NH N TH C C A NGƯ DÂN H CH NG R LO N PH T K TR M T X Ũ H À X T THU N,
HU N Ũ THƯ, T NH TH BÌNH NĂM 2021
Tr n Th Thu Hà1*, Nguy n Th Minh Ph ng1, Nguy nTh Hà Ph ng1, L Lan Anh1
1. Tr ng i h c D cTháiBnh
*Chutrách nhi mchính: Tr nTh Thu Hà Email: [email protected]
Ngày nh nbài: 03/5/2022 Ngày ph nbi n: 06/6/2022 Ngày duy tbài: 17/6/2022
TÓMT T
M cti u: M t nh nth c c ang i d n v h i ch ng r ilo nph t k tr emt i x V H i và x Vi t Thu n, huy n V Th , tnh Thái Bnh n m2021.
i t ng và ph ng pháp nghi n c u:
Nghi n c u dcht h c m t c tngang tr n400 ng i d n t i x V H ivàx Vi tThu n, huy n V Th , tnh TháiBnh.
K t qu : 97,0% cha m và 50,0% ng bà cho r ngr ilo nph t k làb nh; 80,5% cham cho r ng nguy nnh n g y r ilo nph t k tr ph bi n nh tlà dot nth ngt i n o; 90,0% ng bà và 72,5% cham l ach ntrungt m, phòng khám t m l can thi pcho tr m c r ilo nph t k .
T khóa: t k ,nh nth c ABSTRACT
PEOPLESAWARENESS OF AUTISM SPEC- TRUM DISORDER SYNDROME IN CHILDREN AT VU HOI AND VIET THUAN COMMUNES, VU THU DISTRICT, THAI BINH PROVINCE IN 2021
Objective: Describe people’s awareness of autism spectrum disorder symptom in children in Vu Hoi commune and Viet Thuan commune, Vu Thu district, Thai Binh province in 2021.
Method: A cross-sectional descriptive epidemiological study on 400 people in Vu Hoi and Viet Thuan communes, Vu Thu district, Thai Binh province.
Results: 97,0% of parents and 50,0% of grandparents suppose that autism spectrum disorder isa disease; 80,5% of parents think that the most common cause of autism disorder in children is brain damage; 90,0% of grandparents and 72,5% of parents choose psychological
centers and clinics to be where children with autism spectrum disorder receive intervention.
Keywords:autism, awareness I. T V N
Trong nh ng n m g n y, tr n th gi i c ng nh t iVi tNam nhi u nghi n c u v tr m c r i lo n ph t k c th c hi nnh m thay i c ng nh n ng cao nh nth c c a c ng ngv r ilo nph t k tr em. Khi nh nth c c a c ng
ng c n ng cao, các tr cór ilo nphát tri n có th c phát hi n s m t ó c ánh giá k pth ivà có k ho ch can thi pph h p. Chính v v y, chúngt iti nhành nghi n c u: “Nh nth c c ang i d n v h ich ngr ilo nph t k tr emt i x V H ivàx Vi tThu n, huy n V Th , tnh TháiBnhn m2021”v i m cti u:M t nh n th c c ang i d n v h ich ngr ilo nph t k
tr emt i x V H ivàx Vi tThu n, huy n V Th , tnh TháiBnhn m2021.
II. I T NG V PH NG PH P NGHIÊNC U
2.1. i t ng, a i m và th i gian nghi n c u
i t ng nghi n c u
- i t ng nghi n c ulà ng i d n t i x V H i vàx Vi tThu n, huy n V Th , tnh TháiBnh.
-Ti uchu n l ach n:
+ i t ng trong nghi n c u t 20 tu itr l n.
+Hi n ang có con/cháu trong tu i m mnon ho c m ugiáo
+ i t ng ng tham gia nghi n c uvà có kh n ng giao ti p.
-Ti uchu nlo itr : +Nh ng ng i d i20 tu i
+Hi ncó con/cháu ngoài kho ng tu i m mnon ho c m ugiáo
+Ng ikh ng ng tham gia nghi n c u a i mnghi n c u
X V H ivàx Vi tThu n, huy n V Th , tnh TháiBnh.
Th igian nghi n c u
Th i gian: t tháng 5 n m 2021 n tháng 8 n m2021.
2.2. Ph ng pháp nghi n c u Thi t k nghi n c u
Nghi n c u c ti n hành theo ph ng pháp nghi n c u m t c tngang nh m m t nh nth c c ang i d n v h ich ngr ilo n ph t k tr em.
C m uvà ph ng pháp ch n m u - C m u: áp d ng c ng th c tính c m u so sánh1 t l :
Trong ó:
n: làs i t ngc ncho nghi n c u
p: t l ng i d n bi t v r i lo n ph t k (p cch nlà 55% 27 )
d: chính xác tuy t i(l y d =0,05)
:ch n m c nghath ngk 95%, có =0,05
:giá tr thu c b ng cách trab ng Z, có
=0,05,Z =1,96
D avàoc ng th ctính c c m u t ithi ulà 380. t ng chính xácc a m u l y th m 5%
c m u. Nh v y t ng s i t ng nghi n c u c n i utra là 400 i t ng.
- K thu tch n m u:
V i c m u d tính là 400 i t ng, chúngt i i utra2 x , m i x 200 ng i, trong ó100 cha/
m có con trong tu i m mnon,m ugiáo và 100 ng/bà có cháu trong tu inói tr n.
+ L pdanh sácht t c cách trongx theo ti u chu n l ach n v icácc t:s th t , t nch h , s ng itrongh ,tu i.
+Theo danh sách ó, chúngt iti nhành i utra ch n ng u nhi n h uti n áp ng ti u chu n l a ch n. Nh ng i t ng nghi n c u ti p theo c l a ch n tham gia vào nghi n c u theo ph ng pháp c ng li n c ng cho n khi c m u c nnghi n c u t i m i x c l ach n.
Ph ng pháp thu th pth ng tin
+ i t ng c i utra vi ngi ithi u v n i dung,m c ích ti nhànhc anghi n c u
+Sau khi i t ng ng tham gia nghi n c u, i utra vi n s ti nhành ph ngv n.
X l s li u
- S li u cnh p b ng ph n m mEpidata 3.1 sau ó clàms ch
- S li u c ph n tích b ng ph n m m SPSS 20.0
III.K TQU NGHIÊNC U
B ng 3.1. Th ng tin chungc a i t ng nghi n c u Th ng tin chung i t ng nghi n c u S
l ng %
Gi itính Nam 158 39,6
N 242 60,4
Tr nh h c v n
Ti u h c 23 5,8
Trungh c 267 66,9
Trungc p/cao ng 86 21,3
i h c -Sau i h c 24 6,0
K tqu nghi n c ucho th y: nam gi ichi m60,4% vàn gi ichi m39,6%.V tr nh h c v n,b c trungh cchi m t l cao nh t66,9%, trungc p/cao ng chi m21,3%; th pnh tlàb cti u h c5,8%.
i t ng nghi n c u làm ngh n ng nghi plà ch y u(39,6%), bu nbán/t do chi m29,8%, ch có 2,8% làm ngh n itr .
B ng 3.2.H u b tchungc a t ng ngh n c u v r lo nph t k
N idung Cha/m ng/Bà
SL % SL %
RLPTK làb nh (1) 194 97,0 100 50,0
Nh ng lnh v c khi m khuy t tr
m cRLPTK
Ng nng (2) 112 56,0 60 30,0
Hành vi/v n ng (3) 112 56,0 62 31,0
Giao ti p x h i(4) 88 44,0 20 10,0
C mgiác (5) 74 37,0 20 10,0
T b ngs li uta th y: 97,0% cham tr chor ngr ilo nph t k làb nh, 50,0% ng bà cóc ng quan i mnày.V nh nglnhv ckhi mkhuy t tr m c r ilo nph t k ,có 56,0% cham chor ng tr có khi mkhuy t v ng nng , 30,0% ng bàc ng quan i mnày. 56,0% cham chor ng tr có khi mkhuy t v hành vi/v n ng. 44,0% cham chor ng tr cób tth ngv giao ti p x h i, 10,0%
ng bàc ng ki nnày. 37% cham chor ng tr có khi mkhuy t v r ilo n c mgiác.
B ng 3.3.H u b t c a t ng ngh n c u v ngu nnh n g r lo nph t k tr
Nguy nnh n Cha/m ng/Bà
SL % SL %
Di truy n,b tth ngv gen 100 50,0 131 65,5
T nth ngt i n o 161 80,5 125 62,5
Dinhd ng 36 18,0 39 19,5
M itr ng nhi m 96 48,0 124 62,0
M itr ngs ng có nhh ng ti u c c ntr 152 76,0 166 83,0
Cácy u t t mlinh 26 13,0 4 2,0
Quab ngs li uta th y: cham chor ng nguy nnh n g y r ilo nph t k tr ph bi nnh tlà do t nth ngt i n o(80,5%),m itr ngs ng (76,0%), do di truy n,b tth ngv gen (50,0%). 83,0%
ng bà kh ng nh do nhh ngc a m itr ngs ng, 65,5% do di truy n,b tth ngv gen.
B u 3.1.H u b t c a t ng ngh n c u v a m t nhànhgáod c, can th pcho tr m c r lo nph t k
a i mcan thi pcho tr r ilo nph t k c ng bàl ach nnhi unh tlà trungt m, phòng khám t m l và gia nh (v i t l l n l tlà 90,0%; 87,5% và 72,5%; 80,0%).
B u 3.2.H u b t c a t ng ngh n c u v s c nth t t nhànhgáod c, can th pcho tr m c r lo nph t k
T bi u tr ncho th y, 87,5% ng bà và 92,0% cham c h i uchor ng vi cti nhành giáo d c, can thi pcho tr m c r ilo nph t k làr t c nthi t. Ch có 3,5% ng bà và 3,0% cham cho r ng ti nhành can thi phay kh ng can thi pcho tr u c.
IV.B NLU N
B ng 3.2 cho th yhi ubi tchungc a i t ng nghi n c u v r i lo n ph t k có s khác bi t áng k gi a cham và ng bà. 97,0% cha m kh ng nhr ilo nph t k làb nh, trong khi ó 50,0% ng bà kh ng ngtnhv iquan i mnày.
R ilo nph t k là nh ngr ilo nphát tri nlan to ph c t p cáclnhv csau:t ng tácx h i, ng nng ,hành vi nhhnhl p i l p l i,r ilo n c mgiác. Theo ó,t k ccoi làm t b nh.V i quan i m tr n c a i t ng nghi n c u, chúng ta th y s nhn nh n c a ng bà, cha m v v n này c n ng cao. Trò chuy n v igia nh tr ,chúngt i cbi t:b nth n h chor ngt k làb nhb i h th yhàng xóm có tr t k th ng
cgia nh a i i utr.Nh ng khi mkhuy t v m tng nng ,hành vi/v n ng là nh ng khi m khuy tbi uhi n tr m c r ilo nph t k c
i t ng nghi n c u l ach nnhi unh t.
Quab ng 3.3 có th th ykhit mhi unguy nnh n g y r ilo nph t k tr ,80,5%b m c h i chor ng do nguy nnh nxu tphátt nh ngt n th ngt i n o.K tqu c achúngt icaoh nso v inghi n c u c a HoàngD ng vàc ngs 1 (53,6%). Khi nghi n c u“Hi ubi tchungc a c ng
ng v t k ”, tác gi Hoàng D ng l a ch n ng i d n 3 aph ng l n: HàN i, à N ng vàH Chí Minh ylà nh ng khuv ctr ngt m tr ng i mphát tri n kinht x h i c a t n c.
Tuy nhi n b n c nh ngu nlao ng giàu ch txám, cònm t t l kh ng nh ng ilao ngt do, tr nh h c v nkh ng cao. i t ng nghi n c u c a Hoàng D ng là ng i d n nói chung t 18 n 60 tu i, tr i r ng tr n nhi u ngành ngh v itr nh h c v nkhác nhau. i u này góp ph n l gi i s khác bi tsov i k tqu nghi n c u c achúng t i. 83,0% ng bà kh ng nhm i tr ngs ng có nh h ng ti u c c n tr . ó làs thi u quan t m c agia nh, m ctr v iti vi, i ntho i, ít cho tr ra ngoài giao ti p v i m i ng i, 13%
cham và 2% ng bà chor ng cácy u t t mlinh là nguy nnh n g y r ilo nph t k . K tqu này c achúngt icaoh nsov inghi n c u c a ào Th S m 2 “Kh osát thái ph h p c acha/m
i v icon có ch ngt k ” t ithành ph H Chí Minh (1,8%). TháiBnhv nlàm t tnh thu n n ng, sov i m t b ng chungc a c n c, i s ngc a ng i d ncòn khó kh n. Trong khi ó, Thành ph H Chí Minh trung t m kinh t và th ng m i l n nh t c n c, c h i ti p c n th ng tin c a ng i d n c ng nhanh, nh y h nnhi u. B i v y, v n nh nth c v nguy nnh n c a h ich ng t k c ng có ph nti n b h nsov iTháiBnh.
K tqu nghi n c u c achúngt icaoh nsov i nghi n c u c aNguy n V nTh nh vàc ngs 3 ti n hànht i b nh vi n Nhi tnh Thái Bnh. 6,1%
cha/m có con ang can thi p t iKhoaT m b nh
Ph c h i ch c n ng b nh vi nNhi Thái Bnh lí gi inguy nnh ntr m c t k là doy u t m m t mlinh. i t ng nghi n c u c achúngt itrong nghi n c unày là ng bà và cham có cháu/con trong tu i m mnon và/ho c m ugiáo. Cha/m có cont k th ng cnh nvi n y t t v nvà b nth ngia nhc ng ch ng t mhi u v n c aconn nnh nth crõv n h n.M c d hi n nay ch acóm t c ng tr nh nghi n c unào ch ra nguy nnh nchínhc a h ich ngt k nh ngh u h t các c ng tr nh ó u t ng k tnguy n nh n c a t k bao g m: nguy n nh n sinh h c, m i tr ng vàt m l . y là3 y u t ang cxem xétm tcách nghi m túc và h ng n m t cách nhn t ng quáth nchov n t mra nguy nnh n c a h ich ngt k có bi npháp phòng tránh t t h n.
V a i m can thi p, a s ng bà và cha m u l a ch n a i m can thi p là Trung t m, phòng khámt m l vàs k t h p c agia nh.V i s phát tri n c a m ngx h i,c ngv i s hi ubi t c ang i d nngày càng cao, th ng qua cáck nh truy n th ng và m ng x h i, các nhóm t phát, ng i d n bi t n các Trung t m, phòng khám t m l .Hi uqu can thi pcho tr cácc s ó th ng c c ng ng bi t nth ng qua nhi u hnh th c khác nhau. Do v y, ng bà và cha m c ng th mnh ng hi ubi tnh t nh.B n c nh ó, khi ncác Trungt m, phòng khámt m l ,ng i ch m sóc tr ctr c ti p nghet v n, chias ph ng pháph tr tr t igia nh. V th , hi u qu can thi pcaoh n khi cós ph i h p 2 b n.
Nghi n c u c aNguy n V nTh nh vàc ngs 3 c ng quan i mnàyv i82,9% cha/m kh ng nh vai tròc agia nh trongs ph i k t h p v icán b t m l ,cánb y t , c giáo trungt m, phòng t m l m tcách tíchc c, th ng xuy n, góp ph n áng k c i thi n tnh hnh cho tr . i t ng nghi n c ucól ach n b nh vi nlàn ican thi p cho tr b i ó nh n vi n y t là nh ng ng i có chuy n m n, c àot obàib nvà ótr
c h ngb ohi m, gi mchi phí cho gia nh.
Tuy nhi n, do nhh ngc a dchb nh,b ohi m ch chi tr khi can thi ptrong gi hành chính,v n
th t c n nng i d ncó ph n eng i.
a s ng bà và cham ukh ng nh ti nhành giáod c, can thi pcho tr m c r ilo nph t k là i u r t c nthi t. Hi nnay, cór tnhi uph ng pháph tr can thi pcho tr nh :li upháp i utr
hành vi, giáod c, thu c ch ngr ilo n th n kinh, ch dinh d ng V i s h tr và b sung c anhi uph ng pháp, tr cóh ich ngr ilo n ph t k có nh ng thay i nh t nh, t ythu c vào m c t k , tu i, s ph i h p c a gia nh Nh n th c c t mquan tr ng c a vi c can thi p cho tr n nkhi th y tr có nh ng bi u hi n b tth ng (g i kh ng quay l i, ít nhn m t, ch anói c t nào )gia nhc n s m atr
ikhám. Khi cók tlu n c abács , h u h tcác gia nh u h ng t i m cti ucan thi pcàngs m càngt tcho tr . B i v y, ngày nay tr có bi uhi n c a r ilo nph t k th ng cphát hi n s m.
Nh nth c c ang i d n n ng cao, tr cór ilo n ph t k ccan thi p s m, góp ph n t ng hi u qu c aquá tr nh can thi p.
V.K TLU N
Quat mhi u“Nh n th c c ang i d n v h i ch ngr ilo nph t k tr emt i 2 x V H ivà x Vi tThu n, huy n V Th , tnh TháiBnhn m 2021”, chúngt i aram t s k tlu nsau:
-Nam gi ichi m60,4% vàn gi ichi m39,6%;
- 97,0% cha m và 50,0% ng bà cho r ng r i lo nph t k làb nh.
-80,5% cha m chor ng nguy n nh n g y r i lo nph t k tr ph bi nnh tlà dot nth ng t i n o.
-90,0% ng bà và 72,5% cham l ach ntrung t m, phòng khámt m l can thi pcho tr m c r ilo nph t k .
-875 ngb 2 0 cha m u cho ng c t n h nhg áod c can th pchot m c lo nph t k l t c nth t
T ILI UTHAM KH O
1.HoàngD ng, Tr n V n C ng, ng Hoàng Minh. (2017).Hi ubi tchungc a c ng ngv r ilo nph t k . T pchí Khoah cTr ng i h c S ph mHàN i,s 62, 346-254.
2. àoTh S m(2013),Kh osát thái c acha m i v icon có ch ngt k ,Tr ng i h c S ph mThành ph H Chí Minh, thành ph H Chí Minh.
3. Nguy n V nTh nh và c ngs (2018),Thái c acham i v icon cóh ich ngt k t i b nh vi nNhi TháiBnhn m2018, Tr ng i h c Y D cTháiBnh, thành ph TháiBnh.
