Trao doi nghiep vu xa hoi hgc, s61 (149), 2020 TI
MANG US6\ XA H O I CUA NGl/Ol KHMER DI CLT KHU v y c DONG B A N G SONG CUtF LONG
t>h^a THI ANH TUYET' HOANG THI QUYEN"
Tom tat: Bdi viet tdng quan tdi lieu ve vai trd ciia mgng ludi xd hdi trong qud trinh di cu cita ngudi Khmer viing Ddng bdng sdng Cihi Long. Ket qud cho thdy viic dua ra quyet dinh di cu hay lua chon phucmg thuc sdng de thich nghi v&i nai dinh cu mdi cd mdi lien hi khd chgt che vdi cdc mdi quan he tgi que nhd hay cdc mdi quan he vdi nhiing ngudi Khmer tgi noi dinh cu mdi Cd the thdy nhimg ngudi Khmer di cu dd tgo ra du(rc nhiing mgng ludi giiip hg trong qud trinh chuyen cu vd dn dinh cudc sdng tgi nai d mdi, ddng thdi giiip ho luu giir gid tri vdn hda gdc de ndy sinh vd phdt trien tgi nhung viing dinh cu mdi
Tuklida; di cu, mang ludi xa hdi, quyet dinh chuyen cu, trp giiip tai dinh cu tai noi dmoi.
Nhgn bat: 14/8/2019 Gid phdn bien: 12/2/2020 Duyet ddng: 26/3/2020
Dan nhap
"Di cu it nhilu hen quan din su di chuyen lau dai cia ca nhan hoac nhdm qua nhung ranh gidi hanh chinh hay bilu trung din nhimg vimg va cpng ddng dinh cu mdi"
(Biii Thi Cudng va cpng su, 2010:137). Lich sit loai ngudi da chiing kiln nhilu ddng di cu tit khu v\rc dia ly nay din khu vuc dia ly khac. Ngay nay, cimg vdi qua trinh phat trien kinh tl va biln ddi vl xa hdi, di cu ngay cang gia tang ca vl sd lupng va da d ^ g ve loai hinh. Di cu ludn la vin dl thu hut dugc su quan tam chu y ciia cac nha nghien ciiu trong nhilu linh vuc khac nhau. Nhilu nghien ciru ly thuylt va thuc nghiem da dupc tien hanh dl giai thich ciing nhu danh gia tac dpng cua di cu tcri sir phat triln kinh te, xa hdi qua cac lang kinh vdi each tilp can khac nhau, tir cpng ddng cd ngudi xuit cu hay tit cdng dong cd ngircfi nhap cu va tit chinh ban than nhitag nguoi di cu va gia dmh hp. Ben canh dd Cling da cd nhilu cdng trinh nghien ciiu hudng din giai thich nguyen nhan kinh te, xS hpi ciia di cu hay ndi diing hon la vipc ha ldi cho cau hdi tai sao con ngudi quyet dinh chuyen cu? Tuy nhien chua cd nhilu cdng hinh nghien ciiu tim hieu ve quyet dinh va each thirc ra quylt dinh di cu cua ca nhan, gia dinh hay cdng ddng ngudi Khmer d Viet Nam. Theo
Vi^n Xa hQi hpc vet Phdt triin. Hoc viin Chinh tri Qf^ S'^ H^ ^hi Minh.
HQC vi4n Chinh tri khu vice IV
72 Mgng lu&i xa hoi ciia ngudi Khmer di cu...
huong tiSp can nay, bai vilt ly giai vai tro cua mang lu<5i xS hoi trong qua trinh di cu cua nguoi Khmer vung Dong bing song Curu Long.
1. Vai tro cua mang iu-di xa hoi doi \&i di cir qua m^t so cong trinh nghi£n CUTI Theo each tiep c ^ ciia ly thuyat h? th6ng va tucmg tac xa hpi: "Mang luoi xa hot la mpt tap hop lien ket gifta cac ca nhan hay giiia cac nhom dan cu nhit dinh" (Dang Nguyen Anh, 1998:16). Trong cac Iy thuylt ly giai vh di cu thi mang ludi xa h§i la 1^
thuyet dugc ap dung rong rai 6 nhieu cong trinh nghien cihi. M. Zouiten (2006) cho rang mang luoi xa h^i khong chi anh hu6ng quyet dinh di cu ma con den viec tiep nhan va ho trp nguoi di cu, ciing nhu anh huong den cac trao d6i giua cdc tdc nhan tham gia vko qud trinh di cu (Le D$ng Bao Chau, 2015:72). Nam 2011, Sari Pekkala Kerr va William Rkerr, chi ra rang: miic thu nhgip, muc dp an toan va mang luoi xa hpi 6 noi di cu den la nhiing ySu t6 co tac dpng den quyet dinh cua nguoi nhap cu. "Ngucri di cu quan tam den miic thu nhap cao hem, sv an toan, khoang each ngan giua noi nh|.p cu va noi di cu, thiet lap mang luoi nhap cu, do la ly do chinh lira chpn dSt nuoc nhap cu" (Kerr va Rkerr, 2011: 4). Cong trinh cua B. Banerjee (1981) ciing 6h cgp din m6i lien h? gia dinh vk bgn be 6 noi nhgp cu nhu la bien so quan trpng tac dpng den quyet djnh di cu.
D6i voi nhilu nguoi di cu, viec phai song xa gia dinh, xa que huong ban quan la mpt quylt dinh kho khSn. Tuy nhien trong vong 20 nSm tro lgi day, Vi^t Nam da chiing kiln su gia tang nhanh d6ng nguoi di cu trong va ngoai nuoc. Vao nSm 1999 so lao dpng di cu trong nuoc cua Viet Nam la 5,14 trieu nguoi, con so nay dS tang len 6,57 tri^u nguoi vao nam 2012 (Le Van Son, 2014:57). Theo s6 lieu cua Tong c\ic Thong ke, nam 2015, nguoi di cu chilm 13,6% tong dan so nuoc ta. Nguy6n nhan chinh cua di cu van la kinh te, va quyet dinh di chuyen cua nguoi di cu phSn nhieu lien quan tdi "l\rc hiit" 6 noi din hon la "luc day" 6 noi di (Tong cue Thong ke, Quy Dan so Lien Hpp quoc, 2016:3).
Ben cgnh su tac dong cua nhan to kinh te, mpt so cong trinh nghien cuu da de cap den vai tro ciia mang luoi xa hpi doi voi di.cu.
Ket qua khao sat trong nghien ciiu di cu cua phu nij cho thay: Nhthig ngucri phy ntt di cu deu khang dinh viec co "ho hang gioi thi?u", "hp hang loi keo" trong qud trinh cSn iihac quyet dinh chuyen cu (Actionaid Quoc te tai Viet Nam, 2011: 41). Nghien ciiu ciia Tong cue Thong ke va Quy Dan so Lien hpp qu6c chi ra rSng: "32% nguoi quylt djnh di cu theo y kien ciia vp hoac ch6ng; 29,4% di cu co y kien cua bo m?. Trong qua trinh quyet dinh di cu, phu nir duong nhu tuan theo su sip dgt cua gia dinh nhieu hon nam gidi.
Co 36,2% phu nu; di cu theo y kiln ciia ch6ng va 31,1% di cu theo y kiln cua b6 m?.
Trong khi do chi co 26, 8% nam gioi di cu co y kiln quylt dinh ciia vp va 27,2% di cu c6 y kien quyet djnh ciia bo me" (Tong cue Thong k6, Quy Dan so Li6n hpp quoc, 2016:3).
Nghien ciiu nay cung chi ra ring: co nhieu nguoi mong muon di cu nhung cdc m6i quan h? xa hpi tai que nha la nhan td can trd quyet dinh di cu cua hp (Tong c\ic Thong ke, QuJ Dan s6 Lien hpp qu6c, 2016:3-4). Nhu vay chiing ta thiy ring cdc moi quan h? xa hpi, cdc mgng ludi xd hpi d que nha Id mpt trong nhiing nhan to cd anh hudng nhat djnh din quylt dinh di cu ciia cac ca nhdn hay hp gia dinh.
Bang Thj Anh Tuyet, Hodng Thj Quyen 73
Ben c?nh dd, cac quySt djnh di cu ciing bi tac ddng bdi mang ludi xa hdi t^ noi din. Hipn tai cd rk nhilu kenh dl ca nhan ed the tun kilm thdng tm vl v i ^ lam hay vl mpt noi djnh cu mdi. Viec cd ngudi quen d xa se la mdt dilu kipn thuan lpi giup nhflng ngudi cd i djnh di cu trong viec cung cSp thdng tm vl co hdi viec lam, noi d hp, dieu kien sinh ho?it, cac dich vu xS hdi khac, ddng thdi giup ngudi mdi cd thi de dang hda nhjp noi dit khach qu6 ngudi. Nghien ciiu phu nQ di cu chi ra riing ttong sl phu nu di cu chi cd gin 25% di cu ma khdng cd ngudi than hay ban be t^ ncri din, 75% phu niS di cu cd ban be va ngudi than tji dilm din. Trong dd gin 35% cd hp hang tai noi din; va 16,6% cd ban be, va mdt sd it cd nhihig quan he xa hdi khac vdi nhihig ngudi d noi din (Actionaid Qudc tl tai Viet Nam, 2011:41).
2. Mang lirdi xi hoi ciia ngirdi Khmer di cu*
Ngudi Khmer chu ylu sinh sdng d eac tinh thude khu vuc Ddng bang sdng Ciru Long vdi sinh kl chinh la san xuit ndng nghiep. Nhiing nam gSn day hoat ddng sinh kl nhd san xuat ndng nghiep khdng dam bao an sinh cho hp. Dien tich dit canh tac bj thu hpp, han han, xam nh^p man va nhihig thay ddi khac do tac ddng ciia biln ddi khi hau khiln cho cupc sdng ciia ngudi Khmer ngay cang trd nen khd khan. Theo sd lipu cua Uy ban ddn t§c, ty lp hp gia dinh ngudi Khmer bi anh hudng bdi han han, xam nhSp mjn la rit ldn, ty lp hp nghdo hien cdn kha cao. Nam 2019 sd hp ngheo ngucri Khmer chilm 11,49% so vdi tdng sd hd dan tOc Khmer; hp can ngheo la 37.835 hp, chilm 14,75% tong so hp can nghto toan viing, chilm 11,54% tdng sd hd dan tpc Khmer (Uy ban Dan tpc, 2019). Trong bdi canh dd, di cu la lira chpn cua rat nhilu ngudi Khmer. Tac gia Ngd Phuong Lan ngay tir nam 2012 da chi ra rang bat dn sinh ke la mpt ttong nhflng nguyen nhan din den s\r gia tang ciia cac ddng du cu ndng thdn-dd thi cua ngudi Khmer khu vyc Ddng bang sdng Cuu Long. Cac ddng di cu lao ddng chinh cua cpng ddng ngudi Khmer la ddng di cu ndng thdn - do thi, ttong dd ncri den cua di cu lao ddng Khmer la Tp. Hd Chi Minh va Binh Duong. NhOng ngudi di cu Khmer din Thanh phd Hd Chi Minh chu yeu tham gia ttong ITnh vuc lao ddng phi chinh thiic vdi cdng viec chinh la xay dung, phu quan va giiip viec, hay lam cdng nhan cho cac chu co sd san xuat nhd (Tran Hanh Minh Phuong, 2017:34). Nhihig ngudi di cu din cac tinh miSn Ddng Nam Bp nhu Binh Duong, Ddng Nai, Lam Ddng thudng lam lao dpng, phu hd, khuan vac, giiip viec, thu hai ca phd, mia (Ngd Thi Thu Trang, 2016:93).
Nghien ciiu cua Trin Hanh Minh Phucmg (2017) chi ra ring: "smh kl ciia dan nhap cu Khmer la kit qua ciia mpt mang ludi xa hdi vdi sir dan dit tir nhiing ngudi dan dudng, nhitag ngudi thvrc hipn di dan trudc dd da dn djnh cdng vipc hay ca nhiing manh thudng quan la ngudi Khmer sin sang giiip dd, hd ttp cho nhOng ngudi mdi den". Ngd Thj Thu Tiang (2016) nhan djnh ring ngudi Khmer d\ra vao mdi quan he vdi nhiing ngucri than ttong gia dinh, ban bi hay nhOng ngudi hang xdm di lam trudc dl cd nhiing cdng vipc tai noi d mdi. Tic gia D ^ g Nguyen Anh ehi ra ring "tinh bin vihig ciia thilt ehl gia dinh va quan hp hp hang ttong xS hpi Vipt Nam da gdp phan hinh thanh nen mang ludi di cu sau rOng giita cic miln lanh thd va cac khu vyc cu ttii" ( D ^ g Nguyen Anh, 1998:17). Ket
74 Mgng ludi xd hgi cua ngudi Khmer di cu...
luan nay cho den nay van gitt nguyen gia tri, cac dong di cu ciia ngudi Khmer vin dang dien ra theo phuang thiic nay.
Ben cgnh viec sir dung moi quan he giiia nhung ngirdi than trong gia duih, ban be, hang xom, ngudi Khmer di cu ciing tim kiem viec lam th6ng qua nhttng ngudi moi gjdi vi§c lam tgi dia phuong (nhiing ngudi gidi thieu viec lam de kilm thu nhap, nhung ngudi Khmer thudng phai tra tir 300 den 500 nghin ddng mdi khi nhgn duoc viec lam qua moi gidi).
Nhu vgy, cac cong trinh nghien ciiu cho thdy di cu lao dpng cua ngudi Khmer khu vuc Dong bang Sdng Cuu Long duoc dan dat bdi mot mang ludi xa hpi ma cpng dong nay thiet lap dupc. Dd co le la mdi quan h?, su tuong tac qua lai gifl^ nhttng ngudi than trong gia dinh, hp hang, bgn be, nhung ngudi hang xom (nhung m6i lien ket mgnh) hay do CO thi la mii quan he vdi nhung ngudi moi gidi vi?c lam, nhttng mgnh thudng qudn trong cpng dong (nhung moi lien ket yeu theo quan diem cua ma nhd xa h0i hpc ngudi My M. Granovetter).
3. Vai tro ciia mang ludi xa hpi doi vdi nguoi Khmer di cu-
S\r trg giiip cua mang ludi xa hpi khdng chi dimg lgi trong viec dua ra quyet dinh di cu ma cdn theo ngudi di cu trong sudt qua trinh hp dinh cu tgi noi d moi. Dd Id s\r trp giiip trong viec cung cip cdc thong tin ve co hpi co dupc viec lam d do thi. Nghien ciiu ciia Dang Nguyen Anh (1998) chi ra rang 50% ngudi di cu nhgn dupc su trp giiip trong viec tim kilm thong tin viec ldm tu phia ngudi than; 33% nhgn dupc s\r giiip dd de c6 cho dn d; 38,4% nhgn dupc su giiip dd ve kinh te trong thdi gian dau ra dd thi *a™ vi?c va 47,6% nhan dupc sy: giiip do trong vi?c cung cap cac thdng tin (Dang Nguyen Anh, 1998:18).
Su trp giiip tir phia nhirng ngudi than la dieu can thiet doi vdi ngudi di cu, dac bi?t trong xa hpi Viet Nam, noi su phat trien, thdng tin vi£c lam van cdn nhieu han che, he thdng bao trg xa hpi gan nhu "bo qua" ngudi di cu. Viec dua vao hp hdng, ngudi than, bgn be la l\ra chpn phii hpp bdi ngudi nhap cu chu yeu dua vdo mgng ludi xa h^i phi chinh thiic de tim kiem vi6c ldm, 6n dinh cupc song khi mdi den va chdng dO nii ro (Oxfam, 2010:24). Trudng hpp ndy, mang ludi xa h§i ddng vai tro nhu mgng ludi "an sinh xa hpi" cho ngudi nhgp cu tgi noi d mdi.
Dieu nay mot phdn ly gidi cho hien tugng ngudi di cu thudng song quy tu tgi mpt s6 dia ban nhat dinh, trong do ngudi Khmer di cu khong phai la mot ngogi!?. Nhung ngudi Khmer tir An Giang, Bac Lieu, Cdn Tho, Cd Mau, Kien Giang, Sdc Trdng, Trd Vinh, VTnh Long di cu den Binh Duong hien song tap tnmg thdnh cpng ddng d An Binh, An Thanh, An Linh va An Long (Phii Giao); An Tay, Chanh Phii Hoa (Ben Cdt); Binh An (DT An); Binh Hda, Binh Nham (Thugn An) (Trin Hanh Minh Phuong, 2017:34). Trong d6 nhom ngudi Khmer An Giang di cu cdc nam 1975, 1976, 1978 sdng tai Long Hoa (Ddu Tieng); nh6m Khmer que d Binh Phuoc di cu ndm 1960 hien cu ngy tai An Binh (Phu Giao) (Trdn Hanh Minh Phuong, 2017:39). Phdn ldn ngudi Khmer di cu tir Ddng bang song Ciiu Long len Thanh ph6 H6 Chi Minh sdng tap trung tai cdc quan ngoai thanh nhu An Lgc va Binh Tri Ddng B quan Binh Tan. Trong cac noi cu Uii nay ngudi Khmer di cu van con "co cum" Uong cdc khu cu Uu cua hp (Ngd Thi Thu Trang, 2016:93).
Bang Thj Anh Tuyil, Hodng Thj Quyen 15
Nguoi Khmer di cu thudng giO mdi lien he vdi ngudi ddng huong, y thirc cpng ddng cua ngudi Khmer kha chat che. Nhirng ngudi di cu Kilmer diu y thiic minh la mpt bd phan ciia cdng ddng. Hp cd gang tham gia vao tat ca cac dip ll hay cac su vipc dien ra hong cdng ddng dl khdng bi trd thanh ngudi ngoai. Tac gia Ngd Thi Thu Trang chi ra ring: "Le cudi ciia ngudi Khmer di cu dang dinh cu tai An Binh - Binh Tan, Thanh phd Hd Chi Minh la dip dl mpi thanh vien ttong cpng ddng sum hpp nhau. Bit ky gia dinh nao ttong cdng ddng g5p hOu su nhu gia dinh cd ngucri benh, ngudi chit, ngudi trong cpng ddng se den phu viec trong luc tang gia bdi rdi. Mdi hp gia dinh iing ho ddng gdp sd tiln theo qui udc cda cpng ddng (50-100 ngan ddng moi hd) dl chia se khd khan kinh tl cho gia dinh hihi su" (Ngd Thi Thu Trang, 2016:93).
Su gan bd ch^t che vdi cpng ddng cua ngudi di cu tai noi d mdi cd thi dupc ly giai dua vao cac dac tnmg sau:
Thit nhdt: Ngudi di cu vi ly do nao dd da phai diit bd td tien, md ma cha dng de lap nghiep noi viing dat mdi. Sdng xa que huong, ban quan mpt phan lam "diit doan" cac mdi quan he hp tdc cua nhimg ngudi ly huong (Nguyen Dire Lpc, 2013:38). Mac dii v^y, ky lie ve td tien, ludn la m0t ky ire sau dam trong tam tti nhiing ngudi di xa lam an. Vdi ngudi di cu viec cd nhiing ngudi than tai ncri cu tni miM la dieu vd cung quy gia. Do vay, hp rit chu trpng din vipc phat triln quan he than tdc. Vdi ngucri Khmer y thiic ve ddng hp cd nhung anh hudng nhit dinh trong ddi sdng cdng ddng ca ve kinh te, xa hdi va quan h?
hdn nhan. Y thiic nay dac biSt manh trong nhdm anh em than tpc (3 ddi ben npi) va thich tdc (3 ddi ben ngoai). Quan he ddng hp se quy dinh cac van de lien quan den sd hiiu (bao ve quyen sd hiiu cdng cdng vdi cac cdng trinh phiic lgi chung, cac kien tnic tdn giao tin ngudng; quyen sd huu tu nhan ddi vdi dat san xuat, dat d, nha cira, tai san va thanh qua lao dpng ciia cac gia dinh.
Ly do thit hai giai thich tai sao ngudi Khmer di cu thudng sdng co cum va giit mdi lien he chu ylu vdi ngudi Khmer di cu trong cdng ddng. Mong mudn tim nhirng mdi lien kit bin vimg lam cho dua dl giam thilu rui ro va tang them tiem luc, co hdi tiep can cdng viec ciing nhu su ho tro lin nhau. Trong mdi mpt con ngudi da cd sin tam ly nay. Rd rang, long tin va su trp giup vl mat kinh tl, tinh cam ciia ngudi ttong than tpc la co sd giai thich vi sao nhiing ngucri di cu ludn quan tam chu trpng phat trien he thdng thSn tpc tai nhihig noi dinh cu mdi. Vdi nhimg ngudi di cu thi cac mdi quan he hp hang, than tpc, ddng huong cd thi la mdi quan he duy nhit ciia hp tai ncri d mdi vi vay hp ludn danh su uu tien nhit dinh cho viec duy tti va phat ttiln cac mdi quan he nay. Cac nghien cim ve di cu cho thiy, ngudi nhap cu uu tien duy tri cac quan he xa hdi d que nha hon la phat ttien cac quan he xa hdi d thanh phd. Day la mpt ly do vi sao cac ddng nhap cu rat da dang nhung thudng cd tinh lua chpn do tap tinh di chuyin theo nhdm va dua vao mang ludi xa hpi phi chinh thiic (Oxfam, 2010:21).
Thit ba, ngudi Khmer cd nhilu ll hpi, cac dSc trung van hda ma hp ludn duy tri va luu giu tai noi d mdi. Chinh vi thi viec lua chon sdng co cym thanh cpng ddng rieng giup hp duy tti van hda, ldi sdng. Ngudi Khmer di cu sdng theo cdng ddng nen luu giii dupc kha nhilu net van hda gdc tai ncri d mdi. Vi du nhiing ngudi Khmer di cu den sinh sdng
76 Mgng ludi xa hdi cua ngudi Khmer di cu...
thanh cdng ddng d xa An Binh, huy?n Phii Giao vin duy tri dupc nghi le vdng ddi: ngm thiic Cling mu sau ba ngay em be dupc sinh ra, duy tri tuc cudi xin theo chi dp mau he, ie cudi dugc td chiic ben nha gai vd nha gai phai chiu mpi phi tdn cho li cudi. Dam cuoi thudng cd su tham du ciia cd lang (Trin Hanh Minh Phuong, 2017:38).
4. Kit luan
Di cu thudng dupc xem nhu mdt qua trinh trao ddi xa hdi. Ddc biet d cdc quoc gia dang phdt triln, di cu thudng dien ra nhu mpt chiln lupc cua ca nhdn, gia dinh nhdm tgo ra nhttng ddng tiln trg cip va chi phi cho ca nhung ngudi di cu va gia dinh hp d que huong. Rit nhilu ngudi Khmer khi phdi ddi mSt vdi nhung khd khdn, thdch thiic cua cupc sdng da I\ra chpn con dudng di cu. Viec dua ra quyet dinh di cu hay lira chpn phucmg thiic song dl thich nghi vdi noi dinh cu mdi cd moi li§n he khd ch^t che vdi cdc moi quan he tgi que nha hay cac mdi quan h? vdi nhung ngudi tai noi dinh cu mdi. Cd the thay nhiing ngudi Khmer di cu da tgo ra dugc nhttng mgng ludi giiip hp trong qua trinh chuyfin cu vd dn djnh cupc sdng tai noi d mdi, ddng thdi giiip hp luu gitt gia tri van hda gdc de duy tri va phat trien tgi vimg djnh cu mdi.
Tai li|u tham khao
Actionaid Quoc ti tai vi§t Nam. 2011. Phy nir di cu trong nude hdnh irinh gian nan di tim ca hdi. Nxb Luck House Graphics.
Banerjee B. 1981. Rural-urban migration and family ties: an analysis of family considerations in miration behaviour in india. Oxf Bull Econ Stat. 1981 Nov; 43(4):321-55.
BCii Thi Cirimg, D^ng Thi Vi?t Phuong, Trinh Huy Hda. 2010. Tit diin Xa hgi hgc Oxford. Nxb D^i hpc Qu6c g i a m NOi.
D$ng Nguygn Anh. 1998. Vai tr6 cua m^ng 1^(31 x2 h$i trong qu& trinh di cu, Tgp chi Xd hgi hgc, s62.
L6 DJng Bao Chau. 2015. "Nguiri trung gian" trpng m?ng ludi di cu lao dpng tr6 em. Tgp chiXd hgi hgc, s6 3,tr.72-81.
Le V3n Son. 2014. Lao dong di cu npi dja 6 Vift Nam hi^n nay. Tgp chi Khoa hgc xd hgt Vift Nam, s6 1(74).
Ngo Phuong Lan. 2012. Bat on sinh ke vk di cu lao d$ng cua ngufri Khmer d Dong b9og sdng Cthi Long.
Tgp chi Nghien ciru Con ngudi, so 3,
Ng5 Thj Thu Trang. 2016. Thich ung sinh ke cua nguiri nh§p cu Khmer t^i quan ven d6: Diin cihi t^i phudng Binh Trj Dong B vi Phuimg An U c qi4n Binh Tan, Thinh ph6 H6 Chf Minh. Tgp chi Phdt trien Khoa hgc cong nghf, t^p 19, s6 2, tr. 92-99.
Oxfam. 2010. Theo doi ngheo dd thj theo phucmg phdp ding tham d^r.
Sari Pekkala and William Rkerr. 2011. Economic impacts of immigration. A survey.
Somik V. Lali, Hoiris Selod and Zmarak Shalizi. 2006. Rural - urban Migration in deverloping countries, p8.
T6ngcyc Th6ngk6, Quy DSn s6 Lien Hpp qu6c. 2016. Di^utradi cun^i djaqulc gia 2015 - Cdck^tqui chii yeu.
TrSn Hsinh Minh Phuong. 2017. Di dan nguiri dSn tpc thi^u s6 v4 v4n de vin h6a xS h^i Binh Duong hi§n nay. Tgp chi Khoa hgc Dgi hgc Thu Ddu Mgt, s6 2(33).
Uy ban Dan tpc. 2019. De xudt chinh sdch ddc thu cho ddng bdo ddn tgc thieu sS nghko vimg DBSCL. truy c§p tir trang http://www.cema.gov.vn/tin-tuc/tin-tuc-su-kien/nghien-cuu-trao-doi/de-xuat-chinh- sach-dac-thu-cho-dong-bao-dan-toc-thieu-so-n^eo-vung-dbscl.htm.