TOÀN QUỐC KHÁNG CHIẾN - Ý CHÍ BẢO VỆ ĐỘC LẬP Tự DO, BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI sự NGHIỆP XÂY DựNG,
PHÁT TRIỂN ĐẤT Nước VÀ BẢO VỆ Tổ QUỐC HIỆN NAY
PGS, TS LÊ VĂN LỢI
Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ ChíMinh
Ngàynhận:
13-12-2021
Ngàythẩm định, đánhgiá:
31-12-2021 Ngày duyệt đăng:
6-1-2022
Tóm tắt: Tối 19-12-1946,Chủtịch HồChí Minh ra Lời kêu gọi toàn quốckháng chiến. Quyết định phát động toàn quốc kháng chiến củaĐảng vàChủ tịch Hồ Chí Minhlà mộtquyết định lịch sử,đúngthời điểm, thể hiện bản lĩnh và trí tuệ của Đảng,khẳng định ý chívà khát vọng độc lập, hòa bình, tự do của toàn thể nhân dân Việt Nam.Tẩmvóc,ý nghĩa và bàihọc kinh nghiệm từ lịch sử vẫnluôn vang mãi, soi rọi công cuộc cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Từ khóa:
Lời kêu gọi Toàn quốc khángchiến;tâmvóc; ý nghĩa; bài học; lịch sử
1. Tẩm vóc và ý nghĩa lịch sử
75 nămđãqua,tầm vóc và ýnghĩalịch sử của sự kiện Toàn quốc khảng chiến khắng địnhýchí kiên cường, lòng quảcảm,với tinh thần “quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” của dân tộcViệt Nam trong thời đại HồChí Minh. Khí thế của những ngày toàn quốc kháng chiến vẫnlàbảnanhhùng ca cònvang vọng mãi, tiêp thêm sức mạnh đê xây dựng thành công CNXH và bảo vệ vững chắc Tổ quốc ViệtNam XHCN.
Khẳng địnhtinh thầnyêu chuộng hòa bình, ỷ chi quyếttămgiữ vững chủquyền, độc lập,tự do của dân tộc ViệtNam
Sau Cách mạngTháng Tám năm 1945, trong khiĐảng, Chính phủ vànhân dânViệtNam đang
nỗ lực xây dựng, kiến thiết đất nước thì kẻ thù lại vi phạm trắngtrợn chủ quyềnthiêng liêng của Tổ quốc, cố tình phá hoại nềnhòa bình quý giámà toàn thể nhân dânViệt Namđã phải hy sinhbiết bao xưong máu mới có được. Ngày23-9-1945, được sự giúp sức củaquân độiAnh, thực dân Pháp nổ súng gâyhấn ở Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâmlược ViệtNam lầnthứhai, sauđó từng bước mở rộng đánh chiếm ra các tỉnh Nam Bộ, Nam Trung Bộvà Bắc Bộ.
Với tinhthầnyêuchuộng hòabình, mongmuốn giữvững chủ quyền, độc lập, tự do củadân tộc, Đảng, Chủ tịchHồ Chí Minh đã tiến hành đàm phán, thương lượng với Pháp nhằmtránh một cuộc chiếntranhkhông mong muốn xảy ra. Song,thực
TẠPCHÍ LỊCH sử ĐẢNG 1-2022
Hội thảo khoa học: "Toàn quốc kháng chiến - Ý chí bảo vệ độc lập, tự do và bài học kinh nghiệm đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ TỔ quốc trong giai đoạn hiện nay" ngày 17-12-2021
dân Pháp trắng trợn vi phạm nghiêm trọng Hiệp định Sơ bộ 6-3; thành lập Chính phủ Nam Kỳ tự trị (1-6-1946) và tổ chức Hội nghị Liên bang Đông Dương (1-8-1946) hòng chia cắt Việt Nam;
không thực tâm đàmphán và pháhoại Hội nghị Phôngtennơblôđược tổchứctại Pháp(từ 6-7 đến
10-9-1946); đặc biệt là vi phạmTạm ước ngày 14- 9-1946,với việc gia tăng vũ lực quânsựtại các tỉnh phíaBắc vĩ tuyến 16, trực tiếp là tại Thủđô Hà Nội.
Trước hành động bội ước, ngang ngược dùng vũ lực quânsự để đẩycăng thẳng leo thang và vi phạm trắng ượn chủ quyền quốc giacủathựcdân Pháp, Trung ương Đảng và Chủtịch Hồ ChíMinh đã phân tích, đánh giátình hình và hết sức nhạy bén xửlý tìnhthế, giành thế chủđộngđể bước vào cuộc kháng chiến. TrongLời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến, Chủ tịch Hồ Chí Minh khắng định:
“Chúng ta muốn hoà bình, chúng taphải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng,
thực dân Pháp càng lấntói, vì chúng quyết tâm cướp nước talần nữa!
Không! Chúngta thà hy sinhtất cả, chứ nhất định không chịu mất nước,nhất định không chịu làm nô lệ.
Hỡi đồng bào!
Chúngtaphải đứng lên !”’.
Đó chính là lời hịch cứu quốc, lời tuyên bố đanh thép trước kẻ thù xâm lược về ý chí và quyết tâm sắt đá bảo vệ độc lập,tựdocủa dântộc Việt Nam. Hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân Việt Nam triệu người như một nhấttề đứng lên, với tinhthần: “thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làmnôlệ”.
Toàn quốc khángchiếndoĐảng, Chủ tịch Hồ ChíMinh phát động đã mở đầu cho cuộc chiến đấuchính nghĩa củadântộcViệt Nam nhằm bảo vệ nền độc lập dân tộc.
Khắngđịnh nghệ thuật mở đầu cuộc kháng chiến và sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh
Chọn thời điểm mở đầu chiến tranh đúng lúc chính là sự lãnh đạo tài tình của Đảng và Chủ tịchHồ Chí Minhlà nét độcđáo của nghệ thuật quân sự Việt Namtrong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các tầnglớp nhândân ViệtNam, từ già đến trẻ, không phân biệt giai cấp, tầng lớp, đảng phái, tôn giáo nhất tề đứng lênđánh đuổi thực dân Pháp. Tại Thủ
đô Hà Nội và các thành phố, thị xãBắc vĩ tuyến 16 trở ra, các chiến sĩ “cảm tử quân” sẵn sàng hy sinh để bảo vệ từng nóc nhà, góc phố, con đường. Nhân dân các khu phố - nơi chiến sự xảy ra đã không tiếc nhà cửa, của cải để dựng chiến lũy, tạo chướng ngại vật trên các đường phố nhằm ngăn cản bước tiến của quân thù; sẵn sàng “tiêu thổ kháng chiến”,
“vườn không, nhà trống” phục vụkháng chiến. Quân
dâncác tỉnh NamBộđã phối hợp, chia lửa với cuộc chiến đấu oanh liệt diễn ra tại các đô thị phíaBắc...Thực tiễn nhữngngàyđầu toàn quốc kháng chiếncho thấy, tất cả đều chungmột ý chí
“Dân tộctrên hết. Tổquốctrên hết”!,“Quyết tử đểTổquốc quyết sinh”!
Với tinh thầnyêunước nồng nàn và ý chí quyết tâm cao độ,trong 60ngàyđêmkhóilửa, mở đầu Toàn quốc kháng chiến, quân dân tađã chiến đấu kiên cường, dũng cảm, hoàn thành xuất sắcnhiệm vụ tiêu hao sinh lực địch, giam chân địch dài ngày trong các đô thị để hậu phươngcó điều kiện tổ
Sựthực lịch sử đãkhẳng địnhtrên mọiphương diện về tínhchính nghĩa I củacuộckháng chiến do Đảng, Chủ
tịch Hồ Chí Minh phátđộng và lãnh đạo nhân dân Việt Nam tiến hành thắng lợi. Không một thế lực nào có thể bác bỏhayxuyên tạc đường lối kháng chiến đúng đắn, sự lãnh đạo tài tình,sángsuốt củaĐảngvà Chủ tịch HỔ ChíMinh.Những bài học kinh nghiêm lịchsửvề ý chí, quyết tâm bảovệ độc lập tự do sẽ mãi mãi
I
còn giá trị với mọi thời kỳ cách mạng
I
Việt Nam.
chức triển khaithế trận chiến tranhlâudài;bảo vệ antoàncho cơquan đầu não của Đảng, Chính phủ vànhân dân, cũng như tàisản, phương tiện, máy móc... di chuyển đếncác antoàn khuđể tiếnhành cuộc kháng chiến trường kỳ.
Toàn quốc kháng chiến đã diễn ra tạiThủ đô Hà Nội và ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16trở ra,cùng vớisự hưởngứng, phối họp của quân và dân khắp các địa phương trên cảnước. Đó là cuộc chiếnđấuhếtsức ác liệt củaquân dân Thủđô Hà Nội vàcảnướctrong 60 ngày đêm mở đầu Toàn quốc kháng chiến. Với tinh thần chiến đấu ngoancường, quân và dân ta đã làm tiêu hao một bộ phận sinh lực quân Pháp, bước đầu làm thất bại chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh”, kiềm chế, giam chân địch trong các đô thị; tạo điều kiện về thời gian đế quân dân Thủ đô Hà Nội vàcác thành phố, thị xãBắc vĩ tuyến 16trở ra tiến hành cuộc di chuyển để xây dựng và chuẩn bị mọi mặt cho cuộc kháng chiến trường kỳ.
Quyết định đúng đắn của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong mở đàu cuộc kháng chiếntoàn quốc làvấnđề có ý nghĩa chiến lược, khẳngđịnh bảnlĩnh,trítuệ vànghệ thuật quân sự củaĐảng;
thể hiện tinh thần chủ độngvà tư tưởng chiến lược tiến công, tạo điều kiện để triển khai đường lối chiến tranh nhân dân, toàn dân, toàn diện, đưa cuộckhángchiến của dân tộcđếnngày toàn thắng.
Sau 9 năm trường kỳ kháng chiến (1945- 1954), dưới sự lãnh đạo đúng đắncủa Đảng, quân và dân ta đãgiành thắng lợi vẻ vang, với đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ “lừnglẫynămchâu,
TẠPCHÍLỊCH sử ĐẢNG 1-2022
chấn độngđịa cầu”, buộcthựcdân Phápphảiký Hiệpđịnh Giơnevơ, lập lại hòa bình ởmiền Bắc Việt Nam.
2. Những bài học kinh nghiệm đối với sự nghiệp xây dựng, phát triển đát nước và bảo vệ Tổ quốc hiện nay
Thực tiễnnhững tháng ngày Toàn quốckháng chiếnđãđế lạinhữngbài học kinh nghiệm quý đối với sự nghiệpxây dựng, phát triển đấtnướcvà bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh hiện nay.
Bài học thứ nhất: Đảnh giả đúng tình hình, xác định đủng mục tiêu, nhiệm vụcách mạng và kịp thời đề ra đườnglối phù hợp, đáp ứng yêu cầu lịchsử
Là dân tộc luôn luôn yêuchuộng hòa bình và công lý, dân tộc Việt Nam muốn “tắt muôn đời chiếntranh”2; nhưng các thếlực thực dân, đế quốc luôntìmmọi cách để xâmlược nước ta. Trước tình hình đó, Đảng đã lĩnh sứ mệnh lịch sử là lãnh đạo toàn quân, toàn dânđứnglên đánh đuổi giặc ngoại xâmđê giải phóng dân tộc. Toàn quốc kháng chiến vừa mang tính chất giải phóng dân tộc, vừa mang tính chất bảovệ Tổ quốc. Trước cuộcđối đầu không cânsức, Đảng đãpháthuy cao độ tri tuệ và bảnlĩnh, phân tích, đánh giáchính xác tình hình; nhận thức đúng vàrõ âm mưucủa kẻthù; chọn thời điểmphát động chiến tranh phùhợp để chuyển đất nước vào trạng thái chiến tranh một cách nhanhchóng, ít tổn thất, bảo toàn được lực lượng.
Phát huy tinh thần Toàn quốc kháng chiến, với đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, dựa trên tính chính nghĩavàchủ nghĩa anhhùng cách mạng, Đảng đã lãnh đạo nhân dân Việt Nam đánh đuổi thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược; bảovệđộc lập, chủ quyền,thống nhất vàtoàn vẹn lãnh thổ.
Hiện nay, trước những diễn biến phức tạp,khó lường của tình hình quốc tế và trong nước, đòi
hỏi Đảng phải tranh thủ thời cơvà vậnhội, đẩy lùi nguy cơ, phát huy trí tuệ và bản lĩnh: “Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ CH Minh; kiên định mục tiêu độc lậpdântộcvà chủ nghĩa xã hội;kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiênđịnh các nguyên tắc xây dựng Đảng để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tô quốc ViệtNam xã hội chủ nghĩa”3.
Bài họcthứ hai:Luôn phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dãn tộc,khát vọng hòa bĩnh,ỷ chi quyếttâmbảo vệ độc lập, tựdo củaTô quốc
Trước dãtâm quay trởlại xâm lược Việt Nam của thựcdân Pháp, Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đãtỏ rõ bản lĩnh, chú động và sángsuốt phát động Toàn quốc kháng chiến đúng thờiđiểm lịch sứ. Trên cơ sởđó, khơidậy và phát huy tinh thần yêu nước, lòng tự hào và khátvọng hòabình của toàn thế nhân dân Việt Nam để quyếttâm giữ vững nền độc lập;
đoàn kết chiến đấu vì độc lập, tựdo của Tổ quốc.
Sứcmạnhđại đoàn kết toàn dântộcvà ý chí, quyết tâm bảo vệ nền độc lập của nhân dân Việt Nam rất cần được pháthuy lên một tầm cao mới trong sự nghiệp xây dựng vàbảo vệ Tổquốchiệnnay.
Trong thờikỳ đồi mới, đẩy mạnh CNH, HĐH và hội nhập quốc tếhiệnnay,bài học phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàndântộc vẫn cònnguyên giá trị và đượcĐảng xác định “là đường lối chiến lược của cách mạng Việt Nam, là động lực và nguồn lực to lớn trong xâydựngvàbảo vệ Tổ quốc”4.Tổng Bí thưNguyễn Phú Trọng khẳng định: “Từ khi ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạocáchmạng, Đảng ta luôn luôn xác định “đoàn kết” làgiátrị cốt lõi và“đại đoàn kết toàn dântộc ” làđườnglốichiến lược, làcộinguồnsứcmạnh, động lực chủyếu của cáchmạngViệt Nam”5.Nhờ vậy,đã khơi dậy tinh thần yêu nước, ýchítự lực, tự cường đế xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Pháthuy sức mạnhđạiđoànkết toàndântộcchính là chất keo để tiếp tục củng cổ, quy tụ thành sức
mạnh nộisinh của dân tộc nhàmxây dựng đất nước Việt Nam “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”; đảm bảo vừng chắc hòabình, độc lập, chủ quyền, thống nhấtvà toàn vẹn lãnh thổ.
Bài học thứ ba: Xây dựngnền quốcphòng toàn dân vàthếtrận chiến tranh nhân dán, bảo vệvừng chắc Tổquốc Việt Namxã hộichủ nghĩa
trong bốicảnh hiện nay
Nhận thức sâu sắc vai trò, sức mạnh củaquần chúngnhân dân, để chuẩn bị cho Toànquốckháng chiến, Đảng đã lãnh đạonhândân vừa xây dựng, vừa bảo vệ chế độ mới, động viên toàndân, vũ Uang toàn dân; xây dựng lực lượng vũ trang, từ các đội dân quân du kích ở nông thôn,các độitự vệ chiếnđấu ở đô thị, cácđơnvịdukíchtập trung của huyện, tỉnh đến cácchi đội Giải phóngquân, đổi thànhVệ quốc đoàn (9-1945) và Vệquốc quân (đầunăm 1946), từng bướctiến lên xây dựng các trung đoàn chủ lực.
Trước khi bước vào cuộc kháng chiến toàn quốc, lựclượng vũ trang nhân dân Việt Nam được xây dựng kháđều khắp, nhất là ởcác đô thị, tạo thế chủ động,sẵnsàng bước vào cuộc khángchiếnkhi không còn cơ hội hòa bình.Cùng với xây dựng lực lượng vũ trang nhândân, Đảng chủ trương tăng cường và phát huy vai trò củakhối đại đoàn kết toàndân nhằm tạoramộtthếtrận vững chắc trong lòng dân. Toàn quốc kháng chiến làminh chứng rõ nhất về tinh thần và hiệu quả của cuộc chiên tranh nhân dân do Đảng lãnh đạo và trở thành yếu tố quantrọng, quyết định thắng lợi trong30 năm đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, bảo vệ nền độc lập, tự docủa dân tộcViệt Nam.
Trongbối cảnh hiện nay, bài học về xâydựng nền quốc phòng toàn dân vàthế trận chiến tranh nhândân vần cònvẹn nguyên giá trị. Trước yêu cầu của cúasự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Uong tình hình mới, Đảng cần tiếp tục nhậnthức sâu sắc và vận dựng sáng tạo về xây dựng nền quốc phòng
toàndângắnvới thếtrận chiến tranh nhân dân; đặc biệtcoi trọng“thếtrậnlòng dân” vững chắc ngay từ cơ sở bằng những chủ trương, chính sáchhợp lòng dân, củng cố niềm tin của nhândân vào sự lãnhđạo của Đảngvà Nhà nước. Đồng thời, tăng cườngtiềm lực quốc phòng, xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bướchiện đại, đến năm 2025cơ bản xây dựngQuân đội tinh, gọn, mạnh, tạo tiềnđề vững chắc phấn đấu đến năm 2030 xây dựng Quân đội hiện đại, đáp ứng nhiệmvụ xây dựngvà bảo vệ vững chắc Tố quốc Việt Nam XHCN theo tinhthần Nghị quyết Đại hội XIII (2021)của Đảng.
Những bài học kinh nghiệm lịch sử về ý chí, quyết tâmbảo vệ độc lập tự do sẽ mãi còn giá trị với sự nghiệp mọi thời kỳ cách mạng ViệtNam, góp phầnquan trọng vào việc giáo dục truyền thống cách mạng, bồi dưỡng tinh thần yêu nước; khơi dậy niềm tự hào, tự tôn dân tộccho cán bộ, đảngviên, chiến sĩ và nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ; tạo nên sự thống nhất về tư tương, ýchí và hành độngđểthực hiện thắng lợisựnghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốcnhằmhiện thựchóa khát vọngphát triểnđất nướcphồn vinh,hạnh phúc của dân tộc Việt Nam.
1. Hồ Chi Minh Toàn íý, Nxb CTQG H, 2011, T.4, ư.534 2. Nguyền Trãi: "Phú núi Chí Linh”. Xem: Đào Duy Anh: Nguyễn Trãi Toàn tập, Nxb KHXH, 1976
3. Đảng Cộng sản Việt Nam Vănlũện Đại hội đại biếu toàn quốc lần thứXIŨ,Nứ) CTQGST, H, 2021, T. I, te 109
4. Đàng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biêu toàn quốc lơn thứXŨ,N^ũCĨQG,^ŨỈ6,tr. 158
5. Dần theo
8hhp4dK31 Gfcontent/phat-huy- tmyen-thong-dai-doan-ket-huy-dong-suc-manh-cua-toan-dan- toc-no-luc-phan-dau-ửiuc-hien-thang4oi-toan-dien-nghi-quyet- dai-hoi-toan-quoc-lan-t
https://tapchicongsan.oig.viVweb'guesV'media- story/-/assetjpublisher/v