THU^C TRANG PHAT TRIEN KINH TE TlT NHAN TRONG LINH VlTC CONG NGHIEP VA TIEU THU CONG NGHIEP TREN DIA
BAN HUYEN GIA LAM, HA NOI GIAI DOAN HIEN NAY
Nguyen Manh Tuong D6 Huy Canh Tdm tdt: Kinh te tu nhdn ndi chung vd kinh te tu nhdn trong ITnh vuc cong nghiep vd tieu thu cdng nghiep tren dia bdn huyen Gia Ldm ndi rieng da cd bu&c phdt tnen vuat bac ve sd luong, quy md, trinh do. cong nghe, gid tri gia tdng... Kinh te tu nhdn trong ITnh vuc cong nghiep vd tieu thu cdng nghiep da gdp phan chuyen dich ca cdu kinh te, gidi quyet viec ldm, khai day dugc tiem ndng, the mgnh cua dia phuang. Tuy nhien, kinh te tu nhdn trong cdng nghiep vd tieu thu cdng nghiep cua Gia Ldm ndi chung quy md cdn nhd, chat lugng hdng hda thdp, thi truang han hep. Tir nhimg nhdn dinh tren, bdi viet de xudt mot sd gidi phdp thuc ddy su phdt trien cua thdnh phdn ndy trong ITnh vuc cong nghiep vd tieu thd cdng nghiep a Gia Ldm trong thai gian tai.
Tir khoa: Kinh te tu nhdn, cdng nghiep; tieu thu cdng nghiep; huyen Gia Ldm.
Dat van de
Kinh tl tu nhan (KTTN) dugc hieu la mot loai hinh kinh te dua tren sd hiin chii yeu ciia tu nhan ve cac yeu t6 san xuat va kinh doanh.
Nguoi lam KTTN hoan toan ty chii va hoan toan chju trach nhiem ve toan bg boat dgng san xuat kinh doanh, dich vy ciia minh tmoc phap luat.
KTTN con dugc hieu la kinh te ciia khu vyc ngoai nha nu6c,bao gom cac doanh nghiep trong va ngoai nude, trong do tu nhan chiem tren 50% v6n dSu tu, va kinh te ea the, tieu chii boat dgng dudi hinh thiic hg ca the. Vay CO thi hiiu, KTTN la loai hinh kinh tl dya tren sd hiru hr nhan vl tu lieu san xuat, trong do cac chu thi ciia n6 hJ tien hanh san xuat, kinh doanh vi lgi ich true tiep cua ca nhan dii co thue hay khong thue muon lao dgng.
Tu khi thuc hien chii tmong doi mdi den nay, KTTN noi rieng da khong ngimg Ion manh va ngay cang khang djnh dugc vai tro, vj fri ciing nhu ddng gop ciia minh ddi vai sy
phat trien kinh te - xa hgi ciia dat nude. Tren dja ban huyen Gia Lam, KTTN da tirng buoc khang djnh dugc vai trd, vj tri, dong g6p ciia minh trong ddi song xa hgi, tao su canh tranh, giai quyet cong an viec lam, nang cao dai s6ng vat chat va tinh than cho ngudi dan, tirng budc day nhanh qua trinh d6 thi boa, chuyen dich co cau kinh te va hoan thien timg budc co sd vat chat ky thuat ciia dja phuang. C6 dugc ket qua do, bai Gia Lam la huyen co Igi the ve dieu kien ty nhien, la cira ngo phia Bac ciia Thii do, c6 nhieu tuyen dudng giao thdng quan trgng n6i hen vdi ca nuac. Ben canh dd, Gia Lam con la noi tap trang nhieu lang nghe thii cong trayen thong noi tieng ca nude, nhu Bat Trang, Kim Lan (gom su); Kieu Ky (san xuat quy vang bac); Ninh Hiep (san xuat thuoc Nam),...
cimg vdi cac cum cong nghiep dang hoat dgng nhu Ninh Hiep, Phii Thuy, Bat Trang, Hapro, gop phan dem lai sy tang truong manh me cho cong nghiep va tieu thii c6ng nghiep (CN va TTCN).
PHAT T R | £ N BEN Vi/NG VUNG QUY^N 9, S6 1 (3/2019)
NGHIEN Cl>U THU'C NGHlEM - KINH NGHIEM
Trong thai gia qua, da c6 nhieu cong trinh nghien ciin vl KTTN tren dja ban Ha Ngi n6i chung va huyen Gia Lam noi rieng, tieu bieu nhu Nguyin Minh Phong (2004), Nguyin Tri Dmh (2010), Esther Horat (2014),... Cac cong trinh tren da khai quat qua trinh phat frien KTTN tren dia ban Thanh pho Ha Ngi, trong do c6 huyen Gia Lam. Tuy nhien, chiing chua di sau dieu fra, so sanh, danh gia qua trinh pbfft frien KTTN fren dja ban cac huyen, cu the la huyen Gia Lam. Chinh vi vay, bai viet nay gop phan lam sang to them ve biic tranh ve KTTN trong CN va TTCN o Gia Lam; tir do de xuat mot s6 giai phap nham thiic day sy phat frien trong nhiing nam toi.
I. Muc tieu, phu'ong phap nghien cihi Tir nhirng ket qua nghien ciiu ciia cac nha khoa hgc di truoc, bai viet ke thua nhirng co sd khoa hgc, ly luan, ly thuyet; ddng thcyi tap trung vao nghien cim nhiing ngi dung nhu sy phat trien ve so lugng, quy m6, gia trj san xuat,... cua KTTN de thay dugc sy dong gdp,
ban che va nit ra giai phap thiic day KTTN trong ITnh vyc CN va TTCN ciia Gia Lam.
Nham tim hieu thuc frang van de, nhdm tac gia da su dung dir lieu thong ke ciia Uy ban nhan dan (UBND) huyen Gia Lam va Chi cue Thdng ke huyen Gia Lam hi nam 2010 den nam 2016; dong thdi, thu thap dir lieu so cap dl chimg minh va lam ro hon mot s6 ket qua va ket luan nghien ciiu th6ng qua phieu khao sat.
D6i tugng khao sat cua nhom nghien ciiu la nguoi chu tai cac co so, doanh nghiep tai huyen Gia Lam (hg ca the, tieu chii va cac loai hinh doanh nghiep ciia tu nhan). Kich thudc mau dy kien ban dau la 200 mau, tuy nhien trong qua trinh khao sat chi thu dugc 167 mau dat yeu can, do vay nhdm tac gia tap tmng vao xii ly 167 mau nghien ciiu.
2. Thirc trang phat trien cua kinh te tu nhan trong cong nghiep va tieu thu cong nghiep ciia Gia Lam
2.1. Phdt trien ve so lu-gng Bang 1: CAC LOAI HINH KINH TE TU' NHAN CONG NGHIEP VA TIEU THU
CONG NGHIEP Ci GIA LAM 2010-2016
Dan vi tinh. Co sd Nam
Ho ca the Doanh nghiep ciia tu nhan
2010
2.207 256
2011
2.216 298
2012
2.186 362
2013
2.216 364
2014
2.238 477
2015
2.075 510
2016
2.312 561 Nguon: Nien gidm thong ke huyen Gia Ldm (2010-2016).
che bien g6 6 Ducmg Ha, Yen Thuong; che So lugng cac co so da co su gia tang trong
nhiing nam gan day, dac biet la cac doanh nghiep. KTTN cung phat frien manh 6 hg ca thi (HCT), bdi Gia Lam la huyen co nhieu lang nghi thii cong tmyen thong nhu g6m sir 6 Bat Trang, Kim Lan; may da, lam quy vang bac 6 Kieu Ky; san xuat diem 6 Dinh Xuyen;
bien dugc lieu a Ninh Hiep,,.. Ngoai ra, co the ke tdi mot s6 nghe mdi xuat hien va phat trien manh nhu che bien g6 (go dan, go ep); gia cong sat, thep a cac xa Yen Vien, Yen Thuong; nghe may gia cong d khu vuc cac xa Dang Xa, Kim Son, Le Chi, Ninh Hiep, Duong Quang...
PHAT T R I E N BEN V Q N G VCJNG Q U Y E N 9, s o 1 (3/2019)
Nguyen Manh Tiromg - Bo Huy Canh Thuc trang phat trien...
Rieng cym cong nghiep Bat Trang so du an dang ky kinh doanh la 117 du an, trong do co 81 hg, DN da dau tu xay dung (ty le dat 69,2%); 13 hg, DN dang xay dyng (11,1%); 23 hg, DN chua xay dyng (19,7%); so hg, doanh nghiep hien dang boat dgng la 81 (70%); so hg, DN chua boat dgng la 36 (30%), so lugng lao dgng thucmg xuyen lam viec khoang 330 ngucri (UBND huyen Gia Lam, 2016).
Trong cac loai hinh doanh nghiep, so lugng cong ty trach nhiem hiru ban (TNHH) chiem ty le Ion nhat, tilp d i n la cong ty co phdn, con lai la doanh nghiep tu nhan (DNTN). Nhung nganh nghe ma cac loai hinh doanh nghiep phat triln tren dia ban tap tmng gom san xuat vai bat, san xuat giay, san xuat quan ao, gom sir, lam quy vang bac, may do gia da... (Hinh 1).
Hinh 1: SO LlTONG DOANH NGHIEP TRONG CONG NGHIEP VA TIEU THU CONG NGHIEP TREN DIA BAN HUYEN GIA LAM 2010-2016
Dan VI tinh: So doanh nghiep
450 400 350 300 250 200 150 100 50
184
L • ^
L I H H _ - N a m 2 0 1 0
286 235 " ^ •
• I I I
§94 fc fc2 1 ^
• ^ 1 ^ l » l »
N a m 2 0 1 1 N a m 2 0 1 2 N a m 2 0 1 3 Nam2014• Cong ty TNHH • C o n g t y C P .sDNTN 340
Hl61
• H'
Nam 2015 391
Hi7e
• •^
Nam 2016
Nguon: Nien gidm thong ke huyen Gia Ldm 2.2. Phdt trien ve quy mo
Ve nguon von: Theo Bang 2, so quy mo v6n nhd chu y l u tap tmng vao cac hg ca the, tilu chii (dudi 1 ty d6ng), con lai tap trung vao cac loai hinh doanh nghiep cua tu nhan, Tuy nhien, s6 loai hinh va so von da luon co sy djch chuyin tich cue, tir hg ca the, tieu chu chuyin len cong ty TNHH v l n chiem s6 lugng Ion nh4t, tieu bilu tai xa Bat Trang, Kieu Ky, Ninh Hiep, Duong Xa, bdi nai day tap tmng nhilu lang nghi hoiyln thong va co vi tri giao
(2010-2016).
thong thuan lgi, Tuy nhien cac doanh nghiep tren dia ban cac xa nay thuong ket hgp san xuat vol thuong mai, dich vy, dan tdi su tich tu von ciing timg buac dugc md rgng. Tinh den thang 12/2016 da xuat hien nhieu doanh nghiep c6 so von tren 20 ty ddng nhu Nhya Tii Phuong, Giay Nggc Ha, Cong ty TNHH San xuat - Dich vy - Thucmg mai Ladoda,... Cac doanh nghiep nay da tao ra nhiing san pham chat lugng cao, gop phan thiic day CN va TTCN Gia Lam phat triln manh.
PHAT TRI^NBeNVONG VLJNG QUYSN 9, S 6 l (3/2019) 99
NGHIEN CtJU THU'C NGHIEM - KINHNGHIfM
Bang 2: SO VON CUA KINH TE TU N H A N TRONG CONG NGHIEP VA TIEU THU CONG NGHIEP GIA LAM TINH DEN THANG 12/2016
Thoi di^m
Thai diem mai thanh lap
12/2016
Diroi 1 ty
CS
77
46
%
46
27
Tir 1 dSn 5 ty CS
57
65
%
34
38
Tir 5 d i n 10 ty CS
27
39
%
10
23
Tir 10 den 20 ty CS
6
13
%
3,6
7,8
Tren 20 ty
CS
0
4
%
2,4 Nguon: Ket qud khao sat cua nhom nghien cim (2018).
Ve lao dong: Theo Bang 3, so lao dgng cua khu vyc KTTN tren dja ban huyen ciing c6 sy dich chuyen tich eye ciing vai sy tich luy von ciia khu vyc nay, tir hg ca the sir dyng it lao dgng sang cac loai hinh cong ty trong do nhieu nhat la cdng ty TNHH. So lao dgng nay tap tmng d cac lang nghe tmyen thong va tai 5 khu cong nghiep tap trung (Phii Thuy, Bat Trang, Dinh Xuyen, Ninh Hiep, Hapro). Trang
Bang 3: SO LAO D O N G CIJA KINH T £ TLT NHAN TRONG LINH VlTC CONG NGHIEP VA TIEU THU CONG NGHIEP GIA LAM NAM 2016
Dan vi tinh: Casd do s6 lao dgng it (duoi 9 lao dgng) chii yeu nam 6 hg ca the, tieu chu, con cac loai hinh doanh nghiep co so lao dgng Idn hon, tieu bieu cdng ty TNHH san xuat - Dich vu - Thuang mai Ladoda, cong ty giay Nggc Ha, cong ty may Nam Son, cong ty nhya Tii Phuang co tren 300 lao dgng tap tmng, chua ke lao dgng thdi vy.
Thoi diem
Thai diem thanh lap 12/2016
it ban 5 lao dong 51 39
Tir S din 9 lao dong 68 50
Til-10 d i n 49 lao dong 47 61
Til- 50 din 299 lao dong 1
13
TrSn 300 lao dong
4 Nguon: Ket qud khao sat ciia nhom nghien cim (2018).
Bang 4 cho thay, nhiing nam 2010, 2011, 2012, so viec lam dugc tao ra c6 giam do tac dgng cua cugc khung hoang kinh te, kho khan trong tieu thu san pham nen cac co so cdng nghiep va tilu thii cong nghiep tren dia ban cat
giam lao dgng. Tii nam 2014 den 2016, so lao dgng dugc tao ra lai tang nhanh so vai nhung nam trudc (len 19.590 lao dgng), cho thay su phuc hoi va md rgng san xuat cua CN va TTCN tu nhan tren dia ban huyen.
100 PHAT TRltN BEN VUNG VUNG QUYEN 9, S6 1 (3/2019)
Nguyen Manh Tuffng - B6 Huy Canh Thyc trang phat trien...
Bang 4: SO VIEC LAM CUA KINH TE TU NHAN TRONG CONG NGHIEP VA TIEU THU CONG NGHIEP GIA L A M 2010-2016
Dffn vi tinh: Ngudi
Loai hinh/Nam
Cong ty TNHH Cong ty CO phan Doanh nghiep TN Ho ca the, tieu chu
Tong so
2010
4.068 1.483 171 8.632 14.354
2011
3.017 1.104 76 9.106 13,303
2012
3.481 1.425 64 8.955 13,925
2013
4.065 1.901 107 9.150 15.223
2014
4.254 2.161 124 9.284 15.823
2015
5.378 3.035 90 9.320 17.823
2016
6.001 3.412 121 10.056 19,590
Nguon: Nien gidm thong ke huyen Gia Ldm (2010-2016).
2.3. Trinh do cua cdc chu lao dgng Ket qua khao sat doi vai cac chii doanh nghiep lam CN va TTCN tren dia ban huyen Gia Lam cho thay trinh do dao tao ciia cac chu lao dgng nhu sau: Dao tao dai ban 21 nguai (12,6%), ngin ban 101 ngudi (60,5%), tdt nghiep pho th6ng 45 ngudi (26,9%.). Nhu vay, s6 lugng chu doanh nghiep da dugc dao tao
Bang 5: TRINH DO CUA CAC CHU KINH TE TLT NHAN TRONG CONG NGHIEP VA TIEU THU CONG NGHIEP GIA LAM NAM 2016
qua trucmg lop chiem 73,1%, trinh do tmng hgc chi con 26,9%. Dieu d6 cho thay trinh do cac chii doanh nghiep da timg buac dugc nang cao, ca a cap do dai hgc va tren dai hgc, gdp phan san xuat ra cac mat hang co gia tri gia tang cao nhu gom sit, quy vang bac, may mac...
Trinh do Qua dao tao dai han Qua dao tao ngan han Tot nghiep trung hoc
So ngu-M 21 101 45
Ty le (%) 12,6 60,5 26,9 Nguon: Ket qud dieu tra cua nhom tdc gid (2018).
Bang 6 cho thay, trinh do nguai lao dgng trong linh vuc CN va TTCN ciia dia phuong Cling dugc nang cao hem. Boi cac doanh nghiep cung nhu chinh quyen dia phuong da c6 sy quan tam dau tu de nang cao chat lugng nguoi lao dgng bang viec ky cac cam ket giua
Tmng tam Dao tao nghe ciia huyen vdi cac ca sd CN va TTCN fren dja ban huyen. Dong thoi, viec cac co sd tuyen dung lao dgng ngay cang doi hoi nguoi lao dgng c6 trinh do tmdc khi nop h6 so da huge nguoi lao dgng phai nang cao tay nghe tmdc khi dugc tuyen dung.
PHAT TRitN BEN VC/NG VUNG QUY^N 9, S6 1 (3/2019) 101
NGHIEN Ciru THU'C NGHIEM -KINH NGHIEM
Bang 6: TRINH DO NGUCil LAO D Q N G D U O C DAO TAO CUA KINH TE T U NHAN TRONG LINH VUC CONG NGHIEP VA TIEU THU CONG NGHIEP GIA LAM 2010-2016
Trinh dp
Ho ca the Cac loai hinh Doanh nghiep Tong hap
Co'so- 107
60 167
Nam 2010 Lao dong du-ffc
dao tao 2.315 3.901 6.216
T6ng so 5.692 6.093 11.785
Nam 2016 Lao dong du-o'c
diio tao 6.891 8.609 15.500
Tong so
7.721 10.531 18.252 Nguon: Ket qud dieu tra cita nhom tdc gid (2018).
2,4. Khd ndng tiep can thi trwdng Trong nhiing nam gan day, KTTN huyen Gia Lam da co nhiing buac phat trien nhanh chong, khong ngimg Ion manh ve quy m6, ITnh vuc san xuat kinh doanh. Kha nang md rgng va phat trien ra thi tmong tap tmng nhieu nhat la trong ITnh vyc cdng nghiep che bien, che tao, bao g6m c a khi, gom sii, thiet bi dien, che bien thuc pham, det,... va tap tmng tai 3 khu cong nghiep va lang nghe nhu Ninh Hiep, Phii Thi va Bat Trang; dep den la khai thac cat soi, san xuat nude sach, xir ly rac thai.
Ngoai ra, thi tmong tieu thy san pham cua cac CO so cdng nghiep tren dja ban Gia Lam
chu yeu la a trong nucic. Ket qua khao sat cho thay, CO den 78%i cac co sd ban hang 6 thi tmong trong nuac; chi co 22%> vira ban trong nuac va xuat khau hang hoa ra nude ngoai.
Tuy nhien, de khuyen khich tieu thii cong nghiep tren dia ban phat trien doi hoi phai xay dung thuong hieu, nhan hieu. Den nam 2016 tai Bat Trang co khoang 58%, Kieu Ky c6 39%, Ninh Hiep co 33% co sd c6 website phuc vu cho quang cao va ban san pham (Nhdm tac gia, 2018).
2.5. Gid tri gia tdng sdn xudt cong nghiep vd tieu thu cong nghiep tie nhan tao ra tren dia bdn huyen
Bang 7: GIA TRI SAN XUAT CUA KINH TE T U NHAN TRONG CONG NGHIEP VA Tl£U THU CONG NGHIEP GIA LAM GIAI DOAN 2010-2016
Dem vi tinh: trieu dong (gid hien hdnh)
Congty TNHH Cong ty CP DNTN HCT Tong so
Nam 2010 1 184.822
506.860 40.597 331.134 2.063.413
Nam 2011 1.435 845 938.394 58.650 367.488 2.800.377
Nam 2012 1.477.633 1.004.747 64.516 383.252 2.930 148
Nam 2013 1.815.695 1.311.480 100.720 434.936 3.662.831
Nam 2014 1.693.712 1.988.395 78.067 549.486 4.309.660
Nam 2015 1.836.085 2 178.234
85.680 605.350 4.705.349
Nam 2016 1.845.721 2.531.002 102.014 702.901 5.181.638
102 PHAT T R | £ N B S N VCTNG V O N G Q U Y 6 N 9. SO 1 (3/2019)
Nguy6n Manh Tumig - Bo Huy Canh Thyc trang phat trien...
Nguon: Chi cue Thong ke huyen Gia Ldm (2010-2016).
Bang 7 cho thay, gia tri san xuat CN va TTCN ciia khu vuc kinh te tu nhan tren dia ban huyen Gia Lam da co sy gia tang dang kk.
Tir nam 2010 den nam 2016 tang 40%, gop phan d6ng g6p manh me vao tang tm'ong kinh te, nang cao thu nhap va miic song ciia nhan dan. Tuy nhien, gia tri dong gop Ion r\hit lai thugc ve cong ty co phan, cong ty TNHH,
doanh nghiep tu nhan, cuoi cimg la hg ca the, tieu chii. Dieu nay cho thay sy khong tuong xiing giii'a so lugng (hg ca the va cong ty TNHH) so voi mite ddng gdp cua hai loai hinh kinh te nay, tuy so lugng nhieu nhung gia tri thap bai nhiing san pham lao dgng thii cong, ciing nhu quy mo nho.
Bang 8: KET QUA SAN X U A T CUA CAC LANG NGHE TREN DIA BAN HUYEN GIA LAM NAM 2016
TT 1 2 3 4 5
Lang nghe Bat Trang Kim Lan Kieu Ky Ninh Hiep Dinh Xuyen Tong so
Co- s* SX Ho 603 415 321 553 112 2.004
DN 121 65 99 49 25 359
DoanhXhu (Trieu dong)
397.105 950 393.280 751.410 190.097 1.732.842
Thue nop (Trieu dong)
4.534 45.8 6.110 21.526
1.100 33.315,8 Nguon: Chi cue Thong ke huyen Gia Ldm (2016).
ban theo hudng bien dai. Do sy phat trien ciia cac khu, cum cong nghiep, lang nghe nen co cau kmh te ciia Gia Lam tiep tuc chuyen dich Doanh thu va so thue dong gop cho Nha
nuoc d cac lang nghe chii yeu tap trung vao cac loai hinh doanh nghiep. Trong so do, hai lang nghe co miic nop thue cao nhat la Ninh Hiep va Kieu Ky.
3. Danh gia chung ve phat trien Idnh te tu nhan trong linh vyc cong nghiep va tieu thu cong nghiep tren dia ban huyen Gia Lam
3.1. Nhirng ket qud dat dirffc
3.1.1. Gop phdn chuyen dich ca cdu kinh te tren dia bdn huyen Gia Lam
KTTN ndi chung va KTTN trong CN va TTCN huyen Gia Lam noi rieng da gop phan thiic day chuyen dich co cau kinh te tren dia
theo hudng tang ty trgng nganh cong nghiep va dich vu, giam ty trgng nong nghiep. Nam 2010, cong nghiep chiem 44,3%, thuang mai - dich vu chiem 29%, nong nghiep chiem 26,7%; den nam 2016, cong nghiep va tieu thii cong nghiep 46,1%, thuong mai - dich vu 39,5%; nong nghiep cdn 14,4%.
Su chuyen dich co cau kinh te theo hudng cong nghiep hda, ddng nghia vdi viec KTTN trong CN va TTCN cua huyen da tao ra mot so lugng hang h6a Ion cho xa hgi, ciing nhu tac dgng manh me den viec phan bd lai lao dgng trong khu vuc.
PHAT TRISN BtN VUNG VUNG QUYEN 9, S6 1 (3/2019) 103
NGHIEN CUU THUC NGHIEM - KINH NGHIEM
3.1.2 Gidi quyet viec ldm, xoa doi gidm ngheo vd tdng thu nhdp cho nguai lao ddng
KTTN trong CN va TTCN da c6 dong gop tich eye trong tao viec lam, giai doan 2005- 2010 giai quy6t dugc 21.261/67.012 va giai doan 2010-2016 giai quySt dugc 41.029/97.789 viec lam ciia toan bg khu vuc tu nhan; (Chi eye Thdng ke buyen Gia Lam, 2010-2016).
D6ng thdi, KTTN yong CN va TTCN Gia Lam cimg vdi cac ITnh vuc khac da tich eye day manh cong tac x6a doi, giam ngheo tren dia ban. Den thang 12 nam 2001, so hg ngheo giam xuong duai 1%, toan huyen, chi con 789 hg vdi 2.476 nhan khau (theo tieu chi nam 1999), va kh6ng c6 hg ngheo moi phat sinh (Ban chap hanh Dang bg huyen Gia Lam, 2015). Sang giai doan 2010-2016, so hg ngheo giam xuong con 504 hg voi 1,415 nhan khau (Chi eye Th6ng ke huyen Gia Lam, 2010- 2016).
Ngoai ra, KTTN noi chung da g6p phan tich cue vao nang cao thu nhap cho nguoi lao dgng. Nam 2003 thu nhap binh quan ciia khu vyc KTTN dat 1,75 trieu ddng, nam 2010 dat 4,1 trieu dong, nam 2016 tang len 5,2 trieu ddng. Thu nhap binh quan/dau nguoi nam 1991 dat 890 nghin ddng, d6n nam 2016 dat 32,7 trieu dong/nam. Ddi voi KTTN trong ITnh vuc CN va TTCN, so lieu cua cac co sd dugc khao sat giai doan 2010-2016 cho thay, thu nhap binh quan thang ciia nguai lao dgng tir 1- 5 trieu ddng nam 2010 c6 32/167 co sa; den nam 2016 cdn 11/167 ca sd. So co sd co con sd neu tren tir 10 trieu dong trd len nam 2010 CO 35/167; dSn nam 2016 len 88/167 co so.
3.1.3. Khai day duoc tiem ndng sdn xudt cua nhdn ddn dia phuang
Vdi di^u kien ty nhien nam 6 cira ngo phia Bdc ciia thii do Ha Ngi, Gia Lam tap tmng nhi^u lang nghe thu cong nghiep tmyen thong
nhu Bat Trang, Kieu Ky, Ninh Hiep, Dinh Xuyen... Tir khi thuc hien cong cugc d6i moi den nay, cung vai ca nude KTTN Gia Lam da khong ngimg Ion manh, su Ion manh nay da timg buoc khoi day dugc tiem nang cua d;-"
phuang, ngoai cac nganh nghe tmyen thong, Gia Lam da hinh thanh nhieu khu cong nghiep vira va nhd nhu Bat Trang, Kieu Ky, Ninh Hiep, Dinh Xuyen... ciing vdi nhieu nganh nghS mdi ra ddi. Dieu nay gdp phan chuyen manh co cau kinh te theo huong hien dai, khai thac dugc tri luc va vat lye cua nhan dan nai day, timg budc dua Gia Lam phat trien nhanh tren con dudng do thi hoa, hien dai hoa.
3 1.4. Tung buac hinh thdnh nhiing doanh nghiep, doanh nhdn tieu bieu
Qua trinh phat trien KTTN noi chung va trong ITnh vuc CN va TTCN noi rieng tren dia ban huyen Gia Lam da lam xuat hien nhieu nguiri san xuat, kmh doanh gioi, noi bat c6 ong Dinh Quang Bao, Chu tich Hgi dong quan tri Cong ty Ladoda (Kieu Ky); ba Nguyen Thi Thanh Huyen, Cong ty may Nam Son (Dang Xa); ong Luang Van Cong, Cong ty co phan gom sii Thanh Cong... Nhung tam guong d6 da chiing minh chu tmong khuyen khich phat trien KTTN cua Nha nuac la phu hgp vdi thyc tien Viet Nam, trong d6 c6 huyen Gia Lam.
3.2. Mot so hgn che cua kinh te tu nhan trong tinh vuc cong nghiep vd tieu thu cong nghiep tren dia bdn huyen Gia Lam
3.2.}. Quy md nhd, von it
KTTN noi chung va KTTN trong ITnh vyc CN va TTCN tren dia ban huyen Gia Lam noi rieng phan Idn quy mo nho, von it. Co nhieu nguyen nhan, nhung nguyen nhan quan trgng nhat dan den quy mo nho la do thieu von va chua md rgng dugc thi tmcmg. Qua khao sat, cac CO sd ciia tu nhan trong CN va TTCN d8u
104 PHAT TRIEN BSN VUNG VUNG QUYEN 9, S6 1 (3/2019)
Nguyen Manh T i r ^ g - Bo Huy Canh Thux: trang phat trien...
phai vay o thi tmcmg khong chinh thuc voi lai nguOn v6n tin dung cua ngan hang, nhat la suat cao va thoi gian ngjn, rat kho tiSp can cac ngu6n v6n uu dai cua Nha nuoc.
Bang 9: KHA NANG TIEP CAN VON VAY NGAN HANG CUA KINH TE TU NHAN TRONG LINH VI/C CONG NGHIEP VA Tmu THU CONG NGHIEP TREN DIA B A N
GIA LAM NAM 2016 Mu-c do
De dang Trung binh Kh6 khan Y kien khac
So ngu-ffi 15 31 89 32
Ty le % 8,9 18,6 53,2 19.1 Ngudn: Ket qud khao sat cita nhom tdc gid (2018).
vay dugc von ngan hang hoac phai vay thong Viec tiep can dugc voi nguon tin dyng cac
ngan hang con rat kho khan. Von dau hi ciia cac CO so CN va TTCN ciia Gia Lam chu yeu tir gia dinh, ban be, chiem toi 71%o, con vay ngan hang chi chiem 11 %o, thi tmdng ty do chiem 29%. Cac co sd san xuat tren dia ban chii yeu la HCT, chua du tu each phap nhan de
qua the chap tai san (dat dai) de tien hanh san xuat. Dieu dd gay can trd KTTN trong CN va TTCN md rgng san xuat va tang gia tri san pham. Dong thai, chua co su ho trg tich cue cua mot hiep hgi, nganh nghe nao.
Bang 10: NGUON VON Dl/OC HUY D O N G CUA KINH TE TU' NHAN TRONG CONG NGHIEP VA T i f o THU CONG NGHIEP GIA LAM NAM 2016
Von Tu gia dinh Ban be Ngan hang Thi tru-ong tu do
So ngu-oi 87 32 19 29
Ty le % 52,1 19,2 11,4 17,3 Nguon: Ket qud khao sat cua nhom nghien cim (2018).
Cong ty Ladoda, Nhya Tii Phuong, May Nam Son, hau bet cac co sd khac c6 cong nghe lac hau, san xuat thii c6ng, ban co khi, kha nang canh tranh tren thi tmong thap.
3.2.2. Trinh do ngudi lao ddng, khoa hoc ky thuat, chat lugng hdng hda thdp
KTTN h-ong CN va TTCN tren dia ban huyen Gia Lam phat trien tuong doi manh me trong thai gian qua. Tuy nhien, do trinh do nguoi lao dgng va cong nghe, thiet bi lac hau nen hang hoa lam ra kho canh tranh dugc tren thi tmong. Trii' mot so doanh nghiep vira va Ion CO cdng nghe san xuat kha hien dai nhu
Theo khao sat, trong 167 co so san xuat cua KTTN tren dia ban, c6 den 87/16 co so co cong nghe d mire trung binh (52%»), 26/167 co sd san xuat thu cong la chinh (15,5%)) va chi CO 19/167 CO sd CO cong nghe tien tien hien dai (11,4%,). Nhu vay, da phin KTTN tren dia ban
PHAT T R I E N BSN VLTNG VUNG Q U Y £ N 9, SO 1 (3/2019)
NGHIEN CCrU THUC NGHIEM - KINH NGHI$M
Gia Lam hien nay van chii ylu san xu4t vdi cong nghe o muc tmng binh thap, thii cdng nen hang hoa san xuat ra rk kho khan canh tranh dugc tren thi tmong, nh^t la cac mat hang g6m sii, may mac, nhya, ca khi,... Mot trong nhimg nguyen nhan d§n tai han chd la moi lien he giiia cac doanh nghiep va cac vien nghien ciiu, cac truong dai hgc con long leo.
3.2.3 Khd tiep can thi trudng
K6t qua khao sat 167 co so KTTN frong ITnh vyc CN va TTCN tren dia ban huyen Gia Lam cho thay, c6 den 43 %o cho ring kho khan Ion nhat la tiep can thi trucmg, tiep den la vay v6n ngan hang (32%), thii' ba la dit dai (17%.), thii tu la khoa hgc ky thuat (8%o). Gia Lam chu yeu phat trien CN va TTCN tap tmng d cac lang nghe nen san pham san xuat ra van mang tinh truyen thdng, chua chii trgng nhung san pham ma thi tmong can, dan tdi rat khd canh tranh vdi cac san pham c6 nguon g6c xuat xii til' Tmng Quoc.
3.2.4. Chua quan tdm, chit trgng den hao ve moi truang
KTTN trong CN va TTCN tren dia ban huyen Gia Lam da dem lai nhieu sy thay doi ve kinh te - xa hgi cho Gia Lam. Tuy nhien, van de 6 nhiem moi tmcmg lai nay sinh trong qua trinh phat trien. O nhiem moi tmong da de lai hau qua nghiem trgng, do cac co sd chua chii trgng, chinh sach phap luat chua dii miic ran de, dac biet y thiic bao ve moi trucmg ciia cac chu CO sd con thap,... Nhiing dieu nay da lam cho moi trudng tren dia ban huyen hi 6 nhiem nghiem trgng nhu 6 nhiem nude, khong khi, dat... ma chua c6 giai phap giai quyet triet da.
Theo khao sat, c6 toi 63,5%i cac co sd khong quan tam hoac chua co bat ky mot bien phap nao de bao ve moi truong trong qua trinh san xuat kinh doanh. Chi c6 36,5% cac chu co sd quan tam tdi bao ve moi tmong, nhung su
dau tu ky thuat cong nghe rit don gian dan den van de 6 nhiem chua dugc xir ly.
6 nhiem moi tmong tai cac lang nghe, cym cong nghiep tren dia ban huyen Gia Lam da anh hudng tryc tiep den sire khoe, cugc song va kinh te ciia ngucri dan, dien hinh la Lang nghe Bat Trang, diem go Dinh Xuyen, ch^
bien hanh toi Thuan Quang, Thuan Tien,... 6 nhiem moi tmdng gay ra cac benh ve tieu boa va ho hap, ngoai da, tai, mui, hgng, than kinh tham chi la ung thu. Do hau het cac co sd san xuat CO quy mo nho, nam trong khu dan cu, mat bang trat hep nen kho dau tu xay dyng he thong xu ly nude thai, chat thai dan tdi chit thai dugc do tryc tiep ra moi truong.
3.3. Nguyen nhan cua nhimg hgn che Thu nhdt, cac chu the lam KTTN trong CN va TTCN tren dia ban huyen Gia Lam noi chung chua thyc sy quan tam den hgi nhap quoc te, chua nam bat kip thdi xu hudng hoi nhap. Tham chi, khong it doanh nghiep chi vi cai lgi tmdc mat ma tiep tay cho hang lau luu thong qua thuong hieu cua doanh nghiep Viet Nam. Ben canh do, cac doanh nghiep chua trien khai ling dyng manh me khoa hgc va cong nghe mdi vao san xuat kinh doanh, van chi lam theo phong trao, cam tinh ma chua co mot chien luge de phat trien dai ban.
Thie hai do CN va TTCN tren dia ban chii yeu tap tmng vao cac HCT vdi quy mo nho le, manh iniin, chii yeu la gia cong gian don, trinh do khoa hgc va cong nghe thap. Do vay, san pham lam ra chat lugng thip, khong ddng d6u dan tdi khong tieu thy dugc nhieu. Day la can trd rit Ion ddi voi CN va TTCN Gia Lam thcri gian qua. Ngoai ra, KTTN huyen noi chung va KTTN trong CN va TTCN phat trien chua co hiep hgi, do vay thieu doan ket trong san xuat va tieu thu dan den canh tranh ve gia khong lanh manh lam cho gia tri mang lai thap, khdng dua dugc hang hoa vuon ra thi tmong the gioi.
106 PHAT TRIEN B^N VUNG VUNG QUY^N 9, SC 1 (3/2019)
Nguyen Manti TiroTig - Bo Huy Canfa Thuc trang phat tri^p...
Thu ba, do che do uu dai doi vdi ngudi lao dong chua tot, vi vay hg chua yen tam lam viec lau dai (viec lam khong on dinh, thu nhap tang cham, cong viec nang nhgc, khong c6 bao hiem,...). Vi vay doanh nghiep khong giir chan dugc ngudi lao dgng co tay ngh6 va trinh do cao, dan tdi khong vu'on len dugc do chat lugng hang boa thap dan den khdng m o rgng dugc thi tmong.
Thii tu, nhieu co so san xuat kinh doanh va cong ty tu' nhan trong CN va TTCN Gia Lam chua CO mo hinh quan tr; phu hgp do nguon nhan lye chua dap ung yeu can. Sd can bg c6 trinh do ky su va dai hgc rat it, chii ygu la tmng hgc, cao dang va pho thong. Trinh do quan tri va tay nghe thap cgng vdi trang thiet hi lac hau da khien nang suat lao dgng, siic canh tranh doanh nghiep thap.
Thii nam, sy tuyen tmyen ciia cac co quan quan ly chua manh me dan tdi cac doanh nghiep khong y thuc dugc van de moi tmong.
Ngoai ra, chi phi xif ly chat thai con Ion cho nen cac co sd CN va TTCN khong muon dau tu vao xir ly chat thai de baa ve moi truong.
4. Giai phap thiic day Idnh te t y nhan trong ITnh vyc cong nghiep va tieu thu cong nghiep Gia Lam phat trien trong thdi gian tdi
4.1. Ddi vdi cdc chii the ldm kinh te tirnhdn Thu nhdt, cac co sd CN va TTCN can chii trgng den chat lugng nguon nhan lye, co chinh sach dao tao, sir dung va trgng dyng nguai gioi, xay dyng quy dao tao cho nguo'i lao dgng ciia minh de co chien luge phat trien lau dai;
chu dgng xay dyng ke hoach dao tao nguon nhan luc, tich cue hon niia trong cong tac phoi hgp vai chinh quyen dia phucmg va co sd day nghe d l thyc hien dao tao nghe cho ngudi lao dgng.
Thit hai, cac co so CN va TTCN can tap trung doi mdi cong nghe, day manh ling dung khoa hgc ky thuat theo hudng hien dai hda timg phan, timg cong doan trong day chuyen san xuat; uu tien dau Ur von cho phat trien doi moi thiet bi, cong nghe, ap dyng tien bg khoa hgc ky thuat vao san xuat.
Thif ba, cac cac co sd CN va TTCN tren dia ban can chu dgng xay dyng thuong hieu san pham va thuong hieu xa hgi ciia minh de md rgng thi trudng; ngoai ra, can thanh lap hiep hgi KTTN Gia Lam de ho trg nhau trong san xuat va kmh doanh, timg budc dua thuong hieu dia phuang phat trien hon niia.
Thir tu, ben canh viec ap dyng che do luong, dong bao hiem cho nguoi lao dgng theo quy dinh cua Nha nuac, cac co sd CN va TTCN cua huyen can phan dau tao mot nguon thu nhap qua che do tien thuang, tien boi dudng an t m a cho nguoi lao dgng nham cai thien va timg buoc nang cao doi song ciia nguo'i lao dgng trong dieu kien chi phi sinh boat a thanh pho dat do hon so vdi cac tinh khac, CO nhu vay moi khuyen khich dugc nguoi lao dgng tich cue tham gia lao dgng trong cac nganh CN va TTCN tren dia ban.
4.2. Dot v&i Cff quan qudn ly huyen Gia Ldm Thu nhdt, thai gian tdi huyen Gia Lam can tiep tuc day manh phat trien CN va TTCN o cac nhom nganh nghe tmyen thong, c6 the manh, co uy tin va thuong hieu tren thi trucmg nhu gom sii, may mac, da giay, co khi,...;
dong thdi, day manh tuyen tmySn va xii ly nhirng co sd vi pham phap luat bao ve moi truong.
Thu hai, UBND huyen can huy dgng cac nguon von, can ddi, bo tri ngudn v6n h6 trg dau tu nham phat trien lang ngh6 tren dia ban
PHAT T R I E N BtN V U N G VUNG Q U Y E N 9, SC 1 (3/2019)
NGHIEN Cl>U THUC NGHIEM - KINH NGHIEM
theo ke hoach hang nam; tang cuong von muc tieu quoc gia giai quyet viec lam de tao dieu kien cho cac hg vay von tirng budc md rgng quy mo san xuat, dau tu may moc thiet bi hien dai de nang cao chat lugng san pham va nang suat lao dgng.
Thii ba, huyen Gia Lam can ho trg kinh phi dao tao nhieu hon niia cho ngucri lao dgng, dac biet la lien ket dat hang vdi cac tmng tam day nghe, cac tmong nghe de dao tao cho ngudi lao dgng dap img yeu cau cua doanh nghiep.
Thu tu, huyen Gia Lam can day manh xay dung he thong quan ly quyen sd hiiu tri tue, dang ky chat lugng, nhan mac, in ma so, ma vach san pham; tuyen tmyen nang cao nhan thirc, ho trg dao tao ve khai thac, phat trien va bao ve tai san tri tue, uu tien cac ca sd c6 san pham chien luge, c6 tiem nang xuat khau ciia huyen; ho trg xay dung thuong hieu, phat trien
tai san tri tue cho ca sd, hudng den cung cap cho Thu do nhiing thuong hieu chat lugng cao.
K^t l u | n
Qua mot thoi gian phat trien, KTTN trong ITnh vyc CN va TTCN tren dia ban huyen Gia Lam da tang nhanh ve so lugng, quy mo, trinh do khoa hgc, cong nghe. Tuy nhien san pham san xuat ra co ham lugng gia tri chua cao, mau ma chua dep, gia ca cao,... dan tdi khd canh tranh tren thi tmdng, nhat la thi tmdng xuat khau. Chinh vi vay, trong thdi gian tdi UBND huyen Gia Lam ciing cac co quan lien quan can phoi hgp chat che vai cac xa, thi tran, cac khu cong nghiep, cac lang nghe,... tu van va ho trg cac hg gia dinh, co sd san xuat, cac doanh nghiep nam vung co che phap luat. Dac biet can c6 chinh sach tich cue ho trg von, khoa hgc cong nghe, dao tao nghe va md rgng thi tmong cho CN va TTCN tu nhan Gia Lam phat trien hon niia.
Tai lieu tham khao
Ban chap hanh Dang bo huyen Gia Lam (2015). Lich su Ddng bd huyen Gia Ldm (1930-2015). Nxb Chinh tri quoc gia. Ha Noi.
Chi cue Thong ke huyen Gia Lam (2010-2016). Nien gidm thdng ke (2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015 vd 2016). Lim trir van phong UBND huyen Gia Lam.
Tmong Dai hoc Tai chinh - Quan tri kinh doanh (2018). Phdt trien kinh te tu nhdn trong linh vuc cdng nghiep vd tieu thu cong nghiep tren dia bdn huyen Gia Ldm - Hd Noi giai dogn 2010-2016. De tai nghien ciiu khoa hoc.
Horat, E, (2014). Tu nhdn hoa vd tinh ndng ddng cua thi truang mang tinh chat gidi a Ninh Hiep, Gia Ldm, Hd Ndi.
Nguyin Minh Phong (2004). Phdt trien kinh te tu nhdn a Hd Ngi. Nxb Chinh tn quoc gia, Ha Ngi.
Nguyen Tri Dmh (2010). Kinh te hdng hda cita Thdng Long - Hd Ngi dgc trung vd kinh nghiem phdt trien. Nxb Ha Ngi.
Thong tin tac gia:
1. Nguyin Manh Tu'ong, TS
- Don vi cong tac: Tmong dai hoc Tai chinh - Quan tri kinh doanh - Dia chi email: nguyenmong241076@gmail.com 2. D6 Huy Canh, Th.S
- Don vi cong tac: Tmong dai hoc Tai chinh - Quan tri kinh doanh
Ngaynhanbai: 16/1/2019 Ngay nhan ban sua: 26/1/2019 Ngay duyet dang: 21/2/2019
108 PHAT TRIEN BEN VU'NG VUNG QUY^N 9, S6 1 (3/2019)