Cơ HỘI CHUYỂN ĐỔI SỐ
CHO VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN ĐẠI DỊCH COVID-19
• TRẦNVĂN THIỆN
TÓM TẮT:
ĐạidịchCovid-19đãvà đang tác độngtiêu cực đến toànbộ đời sông kinh tế, chính trị, xã hội củacả nước. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội đểViệt Nam đẩynhanh quá trình chuyển đổi số (CĐS) nhằm thực hiện mục tiêu kép "thíchứng an toàn, linhhoạt, kiểm soáthiệu quả đại dịch Covid-19"
và “pháttriểnkinh tế, đảmbảo an sinh xã hội trong trạng thái bình thường mới”. Bài viếtlàm rõ những lợi ích mang lại cho nền kinh tếkhi thực hiện CĐS. Đồng thời, tác giả cũng đã nêu một trườnghợpđiểnhình về CĐScủa chính quyền TP. HồChíMinh trong vàsaudịchCovid-19đểlàm rõ hơn những cơ hộimàCĐSmang lại.
Từkhóa: chuyển đổi số, đại dịch Covid-19, doanh nghiệp, chính quyền, ngườidân, TP. Hồ Chí Minh.
1. Đặtvânđề
CĐS chính là xu hướng tất yếutrong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0. Các doanh nghiệp cần hiểu rõ và cóchiến lược cụ thể cùng sựđầu tư tương xứng mới có thể tồn tại và phát triển bền vững. Theo “Hướng dẫn chi tiêu cho chuyển đổi kỹ thuật sô' bán kỳ trên toàn thế giới (IDC)” dự báo rằng chi tiêu trên toàn thế giới cho các hoạt động công nghệ và dịch vụ chuyển đổi kỹ thuật số sẽ đạt 1,97 nghìn tỷUSD vàonăm 2022.
Sự thay đổicủacôngnghệ vàxã hội đã nhanh chóng tạo ra nhiều ngành nghề và mô hình sản xuất - kinh doanhmới. Nhà nước và doanhnghiệp đang đứngtrước cơhội chuyển đổinhằm đáp ứng xu thế thay đổi đó. Ngoài ra, với những doanh nghiệp xem cải thiện chất lượng phục vụ khách
hàng là một mục tiêu then chốt thìCĐS chính là một phần quan trọng trong các hoạt động của doanh nghiệp. Thói quen tiêu dùng của khách hàngthay đổi nhanhvới ngàycàng nhiều yêu cầu về tiện ích sản phẩm, dịch vụ.Đô'ithủ cạnh tranh cũng đã thay đổi, ngày càng mạnh lên. Việc sở hữu nền tảng số hóa cho phép họ triển khai vận hành hiệuquả hơn, tiếtkiệm hơn, chất lượng hơn.
Điều này khiến mức độ cạnh tranh ngày càngtrở nên khô'cliệt, vìvậy việcCĐS sẽ là bắt buộcvới các doanh nghiệp.
Ớ ViệtNam, các mô hình CĐS cũng đang tạo ra những dịch vụ có ích cho người dân và tận dụng một cách hiệu quả nguồn lựccủaxã hội. CĐSlàm thayđổi cơbản môhình kinh doanhtruyền thống.
CĐS vàcông nghệ mớicũng đang giúp các doanh
102 SỐ5-Tháng 3/2022
KINH TÊ
nghiệp khởi nghiệp giành lợithế trêncác lĩnhvực công nghiệp truyền thống. Xu thế này tạo ra những thay đổi quan trọng trong chuỗi giá trị các ngành công nghiệp cũng nhưchuỗi cung ứngtoàncầu.
Trong bối cảnh của nền kinh tế số hiện nay, chính phủ, doanh nghiệp và người dân cũng cần phảicó sựthay đổi mạnh mẽ để tiếp tục phát triển và hội nhập hiệu quả. Với dân số gần 100 triệu người và là nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng nhanhnhấtnhì khu vực, dân số trẻ,năng động và có khả năng tiếp cận côngnghệ cao nhanh chóng, cácchuyên gia đánh giá Việt Nam có tiềm năng rất lớn trong việc CĐS. Đây là những cơ hội để Nhà nướcvà doanh nghiệp Việt Nam tạo ra sựđột phá trong quá trìnhcôngnghiệp hóa,hiệnđại hóa đất nước.
2. Những lợi ích đối với nền kinh tế khi thực hiện chuyển đổi số
2.1. Thị trường chuyểnđổisô
Năm 2021, nền kinh tế internetcủa Việt Nam được ước tínhđạt giá trị 21 tỷ USD, tăng trưởng 31% so với nămtrước đó. Ước tính tổng thể nền kinhtếinternet của Việt Nam có thể đạt mức 57 tỷ USD vào năm 2025, tăng trưởng kép 29% mỗi năm. Trong đó, thương mại điện tử tăng 53% đạt mức 13 tỷ USD, giao thông và giao thực phẩm tăng trưởng 35% đạt mức 2,4 tỷ USD và truyền thông số tăng30% đạt mức 3,9 tỷ USD.Với những số liệutrêncũng cho ta thấy lợi ích mà CDS mang lại cho nền kinh tế nước ta. Đây là thị trường vô cùng hấp dẫn cho các doanh nghiệp sốcũng như tạo cơ hội cho các doanh nghiệp CDS.
Báo cáo nền kinh tế số được phát hành bởi Goolge, Temasek và Bain & Companymới đây :ho thây, giá trị các thương vụ đầu tư vào lĩnh vực kinh tế sô' của Việt Nam tăng vọt,đạt mức 1,368 tịỷ USD trong nửa đầu năm 2021. Con số này tăng gấp 3,75 lần cùng kỳ và vượt mức cả năm của tất cả các nămtrước đó. Theo báocáonày, Việt Nam t ếp tục được duy trì là khu vực đổi mới hấp dẫn yới nhiều vườn ươm và các trung tâm đổi mới sáng tạo hơn các thị trường khác trong khu vực.
Bất chấpsự không chắc chắn của thịtrường, vô'n
đầu tư toàn cầu tiếp tục đổvào Việt Nam nhờ nền tảng cơ bản tăng trưởng mạnh mẽ cùng hệ sinh thái kỹ thuật số đang phát triển. Việt Nam có thêm 8 triệungườidùng kỹ thuật sô' mới kể từ thời điểm bắt đầu diễn ra đại dịch (tính đến hết nửa đầu năm 2021), 55% trong số đó đến từ khu vực không phải các thành phố lớn. Mức độ chấp nhận cao khi 97%người dùng mới vẫn tiếp tục sử dụng dịch vụ, 99% nói sẽ sử dụngtrong tương lai, 30%
nhà bán hàng tintưởng rằng họ sẽ không thể vượt qua đại dịch nếu không có sự hỗ trợ của các nền tảng số. Khoảng99%nhà bán hàng hiện nay chấp nhận thanh toán trực tuyến, 72% chấp nhận các giải pháp chovay số, và 72% tin tưởngvào sựgia tăng của các công cụ marketing sốtrong vòng 5 năm tới.
2.2. Cơhội chuyếnđổisô 2.2.1. ĐốivớiNhànước
Việt Nam đã chủ động việc CDS cho từng ngành, từng lĩnh vực. Cácdoanh nghiệp Việt Nam cần đẩy nhanh việc phát triển, làm chủ các nền tảng số. Bộ Thông tin và Truyền thông đóng vai trò quan trọng công cuộc chuyển đổi này đồng thời ban hành văn bản yêu cầu các cơ quannhà nước sẵn sàng tiếpnhận hồ sơ trực tuyến của tất cả các loại thủ tục hành chính. Thiết bị 5G Việt Nam đã được triển khai thử nghiệm trên mạng lưới. Tháng 10/2020, ViệtNam đã thương mạihóa 5Gbằng thiết bị trong nước sản xuất.
Trong đại dịch Covid-19 vừa qua, Việt Nam đã có nhiều phần mềmchống dịch như phần mềm khai báoytế tại cửa khẩu, phần mềm khaibáo y tế tự nguyện NCOVI, phần mềm phát hiện tiếp xúc gần Bluezone, phầnmềm dựbáo dịch bệnh, hệ thông báo cáophục vụ ban chỉ đạo... Tất cả các sản phẩmnày đều do Việt Nam tự sản xuất.
Một sô' phần mềm được chia sẻ quốc tế, lấy ý kiếncộngđồng mã nguồn mở. Việt Nam sẽ thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của phần mềm mã nguồn mở.
2.2.2. Đối vớidoanh nghiệp
CDS mang lại rất nhiều lợi ích cho mọi hoạt độngcủa doanh nghiệp, từ điều hành quảnlý đến
SỐ5-Tháng 3/2022 103
sản xuất- kinh doanh. Tầm quan trọng của CĐS đượcthể hiện ở nhiều khía cạnh, như: cắt giảm chi phí, xác định chính xác phân khúc thị trường và khách hàng tiềm năng, tăng năng suất lao động, tạo ra nhiều sản phẩm, dịch vụ mới, nâng cao hiệu quả hoạt động và tính cạnh tranh của doanhnghiệp, đẩy mạnh sựđổi mớivà sáng tạo.
Doanh nghiệp CĐS thành côngthường nhận được rất nhiều lợi ích.
CĐScòn giúpcácdoanh nghiệp tăng cường sự minh bạch và hiệu quả trong hệ thông quản trị.
Thay vìphải ngồi chờ nhân viêngửi báo cáo,các nhà quản lý hoàn toàn có thể chủ động xem các loại báo cáo mà mìnhmuốn bất cứ lúc nào.Ngoài ra, việc khảo sát thị trường, lấy nhu cầu khách hàng quen đểnắm bắt nhucầu khách hàng online là hình thức nghiên cứu thị trường hiệu quả, chi phí thấp và chính xác. Đây là những lợi ích vô cùngtolớn do CĐS manglại. Mọi hoạt độngcủa doanhnghiệp từviệc có kháchhàng tìm hiểu sản phẩm, nhân viên kinh doanh bán hàng, kế toán ghi nhận doanh số hay biếnđộng nhân sự ở cácbộ phận nhưthế nàođều được thể hiện trên các công cụ số.
CĐS tạo ra một kiểu kết nốì mới: kết nối tư duy, dữliệu, xã hội,tài nguyên và tư liệu sản xuất theo một phương thức hoàn toàn khác. Doanh nghiệp dễ dàng nângcao khả năng cạnh tranhnhờ sở hữu nền tảng sốhóa, qua đó có thểtriểnkhai và vậnhành doanh nghiệp hiệuquả, chínhxác và chát lượng hơn. Các giải pháp quản trị và vận hành số hóagiatăng hiệu quả từ 30 đến 100%.Để so sánh tác độngcủa doanh nghiệpCDS vàdoanh nghiệp truyền thông có lẽ giông như cuộc chiến của người khổng lồ và kẻ tí hon vậy. CDS giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh còn thể hiện ở việc tươngtác nhanh chóng với khách hàng,chămsóc cá nhân hóakhách hàng,phục vụ khách hàngtôi hơn.
Không phủ nhận sự nguy hiểm cũng như những thiệt hại mà đại dịch Covid-19 đã gây ra nhưng qua đại dịchCovid -19 cũng giúp chúng ta nhìnra tầm quantrọng của CDS. Trong giai đoạn
dịch bệnh diễn biến phức tap, các hình thức thương mại online phát triển một cách rất hiệu quả ở hầu hết các lĩnh vựckinh tếtừ thiếtkế, giao nhận hàng, tiếp cận khách hàng bằng livestream giới thiệu sản phẩm, quản trị doanh nghiệp và nhiều công tác nghiệp vụ khác... dù bước đầu chúng tacó gặp phải một số trụctrặc nhỏ nhưng cũng nhanh chóng vượt qua và làm quen với những tiện ích mà công nghệ số’ mang lại. Các doanh nghiệp xuất khẩu cũng thay đổi cách tiếp cận khách hàng trên môi trường sốlinh hoạt để tìm khách hàng mới trong điều kiện giãn cách, không thể tiếp cậntrực tiếp được.
2.2.3. Đối với người dân
Đốì với người dân, CDS đã và đangtác động sâu sắc vàotrong cuộc sông khi có thể trải nghiệm các dịch vụ công hay các dịch vụđược cungcấptừ các doanh nghiệp ngày càng thuận tiện, nhanh chóng, hiệu quả. Các giao dịch ở nhiều lĩnh vực như: Giáo dục, y tế, ngân hàng, mua sắm, giải quyết một số thủ tục hành chính đềucó thể tiến hành online... hoàn toàn có thể thực hiện qua mạng mà không cần phải đến tận nơi thực hiện.
Trong thời giancách ly do đại dịch Covid-19 vừa qua, người dân đã có cơ hội tiếp cận được những tiện ích mà CDS mang lại. Thói quen sử dụng công nghệ số trong các hoạt động và giao dịch hàngngàycủa ngườidân sẽ là động lựcchodoanh nghiệp đẩymạnhCDS.
3. Một trường hựp điển hình về chuyển đổi sô'của chính quyền TP. Hồ Chí Minh trong và sau dịch Covid-19
Việc thực hiện các thủ tục hành chính đơn giản, nhanh chóng nhờ nền tảng công nghệ chính làmột nội dung của quá trình CDS. Quá trình này còn bao gồm cảthay đổi cách thức quản lý,thay vì điều hành chủ yếulà thủ công, dựa vào sức người thìnay đãđược thay bằngứngdụngkhoa học công nghệ. Đây được xem là quyết sách đột phá trong năm 2021 để thực hiện mục tiêu kép vừa phòng chông dịchCovid-19, vừa phụchồi phát triển kinh tế của TP. Hồ Chí Minh.Trongchương trình CDS, TP.Hồ ChíMinh đặt mụctiêuđến năm2030,kinh
104 SỐ5-Tháng 3/2022
KINH TÊ
tế sô' chiếm 40% GRDP, tất cả hồ sơ cấp quận, huyện và 95% hồ sơ cấp phường đượcgiảiquyết qua mạng.
Chương trìnhCĐS của TP. Hồ Chí Minhđặtra tầm nhìn, mục tiêu đến năm 2030, thành phô' sẽ trở thành đô thị thông minh với sự đổi mới căn bản, toàn diện hoạtđộngcủa bộmáy chính quyền số, các doanh nghiệp sô' thể hiện sự thịnh vượng, văn minh của một xã hội số. Cụ thể, đến năm 2025, tỷ lệ hồ sơ được giải quyết theo dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4 đạt hơn 50%; tô'i thiểu 90% người dân vàdoanhnghiệp hài lòngvề việc giải quyết thủ tụchành chính. Thông tin của người dânvà doanh nghiệpđược sô' hóa và lưu trữ tại Trung tâm dữliệuTP. Hồ ChíMinh.
TP. Hồ Chí Minh cũngđặt mục tiêu nằm trong nhóm5 địaphương đứng đầu về chính phủ điện tử.
Kinh tê' sô'chiếm 25% GRDP, năngsuất lao động hàng năm tàng tô'i thiểu 7%. Tỷ lệ người dân và doanh nghiệp có tài khoản thanh toán điện tử trên 60%. Hạ tầng băng thông rộng phủ trên 95% hộ giađình. Phổ cập dịch vụmạng diđộng 4G/5Gvà điện thoạidi động thông minh. Đếnnăm 2030, sẽ có 100% dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 được cung cấp trên nhiều phương tiện truy cập khác nhau, bao gồmcả thiết bịdi động. Hình thành đầy đủ nềntảngdữ liệu củađôthị thông minh phụcvụ phát triển chính quyền số, kinhtê' sô' và xã hộisô'.
LãnhđạoTP. Hồ Chí Minhcũng đã nhận thức rõ và tích cựckhuyến khích, thúc đẩy việc CĐS trong và sau dịch. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng nhât vẫn là nhận thức của các doanh nghiệp và người dân. Doanh nghiệp và người dân cũng cần phải hiểu và yêu cầu được thụ hưởng lợi ích từ việcCĐS đemlại. Từ đó thúcđẩyngược lại cáccơ ịquan công quyền, đẩy mạnh CDS. TP. Hồ Chí ỊMinh cũng đồng thời phát triển hạ tầng số, bao
gồmhạ tầng viễn thông - công nghệ thông tin, hạ tầng Internet vạnvật, hạ tầngdữ liệu.
4. Kếtluận
Khủng hoảng kinh tê' từ Covid-19 mang lại iìhiều tác hại và sự tàn phá to lớn, tuy nhiênnó
<|:ũng tạo ra những cơ hội mới. Cuộc khủng hoảng
Covid-19cũng chính là cơ hội đểCĐS. Trong đó, Nhà nước, doanhnghiệpvà người dân là3 trụ cột quan trọng tạo nên sự thành công. Để việc CĐS diễn ra nhanh hơn, chính quyền phải có nền tảng pháplý để doanh nghiệp thực hiện cùng với việc tuyên truyền sâu rộng tớimọi tầng lớp nhân dân cùng tham gia thực hiện. Covid-19 đã mang lại động lực và xunglực mạnh mẽ cho quá trìnhCĐS trong tất cả các lĩnh vực kinh tê'- xã hội, khắc phục những đứt gãy củachuỗi cung ứng toàn cầu, tạo ra các cơ hội mới cho doanh nghiệp và làm xuất hiện nhiều môhìnhkinhtê' mới. Kháchquan mà nói,nó cũng đặt ra thách thứccho nhà nước và doanh nghiệp trong vấn đề huy động và sử dụng các nguồn lực, đàotạokỹ năng, chuẩnbị hạ tầng côngnghệsô'để bắt kịp những thay đổi lớn sauđại dịch Covid-19.
Trong thực tế, CĐS trong doanh nghiệp sản xuấtkhó hơn nhiều sovới các doanh nghiệp thuộc ngành thương mạidịch vụ. Vì vậy, cần có sựđồng hành và hỗ trợ của Chính phủ, các viện, các trường đại học. Bên cạnh đó vai trò của cơ quan quản lý và doanh nghiệp sô' cũng cần được nâng cao. Khuynhhướng sản xuất lúc nào cũng tồn tại những thách thức như cầntăng năngsuất, giảmchi phí, đáp ứng cạnh tranh cao. Doanh nghiệp cần linh hoạt, nhạy bén chủ động ứng dụng cácthiết bị di động, công nghệ thông tin, AI, loT vào điều hành quản lý doanh nghiệp mình. Cáccông nghệ nàygiúpdoanhnghiệpcó cơ sở dữ liệu đầy đủ để sảnxuất,báo cáo, phân tích vàxử lý nhanh chóng, kịp thời đưa raquyết định giúptốiưu hóasản xuất và giảmsai sót, giúp giám sátlinh hoạtthông qua thiếtbị di động, đáp ứng yêucầu khắtkhe về quy trình quản lý, hiệu quả năng lượng.
Đại dịch Covid-19 đã và đang tác động tiêu cựcđến toàn bộđời sôngkinh tế, chính trị, xã hội của cả nước. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để Việt Nam đẩy nhanh quá trình CDS nhằm thực hiện mục tiêu kép "thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả đại dịch Covid-19" và “phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội trong trạng thái bình thường mới” ■
SỐ 5 - Tháng 3/2022 105
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. UBND Thành phô Hồ Chí Minh (2020). Quyết định sô 2392/QĐ-UBND Thành phô Hồ Chí Minh ngày 03/7/2020 về cập nhật Kiến trức chính quyền điện tử Thành phố Hồ Chí Minh.
2. Trần Văn Thiện, Phạm Kiên (2021). Chuyển đổi số của chính quyền và doanh nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh và những lợi ích chuyển đổi số mang lại cho doanh nghiệp. Tạp chí Công Thương, https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/chuyen-doi-so-cua-chinh-quyen-va-doanh-nghiep-o-thanh-pho-ho-chi-minh- va-nhung-loi-ich-chuyen-doi-so-mang-lai-cho-doanh-nghiep-80186.htm
3. Trần Văn Thiện, Phạm Kiên (2020). Sự quyết định của công nghệ cao đối với việc xây dựng và phát triển đô thị thông minh tại 3 địa phương: Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương và cần Thơ. Truy cập tại:
https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/su-quyet-dinh-cua-cong-nghe-cao-doi-voi-viec-xay-dung-va-phat-trien-do-thi- thong-minh-tai-3-dia-phuong-thanh-pho-ho-chi-minh-binh-duong-va-can-tho-78464.htm
4. Các thông tin về Chuyển đổ số’ ở các hội thảo và trên Internet.
Ngàynhận bài: 25/1/2021
Ngày phản biện đánh giá và sửa chữa: 23/2/2022 Ngày chấp nhận đăng bài: 19/3/2022
Thông tintác giả:
TS.TRẦNVĂNTHIỆN Trường Đại học VănLang
DIGITAL TRANSFORMATION OPPORTUNITIES FOR VIET NAM DURING AND AFTER
THE COVID-19 PANDEMIC
• Ph D. TRAN VAN THIEN Van Lang University
ABSTRACT:
The COVID-19 pandemic has severely impacted the entire economic, political and social aspects of Vietnam. However, the pandemic is also viewed as an opportunity for Vietnam to accelerate the countrys digital transformation process in order to achieve the dual goals of containing thepandemicwhile ensuring economic activity in thenewnormal. This paperclarifies the benefits brought by the digital transformationprocess to Vietnam’s economy. Thispaper also presents the digital transformation process of HoChi MinhCityauthorities during andafter the COVID-19 pandemic to better clarify the opportunities that thedigitaltransformation has brought.
Keywords: digital transformatin, the COVID-19 pandemic, enterprise,government, people, HoChi Minh City.
106 So 5-Tháng 3/2022
