TIEP CAN VA s i r DUNG DICH VU Y TE, BAO HIEM Y TE CUA NGUdl NHAP OJ TAI H A N O I NGUYEN NHir TRANO"
Tom tdt: Trong nhimg ndm qua, Lugt Bdo hi^m y te vd Ludt Cu trii d3 co nhiing thay doi theo huang tgo dieu kien thugn loi han cho nguai ddn trong tiip can cdc dich vu xd hoi ca bdn. M0t so rdo cdn ve M thdng ddng ky ho khdu vd nai ddng ky khdm chua b4nh da duge thdo gd vd do bao phu bdo hiem y t§ dd tdng. Ket qud phdn tich so lieu DiSu tra Tinh hinh cu tru a Viet Nam ndm 2015-2016 cho thdy, nguai nhgp cu a Hd Ngi vdn con gap kho khdn trong qud trinh tiep can dich vu y te. Ty le ngudi nhap cu 6 Hd Noi CO bdo hiem y te, nhung ca sa ddng ky khdm chiia b?nh tgi cdc tinh thdnh pho khde khd cao, nhdt la trong cdc nhom dudi 18 vd tren 40 tuoi. Nhieu ngudi nhgp cu cd xu htfdng liita chon b$nh vien tuyen trung uang, khdng su dung the bdo hiem y t§ khi den cdc ca say te khdm chua benh.
Tir khoai tiep can va sijr dung djch vu y te, nguM nhap cu, chinh sach y tS, bao llilm y te. Ha N6i.
Nhgn bai: 06/10/2017 Giri phdn bien: 20/4/2018 Duyet ddng: OS/6/2018
1. Gioi thifu
DiSu kien cham soc siic khoe cua nguoi nhap cu t?tt cac do thi la chu d^ thu hut dU9C s\i quan tam cua gioi ngMen ciiu va cac nha quan ly, ho^ch dinh chinh sach. Nhieu nghiSn cilu trong nhiSng nam qua da tap trung vao cdc vin dS lien quan dto an sinh xi hpi cua nhihig nguoi djch chuyto noi cu tni tir nong thon d^n do thi. Nhimg ngu6i di chuyin rit it hojc khong du<?c hucmg thu cac djch vu xa hpi, nhit la nhiing dich v\i co lito quan dto chit lupng cupc s6ng nhu chSm soc siic khoe (DSng Nguyto Anh va Nguyen Dutc Vinh, 2009). Cac nghito ciiu da chi ra nhung han chd khi tiep can h$ thing chSm s6c siic khoe t?i noi cu tiii moi cua nguoi nhap cu do cac quy dinh tit chinh s4ch y te va h? thdng dang ky hp khau va tir do dua ra cac khuyto nghj dito chinh chinh sach co lien quan (TCTK va UNFPA, 2006; DJng Nguyto Anh \k cpng sv, 2015).
Trong Chito lupc dan s6 giai doan 2011 - 2020, Vi?t Nam ghi nhan qua trinh di cu dang dien ra ngiy cang manh mS, doi hoi tSng cuong va d6i moi phuang thiic quan ly, cung cap djch v\i xa hpi co ban, chii y den dich v\i cham soc siic khoe cho nhom di cu.
Vi4n X3hpi hpc. Vien Han Idm Khoa hpc xS hqi Vie! Nam.
Nguyen Nhu Trang 17
Chi^n luge quoc gia Bdo ve, chdm sde va ndng cao siic khde nhdn ddn giai d o ^ 2011 - 2020, tdm nhin din ndm 2030 hudng dkn mye ti6u bdo dam mgi ngudi ddn duge hudng eae dieh vy ehdm soc siic khde ban ddu, md r0ng tidp can vd sii dyng dich vy y tS ed ehat lugng, trong dd ed ngudi di eu. Tii ndm 2015, ede ehinh sdch ve BHYT eGng dd ed nhiing thay ddi theo hudng dem lai sir thudn lgi trong khdm chiia b^nh eho ngudi tham gia, gidm khd khan ma ngudi nhdp cu gdp phdi trong tiep can ede dich vy y te.
Cdc thay ddi duge thd hien cu thd trong Lu|it BHYT bao gdm: 1) quy dinh tham gia BHYT theo hg gia dinh; 2) chi phi mua BHYT gidm theo sd thdnh vien hg gia dinh; 3) cd thd thay d6i dja dilm kham chiia b?nh ban dau dd phu hgp vdi nai sinh s6ng vd ldm vi?c hi?n tai (Qudc hgi, 2014b). Ddy Id nhiing yeu td tich cue lam gidm di nhiing rui ro trong eu0e s6ng v6n khd khan eua nhiing ngudi nhdp eu, tao didu kien thudn lgi de ngudi nhap eu cd the tiep can va tiep can de dang BHYT tai nai cu tru mdi. Cdu hdi dat ra la sau mgt thdi gian eac chinh sdch ve hg khau va BHYT duge thay doi thi li$u nhihig ngudi nhap eu da thuc su tiep c^n va tiep can de dang vdi BHYT vd ede djch vy y td tai noi cu tni mdi?
Bai viet tap tnmg phdn tieh thuc trang tiep can, sir dung dieh vu y te vd BHYT cua ngudi nhdp cu tai Hd Ngi sau khi chinh sdch BHYT sda ddi duge ban hanh. Cde phdn tieh trong bai dua trdn s6 lidu euge didu tra Tinh hinh cu trii a Vi$t Nam, duge tien hanh tir thdng 3/2015 dgn thdng 8/2016 (HRS 2015/2016)' t^ii HdNgi. Mau phdng van dinh lugng moi tinh 1.000 hg gia dinh, bao gdm nhihig gia dinh nhdp cu vd ed nhihig gia dinh thudng tni ldm ddi ehiing. Rieng ed mdu tai Ha Ndi bao gdm 1.000 hd gia dinh, trong do ed 1.036 cd nhan la ngudi nhdp eu ddn td eae tinh thdnh khac vd 2.260 cd nhdn Id ngudi thudng tni. Ngodi ra, tac gia thue hifn 18 euge phdng van sdu tai ede qudn cd mau khdo sat dinh lugng, bao gdm 2 cude phdng vdn chuyen gia y te va 16 (9 nu: vd 7 nan) euge phdng vdn ngudi nhap eu cd ddng ky tam tni tai Ha Ngi.
Trong bai viet ndy, tiep can vd sii dyng dieh y te 6\xgc hieu la viee ngudi ddn den vd sii dyng eac dieh vy y te nhdm myc dich chdm soc va bao ve siie khde. Nghien eiiu xem xet viOc tidp can vd sd dyng cdc dich vy y te cua ngudi nhap eu thdng qua cdc yeu td nhu BHYT, d^c diem eiia h^ thdng cung ling dich vy, tinh sdn cd, sy thugn ti?n, khd ndng cung d p dich vy cua ede co sd y td, eung nhu thu nh|ip, khd ndng chi trd, y thiic vd thdi quen didu tri khi gdp cdc vdn dd vd siic khde cua ngudi nh$p cu d dd thi.
Ngudi di cu Id nhiing ngudi di chuyen eho d tii nai ndy den nai khde dd sinh s6ng, thudng id vdi mye dich tim kiem ede co hdi tdt han nai sinh sdng trudc do. Tai nai cu tni mdi hg duge ggi la nhiing ngudi nhdp cu (Nguyen Hiiu Minh va cgng sy, 2005; Le Bach Duang va Nguyin Thanh Liem, 2011; TCTK va UNFPA, 2016). Trong bdi viet ndy, ngudi nhdp cu duge hieu la ngudi tii nai khde chuyen den sinh sdng, lam vi?c d khu vyc dd thi tai Ha Ngi va chua eo hg khau thudng trd tai nai ddn. Ngudi sd tai la nhihig ngudi cd hg khdu thudng tru t^ Ha Ngi.
' Cupc dilu tra niy dupe ViOn NghiSn cihi Phit trien Me Kong (MDRI) thyrc hi^n v6\ S[f ho trp ciia Ngan hing The gidi. Dja bin dilu tra bao gOm Hi NOi, Di NSng, Thinh ph6 H6 Chl Minh, Binh Duong vi Dak Nong. Bii viet chi sii d^ng so li?u khdo sit tai Hi NOi.
2. Tinh trang bao hiim y tl cua ngvM .nhap cir t^i Hk Ngi
Nam 2005, ty le nguoi di cu trto toan qu6c co BHYT la 33,1% vol nam gidi vi 38,8% voi nii gioi. Sau 10 nam, ty" Id nay tang gin gip doi; nam 64,8% va nft 69,8%
{TCTK va UNFPA, 2016). Di4u nay chiing to ty' 1? co BHYT da phii gin 2/3 s6 ngu6i di cu tren ca nuac. Tito toi th\tc Men BHYT toan dan nam 2020, cac quy dinh moi ciia BHYT da tao dito kito thuto Ipi *"<= diy qua trinh tham gia cua nguoi nhjp cu do thi.
Lao dpng nhap cu t?d do thi lam vi$c trong nhieu ITnh vuc khac nhau, da d ^ g ngdnh nghe, c6ng vipe thu6ng khong 6n dinh: lao d$ng tvt do, buon ban hang rong, lai xe taxi, cong nhan va cac nghS dich vu v.v... Moi truong lam vipe d6c hai, thoi quen sinh ho?t va dito kito s6ng chua t6t co nhito anh huong den siic khoe nguoi nhap cu. BHYT la cong cu hihi hito giiip cho nguoi lao dpng giam dupe phan nao ganh nang chi phi khi kham chiia bpnh. Tham gia BHYT kh5ng chi lam giam rui ro trong cupc sdng ma no con dam bao an sinh xa hpi cho chinh ban than nguoi lao dpng va gia dinh cua hp.
Hinh 1. Tinh t r a n g B H Y T vi noi dSng k^ k h i m chira benh fr H a Npi
KbdngcABHYT BHYTt?! qudn/huyen BHYT tai quan/huy^ BHYT t^i ttoh/diailb daogo kliac Ichac Nguon: Phan dch so lifu HgS 2015/2016.
Ty lp ngucri nhap cu co BHYT, nhit la tai noi cu tni, la mpt trong nhiing tito chi danh gia vipe tiep can BHYT va cac dich vy y tl cua hp. Theo ket qua khao sat HRS 2015/2016, ty le nguoi nhgp cu a Ha Npi co BHYT la 74,2%, tiic la cao hon ty lp tuong ling cua nguoi nhap cu toan qu6c. Tuy nhito, vipe kham chiia benh sS khong thuto lgi niu noi dang ky khim chOa bpnh BHYT khong phai tai noi cu tni. Hmh 1 cho thiy ty 1|
CO BHYT cua nguoi nhap cu tai qu|in/huyto dang 6 la 33,9%, thap hon dang kk so vdi nguoi thuong tni (48,9%). Co thi do noi 6 cua ngudi nhap cu d Ha Npi khdng dn dinh, hp phai di chuyto giiia cac quan trong thanh pho de thuein lpi cho cdng vipe nto ty lp co BHYT tai q u ^ dang d thip hon nhilu so vdi ngudi sd tai. Trong khi 20,6% nhiing ngudi
Nguyin Nhu Trang 19
nhap eu d Hd Ndi ed BHYT t?d tmh/thanh phd khde thi ty le nay d nhdm ngudi sd tai Id khdng dang kd.
Neu xet theo dg tuoi thi ty le ngudi nhap cu cd BHYT tai tinh thanh khde cdn cao han ddi vdi nhdm tren 40 tuoi (49,7%) ciing nhu nhdm dudi 18 tuoi (35,8%) (Bdng 1).
Ddc bi?t, ty le nhdm nhdp eu dudi 18 tudi cd BHYT rdt eao (91,8%) nhung gdn Vi trong sd dd cd noi dang ky khdm chOa benh BHYT Id d tinh thanh khac (49,7%). Ddi vdi nhdm dudi 18 tudi, vi?c di chuydn den eac tinh/thdnh phd khae noi eu tni dd khdm chiia benh theo dang ky BHYT Id mgt khd khan Idn. BChd khdn khdng chi vi?c di chuydn xa dnh hudng den siie khde cae em ma cha me hay ngudi thdn phdi nghi ldm vi?c de dua eae em di kham chiia benh. Xet theo gidi tinh, ty le nam gidi nhap eu eo BHYT tai qudn dang d cung thap han nhidu so vdi nam gidi sd tgi (30,5% vd 48,3%). Vdi nhdm nii, su chenh l^ch tuy it han eiing rdt dang ki (37,4% vd 49,4%).
Nhu vdy, ede khd khdn rao can khdng chi den vdi nhiing ngudi chua tham gia BHYT.,Trong thue td, nhidu ngudi nhap cu cd BHYT nhung dang ky kham chiia bdnh d tinh/thdnh phd khde md do mgt sd trd ngai chua chuyen duge bdo hiem ve noi cu tru, ciing sd gdp khd khan khi can kham chiia benh diing tuyen theo BHYT.
Bing 1. Tinh tr^ng BHYT theo tuoi, %iis\ tinh vi tinh tr^ng di cu
Nhdm nh^p cir Kh6ngc6BHYT BHYT tai quan/huyf n dang d BHYT t^i qi4ti/huy$n khic BHYT t?i tinh/thanh Vaic N
Nhdm s* tai Khong c6 BHYT BHYT tai quan/huyf n dang 6r BHYT t^i quan/ huy?n khSc BHYT t?i tinh/thSnh khic N
Gi6itinh Nam
29,8 30,5 19,5 20,2 522 24,7 48,3 26,7 0,3 1101
Na 21,7 37,4 20,0 21,0 505 23,2 49,4 26,5 0,9 1139
DiriiilS 8,2 35,6 6,6 49,7 178 4,0 73,7 22,2 0,2 639
Tu6i 19-39
26,9 36,7 24,0 12,5 740 35,2 34,4 29,5 0,9 777
40+
39,1 15,6 9,5 35,8 109 28,7 43,3 27,4 0,6 824
Chung
25,8 33,9 19,7 20,6 1027 23,9 48,9 26,6 0,6 2240 Nguon: Phdn tich sd li4u HRS 2015/2016.
Han YA ngudi nhdp eu tai Ha Ndi khdng cd the BHYT va ly do chu ydu theo hg la khong cdn thiet (60,7%) vd thieu tiin (10,9%). Mgt sd nghien eiiu da chi ra rdng ngudi di cu thudng tu danh gid minh ed siic khde tdt, hodc tdt han ngudi khdng di eu, hodc Id duge cdi thidn han so vdi trudc khi di ehuyen. Da sd nhihig ngudi di cu la nhihig ngudi ndm trong do tudi tre va duge chgn lgc tir bd phdn cd siie khde tdt trong ddn sd (Vidn Xa hdi hgc, 1998; Ld Bach Duang vd Nguyen Thanh Liem, 2011; TCTK vd UNFPA, 2016).
Di cu ciing la mgt trong nhiing chidn luge sinh kd cua gia dinh nhdm gidm thidu cde rui ro vi nhttng thanh vien ed siic khde tdt han duge im tidn ddn thanh phd tim kiem vi?c ldm.
Han niia, nhiing ngudi cd sue khde tdt se it dm dau b?nh t | t , cd dii siie lao dgng de gay dyng euge s6ng. Khi nhgp eu d dd thi, hg thudng ky vgng se tgo di^u ki?n de nhChig ngudi than khde ra thdnh phd. Bdi vay siie khde la ydu to dau tien duge tinh ddn. Hi^n tugng ndy duge cdc nhd khoa hge ggi la "hi?u ling ngudi di eu khde mgnh"
(Le Bach Duong vd Khudt Thu Hdng, 2008). Siic khde tdt cd thd Id mdt trong nhiing nguydn nhdn khidn nhidu ngudi nhgp eu d do thi khdng mua B H Y T eiing n h u dich vy y te ndi chung.
Ngodi ra, kdt qud phdng vdn dinh tinh cho thdy ngudi nhgp cu cdn gdp trd nggi khi mua the BHYT do quy dinh tham gia BHYT theo hd gia dinh hidn nay. Mgt mdt, BHYT hd gia dinh gdp phdn ddm bdo an sinh siic khde cho cd h0 gia dinh ngudi tham gia; m^t khde, quy dinh nay dang gay ra nhung khd khdn nhat dinh eho ngudi dan, mde dii miic phi mua the BHYT duge gidm ddn theo sd lugng thdnh vidn hg (Qudc hdi, 2014b). Vi dy, ndu hg gia dinh cd 5 ngudi thi phi BHYT mdi ndm s6 la 2.246.400 dong, dd tinh theo miic giam ddn. M^c dii ngudi ddu tidn phdi mua d miic 702.000 ddng/nam, ngudi thii 5 mua d mirc giam chi edn 280.800 ddng/ndm (Qudc hgi, 2014b), nhung sd ti^n 2.246.000 d^ng phdi ddng mgt lan van Id khd khdn ddi vdi nhimg gia dmh nhgp eu cd miic thu nhdp thap va ehua dn dinh. Trong trudng hgp gia dinh cd ngudi ed sde khde kem, muon ddnh tidn bae de mua the BHYT cho ngudi dd cimg khdng mua duge.
Gia mua Id phdi mua cd hg gia dinh, md nhd minh dong nguai ldm, niu mua mgt minh minh thi khong duge, mua cd nhd thi ton nhieu tiin nen Id thoi khong mua niia.
(PVS, nil, 28 tudi, ehu eg sd dieh vu) CUng hiit Id minh ldm cong vifc nguy hiim nhimg cir nhgn luang thdng ndo la lgi dong hoc cho con thdng do luon nen chd nghT din BHYT bao gia, toi mang cd gia dinh len, cd con di hgc thi cung phdi mua cho con d trudng, con toi thi khong CO.
(PVS, nam, 37 tudi, cdng nhdn xdy dyng) Neu minh thuoc di^n hg ngheo thi minh se duge BHYT ctia Nha nuac cho, nhimg gid minh ra khoi chuang trinh roi thi khong duge BHYT miin phi nira, vdi niia la minh co hg khdu a que nhung lgi khong sdng a qui nen ciing khong duge binh xet...., a day nghe ndi co tam trd Id mua duge BHYT, nhd toi thi co tam tru nhimg cUng lu bu cong vi^e nen chua di hoi thd tyc duge.
(PVS, nii, 40 tudi, cdng nhdn mdi trudng) 3. Tiep can va su* dung djch vu y te
Ket qua khdo sdt d Ha Ngi cho thdy, trong thdi gian 12 thdng trudc thdi didm phdng vdn, ed 32% ngudi nhgp cu da ddn cae co sd y td (khdng ke den hidu thudc) khi ggp eac vdn de ve sire khde. Ty le ndy d nhdm sd tai cd hd khdu thudng tni Id 36,7%. Hd Ndi la nai tap trung nhidu benh vien Idn, nhdt Id bdnh vi?n tuyen tnmg uang. Ngudi nhgp cu khi cdn sd dyng dich vy y td cd xu hudng lua ehgn cdc b^nh vidn tuydn tren, cu thd la 38,6%
lya chgn b$nh vi^n tuyen trung uang de khdm chiia b$nh vd ty 1? nay khdng thdp hon
Nguyin Nhu Trang 21
nhieu so vdi ty le trong nhdm sd tai la 41,3%. Tidp theo la bdnh vidn thdnh phd (21,8%), bdnh vidn tuydn qudii/huy?n (20%) vd dieh vy y td tu nhdn (18,8%). Trong khi do, chi cd 7,2% ddn tr^n y td xd/phudng (Hmh 2).
Hinh 2. Noi din kh^m chfra bf nh trong 12 thang qua
Tramyte B^nhvi^
qii|n/huy^
B^nhvi^n B ^ v i ^ l u E)ichvvtu trung uong
Chu thich. ty le trong so nhihig ngudi dd su dung dich vuyte trong 12 thdng trudc khdo sdt.
Ngudn: Phdn tich si li^u HRS 2015/2016.
Nhiing ty 1? nay ddu khdng thdp hon so vdi nhdm sd tai, ngogi trir ty 1? den benh vi?n trung uang. Nhin chung, khdng cd sy khde bi?t Idn trong lua chgn nai khdm chGa b?nh giiia ngudi nhdp cu vd ngudi sd tai. Tai Hd Ngi, cae trgm te phudng chii ydu thue hi?n cac chucmg trinh y te qu6e gia nhu phdng chdng djch bdnh, tidm chimg, dinh dudng tre em, truydn thdng... Ngudi dan nhap cu eiing nhu sd tgi it d^n tram y td de khdm chiia b$nh do h? thdng cac ca sd y td tuydn tren ciing nhu ca sd tu nhdn thudng thudn lgi vd khodng cdch vd cd chat lugng dich vu tdt hon.
... toi khong ra trgm y te bao gia, minh khong quen biet a day nen thdy nggi, dm to thi di viin, md dau nh? thi ra cho tu nhdn cho no nhanh ....
(PVS, nii, 41 tudi, budn bdn) Nghidn ciiu dinh tinh cua Dgng Nguyen Anh va cgng su (2015) eiing cho thdy nhftng ngirdi nhgp cu thuge di?n tam tni it ddn kham chiia b$nh tai tram y te. Hg thudng it khi kham b?nh djnh ky do khdng duge chi tra bang bao hiem y td. Khi ed b?nh, hg tun den ca sd y td tuydn tren khdm dich vu hodc quay ve que Id nod cd the sii dyng the BHYT de chua trj.
... minh ldm a day thi etc b^nh viin to nhu Bgeh Mai md den, hoae la ra tu nhdn chu BHYT thi it diing ldm vi khdng dung tuyen nen la den b$nh vi$n lan nhtmg khdm dieh vti nen cUng ton kem...
(PVS, nam, 40 tuoi, lao dgng ty do)
Theo ket qua khdo sat dinh lugng, vi?e lua chgn ca sd y te eiia ngudi dan cdn lidn quan ddng kd ddn nai ddng k;^ khdm chiia bdnh theo BHYT (Bdng 2). 6 ca nhdm nhap eu vd nhdm sd tai cd nai ddng ky kham chira benh BHYT tai quan/huyen dang cu tni, thi t^
le ddn b?nh vi?n qugn kha eao (22,3% va 25,5%) trong khi ty 1? ddn b?nh vi^n thanh phd (19% va 18,6%) va b?nh vi?n trung uang (29,6% vd 25,3%) thdp han so vdi ede nhdm khdng ed BHYT va nhdm cd BHYT tgi qugn/huy?n khac. Ty Id sir dyng dich vy y td tu nhan cao nhdt d nhdm nhgp cu ed noi dang ky kham chiia bdnh BHYT tgi qudn/huydn dang cu tni (23,7%), cho dii nhiing trudng hgp ndy ddu phdi ty chi trd todn bg chi phi.
Trong khi dd, ty Id ddn b^nh vidn thdnh phd cao tihdt d nhdm nhap cu khdng cd BHYT (30,7%), roi ddn nhdm nhdp cu ed BHYT d qudn/huy$n khae (27,3%). Ty Id ddn bdnh vien tnmg uong cao nhdt d nhdm nhap eu cd noi ddng k;?^ kham chda b?nh BHYT tgi tinh/thdnh khac (47,8%). Khi kham chiia b?nh tgi day hg ehi duge BHYT chi trd mdt phan do trai tuydn, phdn cdn lai phdi chi td tien tui cd nhan.
Bing 2. Co- sor dS din khdm chO-a bf nh theo noi dSng k^ BHYT
Ban vy. %
Noi din khira chQa b^nh trong 12 th^ng qua
Nh6m nh^p cir:
Tr^my te B?nh vi$n qu^in/huy^n Bfnh vifn th^nh pho B§nh vifn trung uong B§nh vif n tu Djch vy tu Khic N Nhdm sfr tai:
Tr^m y te B|nh vi|n qu§n/huycn B^nh vi^n th^nh ph6 B?nh vi?n trung uong Benh vien tu Djch vy tu Khic N
Noi ding ky khim chua benh BHYT Khong BHYT
5,2 9,7 30,7 43,0 6,8 15,7 3,1 58 5,6 15,4 19,9 45,0 10,7 16,6 4,1 138
Quin/huy§n dangty 12,3 22,3 19,0 29,6 8,8 23,7 6,0 105 9,9 25,5 18,6 35,3 9,2 15,8 2.3 431
Qu$n/huy$n khic 2,9 22,7 27,3 40,0 9,2 10,8 4,1 72 3,3 5,0 26,2 49,3 11,5 10,0 3,1 235
Tinh/thJnh khic 12,8 19,9 16,0 47,8 5,7 19,8 6,7 95
Nguon: Phan tich so lieu HRS 2015/2016.
Cac dilm mdi cua chinh sach BHYT nhSm gia tang kha nSng tham gia BHYT va tiep can dich vy y ti. Quy dinh mdi cua BHYT cho phep thay doi noi kham chiia benh, nghia la nhimg ngudi nhjp cu cd BHYT tai cac tinh thanh phd khac cd the chuyto nd khim chtta bpnh vi noi cu tni mdi la Ha Npi. Tuy nhien tren th\ic te, cd le do tam ly lo ng^ hojc kho khdn, hoac do khong nim dupe thong tin ve cac thu t\ic hanh chinh nto nhiiu ngudi nhap cu chua chuyto dupe noi dang ky kham chiia bpnh BHYT ve ncri nhap cu.
Nguyen Nhu Trang 23
Toi CO mua the BHYT a que nhimg minh lgi di ldm a Hd Ngi, nghe noi la gid duge khdm chira b$nh tgi Hd Ngi rdi nhung md khong biet ldm thi ndo de ehuyin BHYT lin, thu tyc md Idng nhdng thi thoi vgy, dm thi ve que.
(PVS, nii, 40 tudi, kinh doanh nhd hdng) Didu ddng ehii y la ty Id su dyng BHYT khi kham chua bdnh ciia nhdm nhgp cu eo ddng ky kham chua b$nh BHYT tai Ha Ngi la hon 35% thi ty Id ndy d nhdm cd ddng ky kham chiia b?nh BHYT tai tinh/thdnh khde chi gdn 25%. Nhu vay, vide ngudi nhdp cu duge dang ky eg sd kham chiia bdnh BHYT tai Hd Ngi da gop phdn ndng cao ty le svr dung BHYT eua hg khi khdm chiia bdnh ngi tni, vdn thudng phai chi phi kha cao ndu khdng su dyng BHYT. Tuy nhien ty Id ngudi nhgp cu su dung BHYT khi khdm chiia bdnh ngogi tni trong nhdm dang ky kham chira b?nh BHYT tgi Hd Ndi lgi thdp hon so vdi nhdm ed ddng ky kham chira bdnh BHYT tai tinh/thdnh khae (16,3% so vdi 25,6%).
Nguyen nhdn cd le Id su dyng BHYT trong nhiing trudng hgp khdm chira bdnh ngoai tni d Ha Ndi chua that thuan ti?n vd hidu qud so vdi sir dung BHYT tgi tinh/thdnh noi xudt eu hoae so vdi khdng sii dyng BHYT.
Bdng 3. T^ If su- dyng BHYT trong cdc l^n khdm chu^ b^nh trong 12 thdng qua
Noi dang ky kh^ra chfta b^nh BHYT Clia nh6m nhap cu
Tai Ha Npi Tinh/thanh khde Chung Khdm chfta bfnh npi tni 47,2 35,1 24,9 31,8 Khdm chOa bfnh ngo^i tni 19,4 16,3 25,6 19,4 N 670 177 95 272 Nguon: Phdn tich sd li4u HRS 2015/2016.
Kdt qua phdng van sau ngudi nhdp cu cho thdy mdt trong nhung ly do khdng sir dyng BHYT Id ngai mat qua nhidu thdi gian:
Bi khdm bdo hiim thi sg chd dgi lau, minh di ldm cong thi tinh luang theo ngdy, nghi m0t buoi ciing trie luang, biit di khdm dich vy mdt tiin nhung khoi phdi xin nghi...
(PVS nam, edng nhdn bao bi, 35 tudi) 4. KkXu^n
Tang eudng khd ndng tidp can vd su dyng dich vu y td tidn tdi dam bdo vi an sinh xd hgi eho cae nhdm dan cu Id mdt nhi?m vy het siie quan trgng ciia nganh y td, Id mgt trong nhiing myc tidu chinh nhdm dam bdo tinh cdng bdng trong chdm sde siic khde, tien tdi ddm bdo ve an sinh xa hgi cho cdc nhdm dan cu. Quan diem cua Ddng vd Nhd nude xdc dinh edn thidt phdi ddm bdo cdng bdng trong chdm sde siie khde, md ey the la ddm bdo cdng bang trong tiep can dieh vy y td cua ngudi dan, ddc bift ddi
vdi nhdm ddn so ydu the trong xa hdi, lao dgng nhgp cu la mgt trong nhihig nhdm dan sd nay.
Chinh sdch BHYT dd cd nhung thay ddi tir ndm 2015 thdng qua Lu^t BHYT siia doi vd bd simg ndm 2014. Cdc quy dinh mdi vd BHYT eho phep ngudi nh^p eu cd dieu ki?n tham gia BHYT va khdm chiia b?nh BHYT ngay tai noi eu tni mdi. Dieu ndy gdp phdn gia tdng dg bao phu BHYT ciia ngudi di cu Idn gdp ddi trong 10 nam qua vd dd gan tuong duong vdi ngudi sd tai. Hi?n nay, ty 1| ed BHYT d Ha Ngi cung nhu d toan qu6c ndi ehung khdng edn khde bi?t nhidu giiia nhdm nhgp cu va nhdm sd tai. O Hd Ngi, trdn '/4 sd ngudi nhgp cu khdng ed BHYT. Nhidu ngudi nhdp cu tuy da cd BHYT nhung noi ddng ky khdm chiia bdnh Id d tinh/thdnh khae, dae bi?t la d nhdm vj thanh nidn vd tnmg nidn. Ciing nhu nhdm khdng cd BHYT, phdn Idn nhdm nhdp eu cd BHYT nhung nai ddng ky kham chiia b^nh khdng tgi qudn cu tni khi cd nhu cau thudng ddn b?nh vi?n tuydn trung uong hoac thdnh phd vd khdng su dyng BHYT. Dieu ndy khdng chi gdp p h ^ ldm qud tdi cdc b?nh vi?n tuydn tren ma edn dnh hudng dang kd den khd ndng tiep cgn va sii dyng dich vy kham chiia b^nh BHYT ciia ngudi nhgp cu, nhat la trong kham chiia bdnh ngi tni. Nhin chung, nguyen nhdn eua nhung hgn che kd tren khdng ehi lidn quan den nhdn thdc vd thdi quen ngudi nhdp cu md cdn do van ton tgi nhirng khd khdn, phien ha trong thu tyc ddng ky, chuyen ddi, sir dung va thanh toan BHYT. Chat lugng kham chfia b$nh BHYT mdc du duge cdi thidn nhimg van chua ddp ling nhu eau ngudi ddn, nhdt Id tuydn co sd nai ngudi dan sinh sdng. Trong boi cdnh do, hinh thiic BHYT theo hd gia dinh vSn cdn bdt cap doi vdi cdc h^ nhdp cu ed miie thu nhgp thdp vd chua Id "phao eiiu sinh" eho hg. Nhu vgy, de ddm bao kha nang tidp can dich vy chdm sde siic khde cua ngudi dan nhgp cu, cdc chinh sdch nhdm tiep tue gia tdng dg bao phii BHYT la chua dii ma ciin phdi chu trgng hon den chat lugng dich vy, tgo didu ki?n thudn lgi va linh hogt ban trong vi?c ddng ky vd sii dung BHYT.
Tai li^u tham khao
Campbell. S. M, M.O. Roland, S. A. Buetow. 2000. Defining quality of carre. Social Science Medicine. Vol 51(11): 1611-1625.
Chinh phli. 2017. Nghi quySt 112/NQ-CP v^ vifc don giSn h6a thil tyc hinh chinh vk giiy tit c6ng ddn.
D5ng Nguyfin Anh. 2009. Di dSn vd phdt triln d Vi?t Nam: Nhihig v ^ de noi b|t ckn xem xit ve chinh sdch. Tdi li§u H<ii thdo v^ Di dan, phdt trien vd gidm nghio.
D$ng Nguyfin Anh vd c^ng stf. 2015. H? th6ng ddng k^ HO khdu 6 Vift Nam tiJr g6c nhin da chilu. Bdo cdo nghiSn ciiu - Vi?n X5 h^i hgc.
D$ng Nguyen Anh vd Nguyin Diic Vinh. 2009. Di d ^ trong moi lign hf v(n mure sinh vd k^ ho^ch h6a gia dinh it Vi?t Nam, trong sdch Ddn s6 Vi4t Nam qua cdc nghien cieu xa hgi hgc. Nguyin Hthi Mi^, DJng Nguyen Anh, VQ M^nh hqi d6ng chu bi6n. Nxb Khoa hpc Xd hOi.
L6 B^ich Duong vd Khu^t Thu Hong (chii bifin). 2008. Di ddn vd bdo trg xd hgi a Vift Nam trong thdi ky qud dq sang kinh le thi trucmg. Nxb Th^ gi(5fi.
L6 B?ch Duong vd Nguyen Thanh Li6m (chii bien). 2011. Tit ndng thdn ra thdnh pho - Tdc dgng kir^ ti- xdhgi cua dieu a Vi4tNam. Nxb Lao dpng.
Nguyen Nhu Trang 25
Nguyin Hlhi Minh vd cpng s^. 2005. Ngiriri nh§p cu tft nSng th6n vdo d6 thj vd nhthig van dl d$t ra vl h§
thong an sinh xS hpi d Vi^t Nam. Bdo cdo Dl tdi tilm ndng Vi$n Xd hpi hpc.
Nguyin Nhu Trang. 2013. Cdc ylu to dnh hudng din tilp c4n vd six dyng dich vy y te ciia nhPm thanh nien di cu. Bdo cdo ©I tdi co s* - Vi|n Xd hpi hpc.
Qu6c hpi. 2014a. Lu^t s6 36/2013/QH13: Ludt siia doi, bo sung mpt s6 dilu cda Lu$t cu tru cd hi$u \\fc tur ngdy 1/1/2014.
Qu6c Hpi. 2014b. Lu§t so 46/2014/QH13: Lu§t siia d6i, bo sung mpt so dilu ciia Lu§t Bdo hiSm y te thPng qua ngdy 13/06/2014).
TCTK vd UNFPA (Tong eye Thong ke vd QuJ Ddn s6 LiSn hi?p quoc). 2006. Dilu tra di cu Vif t Nam ndm 2004: ChuySn dl Di ddn vd siic khde.
TCTK vd UNFPA. 2016. Dilu tra di cu npi dja qu6c gia 2015: Cdc kit qua chii ylu. Nxb ThPng t ^ . Vif n Xd hpi hpc. 1998. Bdo cdo Di ddn vd siic khPe t?ii Vift Nam.
Walt, Gill. 1994. Health Policy: An Introduction to Process and Power. London and New Jersey: Zed Books.