Thi/c trang viec lam cua sinh vien Dai hoc Quoc gia Ha Noi
sau tot nghiep va mot so khuyen nghj
DO xakti TRcrciMG' Tom tat
Viic ldm cua sinh vien td't nghiep la mot vdn di ldn dang dugc ddt ra cho cdc trudng dgi hgc d Viet Nam. Cdc trUdng khdng chi thu thdp vd cdng bd'thdng tin vi mffc do cd viec ldm theo yiu cdu cua ca quan qudn ly nhd nUdc, md cdn nin tii'n hdnh cdc nghiin cffu chuyen sdu ve cdc khia cgnh khac nhau cua viec ldm vd thu nhgp ctia sinh vien tdt nghiep di cd hudng ddo tgo dting dan. Kit qud khdo sdt han 500 sinh viin 10 chuyen ngdnh ddo tgo cua Dgi hgc Qudc gia Hd Ngi (DHQGHN) cung cd'p ca sd cho cdc khuye'n nghi thay ddi phuang thffc ddo tgo, diiu chlnh chuang trinh ddo tgo, phdt triin nhffng ndng lUc cdn thii't, hd trg vd dinh hudng viec ldm nhdm muc tieu sinh vien td't nghiep ddp ffng td't cdc yeu cdu cua thi trudng lao dgng.
Tuf khoa: kinh tim viec, mffc do cd viec ldm, thu nhdp, mffc do ddp ffng yiu cdu thi trUdng Summary
Employment for graduates is becoming a concerned issue for universities in Vietnam. They should not only collect and publish data on employment level but also investigate various aspects of employment and income of graduates to develop a proper training curriculum.
Findings from a survey of more than 500 graduates of 10 training disciplines of Vietnam National University Hanoi provide an empirical evidence for the university to revise training program and methods, develop competencies required by the labour market, provide career consulting and support students to find jobs.
Keywords: employment channels, employment level, income, meeting labour market requirements
GIOI THIEU va hdi nhap qud'c td', dd' cd cd sd dieu chinh ngi dung va phtfdng phap dao tao. Trong ndi dung bai bao nay, tac gia DHQGHN la mdt trung tam dao tao, trinhbay mdt sd'kd't qua thu dtfdc ttf mdt cuge khao sat ve nghidn ctfu ldn d Viet Nam. Hien nay vide iam eua sinh vien td't nghiep DHQGHN dtfdc thtfc DHQGHN cd 7 trtfdng dai hgc thanh vidn hien trong khudn khd Di an Nang eao kha nang cd viec dang dao tao 105 chuyen nganh bac dai lam cua sinh vidn DHQGHN hong giai doan 2016-2020.
hgc cho hdn 30.000 sinh vien. Vdi stf s , -
menh di tidn phong va muc tidu dat dang MAU VA NOI DUNG KHAO SAT ca'p qud'c td', DHQGHN da va dang tich
ctfe ddi mdi edng tac dao tao de dam bao M l u khao sat
cung cap nhan Itfc chat Itfdng cao cho nen Cudc khao sat dtfdc thffe hien vdi 548 ctfu sinh kinh te'. Khdng chi thtfc hidn cac ydu eau vidn cua 10 chuyen nganh dao tao, bao gdm: Khoa thd'ng ke ve mtfc dp cd vide lam eua sinh hgc May tinh, Ngdn ngfl Han Qud'c, Khoa hgc Quan vien td't nghiep theo quy dinh hidn hanh, Iy, Luat Kinh doanh, Tai chinh Ngan hang. Vat ly Ky DHQGHN cdn chu dgng ditfc hien cac thuat, Ngdn ngff va Van hda Phap, Khi ttfdng, Thuy nghien ctfu, khao sat chuyen sau ve mtfc van va Hai dtfdng hoc, Stf pham Sinh hoc va Kinh td' dp dap tfng ydu c^u cua thi trtfdng lao ddng Phat trien. Nhtfng ngtfdi nay td't nghiep trong vdng 5 'TS., Trtfdng Dai hoc Kinh te, Dai hpc Qudc gia Ha Moi 1 Email: truongdxuan@gmaii c
Ngdy nhdn bdi: 08/01/2019; Ngdy phdn bien: 10/02/2019: Ngdy duyet ddng: 19/02/2019
Economy and Forecast Review
63
BANG 1: TiMH TRifliNG VIEC LAM CUA Ctitl SINH VIEM THEO CHaVEM MGAMH DAO TAO (%) STT
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Nganh Khoa hoc May cinh NgSn ngu" Han Quo'c Khoa hoc Quan ly LuSt Kinii doanh Tai chinh Ngan hang Vai ly Ky thual Ngon ngff va Van hoa Phap Khi lifcfng. Thiiy van va Hai difcfng hoc Sir pham Sinh hpc
Kinh te Phat tnen Chung
Bang CO vi$c lam 92,45 77,19 89,09 60,00 85,71 59,26 81,13 88.37 74,00 75,47 78,24
Khdng CO nhu cSu lam vi^c
7,55 21,05 5,45 22,00 7,14 27,78 16.98 6.98 12,00 18,87 14,69
Thart nghiap
0,00 1,75 5,45 18,00 7,14 12,96 1,89 4,65 14,00 5,66 7,06
BANG 2: VIEC LAM CHIA THEO KHO VCfC LAM VIEC STT
1 2 3 4
Khu vtfe lam vi@c Khu vifc nha niffic Khu vifc tff nhan Khu vffc CO yeu to niffic ngoai Tff tao viec lam . T6ng so'
S&'ltffltng (ngifcfi) L16 181 99 14 410
Ty 16 (%) 28,3 44,1 24,2 3,4 100
nam cho de'n thdi did'm khao sat. Thdi gian khao sat tff thang 05 dd'n thang 09/2017.
Do khdng cd thdng tin lien he day dii cua sinh vidn td't nghidp, cudc khao sal dtfdc thffc hien theo phtfdng phap thuan tidn kd't hdp vdi "qua bdng tuye't" (Snow ball).
Trong tdng sd' 548 phie'u thu dtfdc ehi cd 524 phid'u tra ldi cua ctfu sinh vidn la sff dung dtfdc. Ty le tham gia khao sat cua smh vidn td't nghiep mdi nganh nam trong khoang 8%-l 1% tong sd ngtfdi tham gia.
Ngi dung khao sat
Cudc khao sat dffdc thtfc hidn vdi hai mang npi dung la danh gia qua trinh dao tao va flnh trang vide iam.
Qua trinh dao tao cua trtfdng dtfdc danh gia ve: Chtfdng trinh dao tao, giang vien va dieu kidn hpc tap; Tmh trang vide iam, gdm: Qua trinh tim kid'm vide lam, loai hinh td chffc dang lam viec, tinh trang cd vide lam/that nghiep, dac diem viec iam, thu nhap va mffc dd hai long ve vide lam. Trong khudn khd bai vid't nay tac gia ch?
de cap de'n mang ndi dung ve tinh h-ang vide lam.
TINH TRANG VIEC LAM CUA SINH VIEN TOT NGHIEP
Kd't qua khao sat cho tha'y cac ndi dung sau.
Mgt Id, mtfc dd tha't nghidp kha cao va cd stf chdnh lech idn giffa cac chuyen nganh dao lao {Bang 1).
Trong cudc khao sat nay, tha't nghiep dtfdc xac dinh la nhffng ngtfdi khdng cd vide iam, cd nhu can flm vide.
nhtfng khdng tim dtfdc vide lara d thdi di^m khao sat. Tinh trang "Khdng cd nhu ctu lam vide" bao gdm nhffng ngtfdi dang di hgc va nhflng ngtfdi khdng lam vide, nhtfng khdng tich ctfe tim vide. Ty Id tbg't nghidp cua cuXi sinh vien dtfdc khao sat la 7,06%. So vdi ty Id tha't nghidp trung binh cua nhihig ngtfdi td't nghiep dai hpc hien nay la 4%, thi day la mdt mtfc kha cao.
Mtfc do tha't nghidp cd sff chdnh lech ldn giffa cac chuyen nganh. Chuydn nganh Luat Kinh doanh dan dau vi ty Id that nghidp (18%); tie'p theo la Sff pham Sinh hgc (14%); Vat ly Ky thuat (13%).
Cae chuydn nganh ed mffe that nghidp tha'p la Khoa hpc May tinh (0%); Ngdn ngff Han Qud'c (1,75%); Ngdn ngfl va Van hda Phap (2%).
Hai Id, phan ldn cd hdi vide lam dd'n ttf khu vffc ngoai nha nffdc. Chi ed 28,3%
ctfu sinh vidn lam vide trong khu vtfe nha ntfde trong khi khu vtfe ttf nhan cung cS'p g^n mdt nffa sd' viec lam. Ty Id ttf tao viec iam cua ctfu sinh vien la 3,41%, mdt mtfc ttfdng dd'i tha'p (Bang 2).
Ba Id, mang xa hdi da trd thanh mpt kenh tim vide rS't phd bid'n vdi khoang 1/4 sd ngtfdi dtfdc hdi tim dtfdc vide qua kdnh nay (Bang 3). Kdnh quan he quen bid't cd vai trd quan trgng thff hai (22%).
Tie'p theo la do Nha trtfdng, thay cd gidi thidu (11,66%) va cac mang tuyd'n diing (13%). Ra't itcihi sinh vien tim dtfdc viec ttf ngay hdi viec lam (1,58%) va san giao dieh viec lam (3,16%).
Bdn la, ly do khdng tim dtfde vide iam chinh la thie'u kinh nghidm iam vide, chuyen nganh hoc khd xin viec va khdng cd cac md'i quan he (Bang 4). Dang chii y la ra't it sinh vien eho rang, ly do khdng xin dtfdc viec la thie'u kid'n thtfc (chid'm 3,49% sd ngtfdi dtfdc hoi). Ke't qua nay eung cho tha'y, ed kha nhieu ctfu sinh vien cho rang "chay" la mpt each de cd vide lam.
Ndm Id, mffc thu nhap cd stf chdnh lech ldn giffa eae chuydn nganh dao tao (Bang 5). Thu nhap phan nao the' hien cha't Iffdng viec lam. Thu nhap trung binh trong mpt thang cua nhffng ngtfdi dtfdc khao sat la 7,83 tridu/thang. Nganh ed thu nhap trung binh cao nha't la Khoa hgc May linh (15,66 tridu/thang). Cac nganh cd thu nhap tha'p la: Stf pham Sinh hpc (4,5 tridu/thang); Kinh td'Phat trien (4,9 tridu/thang); Vat ly Ky thugt (5,2 trieu/
thang); Khi ttfdng, Thuy van va Hai dtfdng hoc (5,4 tridu/thang). Nganh Tai
64
chinh Ngan hang cd mffc thu nhap kha thap la 6,1 tridu/thang. Mdt diem dang chu y la mtfc do chdnh lech ve tien Itfdng rat ldn, cd khdng it ngtfdi ITnh Itfdng 2-3 tridu/thang, nhtfng ciing cd mdt sd' ngtfdi cd mffc Itfdng trdn 50 tridu/thang, tham cd cd mgt ctfu sinh vien tdt nghiep nam 2015 cd mtfc thu nhap 120 tridu/thang (Ban nay khdi nghidp xay dtfng mdt he thd'ng dao tao trtfc tuyd'n).
Sdu la, gan 1/3 ctfu sinh vidn lam cac cdng vide khdng lidn quan de'n chuyen mdn dtfdc dao tao. So hdu the hien ve mffc do phu hdp cua cdng viec vdl chuyen nganh dao tao dtfde dtfa ra trong Bang 6.
Bdy Id. ctfu sinh vien ed dap uhg yeu cau cdng vide thS'p nha't ve Kid'n thtfc thtfe te' va Nang Itfe ngoai ngff (Bang 7).
Cffu sinh vidn dffdc yeu cau ttf danh gia ve mffc do dap tfng ydu cau cdng vide theo 3 ltfa chpn: hoan toan dap tfng, dap ffng mdt ph^n va ehffa dap ffng. Ty Id chffa dap tfng cao nha't dd'i vdi Kie'n thffc thffc td' (28,7%) va Nang lffc ngoai ngff (27,25%). Ngoai ra, cffu sinh vidn eung can nang cao kid'n thffc chuyen mdn, ky nang giao hd'p va kha nang tin hgc.
MOT SO KHUYEN NGHj Tff qua trinh khao sat tinh trang vide iam, tac gia dtfa ra mgt so khuye'n nghi cho DHQGHN, eung nhtf cac trtfdng dai hpc khac d Viet Nam, nhtf sau:
Thff nhdt, de cd thdng lin chinh xdc vi viec ldm sau td't nghiip, cdn xdy dung ca sd dff liiu citu sinh viin mat cdch day du vd cap nhdt. De ed kd't qua chinh xac, vide khao sat viec lam phai dtfdc thtfc hidn bang each chon mlu ngau nhien vdi mdt ty Id phan hdi nha't dinh. Tuy nhidn, vide thd'ng kd tinh trang vide lam eua sinh vidn hidn nay eua cac trtfdng gap nhieu khd khan do khdng the' lidn he dtfdc vdi sinh vien sau khi ho da td't nghiep va khdng thd' dam bao tinh chinh xac cua sd' Ueu edng bd. VI vay, DHQGHN va cac hifdng dai hpc can xSy dtfng va dam bao duy tri cd sd dff heu ve sinh vien tdt nghidp.
Thff hai, cdn thuc hiin cdc cudc khdo sdt chuyen sdu ve viic ldm cua sinh viin tot nghiep. Hidn nay, tbeo quy dinh eua Bd Giao due va Dao tao, thi cac trtfdng phai thd'ng ke va cdng bo so' lieu ve ty Id cd vide iam va khu vtfe lam vide (nha ntfde, ttf nhan, ntfde ngoai). Tuy nhien, dd cd the nang cao chat Itfdng dao tao va mffc dp dap tfng nhu cau cua thi trtfdng
BANG 3: CAc KEMH TM VIEC LAM STT
I 2 3 4 5 6 7
PhtftAig thifc Do nha iru'dng, thay co gi6i thieu San giao dich viec liim Ngffcfi ihSn, ho hang gidi thieu Thong Un qua mang xa hfli Hoi chd, ngay h6i vi6c lam Nha tuydn dung chu dong Uen he Cong ty dich vu tuyen dung
Ty le chpn (%) I!,66
3,16 21,94 26,28 1,58 9,68 13,04
BANG 4: cAC LY DO KHONG TIM DCr0C VIEC LAM STT
1 2 3 4 5 6
Lydo Thieu kie'n thffc chuyen mon Thieu thong tin luye'n dung Chuyen nganh hoc kho xin viec Thicu kinh nghiem lam viec Kh6ng CO moi quan he
Khong CO kha nang tai chinh de chay viec
Tyle chpn (%) 3,49 6,98 20,93 29,07 22,09 17,44
BANG 5: THU NHAP TRGNG BINH (TRIEU D O N G / T H A N G ) STT
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Nganh Khoa hoc May linh Ngon ngff Han Quo'c Khoa hoc Quan ly Lu^t Kinh doanh Tai chinh Ngan hang Vat ly Ky thual Ng6n ngii va Van hda Phap Khi tffdng, Thuy van va Hai du'dng hoc Sff pham Sinh hoc
Kinh te Phat trien Trung binh
Thu nhSp trung bmb 15,66 11,04 7,25 7,80 6,09 5,20 9,57 5,38 4,48 4,90 7,83
BANG 6: JVICfC DO PHG H0P CUA CONG VIEC VCJl CHUYEN NGANH DAO TAO (%) STT
I 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Nganh Khoa hoc May Unh Ngon ngiJ Han Quo'c Khoa hoc Quan ly Luat Kinh doanh Tai chinh Ngan hang Vat ly Ky thuat Ngon ngiT va Van hda Phap Khi tffdng, Thiiy van va Hai dffdng hoc Sff pham Sinh hoc
Kinh te'Phat trien T<ing
Dung chuven nganh
61,22 70,45 46.94 16,67 27,08 9,38 25,58 44,74 48,65 ig.oo 37,80
Co li^n quan
36,73 29,55 38.78 53,33 41,67 28,13 32,56 15.79 37.84 32,50 34,63
Khong lign quan
2,04 0,00 16.33 30.00 31,25 62,50 41,86 39,47 13,51 57,50 27,80
lao ddng, theo tdi, cac trtfdng c^n thtfe hidn cac cudc nghien ciJu, khao sat dd' thu thap thdng dn day du hdn tff sinh vien td't nghiep, khdng chi thdng tin ve viec lam, ma cdn ve qua trinh hpe tap, ren luydn, tim vide
Economy and Forecasi Revie
65
BANG 7: MtfC DO DAP t(NG YEU cAu CGA THI TRCTCiNG LAO DONG STT
I 2 3 4 5 6 7
Ti6u chi Kien thiic chuySn mdn Kien Ihffc thUc le Ky nang/kha nang lam viec Ky nang giao ti^p Nang lffc ngoaingff Nang lu'c tin hoc Su tu lin
Chifa d i p ihig (%) 21,17 28,71 9,49 10,95 27,25 10,71 8,76 Nguc Ket qua khai lam, cdng tac dao tao, hd trd sinh vidn cua nha trtfdng.
Ngoai thdng tin dinh Itfdng, thdng tin dinh tinh cung rat quan trpng. Do vay, ngoai khao sat bang phie'u hdi, cung ndn td chffc cac cudc phong van sau va tga dam, thao luan. Ngoai ra, cae trtfdng ndn thu thap thdng tin tff nha tuye'n dung. Hg la khach hang sff dung san pham dao tao nen ed the cung cS'p nhtfng gdp y rat hffu ich.
Thff ba, thuc Men ddo tgo theo dia chl vdi cdc chuyin ngdnh ddo tgo cd ty li lain dung ngdnh thd'p. Kd't qua khao sat cho tha'y cd nhffng nganh ty Id sinh vien td't nghiep lam dung chuyen nganh dao tao ri't thap (9,38%
cho ehuydn nganh Vat ly ky thuat va 10% cho nganh Kinh te'Phat trid'n). Vdi cac nganh nay, DHQGHN ndn xem xet tid'n hanh dao tao theo dia chi. Can lien he va thu thap nhu clu nhan lffc ve chuydn nganh dao tao tff cac td chtfc, doanh nghidp cu thd'. Sau khi ra trtfdng sinh vidn se dd'n lam viec tai cac dia chi nay. Cung can huy ddng cac td chffc, doanh nghiep nay tham gia vao qua trinh dao tao. Dao tao theo dia chi giup loai bd tmh trang sinh vidn ra trtfdng iam cac cdng vide khdng lien quan de'n ehuyen mdn dtfde dao tao. Day sd la mdt btfde di quan trpng trong Id trinh tie'n tdi dao tao tidm can vdi nhu cau cua xa hdi.
Thff tu, cdn dinh hudng cho sinh viin chudn bi vd tim kiim cdc ca hdi viec ldm d cdc khu vffc ngodi nhd nudc.
Ket qua khao sat cho tha'y, hdn 2/3 cd hdi vide lam la tff khu vtfe ngoai nha ntfde. Vdi chu trtfdng cat giam bien che' cac cd quan nha ntfde va co phan hda cac doanh nghidp nha ntfde, cd hdi vide lam trong khu vtfe nha ntfde se con tie'p tuc thu hep. Thd'nhtfng, hien nay, nhieu sinh vien vSn chtfa nSm bat dtfdc thtfc td' nay va vin mong mud'n vao iam eho nha ntfde sau khi ra trtfdng. Ttf dd, cac em thid'u stf chuS'n bi cho khu vtfe ttf nhan nang
ddng, nhtfng cung ddi hdi stf chu ddng cao hdn. DHQGHN cung nhtf cac trtfdng dai hpc khac c^n cap nhat thdng tin ve cd ca'u thi trtfdng viec lam theo khu vtfe va dinh htfdng, hd trd sinh vidn de cac em cd stf chuan bi dung htfdng cho viec tham gia thi trtfdng Iao ddng.
Thff nam, cdn sff dung mgng xd hdi trong hudng nghiip vd ho trg tim kiim ca hgi viic ldm cho sinh vien. Ket qua khao sat cho tha'y, mang xa hdi da trd thanh kdnh tim vide quan trpng nha't cua sinh vidn td't nghidp. Mang xa hdi la cdng cu md rpng eae md'i quan he nen da trd thanh mdt kdnh tim vide quan trpng vdi tfng vidn. DHQGHN cung nhtfcac trtfdng c£n sff dung kdnh thdng tm nay. Cin xay dtfng mpt mang Itfdi thdng tin tuyen dung, viec lam trtfc tuyd'n vdi Facebook lam n^n tang de' kd't nd'i cac giang vidn, nha tuyd'n dung, doanh nghiep dieh vu tuye'n dung, sinh vidn dang hpc va sinh vidn da td't nghidp.
Thff sdu, cdn thuc day qud trinh khdi nghiip trong sinh viin. DHQGHN c^n khang dinh vi the'tidn phong trong phong trao khdi nghiep cua qud'c gia bang ty Id sinh vidn khdi nghiep cao. Can td chtfc cac hinh thtfc vtfdn tfdm doanh nghiep, cac cudc thi y ttfdng kinh doanh, phd'i hdp vdi eae quy dau ttf thien than, huy ddng stf tai trd, ung hd cua cdng dong doanh nhan.
Thff bdy, tdng cUdng cdc hogt ddng thuc tap, thuc ti trong chuang trinh ddo tgo. Thid'u kid'n thtfc thtfe te' la van de Idn nha't ma sinh vien gap phai khi di lara.
Do vay, can tang ctfdng cho sinh vien tid'p c3n thtfc td' nhieu hdn.
Thff tdm, tdng cudng ddo tgo bang kep dindng cao cohgi viec lain cho sinh viin tdt nghiip. Dao tao bang kep giup sinh vien cd the theo hgc va ca'p bang vi hai chuyen nganh dao tao khac nhau vdi mdt thdi gian keo dai hdn khdng nhi^u so vdi cac chtfdng trinh thdng thtfdng. •
_ TAI LIEU THAMKHAO _ 1. Bd Giao due va Dao tao (2017). Cdng vdn sd29I9/BGDDT-GDDH, ngdy 10/07/2017 ve Khdo sdt tinh Mnh viec ldm ciia sinh vien td't nghiep
2. DHQGHN (2017). De dn Ndng cao kha ndng cd viic ldm cua Sinh viin DHQGHN trong giai doan 2016-2020
3. Nguydn Thi Thu Thanh (2018). Mang Itfdi xa hdi vdi vide lam cua sinh vidn tdt nghiep nganh Xa hdi hoc. Tap chi khoa hoc Dgi hgc Qud'c gia Hd Ndi, so 1, 12-21
4. b d Thi 'i'Nhi va cdng stf (2017). Phan tich cac ye'u tdtac ddng dd'n y dinh khdi nghidp cua sinh vidn cac trtfdng dai hoc d tinh Binh Dtfdng, Tgp chi khoa hgc Dgi hgc Thd Dau Mdt, sd4(35), 107-114
