Tranh tung qua vu an Hoi kin Nguyen An Ninh
Q Sai Gon
Ky II: Tranh tung phiic tham
N
gay 17/7/1929, tgi try sd Tda Thugng tham Sai Gdn', vu an Hgi kin Nguyen An Ninh duge dua ra xet xii phuc tham theo dan khang an^ ciia cac bi can' sau phien xir so tham cua Tda So tham Sai Gdn ngay 8/5/1929 Xir phiic tham cdng khai, dan chiing vao xem tu do, nen tir sang sdm d khu vye tda an da rat ddng ngudiKhung canh phong xu Dung 8 gid, chudng dien reo vang.
Vien Chudng tda hd Idn: "Tda bat daur"". Mgi ngudi ao vao phdng gianh chd ngdi. Phdng xir chat nich nhu ngay hpi May ngudi khdng vao dugc
danh diing ngoai hanh lang theo doi.
Phien tda phuc tham hdm do gdm ed dng Ganigues dpi mu Chanh tham, hai quan phy tham ngdi hai ben la dng J. Lade va Napveur. Quan Chudng ly Leonardi ngdi ghe cdng td lam "trgng su ciia xa hd^'^
Hau het hi can tinh nghi cd chan trong hpi kin ra tda deu mac dd den, ngdi chen chuc xung quanh cai ban diti. Hg deu dugc thong tha, khdng ai hi cdng tay^.
Nhan vat dugc ca phdng xir ai ciing quan tam dua mat nhin la Nguyen An Ninh hi nghi la "Chanh chii hdi kin".
Bd tdc dai kieu tnet gia phuong Tay,
rau mep va rau cam liin phiin, dng mac bd dd ba ba den Nam Bd, tay cam chiec khan sgc, di chan dat...
Trong sd cac bj can ra tda chi cd Phan Van Hum mac do Tay vi hi can dang dupe tai ngoai hau tra (liberte provisoire), lgi nguyen la thay giao.
Trang su tranh nghi ve tham quyen
Phien tda phiic tham md dau bang eudc tranh tyng phap ly giira hai ben trang su cua bi can (trang su Gallois Montbrun cai eho Phan Van Hiim va trgng su Charles Gallet bien hd cho Nguyen An Ninh) va trgng su ciia xa hdi (quan Chudng ly Leonardi).
i
^ Tda T h u g n g t h a m Sai Gdn con g g i la Toa Phiic an hay Tda Khang an Sai Gon (Cour d'Appel de Saigon], DUdi t h d i Phap thuoc, d Nam Ky cac toa t i e u h i n h x d cac loai toi t i e u h i n h con g p i la "Toa t r d n g tri", Tgi t i e u hinh (delit) cdn g o i la t h u d n g t o i , t h e o luat cd t h e b i phat t i l tif 6 ngay den 5 n a m , phat va ( p h a t t i e n ) t d 1 6 q u a n ( p h r a n g ) t r d l e n . D u d i m i J c d o la t o i vi canh; tren m d c d o la tdi dai hinh.
Theo n g u y e n tac xet x d hai cap {\udr\g cap t h a m - l u d n g cap tai phan), lan x d d a u tien d u a c t i e n hanh 6 Tda So t h a m (Tribunal de Premier Instance); neu cd khang an hay khang cao t h i Tda T h u g n g t h a m (Cour d'Appel) xir lan t h d hai. Ban an cua Tda T h u g n g t h a m la c h u n g t h a m . Sau d d , neu thay chua t h o a d a n g , bj can co quyen t h u g n g t d denToa Pha an nude Phap (Cour de cassation en France) dat d Pans d e xem xet lai t h e o trinh t U pha an (bac an).
^ Bl can c h d n g an khuyet tjch (xif vang mat bj can) t h i g p i la " k h a n g cao" (opposition); c h d n g an dUdng tich (xif cd mat bi can) goi la " k h a n g an"(appel).
^ Theo luat t h d i do, ngUdi b i t r u y cdu trach n h i e m hinh sUve t h u d n g tpi (ra tda t i e u hinh) goi la "bi can" (prevenu),ve t r o n g toi {ra toa dai hinh) g o i l a " b j cao"(accuse).
' ChCrc " C h u d n g t d a " [ t i e n g Phap la Huissier) cd n h i e m vu loan bao cho m g i ngUdi biet khi toa b i t dau p h i e n xir (dng nay ho Idn b a n g t i e n g PhaprMessieurs, la Cour!" nghia l a " T h U a q u y vi,T6a b i t dau!"). Thuc te, n g j o i ta hay goi n h a m nguoi nay l a ' T n j d n g toa".
Ve sau, chiic C h u d n g toa d u g c chinh t h d c ggi la"ThLra p h a t lai".
^ Chiic vu "Bien ly"dTda So t h a m va "ChUdng l y " d T d a T h u a n g t h a m la ngUdi d u n g dau ca quan cong to, dai dien cho xa hoi d e b^o ve q u y e n loi c h u n g ( t h u d n g la budc tgi bj can, bi cao) nen duoc m e n h d a n h la thay kien ciia xa hoi",
^ Sd bl can ra tda h d m d d t d n g c d n g 20 n g u d i , vang mat 5 ngUdi.
LUAT SU V E T NAM I Sd 41 THAN!
Trang su cua hai hi can dat trudc mat mdi ngudi mdt chdng sach lugt, Hai dng dya theo eo sd Dieu 193 Bg Hinh luat canh cai (Code penal modifie) va Dieu 214 Bg lugt Hinh sy td tyng (Code de procedure penale) cua nude Phap cho rang Tda Sa tham khdng cd tham quyen xu vu hgi kin nay vi theo ban cao trgng thi muc dich cua cai gpi la Hgi kin Nguyen An Ninh la mudn "chem giet sach ngudi Phap, mudn gianh lai chu
quyen ddc lap cho nude An Nam va thanh lap mdt nha nude cdng san".
Theo hai trang su, tham quyen xet xti:
hanh vi lap hgi kin nay phai thugc ve Tda Dai hinh (Cour criminelle) ehti khdng the thugc Tda So tham (Tribunal de Premier Instance) xir tdi tieu hinh nhu phien tda ngay 8/5/1929. Cac trgng su ciia hi can de nghi Tda Phuc an huy an so tham de giao thupc quyen Tda Dai hinh.
Trgng su cua xa hdi dng Chudng ly Leonardi ddi dap lgi hai trgng su cua bi can rang d day khdng cin dl y den muc dich eua vi|c lap hgi kin, mien la cd viec lap hpi kin la da du yeu td cau thanh mdt tgi pham tilu hinh Lap hpi kin la hanh vi pham tdi cd hinh phat rieng. Cho nen, nlu xet rieng hanh vi "Igp hpi kin" thi Tda So da ed tham quyen xet xii; khi nao thu thap dit chimg cu xac dinh cd hanh vi "pha hogi xa hpi" thi hanh vi iy mdi coi la trpng tgi, mdi thudc tham quyen xet xii cua Tda Dai hinh.
8 gid 20, Ban xir an vao phong nghi an. Tdi 9 gid 05 Tda trd ra va tuyen bd chip nhan quan diem cua Chudng ly Leonardi la dting va tiSp tuc tiln hanh xet xu phuc thim.
Tham van bi can va nhan chung Tda tuyen bd chuyen qua phan xet hdi.
Quan Chanh tham dpc hd so (torn tit ndi dung vu an, quyet dinh ciia ban an so tham...) bing tieng Tay ngot hon mot tieng ddng hd rot goi bl can dau tien la Phan Van Hiim len.
- Bi can cd khai thay ddi gi khong?
- Tdi khdng them bdt gi so vdi loi khai da trinh bay trudc day Cdn vi^c bien bach thi xin de mac y thiy kien.
Sau khi dpc loi trinh bay bd sung ciia mpt sd bi can khac da giii cho dng Chudng ly trong Itic tgm giam trong kham, Tda keu timg ngudi len tham vin va cho ddi chat trudc Toa.
Mdt sd bi can (nhu: Cdi, Ggo, NgHa, Dua,..) khai tai bdt Catinat, Nguyin An Nmh cd ni hp vd hpi kin nhung tai phien tda sa tham hg khai khdng cd, vi d trong tu, Nguyin An Ninh ndi vdi hg nlu khdng nhgn v6 hpi thi dugc tha, cdn nhan thi khi dudi dugc Tay, liy lai nude rdi thi ngudi An
LUAT s u Vlfr NAM I s d 41 THANG 6-2014
Nam se trimg tri (rieng bi can Nghia khai "se bi giet chet ca 5 hg"). Trong khi dd, trudc Tda, mdt sd hi can khac (nhu: Tao, Chieu, Qui, Hucmg than Nga, Huang quan Md, Hucmg le Thuan...) deu mgt myc khai khdng biet hgi kin, cUng khdng vd hgi kin.
Ai khai cd vd hpi kin la "ndi lao".
Tda ggi Nguyen An Ninh len, diing nghe Tda cdng bd Idi khai ciia cac hi can khac cdo budc Nguyin An Ninh. Nguyen An Ninh ndi: "Tdi khdng bao gid ham dpa ai, Dd la nhimg Idi khai lao, cdn khai ed vd hdi nhu vay ehang qua la hp cd y gi neng tdi cung biet".
- Hdi nam 1922, bi can cd dien thuySt d Hdi khuyen hgc?
- Tdi cd ndi bai "Ideal de la jeunesse Annamite" hdi nam 1923, nhung trong bai dd dau cd gi xiie pham chinh phu, xiii dan lam loan dau?
- Trong td ddi nai, bi can ndi hdi kin cd tu nam 1923. Nhu the la nhan eudc dien thuyet do ma smh ra hgi kin.
- Khdng dung, Khdng cd chuyen
"nhan cuoc dien thuyet dd ma sinh ra hpi kin". Hdi dd cd the cd hpi kin ma nao ai ndi den ten Nguyen An Ninh dau. Cung nhu khdng the ndi cd ddng ngudi d ga Ben Lire la do ty tap de nghe Nguyen An Ninh dien thuyet, ma hiia dd tdi cd dien thuyet dau,
Nguyen An Ninh giai thich tiep vi sao ed hpi kin d Nam Ky va vi sao ten dng dinh dap vao dd: ngudi ta Igi dyng ten Nguyen An Ninh dang chdng lai hgn ben kia cd ten dng Bui Quang Chieu da dau vay thdi.
- Vay chd dng Phd Soai' khdng ndi vdi bi can gi sao?
- Khdng. Ong Blanchard De la Brosse cd mdi tdi lai ndi rang:
"Ngudi ta chay giay td cao rang cd
chuong eua nd keu la "Cao Vgng Thanh nien dang". Theo nhu trong td ddi ngi ciia Nguyen An Ninh da giri cho Tda Phuc an, thi Nguyen An Ninh vien theo cudn sach ciia dng Coulet ma ndi hgi kin la mot viec thudng cd trong dan gian xic nay, nhiit la d tren miet Hdc Mdn - Ba Diem. Nhung cai hdi kin nay cd phai nhu may cai hdi kin kia dau. Hdi kin nay cd sap dat han hoi lam, Hdi nay la do Moscou bay ra. Tren het la Chii soai Nguyen An Ninh, d dudi thi cd nhiing chirc sac nhu cac vien cd van, kiem ddc, v,v.. Cdn nhu Nguyen An Ninh khai rang "Neu nhu tdi la ngudi dau hdi, vay sao hpi vien ehang ai biet tdi la ai?". Dieu do la mdt le ty nhien, vi dd la cai phuong phap can yen eua hdi kin. Nguyen An Ninh la ngudi da tirng trai qua nhieu phen kinh nghiem lam. Theo nhu phuang phap cua hdi nay thi nhirt dinh ehang bao gid cho ngudi ddng dang biet ten hg, mat may may ngudi xep (chef).
Hdi nay da sap dat khap d cac lang.
Hg mugn may budi le cung ma lam ngay nhdm hdi. Cai muc dich cua hg la glut eiia nha giau chia cho het mgi ngudi. Theo chuong trinh ciia hdi, thi bao nhieu nhiing dieu udc vong se dem ra trinh cung Chinh phii. Neu nhu Chinh phii khdng nghe theo thi se day logn, giet het ngudi Lang Sa d xii nay, rdi lgi thanh lap mgt cai chinh phu cgng san.
Hien nay, phan nhieu hi can deu choi rang ehang dinh dap gi vdi hdi kin. Song trong khi tra xet d phdng du tham thi hg da nhin nhgn het, Hdi hp tai sao thi ho lai do thua \ i so bi danh dap qua nen ho khai cho dd ddn Ky thiet ehang phai the dau Trong sd 250 ngudi bl bat ehi cd hon 100 ngudi chiu khai thdi The eiing du ro la khdng phai 'Thdi Phap thuoc, chirc danh Thdng doc Nam Ky (Gouverneur de Cochinchine) goi la "Pho Soai" tru sd lam viec cua Thong doc gpi la "So^i phii".
hdi kin, ehd khdng ndi gi den ten tdi".
- Vay sao dng cd Hennequin cd nghe dng Phd Soai ndi hdi kin cd ten Nguyen An Ninh''
- Bira dd d do chi cd minh tdi vdi dng Phd Soai.
- Ong Hennequin qua quyet cd nghe nhu vay.
- Chac dng ta nghe len va dat them.
Tda keu bi can Ggo va Nghia len ddi chat lai. Gao va NghTa van mdt myc "Nguyen An Nmh sang lap hdi kin". Tda cho ea ba ve chd ngdi. Tda tgm nghi Mpi ngudi ngd vao mat cac hi can Gao, Cdi, NghTa nhu thim chui... "do du cdn khdn kiep"!
Quan Chudng ly buoc toi 11 gid, Tda trd ra. Quan Chudng ly Leonardi dirng day bupc tdi. Ong ndi cham rai: "Trude het, tdi cam on quan Chanh tham da lam td ro tinh tiet cai an xu hdm nay. Trong vy nay phai chia ra lam hai hanh vi pham tdi • danh dap ngudi va lap hdi kin, Trong sd pham nhan hdm nay, mpt sd it ngudi chi hi ve tdi danh dap, cd ngudi thi bi ca hai tdi va phan ddng hi truy eiiu ve tgi lap hdi kin
Tnrdc het la chuyen danh Cai Nen d Ben Lire. Nguyen An Ninh khdng choi ma ndi rang that sy cd danh Cai Nen. Nhung khi danh, tudng dd la thudng dan, chd ehang biet la linh cua nha nude. Nguyen An Ninh ndi the la ndi gia ngay ngd. Chd luc dd, y da mang Cai Nen la "dd tdi mpi eua Phil Lang Sa!". Mang Cai Nen nhu the hjc la y da biet ro Nen la linh cua nha nude, sao lgi cdn choi?
Dd la mdt viec va viec na\' khac han vdi viec lap hdi kin. Cai hdi nay nghe tieng thudng dam la "Hdi kin Nguyin An Ninh", cdn ten van
i
LUAT SU VIET NAM | S(3 41 THAWa
>
hi danh ma khai. Hudng chi tuy la ngudi khai tardc ke khai sau, vay ma Idi khai thi phii hgp nhau ca. Chuyen
"sp hi danh dap" qua la mgt chuyen ngdn truyen chd ehang cd chi het.
Va lai, ngoai Idi khai cua may ngudi bi bat thi edn nhirng td phuc bam ciia huong chiic lang, eua cai tdng, phd tdng, td nao ciing qua quyet hdi kin nay lara hgi dan tren miet do dir lam. Va cdn nhieu la don thua cao nhirng ndi hanh hung eiia may ten vd hdi kin nira. Bay nhieu dd eiing da dii chimg td eai tdi cua may bj can ra tnrdc Tda hdm nay.
Chit chdt cai hdi kin nay la Nguyin An Ninh, That tdi liy lam la khi thiy Nguyin An Ninh cdng kich Chinh phil Phap mdt each rit tan nhSn.
Nguyin An Nmh la ngudi mang an Chinh phu rat nhieu. Tir nhd din Idn deu nhd hgc bdng ma dupe din hpe trudng Chasseloup Laubat, Chimg qua ben Phap thi Nguyin An Nmh lgi nhd mdt eai on dac biet nira la khdng cd bang cap Tu tai ma dugc phep vao Tnrdng Lugt ma hgc. Cai on iy that ngudi Lang Sa ciing ehang ai dugc.
Ngudi Phap ma cdng kich Chinh phu Phap thi cdn dung dang, chd cai thai dd ngd nghich eiia Nguyin An Ninh thi ehang cd the nao dung.
Tdi khdng mudn nhac chuyen cii lam chi, Chd ai lai ehang bilt Nguyen An Ninh la Chu nhiem td bao La Cloche Felee khi trudc. Ai lai ching bilt Nguyin An Ninh bi tii rdi lai dugc an xa. An xa chua dang miy ngay thi Igi nhay ra trudng chinh tri ma lam nhieu chuyen rdi khac.
Ay vay ma tnrdc khi y bi bat, quan Thdng ddc Blanchard De la Brosse Cling da mdi y din ndi eho hay ring
"ngudi ta ndi anh lap hdi kin". Nhung y ciing cir dilm nhien. Ching hi cho ai biet la ngudi ta lgi dung cai ten
^ Bai phong sU"Vu Nguyen An Nmh dem
Chinh phu khdng budc phai cd bing Tti tai ma duac hpc Cti nhan Luat.
Dd la mdt cai cm xua nay chua ai tirng nhd dang, 6i! Tdi tudng ng^
Cling du biet la hien nay cd nhilu ong quan tda khdng cd bing Tii tai, gap phai mdt cau chir La-tinh eung khong bilt thi sao day? Vgy hg edn xao tra hon Nguyin An Ninh ma van dugc nha nude trgng dyng.
Cdn viec hdi kin, tdi da dgc qua cai td ddi nai ciia Nguyin An Ninh, tdi thiy vu nay ciing qua rd rang nhu ban ngay. Du ai cd ndi sao mac long, Nguyin An Ninh ciing la ngudi c6 hpc thiic - mgt dng Cii nhan Luat.
Vay khi dng ta cd long lap ra hpi kin de khuynh dao Chinh phu Phap, thi cd le nao lai di tim ket nap nhirng ke d trong hang que mtia, ddt nat, cung nhu lu cdn do vd loai, xua nay bj an tiet khdng biet bao nhieu lin.
Cdn chiing cd thi ed gi dau? Tii hdi sang tdi gid, tdi ngdi ling tai nghe, nhung ehang thay cd mgt cai bang cd gi dich xac cd thi ehi ra tpi ciia Nguyin An Ninh. Hay la Toa chi can dya theo Idi khai ciia nhirng ngudi cd thanh tich xiu nhu ten Ggo, ten Cdi va ten Nghia de ma xir?
Hudng chi hg cu khai rdi lai choi, chdi rdi lai khai, lam nhu vay ca nam ba lin, thi thi tdi dam chic khdng bao gid Tda chiu nghe theo Idi hg ma bupc tgi mgt ngudi cd hgc thuc nhu Nguyin An Ninh.
Hdi kin da khdng ed ma chuyen danh Unh de ty ve d Bin Lue cQng ehang pham vao tpi gi het
Trong td ang-ket ma Chu toa phien tda da dpc cd doan ndi rang:
"Hdi giay thul than Phan Van Hiira, Phan Van Hum ddi nai. Nhimg rdi Thua quan Chudng ly, chinh ngai them o phia dudi ring chuyen do co da chi cho Nguyin An Ninh ring: "Bi hai ngugi chimg ndi ring khdng cd can la mgt ngudi xao tra. Nhd an Hai ngudi chiing iy la ai? Cd phai la ra giCra Toa phuc an Sai Gdn xir ngay 17 Juillet 1929'; Bao Thdn Chung so 148 ngay 18/7/1929.
Nguyen An Ninh cua y. Y cti lam thmh tlie la y ddng Ida vdi bgn dd, Hdm nay, den trudc Tda, y lai lam bd di cang khdng, mac ao van, cam khan ban, ehang khac chi trd he"l
Ndi xong, quan Chudng ly xoay lai xin Tda y an Tda So tham, phgt that nang de lam guang. Quan Chudng ly vira dtit Idi thi Nguyen An Ninh dung phat day xin tra Idi nhung quan Chanh tham Garngues da mdi luat su Gallois bien hd.
Trang su Gallois Montbrun bien ho
"Thua quy Tda,
Quan Chudng ly vita rdi ndi vy nay ed hai chuyen that cd dinh dip vdi nhau. Chang phai dinh dip thdi ma hai viec lai nhu mdt
Lap hdi kin de ma lam chi? Dk ma khuynh dao Chinh phu va trong eai an ciia Tda So da neu len ro rang rang: "NIU nhu Chinh phii khdng thuan theo thi se day loan, se gilt chit het ngudi Lang Sa d day". 6i!.,. Diu tien, quy ngai da xac dinh cai vu nay khdng thudc thim quyin cua Tda Dai hinh. Cac ngai da nhgn lay vl minh ma xii, tiic la eac ngai ndi vu nay thudc vl tieu hinh rdi, ma din chimg khi budc tpi, ngai Chudng ly neu du thii ylu td ciia tpi dgi hinh dl dl nghi Tda xu cho that nghiem khic. Thi nghTa la sao? Khi cac ngai mudn nhan xu thi ndi tpi lap hdi kin thudc quyin tda tieu hinh; cdn mudn phat nang thi budc theo tdi dgi hinh. That khd hieu.
Nay Tda Phuc an da qua quylt ring tda tieu hinh nay ed dii quyin han dl xir thi ehung tdi cung danh chiu theo ma bien hd theo cai thuc tl nay.
LUATSU VI$TNAM[S64|THANG 6-2014
Nha bao Viet Nam va tcr bao qiioc ngti
>
H
ien nay, tren toan qudc cd hon 800 co quan bao ehi, tren 1 000 an pham cae logi vdi ndi dung phong phii, hinh thuc da dang, de cap hiu hit mpi ITnh vuc. Vai trd quan trpng ciia bao chi trong ddi sdng xa hdi cang dugc khang dinh va nang eaoD I dat dupe thanh tiru rye rd dd, bao chi Viet Nam da trai qua ehang dudng phat trien day khd khan, phan dau khdng ngimg sudt gan 150 nam qua - tir nen mdng la nhirng nha bao, nhirng td bao qude ngu dau tien.
Nha bao Viet Nam dau tien
Nha bao Viet Nam dau tien la Truong VTnh Ky (1837 - 1898), ten tu la Sy Tai, ten thanh la Jean Baptiste hay Petrus Ky; que d xa VTnh Thanh, huyen Tan Minh, hnh VTnh Long (nay thudc huyen Chg Lach, tinh Ben Tre).
Ndi tieng than ddng, hieu hpe, ngay tir be Truong VTnh Ky da thdng thao chii Han va qudc ngir, dupe mdt linh mye dua den Cai Nhum hpe tieng Latinh Sau dd, qua hgc trudng Pinhalu d Campuchia. Khoang nam 1851 - 1858 duge cap hgc bdng ciia trudng Dgo Dulalma d Penang (mdt hdn dao nhd tren vimg bien Ha Chau, tiic Nam Duang, nay thudc Malaysia). Nam 1863, dng lam phien dich cho phai doan nha Nguyen sang Phap thuang luang chudc ba tinh mien Ddng Ve nude, dng tich eye tham gia hogt dgng xa hdi Nam 1886, Truong VTnh Ky cdng tac vdi Toan quyen Paul Bert va cd liic dgy tilng Phap eho vua Ddng Khanh. it lau sau, dng chan nan rut khdi chinh trudng, chuyen tam vao viec nghien cim khoa hgc nhan van va ngdn ngir.
Truong VTnh Ky la mdt hgc gia Idn. Ong thdng thao 15 thit tilng phuang Tay. 11 thii tieng phuang Ddng. Ong Cling la thanh vien Hdi Nhan chiing va Khoa hgc miin Tay nude Phap, Hdi Chuyen hgc - ndi tilng phuang Ddng, Hdi Chuyen khao Van hoa A chau .. Ong duac ngudi duong thdi xep vao danh sach 18 nha van hgc hang dau the gidi.
Bang tri me uyen bac, nang lye cam nhan va sang tao
cao, cudng do lam viec nhanh, Tnrang VTnh Ky da tao ra dung luong tac pham dd sg dang lam chiing ta kinh ngac (hon 100 bd sach va hang nghin bai viet ve van hpc, lich su, dia ly, tir diln, dich thuat...). La nha ngdn ngir dau ti6n cua Viet Nam, Truong Vinh Ky rit coi trpng, tm tudng va phin dau eho tieng Viet, dua nd trd thanh mgt ngdn ngir phd biln, mang dam ban sac van hda dan tdc. Vdi linh vuc van hpc qudc ngii, dng la mot trong sd it ngudi tien phong, ehu truang thilt lap eau van xudi vdi "tieng An Nam rdng", "eau van tron tudt nhu ndi"... Ong ciing la mgt trong nhirng nha dieh thuat dau tien, ndi tieng vdi viec dich cac tac pham tieng Han, tieng Phap sang tieng Viet
Nhung dang ndi nhat la cdng tao to Idn, vai trd quan trgng ciia Truong VTnh Ky trong lieh sir bao chi nude nhi Ong dugc coi la "dng td nghe bao Viet Nam", dng sang lap va lam Tdng bien tap td bao qudc ngir dau tien - Gia Dinh bao, ddng thdi la eay biit chu chdt ciia rat nhieu bao khac. Ong da dat nen mdng va ddc sire phat trien bao chi Viet Nam theo hudng toan dien, rdng Idn ve quy md, chgt che ve ket cau, da dgng ve phong each va thuan tien, gan giii, hda ddng ve phuong thitc tiep can ban dgc.
To' bao quoc ngu dau tien
Td bao qudc ngii dau tien la td Gia Djnh bao, xuat ban til' ngay 15/4/1865 va din nam 1909 mdi dinh ban. Day la mpt td tuan bao, nhung ngay ra khdng nhat dinh - khi thi thir Ba, khi thi thu Tu hoac thii Bay. Sd trang eung khdng on dinh - tit 4 din 12 trang. Bao cd khudn khd 32 x 25 em, gia ban mdi sd la 0,17 ddng (neu dat mua ca nam 6,67 ddng).
Gia Dinh bao do Truong VTnh Ky khdi xudng va lam Chii nhiem, cimg cdng tac vien Huynh Tinh Ciia (Chii but), Truong Minh Ky, Tdn Thp Tudng... Ban dau ngi dung bao gdm 2 phan, cdng vy va tap vu, ve sau ed them phan md rdng (phan khao eim, nghi luan).
Phan cdng vu chuyen ve ITnh vyc chinh trj, phap ly va cdng quyen. Phan nay dang tai eac sac lenh, nghi dinh, thdng tu, dgo lenh, chi du... cua ehinh quyen bao hp Phap va Trieu dinh nha Nguyin; nhiing tin vl cip bang, thang LUATSUVI$TNAM|S64| THANG 6-2014