LY L U A N - THUC TifiN - KINH NGHlfiM
Nhdn kv niem 194 Ngdv sinh C.Mdc fS-S-ISIH • a-S-2012)
(rd (7cln cut aiLui nom ncOj
• \\\i\i nh& nghien cihi n6i tie'ng trdn the' gidi da rd't dung khi cho rdng C.M^c vin dang Ii nh& tu tucmg I6i lac ciia th&i dai chiing ta, 6ng v3n dang soi sing cho ta tu duy v^ the' su, nhung muO'n hi^u 6ng thi phai doc ky vi phai nghT. Qua thuc nhu vdy. Kh6ng phai Ii tim chucmg, trich cii, cang khOng phai nhu ai kh6ng chiu doc vi suy nghl da vQi ving phu dinh. Chung ta dpc C.Mac vdi tinh th^n trach nhiSm cdng din, vdi su ngdm nghl v^ Nghi quye't Trung uong 4 (khda XI), vdi tit ca tam huy^t va y thiic trich nhiem v^ su t6n vong cua chfi^ d6 va ciia chinh ban thin.
1. Gidi phdng con ngudi vd chdng ddc quyin, ddc Ipi
M6t di^u hi^n nhien Ii nhin din 6 bit cii qudc gia, din t6c nao cung d^u mong dat tdi mOt cudc sdng i'm no, tu do, hanh phuc. Ne'u cudc ddi nhu m6t con dudng bdng phang thenh thang, de ding dd nhin din thuc hien ^ nguyen, mo udc ciia minh thi khdng cin phai cd ngudi Ianh dao. Nhung tren hinh trinh i'y, khi nhin din tdi nga ba, nga bay thi trdi dem den tdi mit mii, trudc mdt li hilm beo, thii dii, budc chin ngip ngtoig vi khi iy, trong hing ngu cua nhin din xuit hien nhiitig ngudi kiet xuit, thdng minh, bi€^t chpn con dudng diing, diing cam din thin, tien phong tie^n len phia trudc, bie't x6 chiic, din dudng nhin din diu tranh gianh thing Igi, nhflng ngudi iy trd thinh ngudi lanh dao, lanh tu. Gifla th€ ky
PCS. T R A N DtNH HUYNH XIX d nudc Dire, ncri chu nghla tu ban da phat tri^n nhung nhiing tin tich ciia thdi trung ci cdn dfe ndng, xa hdi xuit hien giai cip tu san - ke bdc lot, kim ham su ti6^n bd vi giai cip v6 san -ngudi bi bdc lOt, ddng thdi li luc lupng dai dien cho sflc sdng mdi vi tucmg Iai cua nhin loai, khdng th^ tuong dung vdi nhau duoc nfla, tri tue ciia con ngudi cung da dat tdi su hidu bie't tudng tin nguyen nhin, quy luit va ddng luc ciia su phit tridn lich sfl nhin loai, khi iy cudc each mang xuit hien. Nghifin ciiu vi nudc Dflc, C.Mic chi r5; "Nudc Dflc edn bdn khdng thd hoin thinh cich mang dupc, n^u khdng bit diu cudc cich mang chinh ngay td cdn bdn. Su giai phong ngudi Dflc li su giai phdng con ngudi. Diu nao ciia su giai phdng iy Ii trie't hpc, trii tim cua nd Ii giai cip vd san""". CMic nhin manh, mdt khi nhflng di^u kien ben trong iy da chin mudi thi budi binh minh rang rd hilng tring cua ngiy phuc sinh nudc Dflc se bit diu.
Luin vd su giai phdng con ngudi, C.Mac chi rd, bit ky su giai phdng nao cung bao him d ch6 nd tra the' gidi con ngudi vd vdi ban thin con ngudi. Cudc diu tranh giai phdng con ngudi do dang cua giai cip vd san lanh dao li su giai phdng chuih tri, li "quy con ngUdi, mdt mit thanh thinh vien cua xa hdi cdng din, thinh ci nhin... ddc lap, va mat khic thinh cdng ddn cua mdt nhd nude, thdnh phdp nhdd^K Didu niy vd ciing quan trpng, khi dang cdng san da trd thanh dang cim quydn, nha 2 Xiy dung Ddng sd 5-2012
LY L U A N - THl/C TifiN - KINH NGHlfiM
nudc do dang lanh dao lim chflc ning quan tri xa hdi thi nhit thiet dang phai lam mdi con ngudi cd tu cich phap nhin, hip thu duac tinh thin ngudi cdng din vio ban thin; phai lam cho con ngudi nhin thflc duac vi td chflc dupc
"nhutig luc lupng cua ban thin" thinh nhflng luc lupng xa hdi va vi viy se khdng cdn tich luc luong xa hdi dudi dang Iuc lupng chinh tri ra khoi ban thin. Ndi ndm na ii con ngudi.
ngudi cdng din vdi nhi nudc la mdt thd thd'ng nhit vd loi ich, vd quydn va trich nhiem. Theo CMic. chi khi iy sfl menh giii phdng con ngudi mi dang cdng san tuyen bd mdi dupc hoin thien. Quan niem nay dupc C.Mic cflng Ph.Ang-ghen phit tridn thanh luin didm "su phit tridn tu do cua mdi ngudi la didu kien cho su phat tridn tu do cua tit ca moi ngudi" trong
"Tflyen ngdn cua Dang cdng san". Nhidu nha nghien ciiu ndi tie'ng tren the' gidi da nhin xet rang dd la luin didm bit hu, la ciu hay nhit cd gia tri vinh hing ciia ban Tuyen ngdn.
Ndi den tu do cua nhin din la phai ndi deh quydn, quydn cua ngudi din vi quydn cua nha nudc. V ^ dd phai giai quydt "la d chd, cai ma ddi vdi phfa niy li quydn, cd phai trd thanh vd quydn ddi vdi phia kia khdng""''. Su ciu thinh nha nudc, nhit la nhi nudc do giai cip vd san lanh dao, li xic dinh dia vi phap ly cua ngudi din va cic co quan, quan chflc nhi nudc; quan he qua lai cua mdi ngudi din vdi nhau vi vdi nhi nudc phai dupc bidu thi trong phap quydn.
Phap quydn hay dac quydn li miu chdt dd phin biet quan he con ngudi trong mpi chS^ dd xa hdi: Phap quydn li quan he trong xa hdi din chu, dac quydn li quan he trong xa hdi ding cip, chuyen ch^.
Ydi CMic, cudc cich mang xi hdi chi cd thd la cudc each mang xa hdi siu sic vi triet dd nhit ngu sau khi lit dd chmh quydn chuyen chd^, dang cdng san cim quydn biet dua cdng viec cua nha nudc trd thinh cdng viSc efla nhin din. Nha nudc chi thuc su la cua nhin din vdi didu kien "nhit thi^t phai dip tan ti't
ca nhflng ding cip... nhflng die quydn...", bdi cflng vdi nhflng cii nay ii nhflng bidu hien mudn hinh mudn ve cua su tich biet gitta nhin din vdi nhi nudc. Ne'u tdn tai ding cip vi ddc quydn thi chi'nh nd li su thu tieu tinh chit chinh tri ciia xa hdi cdng din, Ii ddi lip gifla cdng din vdi nhi nudc. Xem viy du thiy mdt trong nhttng nguyen nhin tan ra cua mdt sd nudc XHCN d cudi thd ky XX Ii do su tdn tai qua Iiu va ning nd cua chd dd bao cip, ding cip vi die quydn, dac Ipi. Su nhin ra tinh cip bich cua chinh ddn Dang lien quan ddn su tdn vong cua che' dd mi Hdi nghi Trung uong 4 (khda XI) da chi ra li cd cin cfl I^ luin vi thuc tidn siu sic. Tfly nhien, vin dd Ii phai theo phuong phip Hd Chi Minh; Ndi di ddi vdi lim, ndi it lim nhidu vi lim cd hieu qua. TiSp tuc xda bo che' dd tip trung quan lieu bao cip va die quydn vin dang con nhidu viec phai lim. Chflng ta dang cin nhidu, rit nhidu nhflng trai tim ndng hdi nhiet tinh, cung nhiing cii diu lanh bi€^t nghl, nhiing canh tay gio len kien quydt ddng tinh, nhidu ban chin budc di dung manh vi bdt di nhung ldi "ddi tri cdng san" nhu V.I.Le-nin di tttng len an.
Xda bo die quydn doi hoi phai cd phip quydn. Nhung phip quyen lai ddi hoi bit budc phai cd luit phip du vi dung. C.Mac nhin manh nhidu lin de'n tic hai va hiu qua vd cung xiu cua dac quydn ddi vdi hoat ddng hanh phip, bdi dng cho ring mdt khi die quydn chid^m dia vi thdng tri thi duong nhien chinh phu cd diy du quydn khlng dinh ring, ddi vdi ti't ca mpi cdng viec cua minh, chinh phu li tie gia duy nhi't du tu cich dinh doat va hoin toin khdng sai, cdn nhin din khdng du trinh dd, tu cich ndi len y kie'n cua minh vd cdng viec nhi nudc. H6 Chf Minh da gip gd tu tudng niy cua CMic nen Ngudi da phe phin rang ke die quydn, die Ipi khdng coi viec nudc la viec chung mi coi dd li viec rieng trong nha, cua ddng hp hay cua canh hiu mi thdi.
Xiy di/ng Ding sd 5-2012 3
LY L U A N - THtfC TifiN - KINH NGHlfiM
Theo C.Mic, dang cdng san khi da trd thanh dang cim quydn, Ianh dao xiy dung che' dd XHCN thi phai chfl y hai vin dd ri't cd bin la; I) giai ci'p cdng nhin phai dupc guii phdng tren thuc te', nghia Ii phii cd co sd vit chit, co che'va tu cich phip nhin dd cd thuc dia vi lim chii; 2) "toin xa hdi cung d trong dia vi cua giai cip dd, nghla li phai cd tidn vi hoc thflc ching han, hoic cd thd kie'ni dupc tidn vi hpc thflc theo ^ mudn"'^'. Gid diy. khi Dang Cdng san Viet Nam - ddi tien phong ciia giai cip cdng nhin vi ciia din tdc Viet Nam - Ianh dao xa hdi, dang dflng trudc nhflng thfl thich ngit ngheo vi ca nhiing nguy co cd y nghTa sdng con, thi luin didm sau diy CLia CMic cd $' nghla chi din quan trpng: "Khdng mdt giai cip nio cua xa hdi cdng din cd thd ddng dupc vai tro dd (ldnh dao xd hdi-TDH chu) mi lai khdng khoi len trong khoanh khic cai nhiet tinh trong ban thin nd vi trong quin chflng.
Dd li Iflc ma giai cip iy kdt nghia anh em vdi toan thd xa hdi vi hda vdi toan thd xa hdi thinh mdt khd'i... luc nd dupc coi va dupc thfla nhin la dai bidu chung cua xi hdi; dd ti Iflc mi nhiing ydu ciu va quydn loi cua chinh giai cip iy tren thuc te' li quydn Igi vi yeu ciu cua ban thin xa hdi, luc mi giai cip iy thuc su la khdi dc cua xa hdi vi trii tim cua xa hdi.
Chi nhin danh quydn Igi chung cua xa hdi thi mdt giai cip ca biet mdi cd thd doi hoi su thdng tri phd bie'n dupc""'.
2. Chdng gido diiu
Mdt didu rit thu vi Ii ngay tfl nhiing nim diu cua thdi ky sing tao, trong khi diu tranh vdi cic trio luu tridt hpc duy tim, trudc khi vie't ban "Tflyen ngdn cua Dang cdng sin" 5 nim (1843-1848) C.Mic da len in chu nghTa giio didu mdt each gay git. Ddn khi vie't 'Tuydn ngdn" CMic va Ph.Ang-ghen da luu ^ khdng nfin miy mdc mi phai vin dung phfl hpp vdi hoin canh. 20 nim sau dd cic dng lai ndi rd, Iflc dd 1\iyen ngdn cd mdt sd didm da cfl nhung vi la vin ban cd tinh lich sfl nfin
khdng chfla Iai. Tdi nay, trai qua 164 nim, thd gidi da cd bidt bao li bi^n ddi, ti^'p tuc liy hpc thuyd't cua C.Mic Iim ndn tang tu tudng, nhflng ngudi cdng san d thdky niy khic ghi Idi day cLia Ngudi ring mudn vihig bdn trong vai trd Ianh dao xa hdi thi dang phai kien quydt doan tuyet chu nghia giio didu: 'Trong liic dd didm uu viet cua khuynh hudng mdi chinh Ii d chd chung ta khdng cd doin trudc vd tuong lai mdt cich giio didu, mi chi mong tim ra cii thd gidi mdi qua su phe phin the'gidi cu... Song ne'u ciu tao tuong Iai vi tuyen bd diit khoit nhttng quye't dinh in sin cho tit ca moi thdi ky sip d^n khdng phai Ii viec cua chung ta, thi chflng ta cing bidt rd li minh cin phai Iim gi trong hidn tai - tdi ndi ddn su phe phin thing tay toin bd cii hien tdn, thang tay theo hai nghia: su phe phin niy khdng sg nhflng kdt luin cua minh vi khdng lui budc trudc su dung dd vdi nhttng co quan cim quydn. Bdi viy. tdi khdng chu truong li chung ta giuong Idn mdt ngpn cd giio didu nao dd. Ngupc lai, chflng ta phai ra sflc giflp nhung ke giao didu tu Iim sang td cho minh vd y nghia cua nhflng luin didm rieng cua hp...""*'. Chu nghia giio didu trong tridt hpc thuc chit li tu duy khdng chiu suy nghT sing tao tren co sd nghifin cflu linh hinh thuc tidn, phu nhin tu tudng vd tmh bidn ddi vi su phil tridn cua th^ gidi; khdng hidu ro nhflng quy luit bien chflng dugc thd hien mdt each khic nhau trong nhiing su vit vi hien tucmg khie nhau, trong nhflng didu kien lich sfl khic nhau. Chu nghTa giio didu trong chuih tri din tdi su be phii, cu tuyet Chu nghia Mic sing tao. din de'n ehu quan, duy y chf, tich rdi thuc te'. "Die didm cua chu nghia giio didu la hay Idn mil anh hflng bing nhflng ldi le "ta" vi bang nhttng kh^u hieu "cich mang cue doan", mi thuc t^ thi nhflng ldi le va khiu hifiu iy thi hien ehinh sich khdng cich mang chut nao""*.
Dang Cdng san Viet Nam tflng rut ra dupc kinh nghidm vd chdng chu ngMa giio didu.
Nam 1986, tai Dai hdi VI, sau khi chi ra nhttng 4 Xiy dung Ding sd 5-2012
LY L U A N - THtfC TifiN - KINH NGHlfiM
sai lim, khuydt didm tren nhidu ITnh vuc Dang da thang thin thfla nhin: "Khuynh hudng tu tudng chfl ye'u cua nhung sai Iim iy, dae biet l i nhflng sai l i m vd chfnh sich kinh td, l i benh chu quan duy y chi, ldi suy nghi v i hinh ddng gian don, ndng vdi chay theo nguyen vgng chu quan... Dd la tu tudng... vfla ta khuynh vfla hiiu khuynh""*'.
Benh giao didu khdng chi thd hien ra tren binh dien chinh tri. tu tudng ly luin m i cdn ca d c i e ITnh vuc hanh ddng trong kinh td, ky thuit. Theo cich ndi eua C.Mic, bdnh giio didu la su b i t chudc ngd ngin, nd l i m eho nudc Dflc khi i y gidng nhu nhflng anh linh mdi vung vd, di lai nhflng budc di sai l i m cua ke di trudc. Tuy nhien vdi tu duy bien chflng v i nhan quan chfnh tri s i c sao C.Mic da thd hien nidm lae quan tin tudng vao su thflc tinh cua nhin din: "Khdng ed d i n tdc nao lai roi vao tuyet vpng, va du eho chi vi ngu xuin ma trong mdt thdi gian dai nd d i t hy vong v i o mdt c i i gi dd, nhung rdi dd^n mdt Iflc, sau nhieu n i m thing, nd se dot nhien trd nen tinh khdn v i se thue hien udc vpng tdt dep cua minh""". De nhin d i n cd su "ddt nhidn tinh khdn" i y la trach nhiem cua nhflng ngudi cdng san chin chinh - nhung ngudi bidt di tien phong trong ddi mdi v i phit tridn. Dd chuih l i nhiing ehi d i n sing sud't ed g i i tri trudng tdn cho nhiing ngudi edng s i n d nhiing nudc chim phat tridn, khi da n i m chinh quydn, cheo lai eon thuydn each mang qude gia.
3. Tii phe binh vd phi binh
Mot Id, mdi ngudi cdng san phai cd su nhin thflc siu s i c vd vai trd v i sfl menh eua dang minh - mdt dang tien phong chinh tri, dai dien cho tri tud, danh du v i Ipi ich cua din tdc.
Nhung, mudn cd su nhin thflc dung d i n i'y thi lai ddi hdi Dang phai bidt vugt qua nhflng chudng ngai cua ban thin, hay ndi nhu Hd Chf Minh l i phai bidt chidn thing ke thfl cua chfnh minh, phai biSit thfl nhin vd nhiing sai lim.
khuye't didm v i ca su ngu ddt eua ban thin.
C.Mic ndi ring: "Su ngu ddt Ii sflc manh ma quy va chiing ta Io ring, nd se cdn Ii nguyen nhin ciia nhidu bi kieh khic nfla"""'. Su thfl nhin i'y chi cd thd cd dupc bring Idng dung cam v i chin thinh mdt khi nhiing ngudi cdng san bie't Iim sing td "co sd ly ludn eua nhung tu tudng edng san chii nghTa" vi khi "tu tudng chie'm ITnh y nghT cua chung ta, bit Idng tin tudng cua chflng ta phai phuc tdng v i dupc Iy tri cdt chat luong t i m cua chiing ta vio ehung - dd l i nhflng sgi diy ring budc m i ngudi ta khdng thd hflt ra dupc ndu khdng xd nat trii tim cua minh""". Dd mdi la cii dam bao cho viec phe binh ed hieu qua. Dd cung la ly do vi sao chflng ta phai ddi mdi, chinh ddn Dang vd tu tudng chinh tri, iiy dd l i m co sd viing chic cho giai phap tu phe binh v i phe binh - mdt giai phip co ban cua cdng t i c xiy dung, chinh dd'n Dang hien nay m i Nghi quydt Trung uong 4 (khda XI) da x i c dinh.
Hai la, trong khi thuc hinh tu phe binh v i phe binh thi Dang phai dung cam, trung thuc chi rd nhiing td chflc v i c i nhin dang sdng bing cich duy tri nhung ein bdnh quan lidu.
true Igi, hoanh hoe, xich nhidu nhin d i n v i tham nhiing. Theo C.Mic, su phe phin c i n phai chia vao cic dd'i tugng iy, nd phai l i su
"phe phin giap l i ca" ma khi da dinh giip l i ea cd nghTa l i phai thing thin, dung ngudi, dung viee, khdng e de, nd nang, ne trinh, khdng nhe trdn, nang dudi.
Phai ching Iiu nay viec phe binh, tu phe binh kem hieu qua, mang ning tfnh hinh thflc la do ta chua chu y diy du nhiing tu tudng trdn cua C M i e ? a
(1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11) Mdc-Angghen todn tap, NXBSiithdt, 1978, tap 1, tr.562, tr.532, lr.75, tr.557, tr.558, tr.497-498, tr.488, tr.l54, tr.161.
(7) TU diin triit hpc, NXB Tiin bd. M.1986, tr.215. (8) Vdn kiin Dai hdi VI, tr.26.
Xiy dung Oing sd 5-2012 5