quan điểm "dân là gốc" trong văn kiện đại hội xiii

(1)

QUAN ĐIỂM "DÂN LÀ GỐC"

TRONG VĂN KIỆN ĐẠI HỘI XIII CỦA ĐẢNG

★ TS PHAN MẠNH TOÀN Viện Triết học,

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chi Minh

•

Tóm

tắt:

“Dàn là gốc

”

là một trong những

nộidung phảnánh

quan

điểm

của

Đảng ta

về

mục

tiêu, động

lực

của

công

cuộc xây

dựng

chủ nghĩa

xã hội và

bảo

vệ Tổ

quốc Việt

Namxãhội

chủ nghĩa. Những nội

dung toàn

diện

vàsâu

sắc của quan

điểm

“

dân là

gốc”

trong

Văn kiện

ĐạihộiXIII

sẽ tiếp

tục định

hướng

công

cuộc

đổimới,

xây

dựngvà

bảo

vệ Tổquốc

Việt

Nam trong bối

cảnh

mới.

•

Từ

khóa: Văn

kiện

Đạihội

XIII; dân

là

gốc;

lấy

dân

làm gốc.

I

^•^tổng^Quan^Đại^hội^kết^điểm^XIII^thực^“^{được đúc}^dân^tiên^{là gốc}^cách^rút^mạng^”^trong^từ^{Việt Nam,}^lịch^Văn^sử^kiện^và

dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Tiếntrình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam đã chứng minh vai trò tolớn, vị thế quan trọng của nhân dân. Thựctế lịch sửcác triềuđạiphongkiến ViệtNam cho thấy, triều đại nàoquan tâm đến lòng dân, ýdânvà thựchiện tốt vấn đềdânsinh, tạo được lòng tin của nhân dân, cố kết được dân tâm, huy động được cả nướcđồng lòng,góp sức thì cườngthịnh và dựng nên nghiệp lớn. Trái lại, triềuđạinào chỉlo cuộc sống xa hoa,“mặc dân khốn khổ, chảng hềđoái nghĩ”,“nhândânoán hận màkhông biết, lòng người oán trách mà chảng kinh”, dân chúng chống lại, lòng người ly tán... thìcuốicùng đều phải bại vong. Từthựctế đóvàtiếp thu cóchọn

lọctinh hoa tư tưởng đưong thòi, nhiều bậc tiền nhân tronglịchsử nước ta đã khẳng định, muốn làm nênnghiệplớn phải “lấy dân làm gốc”, phản ánh vai trò to lớn của quần chúng nhândân, như: “ừênvâng mệnh tròi,dưới theoýdân” (Lý Công Uẩn); “khoan thư sức dân”, “chúng chí thànhthành” (TrầnQuốc Tuấn); “lật thuyển mói rõ dân như nước”, do đó phải “yêu nuôi nhân dân, để kháp các noi làng mạc khôngcó tiếng oán giận, than sầu” (Nguyễn Trãi); “Xưa nay nước lấy dânlàmgốc/ Đượcnước là bởi lẽ được dân”, nên“Thất thiên kim,chớ thất nhân tâm” (Nguyễn Bỉnh Khiêm)...

Mặc dù, về cơ bản vẫn chưa vượt ra ngoài khuôn khổcủahệ tư tưởngphong kiến với nòng cốt làNho giáo, song yếutố tiến bộ của nhữngtư tưởng ấy ttởthành giá trị văn hóatinh thần vô giá của dân tộc,để lại bài họcquýbáu: “Coi trọng dân thì thành công, coi thường dân thì thất bại”.

LÝ LUẬNCHÍNH TRỊ -Sô 531 (5/2022)

(2)

D

ĐƯA NGHỊ QUYẾT ĐẠI HỘI XIII CỦA ĐẢNG VÀO cuộc SỐNG Dưới ánh sáng củachủnghĩaMác -Lênin vói

quan điểm khoa học: “nhân dânlàchủ thể của lịch sử”, “quần chúng là động lực của cách mạng”, “cách mạng làngàyhội của đông đảo quần chúng nhândân”... Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thựchiện “cách mạng hóa” vàbổ sung quan điểm“dânlàgốc” bàng sức sống thòiđại.Người khẳng định: “Trong bầu ttòi khônggì quý bàng nhân dân. Trong thế giói không gìmạnhbàng lực lượng đoàn kết củanhân dân”(1). Thực tế chứng minh, tindân, dựavào dân,biếtkhoidậy sự đồng lòngvà phát huy ý chí, khát vọng toàn dân tộc mới bảo đảm được sự trườngtồn của non sông đất nước. Từđó,Người chỉ rõ:“Nước lấy dân làm gốc... Gốccó vững cây móibền/ Xây lầu tháng lợi ttên nềnnhân dân”(2).

Quan điểm “dânlà gốc” củaĐảng ta chínhlà sự tiếp nối bài học từ truyền thống dân tộc và kế thừa trực tiếp chủnghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minhvểvai trò của quầnchúng nhân dân. Mặt khác,những nội dungcủaquan điểm đó không ngừng được hoàn thiện, ngàycàng toàn diệnvà sâu sắchon từ thựctiên đổi mói ở Việt Nam.Trong nhiềuvănkiện của Đảngđều nhất quán khẳngđịnh vai trò của nhân dân đối vói sự thànhbại củađổi mói,đổngthời xác định mụctiêuđổimóilà vì nhân dân,chỉ rõ bài học nổi bật: “dânlàgốc”, tấtcả“vì dân,do dân”, “đổi mói vì hạnh phúc của nhân dân và dựavào nhân dân để đổi mói”®.

Tiếp nối tinh thần đó, Văn kiện Đại hội XIII tiếp tục khẳng định: “ừong mọicông việccủa Đảngvà Nhà nước, phải luôn quán triệt sâusắc quan điềm “dân là gốc”; thật sựtin tưởng, tôn họng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân”;

kiên trì thực hiện phưong châm"dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểmừa,dângiámsát, dân thụ hưởng”; “Nhândânlàtrung tâm, là chủ thể củacông cuộc đổi mói, xây dựng và bảo vệ Tổ

quốc;mọi chủ trương, chínhsáchphảithực sự xuất phát từ cuộcsống, nguyện vọng, quyềnvà lọi ích chínhđáng củanhândân; thátchặt mối quan hệ mậtthiết vói nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng; lấy hạnh phúc, ấm no của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu; củngcố và tăngcường niềm tin của nhân dân đối vói Đảng,Nhà nước, chếđộ xãhội chủ nghĩa”(4).

Điều đó khẳng định, “dân là gốc” là sọi chỉ đỏ xuyên suốt toàn bộ cương lĩnh, chủ trương, đường lối, chính sách và phản ánh quan điểm của Đảng về mục tiêu, độnglực của công cuộc xâydựng, bảo vệ Tổ quốc ưong thòi kỳ mới.Mặc dùở những giaiđoạn cụ thể và trong nhữngthòi điểm nhấtđịnh, cách thức diễn đạt có thể khác nhau, song đều nhất quán khẳng địnhvai trò quan trọng của nhân dân.

2. Quanđiểm “dân là gốc” trong Vănkiện Đại hội XIII mang nộidung toàn diệnvà sâu sác, không chỉ khẳng định “vị trí trung tâm ”,mà còn nhấn mạnh và đề cao “vai trò chủ thể”của nhân dân Việt Nam trong sựnghiệpcách mạng nói chungvà ừong công cuộc đổi mói đấtnước nói riêng.

Một là, khơi dậy và phát huy mọi nguồn lực, sứcmạnhcủa nhân dân đểxâydựng cuộc sống ấm no,hạnh phúc cho nhân dân

Xây dựng, phát triển đất nước phồnvinh, thịnhvượng, bảo đảmcuộcsốngấmno, hạnh phúc của nhân dânlàkhát vọng ngàn đòi của dân tộc ta. Chămlolọi ích và phấnđấu vì hạnh phúc của nhân dân là “mụcđích thiêng liêng, lý tưởng cao cả” củaĐảng và cũng là “động lực của công cuộc đổi mói đất nước”. “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, côngbàng, văn minh”, “con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện” là một trong những đặctrưngbản chấtcủa xã hội XHCN mà chúng ta hướngđến.Dođó,sự phát triểnkinhtế -

LÝ LUẬNCHÍNH TRỊ - Số531(5/2022)

(3)

trưởng kinh tế đonthuần mà“hy sinh” tiếnbộ, công bàng xãhội. Trái lại, phải gán kết hài hòa kinhtế với vănhóa, xãhộivàmôi trường; bảo đảm “mỗi chính sách kinh tế phải điliềnvới thực hiệntiếnbộ, công bàngxã hội”,đồng thời “mỗi chính sách xã hội phải tạođộng lực để kinh tế pháttriển bền vững”.

Trên tinh thần ấy, TổngBíthưNguyễnPhú Trọng nhấn mạnh:

“Chúng ta cần một xã hộimàứong đó sự phát triển là thực sự vì con người, chú khôngphải vì lợinhuận mà bóclột và chà đạp lên phẩm giá con người. Chúngta cần sựpháttriểnvê kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bàng xã hội, chứ không phải gia tăng khoảng

cách giàu nghèo và bất bình đảngxã hội.Chúng

ta cần một xã hội nhân ái, đoànkết, tưong ứợlẫn nhau, hướng tớicácgiá trị tiếnbộ,nhân văn, chứ không phải cạnh tranh bất công, “ cálớn nuốtcá bé", vì lợi ích vị kỷ của mộtsố ít cánhânvà các phe nhóm"®. Thòi gian qua, đại dịch Covid-19 tác độngtiêu cực đến nềnkinh tếđấtnước,song Đảng, Nhà nước ta vẫn nhất quán khảngđịnh

“bảo vệtính mạng, sứckhỏecủa người dân là trên hết, trướchết” và dành nhiều nguồn lựcđể hỗtrợ người dân, doanh nghiệp vượt quakhó khăncủa đại dịch.Điều đó thể hiện rõtínhnhân văn, tất cả vì conngười, vì nhân dâncủa chế độ ta, khôngai cóthểphủnhận.

“Chúngtacần một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người,chứ

khôngphải vì lọinhuận mà bóclộtvà chà đạp lên phẩm giá con người. Chúng ta cần sự phát triểnvề kinh tế đi đôivớitiến bộ và côngbằngxã hội, chứ không phải gia tăng khoảng cách giàu nghèovàbất bình đẳng xã hội.Chúng ta cầnmột xã hộinhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, chứ không phải cạnh tranh bất công...vì lọi ích vịkỷ của một số ítcá nhân vàcácphe nhóm”.

TÒNG BÍ THƯ NGUYỀN PHÚ TRỌNG

lựcto lớn của nhândân,nhưChủtịch HồChí Minh từng căn dặn: “đem tài dân, sức dân mà làm lợi cho dân”,vì “không có lựclượngnhân dân, thì việc nhỏ mấy, dê mấy, làm cũng không xong, cólực lượng nhân dân, thì việc khó mấy, to mấy, làm cũng được”l6). Thực tiễn cũng đã chứng minh, nhờ phát huy được nguồn lực và sức mạnh to lớn của nhân dân mà côngcuộc đổi mới đã đạt được nhiều thành tựu,lậpnên những kỳ tích,ghi dấuấn đậm nét trong lịch sử dântộc. Qua 35 nămđổi mói, đất nước pháttriển mạnh mẽ, toàn diện trên mọi lĩnh vực; quy mô, chất lượng nềnkinh tế không ngừngnâng cao;

đòi sống vậtchất và tinh thần của nhàn dânđều được cải thiện rõ rệt;

nướcta trởthành điểmsáng trong hoànthành các mụctiêuphát triểnThiên niên kỷ, được bạn bè quốc tế ca ngợi.

Nhìnlại thực trạng nền kinh tế-xã hội của đất nước nhữngnămtrước đổi mói, vói nền kinhtế lạc hậu, thấpkém, đòi sốngnhân dân gặpmuôn vàn khókhăn, thách thức, “nhiều nhu cầu chính đáng tối thiểu của nhân dân về đời sống vật chất và văn hóa chưa được bảo đảm”, “công bàngxã hội bị vi phạm”... chúng ta càng tự hào và thấy rõ ý nghĩa lớn lao của những thành quảmàđất nước ta, nhân dân ta bàng ý chí, nỗ lực, quyết tâm để đạtđược.Vì thế, “Vói tấtcả sự khiêm tốn,

LÝ LUẬNCHÍNHTRỊ-số 531 (5/2022)

(4)

ĐƯA NGHỊ QUYẾT ĐẠI HỘI XIII CỦA ĐẢNG VÀO cuộc SỐNG

chứngta vẫncóthể nói rằng: Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ,tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”(7).

Thực tế đó góp phần củng cốniềm tin của nhân dânvào sựnghiệp đổi mới do Đảng lãnh đạo,tạo động lực, khí thế mới, cổ vũ tinh thần laođộng sáng tạo, khoi dậy “khátvọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”và cống hiến vì sự cường thịnh, trường tồn của dân tộc. Tuy nhiên, các nguồn lựcvà tiềm năngsángtạo của nhân dânchưathực sự được khai thácvà phát huyhiệu quả, đòi sống của một bộ phận nhân dânchưa hết khó khăn. Vì vậy, một trong những đòi hỏi bức thiếtlà phải “Tập trungkhoi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước,niềm tự hào,ý chí tựcường, lòng nhân ái, tinh thần đoànkết, đồng thuận xã hội và khát vọng phát triển đất nước của toàn dântộc. Xâydựng các cơ chế, chính sách phát huy tinh thần cống hiến vì đất nước của mọingườidân Việt Nam’’

Hai là, dựavào nhân dân đểxây dựngĐảng vàhệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; thực hành dân chủ, bảo đảm mọi quyền lực thuộc vềnhân dân.

Sinh thòi, V.I.Lênintừng cảnh báo: “Đối với đảng cộngsản..., thìmộttrong nhữngnguy hiểm lớn nhấtvà đáng sợ nhất là tự cầtđứt liên hệ vói quần chúng”(9). Chủ tịch Hồ Chí Minhcũngcăn dặn, Đảng Cộngsản Việt Nam “từ nhân dân mà ra, vì nhân dânmà phấn đấu”,và “ngoài lọiích của nhân dân, của dân tộc, Đảng ta không có lọi íchnào khác”. Dođó, “phảidựa vàonhân dân mà xâydựng Đảng. Tứclà:hết lòng ra sứcphụng sự nhân dân, tin tưởngvào lực lượng của nhân dân, học hỏi nhân dân, liên hệ chặt chẽvói nhân dân và không mộtphút nào xa rời nhân dân, cùng nhân dânkếtthành một khối”(10).

Tiếpnốitinh thần ấy,đồng thòittên cơ sở tổng kếtcác bài học thành công và chưa thành côngtừ

thực tiễn, Cươnglĩnh (bổ sung, phát triển năm 2011) xác định: “Toàn bộ hoạt động củaĐảng phảixuất phát từ lọi ích và nguyệnvọng chính đáng của nhân dân. Sức mạnh củaĐảng là ởsự gán bómật thiết vói nhân dân. Quan liêu, tham nhũng, xa ròinhân dânsẽ dẫnđến những tổn thất khônlường đối vói vận mệnh củađấtnước, của chế độ xã hội chủ nghĩavà của Đảng”(11). Vì thế, phải “Thường xuyêntăngcường mối quanhệ gắn bó mật thiếtgiữa Đảngvói nhândân, phát huy vai trò của nhân dân và thật sựdựavào dân để xây dựng Đảng”(12),đổng thòi “Lấykết quả côngviệc, sựhài lòngvà tín nhiệm của nhân dân làm tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức bộ máy và chất lượng cán bộ, đảng viên”ll3).

Thực tiễnđã chứng minh, mối liên hệgán bó máu thịt vói nhân dân là truyền thống của Đảng ta. Chính nhân dân tạo nên sứcmạnhcủaĐảng, cùng Đảng làmnên những kỳ tíchlịchsử.Trong những nămđổi mói, việc đốithoại, láng nghe tâm nguyện của nhân dân được coi trọng;

những nguyệnvọng, kiến nghị, lọiích họppháp, chính đáng và nhiều vấn để bức xúc của nhân dân được giải quyết kịp thòi đã góp phần củng cố, tăng cường mối quan hệ chặt chẽgiữa Đảng vói nhân dân, vaittò của nhândântham gia xây dựngĐảng không ngừngđượcpháthuy.

Quan điểm “dân là gốc” cũng đượcquántriệt trong xây dựngvà hoànthiệnNhànướcpháp quyềnxã hội chủ nghĩa, từhoạch định chính sách đếntổ chứcthực hiện. Bàng chứngthực tế là, Quốchội“thực sựlà cơ quan quyềnlực, đại biểucao nhấtcủa nhân dân”;nềnhành chính nhà nước ngàycàng “chuyên nghiệp, hiện đại, trong sạch, vững mạnh, công khai, minh bạch, dân chủ, vì dân”; nền tư pháp không ngừng hướng đến “công bàng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân”; nền dân chủ xã hội chủ nghĩa từng bước được

LÝLUẬN CHÍNH TRỊ - Số 531 (5/2022)

(5)

chất và vận hành hiệuquả hơn.

Trong bối cảnh mói hiện nay, một ưong những nhiệm vụ và yêu cầu bức thiết đặtra là phải tiếp tục thực hành dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy hơn nữa quyền làm chủ của nhân dân, khôngngừng củngcố niềm tin của nhân dân vào Đảng và chếđộ, tăng cường đồng thuận xã hội. Dođó, phải“cócơchếphát huy vai trò của nhân dân thamgiaxây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh trong tình hình mói” và khôngngừng“thát chặtmối quan hệ giữa Đảng với nhân dân”.

Ba là,dựa vàonhândân để bảo vệ thànhquả củacông cuộc đổimói, vìcuộc sống yên bình, hạnhphúc của nhân dân

Dựng nước đi đôi với giữ nước làquy luật của sự hình thành, phát triển dân tộcViệt Nam. Xây dựngCNXH gắn liềnvói bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN là nhiệm vụ chiến lược, lâu dài của cách mạng nước tahiện nay. Tạo lập căn cứ vững chác tronglòng dân, xây dựng lực lượng quân sựhùnghậu bàng sức mạnh củanhân dân;

lấylàngxã làmpháo đài, dựa vào dân để chiến đấulàmộtưong những nghệ thuậtquân sự đặc sắc, là cáchthứcxâydựngquânđộiđểbảovệ Tổ quốc rất hiệu quả của người Việt từ xưa đến nay.

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũngchỉrõ, sự đồng lòng của nhân dân sẽ “đúc thành mộtbức tường đồng” vững chác,mà bất cứ kẻ địch nào đụng phảiđểu cam chịu thất bại. Từ truyền thống lịch sử và thực tiễn cách mạng, ĐảngvàNhà nước ta khảngđịnh,quân đội ta từ nhân dân màra, vì nhân dân mà chiến đấu. Do đó, phải chú ttọng củng cố “thế ttận lòng dân” một cách vữngchắc ttên nềntảng củakhốiđại đoàn kếttoàndân tộc và sựđồng thuận xã hội. Văn kiện Đại hội XIII

tảng cho sự nghiệp bảovệTổ quốc”(14).

Thực tiễn những năm qua đã chứng minh mộtcáchhùng hổn,“lòng dân” là cội nguồn sức mạnh,quyết định sự thành bạicủa công cuộc đấu tranh bảo vệ thành quả xây dựng đất nước, giữ vữngđộclập, chủ quyền quốcgia.Tin vào dân, quy tụ được lòng dân, khơi dậy vàphát huy sức mạnhtoàn dân tộc là nhân tố quan trọng đảm bảo an ninh chính trị,ttậttự, an toànxãhội;

tăng cường tiềm lựcquốc phòng, anninh;phát huy mạnh mẽ “thế ttận lòng dân”.

Trước bối cảnh trong nướcvà quốc tếnhiều biến động rấtnhanh chóng, phức tạp, khó dự báo hiện nay, để xử lý tốt các vấn đề an ninh truyền thống và an ninh phi truyềnthống, giữ vững “chủ quyền số quốc gia trên không gian mạng”, tạo “vành đaian ninh”, ngăn ngừa từ sớm,từxa các nguy cơ gây bấtổn xã hội, “lo giữ nước từ lúc nước chưanguy” đểkhông bị động, bất ngờ trước mọi tình huống, bảo vệ vững chác Tổ quốc cùng những thành quả củacôngcuộc đổi mới, thì còn phảidựavào nhân dân, khai thác mọinguồn lựctrong dân, phát huy tiềm năng, sức mạnh toàn dân tộc. Đó là “nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên” của Đảng, Nhà nước vàcủa cả hệthống chínhtrị. Mặt khác, phải dựa vào dânđể “xây dựngnền ngoại giaotoàn diện, hiện đại”vói ba trụ cột là “đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân”, tạo nên thế trận liên hoàn, sức mạnh tổng họpđể bảo vệ cuộc sống yên bình, hạnhphúc của nhân dân.

3. Quanđiểm “dân là gốc” sẽtiếp tục định hướng công cuộc đổimói,xây dựng và bảo vệTổ quốcViệtNam

Quán triệt quanđiếm“Dânlàgốc” trướcyêu cầu của đất nướcưongbối cảnh mới,Văn kiệnĐại

LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - số 531 (5/2022)

(6)

ĐƯA NGHỊ QUYẾT ĐẠI HỘI XIII CỦA ĐẢNG VÀO cuộc SỐNG

hội XIIIđã chỉ rõ, phảithựchiệnnghiêm túcvà hiệu quả phương châm“dân biết, dânbàn, dân làm, dân kiểm ưa, dân giámsát, dân thụhưởng":

Để thực hiệnphương châm “dânbiết”, cần công khai,minh bạch, dân chủttong hoạch định và thực thi chủ trương, đường lối, chính sách, trước hết là sự công khai,minh bạch về thông tin, bảo đảm“quyền được thôngtinvà cơ hộitiếp cậnthông tin của nhân dân”; đápứng “quyển được biết” của ngưòi dân về những chính sách liên quan trực tiếp đến đòisống, sinh kế củahọ.

Đồng thời, phải khôngngừng nâng caodân trí kếthọp vói đẩy mạnhcông tácthông tin, tuyên truyền để mọi người dân nám bát kịpthời,hiểu biết đúng đán cácchủ trương,đường lối, chính sáchcủa Đảng, pháp luật của Nhà nước cũng nhưquyềnlợi và tráchnhiệmcông dân.

Trong nhân dân cũng cónhiều bộ phận,với trình độ, hiểu biết không đồng đều, năng lực không giống nhau. Do đó, chủ trương, chính sách đúng nhưng dân chưa hiểu, chưa đổng tình thì cần phải kiên trì tuyên truyền, giải thích cho dân đểdân biết, dânhiểu, tạo sự đồng thuận, nhấttrí từ nhận thức đến hành động. Thựchiện tốt phương châm “dân biết” sẽ là tiền đề cần thiết để thực hiện phương châm “dân bàn”,bởi biết mói có thểbàn, và bàn ttên cơ sởcủa sự hiểu biếtmói mang lạihiệu quả thực sự.

Đểthựchiện phương châm“dân bàn”, cần tạo lập môitrườngdân chủ, khoi dậy tính tích cực của mỗi côngdân, bảo đảm điều kiện để nhân dânđược tham gia vào các công việccủa Đảng,Nhà nước và xã hội; tham giađóng góp ý kiến trong mọi khâu của quá trình, từ hoạch định đến tổ chức thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật. Chủ tịch Hồ Chí Minh từngnhác nhở, không được coi thường dân, cho dân là dốt nên không thèmbàn bạc, mà trái lại, “việc gì cũng phải bàn với dân”, “coi

trọng ý kiến củanhân dân”, bói “dân chúng có nhiều sáng kiến mà những người tàigiỏinghĩ mãi không ra”. Dođó, phải “Tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủnghĩa, thực hiện ngày càng tốt hơn quyềnlàmchủcủa nhân dântrongviệc quyết địnhnhững vấn đề lớn vàhệtrọng của đất nước”ll5). Khi dân đã được biết, đượcbànvà hiểu rõ, họ sẽ chủ động, tích cực, tự giác, ra sức thực hiện trêntinh thầnvuivẻ, đồng thuậnvà “nhất định việc gìcũng thành công”.

Để thực hiện phương châm “dân làm”, mọi đường lối, chính sách đều phải họp lòng dân, bởi

“Được lòng dân,thì việcgì cũng làm được/ Trái ýdân,thì chạy ngược chạy xuôi”(16). Khinhân

dânnhận thấy chủ trương, đường lối phản ánh đúng yêu cầu, nguyện vọng của mình, họ sẽ tiếp nhận, ủng hộ và tích cực thamgia thựchiện.

Muốnvậy, mọi công việc đều phải vì lọi ích họp pháp,chínhđáng củanhân dân, đặt lợi ích của nhân dân lên ttênhết,lấy lọi íchvà sựhài lòng, tín nhiệm củanhân dân làmtiêu chuẩn đánhgiá chất lượng, hiệu quả công việc của các cơ quan, tổchức cũng như của mỗi cánbộ, đảngviên.

Mặt khác, trong mọicông việc, cánbộ phải đi đầu, nêu gương làm trước theo đúng tinh thần “đảng viênđi trước, làng nướctheo sau”. Đồngthời,cần tạo điều kiện côngbàng, bình đẳngđể mọi người dân được tiếp cận với các cơhộiphát triển, được làm tấtcảnhững gìmà pháp luật không cấm, được cống hiếntài năng và công sức cho sự nghiệp đổi mới, xâydựng và bảo vệ Tổ quốc.

Để thực hiện phương châm “dân kiểmtra, dângiám sát”, cần hoàn thiện thể chế; xây dựng hệ thống pháp luật chặt chẽvàthi hànhpháp luật một cách nghiêm minh, công bàng,chính trực; thực hiện trách nhiệm giải trình của các cơ quan, tổ chức vàcủa từng cánhân cán bộ lãnh đạo quản lýtrước nhân dân. Mặt khác, mọi phát

LÝ LUẬNCHÍNH TRỊ - Số 531 (5/2022)

(7)

vùng cấm”, “không cóngoạilệ” để củngcốniềm tin của nhândânvềquyền được kiểm ha,giám sát đốivói mọi công việc của cáccơ quan, tổ chức; thường xuyên đối thoại, láng nghe tâmtư, nguyện vọng chính đáng củanhân dân trêntinh thầncầu thị, tậptrung giải quyếtcác khókhăn, bức xúc của nhân dân về đời sống, việc làm,đất đai, môitrường... nghiêmcấm sựtrù dập dân dưới mọi hình thức. Do đó, phải “Đổi mói phương pháp,phong cách, lềlối làm việc củacác cơ quan lãnhđạo củaĐảng từ Trung ương tói cơ sở;xây dựng vàthực hiệnphongcách làm việc khoahọc,tập thể, dân chủ, ừọngdân, gần dân, hiểu dân, vì dân, bám sát thựctiên, cầu thị,học hỏi, nói đi đôi vói làm”(17).

Đểthựchiện phương châm “dân thụhưởng”, cần bảo đảm phát triển kinhtế -xã hội bền vững, hài hòa; hoànthiện hệthốngan sinh xã hội, thực hiệnxóa đói, giảm nghèo bềnvững; bảo đảm tiến bộ và công bàng xãhội,quan tâm đến mọingười dân, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, giải quyết tốt chính sách lao động, việclàm, nângcaothu nhập,đồngthòi thực hiện tốt vàchútrọngnâng cao phúc lợi xãhội, trợgiúp cho các nhóm đối tượngyếu thế, dẻbị tổnthương. Pháttriểnkinh tế phảiđiđôi vói bảo đảm tiến bộ và công bàng xã hội,bảo đảm bình đảngvề cơ hội phát triển, giải quyếthài hòagiữalọi ích cánhân và lọi ích xã hội, “bảo vệ quyền và lọiích họp pháp, chính đáng”và không ngừng nâng cao chất lượngcuộc sống nhân dân, “không để ai bị bỏ lại phía sau”

trên con đường phát triển chungcủa đất nước.

“Dân là gốc” làmột trong những nội dung cốt lõi, xuyên suốt trong Cương lĩnh, đường lốicủa Đảng ta. Đókhông phải sự sao chép từ bất cứ học thuyết có sản nào mà thể hiện sự kế thừa,

“dân là gốc” được bổsungtoàn diện, phong phú và sâu sác hơn, phảnánh tính khoahọc vàcách mạng, tính nhânvăn và sángtạo trong nhận thức lýluận của Đảng. Quan điểm đó tiếp tục định hướng côngcuộc đổi mới, xây dựngđất nước ta trongbối cảnh hiện nay □

Ngàynhậnbài: 3-12-2021; Ngày bình duyệt:20-12- 2021;Ngày duyệt đăng: 26-5-2022.

(1) Hồ ChíMinh: Toàn tập, t.10, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật,HàNội,2011, tr.453.

(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.5, Nxb Chínhtrị quốc gia Sựthật, Hà Nội, 2011,tr.501-502.

(3) ĐCSVN: Văn kiện Đảng toàn tập, t.50, Nxb Chính trị quốcgiaSựthật, Hà Nội, 2007, ư.550.

(4), (7), (8), (13), (14),(15), (17)ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểutoàn quốclần thứXIII, t.I, Nxb Chính trị quốc giaSự thật, Hà Nội,2021, tr.96-97, 25, 47, 191-192,9,71,198-199.

(5) NguyễnPhúTrọng: Một sốvấn đề lý luậnvàthực tiễn về chủ nghĩa xãhội và con đườngđi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, HàNội, 2022, tr.21.

(6) Hồ Chí Minh: Toàn tập,t.7,Nxb Chính trị quốc gia Sự thật,HàNội, 2011,tt. 176.

(9) V.I.Lênin: Toàn tập,t.41, Nxb Chính trị quốcgia Sự thật, HàNội, 2006,ư.426.

(10), (16) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.8, Nxb Chínhtrị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, ư.281,163.

(11) ĐCSVN: Văn kiệnĐạihội đại biểu toànquốclần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sựthật, Hà Nội, 2011, tt.65.

(12) ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứXIII,t.II, NxbChính trịquốcgia Sựthật, Hà Nội, 2021,ư.226.

LÝ LUẬNCHÍNHTRỊ -Số 531 (5/2022)