ñaàu thaäp nieân 80 cuûa theá kyû 20 [32]. Trong nghieân cöùu naøy, caùc taùc giaû ñaõ phaùt hieän ra moái lieân quan giöõa phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù do boá meï huùt vaø nguy cô maéc vieâm tai giöõa vaø vieâm tai giöõa coù muû ôû treû. Ñaàu nhöõng naêm 1990, qua raø soaùt caùc nghieân cöùu, EPA ñaõ khaúng ñònh coù moái quan heä nhaân quaû giöõa phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù vaø caùc beänh vieâm nhieãm ôû tai, muõi vaø hoïng cuûa treû [22].
Cuoái nhöõng naêm 1990s, döïa treân 692 baøi baùo ñaõ ñöôïc xuaát baûn, 45 nghieân cöùu raø soaùt ñaõ ñöôïc thöïc hieän veà vieâm tai giöõa caáp tính, vieâm tai giöõa taùi dieãn, vieâm tai giöõa coù muû, v.v… ñöôïc thöïc hieän. Döïa treân 45 nghieân cöùu raø soaùt naøy, Strachan vaø Cook ñaõ thöïc hieän moät nghieân cöùu raø soaùt heä thoáng vaø keát luaän raèng vieäc huùt thuoác laù cuûa boá meï coù moái quan heä nhaân quaû vôùi beänh vieâm tai giöõa ôû treû em, caû maõn vaø caáp tính [53]. Döïa treân 40 nghieân cöùu vôùi caùc thieát keá nghieân cöùu khaùc nhau, Toå chöùc Y teá theá giôùi ñaõ keát luaän raèng vieäc phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù laø nguyeân nhaân gaây ra beänh vieâm tai giöõa maõn tính vaø caáp tính ôû treû em [57]. Keát luaän naøy moät laàn nöõa ñöôïc khaúng ñònh laïi trong caùc baùo caùo cuûa Boä Y teá Hoa Kyø [16],[17].
3.2. Vieâm ñöôøng hoâ haáp döôùi
Vieäc nghieân cöùu tìm moái quan heä nhaân quaû giöõa phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù vaø vieâm nhieãm ñöôøng hoâ haáp döôùi ôû treû em - maø chuû yeáu laø vieâm phoåi vaø
vieâm pheá quaûn, ñaëc bieät laø trong giai ñoaïn treû döôùi moät tuoåi vaø treû nhoû ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø khoa hoïc thöïc hieän trong nhieàu thaäp kyû trôû laïi ñaây vaø ñaõ ñöôïc nhieàu toå chöùc coù uy tín ghi nhaän [16],[22],[41],[44].
Caùc nghieân cöùu khaùc nhau ñaõ chöùng minh raèng aûnh höôûng cuûa phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù tôùi ñöôøng hoâ haáp ôû treû seõ traàm troïng nhaát trong hai naêm ñaàu tieân cuûa cuoäc ñôøi [24],[27],[34],[35], vaø vieäc treû phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù trong nhöõng naêm ñaàu ñôøi seõ laøm taêng nguy cô maéc caùc beänh traàm troïng veà ñöôøng hoâ haáp sau naøy [34]. Moät nghieân cöùu beänh chöùng ôû Thoå Nhó Kyø veà nhöõng aûnh höôûng coù haïi cuûa vieäc huùt thuoác laù thuï ñoäng vôùi vieäc maéc caùc beänh vieâm ñöôøng hoâ haáp döôùi ôû treû em töø 2 ñeán 12 tuoåi trong thôøi gian thaùng 10/2003 tôùi thaùng 3/2004 cho thaáy nhöõng treû phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù coù nguy cô maéc caùc beänh vieâm ñöôøng hoâ haáp döôùi cao hôn gaàn 5 laàn so vôùi nhoùm treû khoâng phôi nhieãm (p
= 0,000, OR = 4,72, 95%CI = 2,62 - 8,52) [30].
Nhöõng treû phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù do meï huùt coù nguy cô maéc caùc beänh vieâm ñöôøng hoâ haáp döôùi cao hôn 60%, trong khi nhöõng treû phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù töø nhöõng thaønh vieân khaùc trong gia ñình coù nguy cô maéc cao hôn 50% [8].
Trong caùc baùo caùo naêm 2006 vaø 2007, Boä Y teá Hoa Kyø ñaõ khaúng ñònh coù ñuû baèng chöùng khoa hoïc chöùng minh moái quan heä nhaân quaû giöõa vieäc treû bò phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù trong gia ñình vaø caùc beänh ñöôøng hoâ haáp döôùi, ñaëc bieät laø vôùi treû nhoû, vaø nguy cô maéc caùc beänh vieâm ñöôøng hoâ haáp döôùi ôû treû cao nhaát khi treû phaûi phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù töø ngöôøi meï [16],[17].
3.3. Caùc trieäu chöùng cuûa ñöôøng hoâ haáp treân vaø dieãn bieán xaáu cuûa caùc ca hen suyeãn Phaàn naøy taäp trung vaøo moät soá trieäu chöùng chính cuûa ñöôøng hoâ haáp treân bao goàm: ho, nhieàu ñôøm daõi, thôû khoø kheø, khoù thôû vaø dieãn bieán xaáu ñi cuûa caùc ca hen suyeãn ôû nhöõng treû phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù.
Döïa treân keát quaû raø soaùt raát nhieàu nghieân cöùu vaø baøi baùo, Boä Y teá Hoa Kyø khaúng ñònh coù moái lieân heä nhaân quaû giöõa vieäc huùt thuoác cuûa boá meï vôùi moät soá trieäu chöùng hoâ haáp ôû treû em tuoåi hoïc ñöôøng (chaúng haïn nhö ho, nhieàu ñôøm daõi, thôû khoø kheø, khoù thôû, vaø dieãn bieán xaáu cuûa caùc ca hen suyeãn) [16],[17].
Nhieàu nghieân cöùu môùi ñöôïc thöïc hieän gaàn ñaây cuõng cho keát quaû töông töï. Moät nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän taïi Ba Lan trong quaàn theå 1.100 treû trong ñoä tuoåi 13-15 cho thaáy vieäc treû phôi nhieãm vôùi khoùi
thuoác laù cuûa ngöôøi meï laø moät yeáu toá nguy cô cuûa trieäu chöùng thôû khoø kheø; vaø moät soá yeáu toá moâi tröôøng, trong ñoù coù khoùi thuoác laù trong nhaø coù lieân quan tôùi caùc trieäu chöùng veà ñöôøng hoâ haáp trong quaàn theå nhöõng treû ñöôïc nghieân cöùu [29]. Moät nghieân cöùu khaùc ôû Ñaøi Loan cho thaáy treû em phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù ñoái maët vôùi nguy cô maéc hen suyeãn caáp tính vaø thôû khoø kheø cao hôn, vaø vieäc huùt thuoác laù cuûa cha meï gaây ra nguy cô maéc nhöõng trieäu chöùng naøy cao hôn [54]. Trong khi ñoù, taïi Italy, moät nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän treân 4.122 treû em ôû 29 tröôøng tieåu hoïc trong naêm hoïc 2004-2005 cho thaáy tæ leä maéc trieäu chöùng khoù thôû vaø taùi xuaát hieän caùc côn hen ôû nhöõng treû phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù töø boá meï taïi nhaø cao gaàn gaáp ñoâi so vôùi nhoùm khoâng phôi nhieãm [45]. Nhieàu nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän ôû caùc thôøi gian vaø ñòa ñieåm khaùc nhau cuõng cho thaáy moái lieân heä roõ raøng giöõa vieäc phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù cuûa treû em vaø söï xuaát hieän caùc trieäu chöùng ho, nhieàu ñôøm daõi, khoù thôû vaø taêng möùc ñoä traàm troïng cuûa caùc côn hen [13],[20],[23],[46],[52],[55].
3.4. Suy giaûm chöùc naêng phoåi
Moät soá chæ soá nhö dung tích thôû ra toái ña trong moät laàn thôû (FVC), dung tích khí thôû ra gaéng söùc trong moät giaây ñaàu tieân (FEV1) thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ño löôøng chöùc naêng phoåi (EPA 1992;
DHHS 2006). Boä Y teá Hoa Kyø keát luaän raèng phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù trong thôøi kyø baøo thai do ngöôøi meï mang thai huùt thuoác laø moät nguyeân nhaân laøm suy giaûm chöùc naêng phoåi ôû treû, tuy nhieân, vieäc phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù sau khi sinh cuõng laø moät nguyeân nhaân quan troïng daãn tôùi suy giaûm chöùc naêng phoåi ôû treû em [16],[17].
Nhieàu nghieân cöùu khaùc cuõng cho keát quaû töông töï. Taïi Hy Laïp, khi nghieân cöùu treân quaàn theå gaàn 600 treû em töø 5 ñeán 14 tuoåi, caùc taùc giaû ñaõ cho thaáy nhöõng treû phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù coù chöùc naêng phoåi keùm hôn, cuï theå laø coù FEV1 giaûm hôn so vôùi nhöõng treû khoâng phôi nhieãm. Rinne vaø coäng söï cuõng tìm ñöôïc moái lieân quan coù yù nghóa thoáng keâ giöõa vieäc treû em phaûi phôi nhieãm vôùi khí ga vaø caùc khoùi töø nhieân lieäu ñun naáu vaø khoùi thuoác laù vôùi suy giaûm caùc chæ soá FVC vaø FEV1 [48].
3.5. Hoäi chöùng ñoät töû baát thöôøng ôû treû sô sinh
Hoäi chöùng ñoät töû baát thöôøng ôû treû sô sinh (SIDS) ñöôïc ñònh nghóa laø "nhöõng ca töû vong baát thöôøng vaø
khoâng roõ nguyeân nhaân ôû treû döôùi moät tuoåi" [25].
Nhöõng naïn nhaân cuûa SIDS thöôøng laø khoûe maïnh tröôùc khi cheát, vaø lyù do daãn tôùi SIDS cho ñeán nay vaãn chöa giaûi thích ñöôïc qua caùc baèng chöùng laâm saøng hay qua khaùm nghieäm töû thi [25],[40]. Toå chöùc Y teá theá giôùi vaø Boä Y teá Hoa Kyø ñaõ khaúng ñònh söï phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù trong thôøi kyø baøo thai vaø sau khi sinh laø moät nguyeân nhaân daãn tôùi nguy cô SIDS [16],[17],[57],[59]. Raát nhieàu nghieân cöùu khaùc cuõng cho keát quaû töông töï. Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän ôû Coäng hoøa AÛ raäp Syria cho thaáy coù moái lieân quan roõ raøng giöõa SIDS ôû treû vaø vieäc phôi nhieãm cuûa treû vôùi khoùi thuoác laù töø boá meï [37].
Dybing vaø Sanner trong baùo caùo raø soaùt cuûa mình cuõng khaúng ñònh vieäc phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù tröôùc vaø sau khi sinh ñoùng goùp phaàn lôùn vaøo nguy cô SIDS ôû treû nhoû [21]. Hawamdeh vaø coäng söï khi nghieân cöùu vaø raø soaùt caùc baøi baùo, caùc baùo caùo khoa hoïc vaø caùc taøi lieäu khaùc veà aûnh höôûng cuûa huùt thuoác laù thuï ñoäng tôùi söùc khoûe treû em cuõng keát luaän raèng phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù trong thôøi kyø baøo thai vaø sau sinh laø moät yeáu toá nguy cô raát quan troïng cuûa SIDS ôû treû nhoû [25]. Moät nghieân cöùu khaùc ñöôïc thöïc hieän ôû Ba Lan vaø moät soá nôi khaùc treân theá giôùi cuõng cho keát quaû töông töï [19],[27],[62]. Cô quan baûo veä moâi tröôøng California cuõng khaúng ñònh coù tôùi 10%
caùc ca töû vong do SIDS ñöôïc quy cho laø do phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù [44].
4.Thöïc traïng phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù ôû treû em
4.1. Thöïc traïng phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù cuûa treû em treân theá giôùi
Maëc duø ñaõ coù caùc baèng chöùng khoa hoïc roõ raøng veà taùc haïi cuûa khoùi thuoác laù vôùi söùc khoûe treû em, nhöng tæ leä treû em treân theá giôùi phaûi phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù vaãn coøn khaù phoå bieán, ñaëc bieät ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø keùm phaùt trieån, nôi coù nhöõng quy ñònh loûng leûo veà huùt thuoác laù trong nhaø.
Trung taâm Phoøng ngöøa vaø Kieåm soaùt Beänh taät öôùc tính coù khoaûng 43% treû em töø 13-15 tuoåi treân toaøn theá giôùi phaûi phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù haøng ngaøy [9]. Moät nghieân cöùu môùi ñöôïc xuaát baûn trong naêm 2011 ñöôïc thöïc hieän döïa treân soá lieäu veà tình traïng phôi nhieãm vôùi treû em treân theá giôùi ôû 192 nöôùc cho thaáy coù khoaûng 40% treû em treân theá giôùi phaûi phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù trong naêm 2004 [43]. Trong khi ñoù, theo thoáng keâ cuûa Toå chöùc Y teá theá giôùi, khoaûng moät nöûa soá treû em treân theá giôùi
(xaáp xæ 700 trieäu treû) phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù.
Haøng naêm, coù khoaûng gaàn 170.000 treû em treân theá giôùi cheát vì caùc beänh do khoùi thuoác laù gaây neân [58].
Treû em coù theå phaûi phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi khoùi thuoác laù trong raát nhieàu moâi tröôøng khaùc nhau, nhöng moâi tröôøng chính maø treû phaûi tieáp xuùc vôùi khoùi thuoác laù laø taïi caùc hoä gia ñình. Taïi nhaø, treû phaûi hít ngöûi khoùi thuoác töø boá meï hoaëc töø nhöõng ngöôøi khaùc soáng trong gia ñình cuûa mình [58].
Caùc nghieân cöùu treân theá giôùi cho thaáy tæ leä treû phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù treân theá giôùi töông ñoái cao. Theo öôùc tính cuûa Boä Y teá Hoa Kyø, khoaûng gaàn 60% treû em töø 3 ñeán 11 tuoåi ôû Myõ phaûi phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù [17]. Tuy nhieân, moät nghieân cöùu khaùc cuõng thöïc hieän ôû Hoa Kyø cho thaáy tæ leä treû em ôû Myõ phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù dao ñoäng töø 35- 80%, phuï thuoäc vaøo phöông phaùp ño löôøng vaø quaàn theå nghieân cöùu [33]. Taïi Ñaøi Loan, tæ leä naøy ñöôïc öôùc tính laø 50% [36]. Vieäc phôi nhieãm cuûa treû vôùi khoùi thuoác laù thöôøng coù lieân quan tôùi möùc thu nhaäp cuûa gia ñình vaø trình ñoä vaên hoùa cuûa boá meï. Nhöõng treû soáng trong nhöõng gia ñình coù thu nhaäp thaáp vaø boá meï coù trình ñoä vaên hoùa thaáp thöôøng coù tæ leä phôi nhieãm cao hôn [12],[31],[47]. Tæ leä treû em soáng trong caùc caên hoä ôû caùc khu chung cö phaûi phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù raát cao, tôùi 73% [60].
4.2. Thöïc traïng phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù cuûa treû em ôû Vieät Nam
Vieät Nam tham gia kyù Coâng öôùc khung veà Kieåm soaùt taùc haïi thuoác laù (FCTC) vaøo ngaøy 8/8/2003 vaø pheâ duyeät FCTC vaøo ngaøy 17/12/2004. Keå töø ñoù, Chính phuû Vieät Nam ñaõ thöïc hieän raát nhieàu noã löïc ñeå phoøng choáng taùc haïi thuoác laù vaø huùt thuoác laù thuï ñoäng. Maëc duø ñaõ ñöôïc caûi thieän, nhöng tæ leä treû em phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù vaãn coøn töông ñoái cao, ñaëc bieät laø ôû vuøng noâng thoân.
Trong nhöõng naêm ñaàu cuûa theá kyû 21, tæ leä treû phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù ôû Vieät Nam khaù cao.
Theo baùo caùo Ñieàu tra Y teá quoác gia naêm 2002, tæ leä treû döôùi 5 tuoåi phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù laø 71,7% [1]. Moät nghieân cöùu khaùc chuù troïng tôùi ñoái töôïng treû em 13-15 tuoåi, tæ leä phôi nhieãm cuûa nhoùm naøy vôùi khoùi thuoác laù taïi nhaø dao ñoäng töø 52-65%, trong khi tæ leä phôi nhieãm cuûa caùc em vôùi khoùi thuoác laù taïi caùc nôi coâng coäng töø 86-90% [4].
Sau khi pheâ duyeät Coâng öôùc khung, tình traïng phôi nhieãm cuûa treû vôùi khoùi thuoác laù coù veû ñöôïc caûi thieän. Moät nghieân cöùu beänh chöùng ñöôïc thöïc hieän
taïi Baéc Giang naêm 2007 cho thaáy tæ leä treû döôùi 6 tuoåi phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù taïi nhaø laø 64,8%
[38]. Taïi Quaûng Ninh, moät nghieân cöùu can thieäp cho thaáy coù söï giaûm ñi ñaùng keå veà haøm löôïng cotinine nieäu trong soá nhöõng treû phaûi phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù thuï ñoäng taïi caùc hoä gia ñình sau thôøi gian can thieäp [5]. Nghieân cöùu cuûa Hoäi Y teá Coâng coäng Vieät Nam taïi Thaùi Bình cho thaáy coù khoaûng 63% hoä gia ñình coù ít nhaát moät ngöôøi huùt thuoác vaø 17% hoä gia ñình coù ít nhaát hai ngöôøi huùt thuoác, vaø 97% soá ngöôøi huùt thuoác thöôøng xuyeân huùt trong nhaø vaø 87% thöôøng xuyeân huùt tröôùc maët treû em. Nghieân cöùu cuõng cho keát quaû treû em soáng trong nhöõng gia ñình coù ngöôøi huùt thuoác coù haøm löôïng nicotine trong toùc cao hôn nhoùm treû khoâng phôi nhieãm [6]. Moät nghieân cöùu môùi ñöôïc thöïc hieän gaàn ñaây ôû Chöông Myõ (Haø Noäi) cho thaáy coù 60% hoïc sinh tieåu hoïc töø 8-11 tuoåi soáng trong caùc gia ñình coù töø 1 ngöôøi huùt thuoác trôû leân. Khi ñöôïc hoûi veà tình traïng phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù trong nhaø trong moät tuaàn tröôùc cuoäc ñieàu tra, coù tôùi 38,3% soá treû coù phôi nhieãm. Nhöõng nôi maø treû phôi nhieãm vôùi khoùi thuoác laù trong nhaø phoå bieán nhaát laø phoøng khaùch, phoøng nguû vaø ban coâng cuûa gia ñình. Tình traïng ngöôøi cha vöøa beá con vöøa huùt thuoác cuõng ñöôïc ghi nhaän trong nghieân cöùu naøy [3].
5. Caùc chöông trình can thieäp nhaèm giaûm söï phôi nhieãm thuï ñoäng cuûa treû em vôùi khoùi thuoác laù trong moâi tröôøng taïi Vieät Nam
Moät soá nghieân cöùu can thieäp ñaõ ñöôïc thöïc hieän taïi Vieät Nam nhaèm giaûm tæ leä huùt thuoác, giaûm söï phôi nhieãm cuûa ngöôøi khoâng huùt thuoác vôùi khoùi thuoác laù, trong ñoù coù treû em. Nghieân cöùu can thieäp ñöôïc thöïc hieän taïi Quaûng Ninh trong giai ñoaïn 2003-2005 cho thaáy sau can thieäp tyû leä huùt thuoác trong nhaø giaûm töø 96,6% coøn 87,4% (p<0,05), trong ñoù tyû leä huùt thuoác trong nhaø thöôøng xuyeân giaûm töø
47,7% xuoáng coøn 11,4% (p<0,001). Tyû leä ngöôøi huùt thuoác ñi ra khoûi phoøng ñeå huùt thuoác taêng töø 18,1%
leân 50,4% (p<0,001). Cotinin nieäu trung bình cuûa treû em tröôùc vaø sau can thieäp giaûm töø 3,59 microgram/lít xuoáng coøn 1,54 microgram/lít, p<0,05). Coù söï caûi thieän ñaùng keå veà kieán thöùc, thaùi ñoä vaø söï chaáp nhaän cuûa xaõ hoäi vôùi huùt thuoác vaø huùt thuoác thuï ñoäng [5].
Moät nghieân cöùu can thieäp khaùc do Hoäi Y teá Coâng coäng Vieät Nam phoái hôïp vôùi HealthBridge Canada thöïc hieän taïi 3 tænh Thaùi Bình, Ñaø Naüng vaø Beán Tre töø naêm 2005 ñeán naêm 2007 cho thaáy sau thôøi gian can thieäp, nhaän thöùc cuûa phuï nöõ vaø nam giôùi veà taùc haïi cuûa huùt thuoác laù vaø huùt thuoác laù thuï ñoäng ñöôïc caûi thieän ñaùng keå. Thaùi ñoä cuûa phuï nöõ cuõng thay ñoåi tích cöïc. Sau can thieäp, tæ leä nam giôùi khoâng huùt thuoác tröôùc maët treû em ñöôïc caûi thieän roõ reät [42]. Trong naêm 2006, moät nghieân cöùu nhoû ñöôïc thöïc hieän ôû Haûi Döông cho thaáy coäng ñoàng taïi ñaây saün saøng uûng hoä yù töôûng xaây döïng moâ hình ngoâi nhaø khoâng khoùi thuoác. Baûn thaân coäng ñoàng ñeà xuaát söï tham gia cuûa treû em trong chöông trình can thieäp ñoù, vì ngöôøi boá huùt thuoác thöôøng coù khuynh höôùng nghe theo ñeà nghò cuûa con mình [2].
6. Gôïi yù chung
Taùc haïi cuûa khoùi thuoác laù tôùi söùc khoûe treû em ñaõ ñöôïc minh chöùng roõ reät. Söï phôi nhieãm cuûa treû em vôùi khoùi thuoác laù taïi Vieät Nam vaø treân theá giôùi khaù cao, tuy nhieân nhöõng can thieäp nhaèm giaûm söï phôi nhieãm cuûa treû em vôùi khoùi thuoác laù chöa nhieàu, trong khi treû em ñöôïc chöùng minh laø coù vai troø raát tích cöïc vaø hieäu quaû trong caùc chöông trình can thieäp nhaèm thay ñoåi haønh vi cuûa ngöôøi lôùn [7],[11],[49]. Do vaäy, caàn tieán haønh thöïc hieän caùc nghieân cöùu can thieäp nhaèm giaûm söï tieáp xuùc cuûa treû vôùi khoùi thuoác laù, ñaëc bieät laø nhöõng nghieân cöùu coù söï tham gia cuûa treû em trong vieäc giaûm söï phôi nhieãm cuûa treû vôùi khoùi thuoác laù taïi hoä gia ñình.
Taøi lieäu tham khaûo
Tieáng Vieät
1. Boä Y teá (2003). Ñieàu tra Y teá quoác gia 2002. Haø Noäi, Boä Y teá.
2. Buøi Thu Trang, Phaïm Thò Caåm Haø, et al. (2006). Xaây döïng moâ hình can thieäp "Ngoâi nhaø khoâng khoùi thuoác" taïi xaõ Chi Laêng Nam, huyeän Thanh Mieän, tænh Haûi Döông. Haø Noäi, Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá coâng coäng. Baøi taäp thöïc ñòa coäng ñoàng 2: 75.
3. Leâ Thò Thanh Höông, Leâ Vuõ Anh, et al. (2011). "Nghieân cöùu thaêm doø tính khaû thi cuûa chöông trình can thieäp "Treû em noùi khoâng vôùi huùt thuoác thuï ñoäng"." Taïp chí Y teá coâng coäng 21: 24-31.
4. Lyù Ngoïc Kính, Phan Thò Haûi, et al. (2004). "Tình hình söû duïng thuoác laù trong hoïc sinh tuoåi 13-15 taïi 5 tænh, thaønh phoá Vieät Nam." Taïp chí Y hoïc thöïc haønh 533: 29-38.
5. Nguyeãn Khaéc Haûi, Ñaëng Anh Ngoïc, et al. (2006). "Hieäu quaû döï aùn "Laøm saïch baàu khoâng khí oâ nhieãm khoùi thuoác laù:
Taïo moâi tröôøng laønh maïnh vaø an toaøn cho treû em" " Taïp chí Y teá coâng coäng 6: 41-46.
6. Wipfli, H., Leâ Baûo Chaâu, et al. (2009). "Phôi nhieãm thuï ñoäng vôùi thuoác laù ôû phuï nöõ vaø treû em taïi gia ñình." Taïp chí Y teá coâng coäng 12: 46-51.
Tieáng Anh
7. Bowen, A., H. Ma, et al. (2007). "A cluster-randomized controlled trial evaluating the effect of a handwashing- promotion program in Chinese primary schools." Am. J.
Trop. Med. Hyg. 76(6): 1166-1173.
8. Britton, J. (2010). "Passive smoking damages children's health." Practitioner 254(1729): 27-30.
9. CDC (2008). "Global Youth Tobacco Surveillance 2000- 2007. Morbidity and Mortality Weekly Report, 57 (SS01);
1-21." Retrieved 28 April, 2010, from http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ss5701a1.ht m.
10. CDC (2010, January 2010). "Secondhand Smoke Fact Sheets." Retrieved 13 April, 2010, from http://www.cdc.gov/tobacco/data_statistics/fact_sheets/sec ondhand_smoke/general_facts/index.htm.
11. Christensen, P. (2004). "The health-promoting family: a conceptual framework for future research." Social Science
& Medicine 59(2): 377-387.
12. Constant, C., I. Sampaio, et al. (2011). "Environmental tobacco smoke (ETS) exposure and respiratory morbidity in school age children." Rev Port Pneumol 17(1): 20-26.
13. Cook, D. G. and D. P. Strachan (1997). "Health effects of passive smoking. 3. Parental smoking and prevalence of respiratory symptoms and asthma in school age children."
Thorax 52(12): 1081-1094.
14. Daher, N., R. Saleh, et al. (2010). "Comparison of carcinogen, carbon monoxide, and ultrafine particle emissions from narghile waterpipe and cigarette smoking:
Sidestream smoke measurements and assessment of second-hand smoke emission factors." Atmos Environ 44(1): 8-14.
15. Dane, A. J., C. D. Havey, et al. (2006). "The detection of nitro pesticides in mainstream and sidestream cigarette smoke using electron monochromator-mass spectrometry."
Anal. Chem. 78(10): 3227 - 3233.
16. DHHS (2006). The health consequences of involuntary exposure to tobacco smoke: A report of the Surgeon General. Atlanta, GA, U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, Coordinating Center for Health Promotion, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Office on Smoking and Health.
17. DHHS (2007). Children and secondhand smoke exposure. Excerpts from the health consequences of involuntary exposure to tobacco smoke: A report of the Surgeon General. Atlanta, GA, U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, Coordinating Center for Health Promotion, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Office on Smoking and Health.
18. DHHS (2010). A Report of the Surgeon General: How Tobacco Smoke Causes Disease - The Biology and Behavioral Basis for Smoking-Attributable Disease: A Report of the Surgeon General. Atlanta GA, U.S.
Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Office on Smoking and Health.
19. DiFranza, J. R., C. A. Aligne, et al. (2004). "Prenatal and Postnatal Environmental Tobacco Smoke Exposure and Children's Health." Pediatrics 113(Suppl 4): 1007-1015.
20. Dong, G. H., Y. Cao, et al. (2007). "Effects of environmental tobacco smoke on respiratory health of boys and girls from kindergarten: results from 15 districts of northern China." Indoor Air 17(6): 475-483.
21. Dybing, E. and T. Sanner (1999). "Passive smoking, sudden infant death syndrome (SIDS) and childhood infections." Hum Exp Toxicol 18(4): 202-205.
22. EPA (1992). Respiratory health effects of passive smoking: Lung cancer and other disorders. Washington, D.C., U.S Environmental Protection Agency, Office of Research and Development, Office of Air Radiation.
23. Guang-Hui, D., M. Yan-Nan, et al. (2008). "Housing characteristics, home environmental factors and respiratory health in 3945 pre-school children in China." International Journal of Environmental Health Research 18(4): 267-282.
24. H#berg, S. E., H. Stigum, et al. (2007). "Effects of pre- and post-natal exposure to parental smoking on early childhood respiratory health." Am J Epidemiol 166(6): 679- 686.
25. Hawamdeh, A., F. A. Kasasbeh, et al. (2003). "Effects of passive smoking on children's health: a review." East Mediterr Health J 9(3): 441-447.
26. Hecht, S. S. (1998). "Biochemsitry, biology, and carcinogenicity of tobacco-specific N-Nitrosamines."
Chemical Research in Toxicology 11(6): 559-603.
27. Hofhuis, W., J. C. De Jongste, et al. (2003). "Adverse health effects of prenatal and postnatal tobacco smoke exposure on children." Arch Dis Child 88(12): 1086-1090.
28. IARC (2004). IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to human: tobacco smoke and involuntary smoking. Vol. 83. Lyon (France): International Agency for Research on Cancer. 83.
29. Kasznia-Kocot, J., M. Kowalska, et al. (2010).
"Environmental risk factors for respiratory symptoms and childhood asthma." Ann Agric Environ Med 17(2): 221-229.
30. Keskinoglu, P., D. Cimrin, et al. (2007). "The impact of passive smoking on the development of lower respiratory tract infections in children." J Trop Pediatr 53(5): 319-324.
31. King, K., M. Martynenko, et al. (2009). "Family Composition and Children's Exposure to Adult Smokers in Their Homes." Pediatrics 123(4): e559-e564.
32. Kraemer, M. J., M. A. Richardson, et al. (1983). "Risk factors for persistent middle-ear effusions: Otitis media, catarrh, cigarett smoke exposure, and atopy." JAMA 249(8):
1022-1025.
33. Kum-Nji, P., L. Meloy, et al. (2006). "Environmental tobacco smoke exposure: prevalence and mechanisms of causation of infections in children." Pediatrics 117(5): 1745- 1754.
34. Kwok, M. K., C. M. Schooling, et al. (2008). "Early life second-hand smoke exposure and serious infectious morbidity during the first 8 years: Evidence from Hong Kong's "Children of 1997" birth cohort." Tob Control 17(4):
263-270.
35. Lam, T. H., G. M. Leung, et al. (2001). "The effects of environmental tobacco smoke on health service utilization in the first eighteen months of life." Pediatrics 107(6): E91.
36. Lin, P.-L., H.-L. Huang, et al. (2010). "Second-hand smoke exposure and the factors associated with avoidance behavior among the mothers of pre-school children: a school-based cross-sectional study." BMC Public Health 10(1): 606.
37. Maziak, W., F. Mzayek, et al. (1999). "Effects of environmental tobacco smoke on the health of children in the Syrian Arab Republic." East Mediterr Health J 5(4):
690-697.
38. Minh, H. V., P. T. H. Anh, et al. (2007). Study on the association between secondhand smoke and respiratory health of children under 6 years of age in Vietnam. Hanoi.
39. Ministry of Health of Vietnam (2010). Global Adult Tobacco Survey (GATS) Vietnam 2010. Hanoi, Ministry of Health.
40. Moon, R. Y. and L. Y. Fu (2007). "Sudden Infant Death Syndrome." Pediatrics in Review 28(6): 209-214.
41. NCI (1999). Health effects of exposure to environmental tobacco smoke: The report of the California EPA. Smoking and Tobacco Control Monograph No. 10, U.S. Department of Health and Human Services, National Institute of Health, National Cancer Institute. 2010.
42. Nga, P. T. Q. and L. T. T. Ha (2007). Evaluation of the effectiveness of the project 'Reducing social acceptability of smoking in Vietnam'. Hanoi, Vietnam Public Health Association & Health Bridge Canada: 91.
43. Oberg, M., M. S. Jaakkola, et al. (2011). "Worldwide burden of disease from exposure to second-hand smoke: a retrospective analysis of data from 192 countries." Lancet 377(9760): 139-146.
44. OEHHA Cal/ EPA. (2006). "Secondhand tobacco smoke and children's health." Retrieved 15 April, 2010, from http://oehha.ca.gov/air/environmental_tobacco/pdf/smoke2 final.pdf.
45. Pirastu, R., C. Bellu, et al. (2009). "Indoor exposure to environmental tobacco smoke and dampness: Respiratory symptoms in Sardinian children--DRIAS study."
Environmental Research 109(1): 59-65.
46. Qian, Z., J. Zhang, et al. (2004). "Factor analysis of household factors: are they associated with respiratory conditions in Chinese children?" International Journal of Epidemiology 33(3): 582-588.
47. Radic, S. D., B. S. Gvozdenovic, et al. (2011). "Exposure to tobacco smoke among asthmatic children: parents' smoking habits and level of education." Int J Tuberc Lung Dis 15(2): 276-280.
48. Rinne, S. T., E. J. Rodas, et al. (2006). "Relationship of pulmonary function among women and children to indoor air pollution from biomass use in rural Ecuador." Respir Med 100(7): 1208-1215.
49. Rohde, J. E. and T. Sadjimin (1980). "Elementary-school pupils as health educators: Role of school health programmes in primary health-care." Lancet 1: 1350-1352.
50. Schick, S. and S. Glantz (2005). "Philip Morris toxicological experiments with fresh sidestream smoke:
more toxic than mainstream smoke." Tob Control 14(6): 396 - 404.
51. Schick, S. and S. A. Glantz (2006). "Sidestream cigarette smoke toxicity increases with aging and exposure duration
" Tob. Control 15(6): 424 - 429.
52. Schwartz, J., K. L. Timonen, et al. (2000). "Respiratory effects of environmental tobacco smoke in a panel study of asthmatic and symptomatic children." Am J Respir Crit Care Med 161(3): 802-806.
53. Strachan, D. P. and D. G. Cook (1998). "Parental smoking, middle ear disease and adenotonsillectomy in children." Thorax 53(1): 50-56.
54. Tsai, C.-H., J.-H. Huang, et al. (2010). "Household environmental tobacco smoke and risks of asthma, wheeze
and bronchitic symptoms among children in Taiwan." Respir Res 11(1): 11.
55. Wahlgren, D. R., M. F. Hovell, et al. (2000).
"Involuntary smoking and asthma." Curr Opin Pulm Med 6(1): 31-36.
56. WHO - Regional Office for Europe and European Environment and Health Information System. (2007, May 2007). "Exposure of children to environmental tobacco smoke - Fact sheet No. 3.4." Retrieved 14 April, 2010,
f r o m
http://www.euro.who.int/Document/EHI/ENHIS_Factsheet _3_4.pdf.
57. WHO (1999). International consultation report on environmental tobacco smoke and child health. Geneva, World Health Organization: 29.
58. WHO (2009). WHO report on the global tobacco epidemic, 2009: Implementing smoke-free environments.
59. WHO (2010). Gender, women, and tobacco epidemic.
Chapter 5. Second-hand smoke, women and children.
Geneva.
60. Wilson, K. M., J. D. Klein, et al. (2011). "Tobacco- smoke exposure in children who live in multiunit housing."
Pediatrics 127(1): 85-92.
61. Witschi, H., J. P. Joad, et al. (1997). "The toxicology of environmental tobacco smoke." Annu. Rev. Pharmacol.
Toxicol. 37: 29 - 52.
62. Zakrzewski, M., J. Wojtak, et al. (2005). "The influence of sudden infant death syndrome (SIDS) risk factors on health, growth and development in the first year of life. A preliminary report." Med Wieku Rozwoj 9(4): 763-771.
