NHAN THQC C U A NOaOl CAO TUOI SONG TRONG CAC TRUNG TAM DUONG LAO VE L/NG xQ
CUA TRUNG TAM DOI VOI BAN THAN
Nghien ciru nay duoc tai tro bdi Quy Phat trien Khoa hpc vd Cong nghe Quoc gia (NAFOSTED) trong de tai: Nghien ahi dac diem tam ly ciia ngirdi cao tuoi song tai cac trung tam dtrdng lao; Ma so VII .1-2013.02; GS.TS. Vu Dung lam chO nhiem.
GS.TS. va Dung
Tdng bien lap Tap chi Tdm ly hpc, Vien Tdm ly hpc.
TOM TAT
Bai viet tap trung phdn tich suy nght ctia ngudi cao luoi dang song tai 10 trung tdm duang Ida a mtac ta vi each img xu cua trung Idm doi v&i bdn thdn minh.
Kit qud khdo sal cho thdy, hdu hit ngudi cao tudi duac khdo sdt hdi long v&i cdch img xir lai trung tdm duang lao md ho sdng. Hp hai long vi duac ton trpng vd quy min, duac quan tdm yd cham soc. Tgi trung Idm duong lao co hai kenh img xir vdi nhirng nguai cao tuoi. Bd Id img xit cua nhUng ngudi qudn ly trung Idm vd img xit ciia ngu&i cao luoi cung song. Cd hai kinh img xu ndy diu duac da sd ngu&i cao tudi ddnh gid lol. Tuy vdy, vdn cdn nhirng bieu hien chua iSl vi hai kenh img xd ndy.
Tir khoa: Ngu&i cao tuoi; Trung Idm dudng lao: Nhdn thirc; Lfng xir Ngdy nhdn bdi: 16/11/2015; Ngdy duyet ddng bdi- 25/11/2015.
1. Baf vSn 3e
N g u o i cao tu6i la m6t nhom xa hoi quan trpng. Do la nhtrng ngiroi co tri thiic, c6 kinh nghiem song da d u g c tich lily suot ca cupc dcri. Do vay, n g u a i cao tuoi d o n g vai tro to Ion trong giao due the he tre, truyen dat cac kinh nghiem song trong xa hpi. Danh gia dung vai tro va quan tam, ton trpng nguai cao tuoi la truyjn thong cua dan tpc ta. Do la truyen thong va dao ly trpng nguai gia.
D e thuc hien truyen thdng va dao ly nay, trong nhQng n a m qua, chung ta da da dang hinh thuc cham soc n g u a i cao tuoi. Hp khong chi d u a c cham soc 6 gia dinh ma mpt bp phan nguai cao tu6i dang d u a c song trong cac trung tam
TAPCH[TAML'i'HpC,S6'12(201), 12-2015 1 ?
duang lao ctia Nha nuac va tu nhan. Mot cau hoi dat ra la: Tai cac trung tam duong lao nguoi cao tu6i dugc ung xil nhu the nao?. No co the hipn dugc truySn th6ng trpng lao cua dan tpc ta khong?. Do la cau hoi ma bai vidt mong muon tim loi giai dap.
2. Khach thS va phiro'ng phap nghien ciru 2.1. Khdch thi nghien ciru
Nghien ciiu khao sat 1.773 nguoi, trong do co 34,5% la nam va 65,5%
la nQ; co 35% s6 nguai cao tu5i dugc hoi khong biit chQ; 34,5% hpc vin cdp 1, cip 2; 14,9% hpc vin cip 3 va 15,5% co hpc vin tir trung cip trg len.
2.2. Bia bdn khdo sdt
Nghien ciiu khao sat tai 10 trung tam duong lao va bao trg xa hpi tai 6 tinh va thanh ph6 ciia ca nuoc (Ha Noi, Da Ning, Hug, thanh ph6 H6 Chi Minh, Ba Ria - Vung Tau, Can Tho).
1) Trung tam Bao trg xa hpi IV (Ba Vi, Ha Npi); 2) Trung tam Cham soc ngugi cao tu6i Thign Diic (Tu Liem, Ha Npi); 3) Trung tam Bao tra xa hpi Da Ning; 4) Trung tam Nuoi duang va cung cip dich vu cong tac xa hpi (tinh Thira Thien HuS); 5) Trung tam Bao trg nguai gia Thien An (Thu Dire, thanh ph5 H6 Chi Minh); 6) Trung tam Duong lao Thi Nghe (thanh ph6 H6 Chi Minh); 7) Nha Nuoi dutog nguoi gia va tre em khong noi nuang tua (thanh ph6 c i n Tho); 8) Trung tam Nuoi duang nguai gia neo dan (Ba Ria - Viing Tau); 9) Trung tam Cham soc nguoi gia Chua Dieu Phap (thanh pho Ho Chi Minh); 10) Vien DuSng lao Lg Due, dong Trinh Vuong (thanh ph6 Ho Chi Minh).
2.3. Phu-ffngphdp nghien ciru
Cac phuang phap nghien ciiru chinh cua de tai la dieu tra bang bang hoi, phong van sau, quan sat va thong ke toan hpc.
3. Ket qua nghien ciru
Suy nghT cua nguai cao tuoi song a cae trung tam duong lao ve each img xu eua trung tam duang lao tit nhung nguai quan ly den nhOng nguoi eao tuoi eiing song doi vai ban than hg la vin ii rat dang quan tam. NhQng suy nghT nay la eg sg hinh thanh nen cam xue, thai dp va hanh vi cua hg trong trung tam. Ket qua khao sat ve van de nay phan anh qua bang so lieu sau:
Ket qua khao sat cho thay, hau het nhirng nguai eao tuoi song trong cac trung tam duong lao hai long vai each iing xvr trong trung tam (97,6%), trong do 76,6% la hai long, s6 nguai hai long mSt chiit chi chiSm 1/5 s6 nguoi dupc hoi. Neu so vai danh gia su hai long cua hp voi vi the ciia ban than trong gia dinh, ta thay co su khac biet lan (ehi eo 29,3% s6 nguoi duge hoi hai long va
2 TAP CHI TAM LV HOC, So 12 (201), 12 - 2015
32,9% hai long mpt chut). Neu so sanh v^ sir khong hai long thi ty le tuang ling la 2,3% so vai 37,8%. Nhu vay, theo danh gia ciia ngucri cao tu6i thi ho hai long vai each img xu cua trung tam du&ng lao trong khi do khong hai long vai su quan tam cua con ehau, gia dinh.
Bdng 1: Ddnh gid cua nguai cao tuoi vi su hdi long vai vi the cua bdn thdn trong trung tdm duang Ida
TT
1 2
Vi the ciia ban thSn
Dugc mpi ngucri ton trpng Dugc mpi nguoi quy men
Chung
Muc do hai long (%) Khong hai
ldng 2,8 1,9 2,3
Hai long mot chiit 20,2 21,9 21,0
Hai long
77,0 76,2 76,6
Trong trung tam du&ng lao co hai kenh ung xu doi vai nguai cao tuoi la kenh ung xii ciia nhung nguai c^uan ly trung tam va kenh ung xur ciia nhimg nguai cao tuoi eung song (chu yeu nhung ngu&i song cung phong va cung day nha). Chung ta hay xem xet cu thS cac kenh ung xu nay.
- lfng xu cua nhUng ngudi qudn ly trung tdm duang lao doi vai ngu&i cao tuoi
Bang 2: lfng xu cua nhicng nguai qudn ly trung tdm duang lao doi vai nguai cao tuoi
TT 1 2 3
Danh gia ve ung xir ciia nhirng ngiroi quan 1^ trung tam T6t
Binh thuang Khong tot Khong tra lai
Tdng so
S6 lugfng
1.484 264
0 25 1.773
Ty le (%) 83,7 14,9 0,0 1,4 100,0
S6 lieu bang tren cho thay, dai da s6 ngucri cao tuoi dugc hgi cho rang, nhQng nguoi quan ly trung tam d6i xu t6t voi hp (83,7%), iing xii binh thugng ehi ehilm 14,9%, khong co nguoi nao eho la khong t6t. Nhu vay, nhung nguoi
TAP CHiTAM If HOC, Stf 12 (201), 12 - 2015
cao tuAi dugc khao sat danh gia tot ve img xu cua nhiing nguoi quan ly trung tam during lao doi voi hg. Chiing ta hay xem bieu hien cu thi cua sy img xir nay qua ket qua ciia eau hoi mo.
Bdng 3: Bieu hien ciA the irng xit ciia nhimg nguoi qudn ly trung tdm duang Ida doi vai nguai cao tuoi TT
1 2 3 4 5 6 7
Bieu hien irng xir ciia nhirng nguM quan ly trung tSm Ton trpng, quan tam, tan tinh Che dp cham soc tot Cham lo dai song tinh than Quan t&m vira phai, tity nguoi Neu thuc hien tot npi quy thi khong sao
Tmng tam con thieu thon ve co so vat chat, ve an uong Can bp dung tam khong noi chuyen, khong ton trpng, khong cong bang
Tong so nguai tra loi Khong tra lai
So luong
626 312 40 32 16 16 32 1.074
689 Tyi?
(%)
58,3 29,1 3,7 3,0 1,5 1,5 3,0 100,0
Co da so nguai cao tuoi cho rang, can bp quan ly trung tam (Ngucri lanh dao, can bp dieu duong, nhan vien y te, nhan vien nha bep...) da ton trgng, quan tam va tan tinh vgi ngugi cao tu6i, cham soc hp t6t (87,4%), cham lo doi song tinh than cho cae cu.
Viec cham soc nguai cao tuoi trong eac trung tam duang lao the hien qua eac viec lam cu the sau: Cham lo an uong hang ngay (ngay an ba bQa - sang, trua, toi); cham soc sire khoe (kham benh, xoa bop, cham ciiu, bam huyet, dua di vien, phue hoi chuc nang cho cae cu...); cham soc doi s6ng tinh than cho cac cu (xem ti vi, t6 chiic hoat d6ng van nghe cua sinh vien tinh nguyen phue vu cac cu); t6 chirc lao dpng eho cac cu co sire khoe (quet v$ sinh hang sang, cham soc cay canh); t i chiic tSp the due bu6i sang... Sau dSy la mpt so y kien eua nguai cao tu6i: "Cdn bp trung tdm rdt quan tdm, chdm soc stic khoe cho ngudi gid" (Nam, 70 tu5i, s6ng 3 nam 6 Trung tam Bao trg xa hpi IV, Ba Vi, Ha Npi). Mpt cu ba 70 tu6i, khong bilt chO, s6ng 7 nam tai Trung tam Nuoi duong va cung cip dich vu cong tac xa hgi (tinh Thira Thien Hul)
TAP CHI TAM LY HOC, So 12 (201), 12 - 2015
tam su; "Can bo trung tdm rdt quan tdm, chdm lo cd doi song vdt chdt vd tinh than"...
Ngoai eac nguyen nhan tren, tir khao sat thuc tien, chiing toi thiy c6 mdt so nguyen nhan sau: Thii nhat, khi nguoi cao tuoi vao song trong cac trung tam duong lao thi noi day tro thanh gia dinh, mai am ciia minh. Thir hai, d6i vcii nguai cao tuoi, khi song trong triing tSm duSng lao thi gia dinh la nhom tiep xiic gian tiep eon trung tam duong lao la nhom ma hp giao tiep va song true tiep hang ngay. Trung tam cung thay vai tro cua gia dinh eho nhiing ngucri eao tuoi khong co gia dinh (ty le nay chilm 62,3%i s6 nguoi duge hoi). Mpi kho khan ciia hg tir site khoe den an a deu do trung tam cham lo.
Ben canh nhung danh gia tot ciia da so nguai cao tuoi ve each irng xir cua cac trung tam ducJng lao thi van con mpt ty le nho nhiing nguai cao tuoi duge hoi chua hai long ve each img xir cua mgt so can bg trung tam. Co 3% so ngucri dugc hoi eho rang: "Can bp trung tam khong noi chuyen, khong ton trgng, khong cong bang". Sau day la phan nan cua mgt cu ong 70 tuoi, song dugc 2 nam tai mgt trung tam duang lao tu nhan: "Nhieu khi Soi v&i nhirng nguai khac trong trung tdm md gpi Id thdng np con kia thgm chi con ddnh vi hp yeu di ve sinh khong dung" hay "An khong no, doi xir hay qudt thdo" (cu ong, 60 tuoi, song a trung tam 3 nam); "It hoi han, khong chuyen tro gi" (cii ong 77 tuoi, song 2 nam tai trung tam). Do sii:c khoe va tuoi tac ma nguoi cao tuoi thuong kho tinh, thucmg thuc hien cac hanh vi trong eugc song thieu ehuan xac, nhieu ngucyi nam tai cho, khong tu di dai tieu tien dugc... Dieu nay da lam eho mpt s6 can bg dieu du&ng eua trung tam kho chiu, thiSu kien nh^n. Doi vai ngucri cao tuoi, su tham hoi, dgng vien la rat can thiet. Dieu nay lam hg am long 6 mpt nai khong co gia dinh, con chau. Nhilng nghien ciiu tam ly hpe eho thiy, khi ve gia, con nguoi lai quay tra lai dilm xuit phat ban diu cua mpt vong dcri. Nguoi gia ein su quan tam, nguai gia ciing niing niu, doi hoi nhu doi hoi cila tre tho... N I U chiing ta khong hilu va khong dap img dugc dilu nay se lam hg phat y. Mpt khia eanh khae cin chii y la trong eae trung tam dugng lao tu nhan, su phue vu tiiy theo kinh phi ma ca nhan nguoi cao tudi ddng gop.
Day la su phue vu theo co chl thj truong. NIU ca nhan it tien thi su phue vu Cling khong thi chu dao nhu nhung ca nhan eo dong gop tai chinh tot.
Dii voi cac trung tam duang lao eong lap, mac du khuon vien khong gian rgng rai nhung dilu kien an g lai kho khan. Co trung tam 8 cu o mot phong theo kilu giuong ting, miic an thip nen nhilu khi khong dap ung duge nhu cau cua eac cu.
- lfng xit ciia nhiing nguai cao tudi ciing song trong trung tdm ducmg lao ddi vol nguai cao tuoi
TAP CHI TAM L Y H O C , So' 12 (201), 12 - 2015
Kit qua khao sat vl vin dl nay dugc phan anh qua bang so lieu sau:
Bdng 4: lfng xit cua nhUng nguai cao tuoi ciing song
TT 1 2 3
Danh gia ve ung xir ciia nhirng nguM cao tuoi ciing song T6t
Binh thuong Khong tot S6 nguoi tra loi Khong tra lai
T6ng so
S o l u o n g 1229
495 32 1.756
17 1.773
Ty le (%) 69,3 27,9 1,8 99,0 1,0 100,0
Da s6 nhiing nguai cao tuoi dugc khao sat cho rang, trong trung tam du&ng lao, moi ngu&i doi xu tot vai nhau. Ty le nay chiem han 2/3 so nguai tra l&i. Tuy vay, so ngu&i cho la ung xu binh thuang hoac chua tot chiem gan 1/3 s6 ngu&i duQfc khao sat. Chiing ta hay xem bieu hien cu the ciia cac khia canh ling xu nay qua bang so lieu sau qua ket qua xii ly tii cau hoi ma.
Bdng 5: Bieu hien cu the ung xu cua nhimg ngudi cao tuoi ciing song
TT 1 2 3 4 5
Bieu hien irng xir ciia nhirng nguM cao tuoi ciing song Yeu thucmg, quan tam, giup do nhau S6ng vui ve, hay tro chuyen It giao tiep, kho giao tiep Co nguoi tot, CO ngucri xau
Co mau thuan, canh tranh, phan biet doi xir Tong so
Khong tra loi
S o l u o n g 505 192 56 40 80 873 900
Ty le (%) 57,8 22,0 6,4 4,6 9,2 100,0
Nhitng ngugi cao tuoi eho la mgi ngucri trong trung tam img xii tot voi nhau bieu hien 6 cac khia canh yeu thuong, quan tam, giup da nhau va sing vui ve, hay tro chuyen chilm toi 79,8% s6 ngucri tra loi. Qua tim hilu thuc tien, chiing toi thay sy img xir nay xuit phat tit cac nguyen nhan:
TAP CHI TAM LY HOC, Stf 12 (201), 12 - 2015
Nhung ngucri sing 6 trung tam duong lao deu khong co gia^dinh hoac song xa gia dinh. Nhung nguoi co gia dinh thi con chau khong hoac it khi den tham nen hg coi trung tam la gia dinh cua minh. Su dong cam cua nhirng ngucri ciing canh ngo ve gia dinh, ve tuoi gia, ve siic khoe da lam hg xich lai gan nhau, doi khi bo qua nhQng khac biet vl ca tinh, ve gia tri song ciing nhu ve vi the xa hgi trucic day ciia minh. Su irng xii nay chu yeu dien ra giua nhQng nguoi ciing song trong mot phong hay gan phong nhau. Theo nhiing nguoi cao tuoi ke lai, hp giiip do nhau ve an uong (di lay com hg, dpng vien nhau khi an), ve sinh, cham soc nhau khi 6m dau (xoa bop, bam huyet, da ngoi day, di lay nucrc uong..-). Vi khong phai liic nao nhan vien dieu duong, y te cung co mat trong phong, nhat la khi dem toi. Su dong cam cua nhung con nguoi ciing canh ngo da giup hg gan ket vcii nhau, tro chuyen, chia se vcii nhau nhiing vui buon ve so phan, ve hoan canh gia dinh, ve sy quan tam ciia nhiing nguM than hien tai...
Ben canh sy danh gia tot thi con mpt so cu danh gia ve nhiing bieu hien khong tot trong img xii giua nhung ngucri cao tuoi song trong trung tam. Do la tan so giao tiep thap, sy kho giao tiep giua cac ea nhan. Do la mau thuan, canh tranh va phan biet doi xu. Qua tim hieu, chiing toi thay, cupc song trong trung tam duong lao ciing phirc tap nhu bat cii nhom xa hpi nao ben ngoai trung tam.
Sy khae biet ve nhan thiic, tinh each, sire khoe da lam cho mpt so nguoi cao tuoi khong dong cam duge vtfi nhau, gan ket dugc vai nhau. Hg khong giao tiep, hg de y nhau, do ky nhau, noi xau nhau...
6 mpt s6 trung tam da xay ra xung dot giua nhQng nguai cao tuoi a cimg phong chi vi nhung ly do rat dan gian nhu mpt ngucri cao tu6i ho suot dem, khong ngii duge thirc day bat dien, di ve sinh... lam nhiing nguoi trong phong thirc day va thi la cai nhau tham chi con danh nhau. Hien tuang danh nhau giua nhOng nguoi eao tuli o mgt vai trung tam khong phai la qua han hiru.
d mgt so it phong xuit hien nhiing ca nhan thii ITnh, ca nhan nay co tinh each hung bao, de dga hoac sin sang danh nhQng nguoi khac nlu phan dii. Ca nhan nay thuang lam nhttng viec vi pham npi quy eua trung tam khien cho nhQng nguai a ciing bit binh. Ci mgt s6 trung tam con xay ra chuyen yeu ducmg giQa nhQng ngucri cao tuSi. Dilu nay bupc trung tam phai dua hp ra khoi trung tam vi viee lam nay trai voi quy dinh.
4. Ket luan
Hiu hit nguoi cao tutfi duge khao sat hai long voi each ung xir tai trung tam duong lao ma hp sing. Ty le khong hai long g miie thap. Hp hai long vi dugc ton trpng va quy men, dugc quan tam va cham soc.
TAP-CHI TAM LV HOC, Stf 12 (201), 12 - 2015
Tai trung tam duang lao co hai kenh ling xu voi nhQng nguoi eao tuoi.
Do la ung xu cua nhung nguoi quan ly trung tam va ung xii cua ngucri cao tu6i cirng sing. Ca hai kenh img xii nay diu dugc da so ngugi eao tuoi danh gia tot.
Tuy vay, vin con nhilng bilu hien chua tit vl hai kenh img xu nay.
Tai lieu tham khao
S6 lieu khao sat dl tai "Nghiin ciru dgc diim tdm ly cua ngu&i cao tudi song tgi cdc trung tdm duang Ido" do GS.TS. Vu Dung lam chu nhiem.
TAP-CHI TAM LV HOC, Stf 12 (201), 12 - 2015
