w^^^^^^^^nl
LOGIC NGHIEN CUtT KHOA HOC: CO S 6 LOGIC PHirONG PHAP LUAN CUA NGHIEN CUtJ KHOA HOC
V U V A N V l f i N "
T6m t i b Cimg vdi viic tim kiem, xdy dUng cdc logi hinh phuang phdp ludn nghiin ciu khoa hgc, gidi nghiin ciu cung tap trung tim kiim ca sd logic chung cua nghiin ciu khoa hoc. Diiu dd Id hodn todn dihiiu bdi logic hgc (hinh thie) • vdi tii cdch Id khoa hgc vituduy dung ddn - ngdy cdng trang bi nhiiu phuang phdp tii duy hiin dgi cho nghiin ciu khoa hgc vd vi v&y vai trb cua no ddi vdi nghiin ciu khoa hgc ngdy cdng gia tdng . Su ket hdp giia hai khuynh hudng trin dd ddn din ndy sinh hiOng nghiin ciu nhing udh di logic - phUOngphdp ludn cua nghiin ciu khoa hgc md <ft'n/i caoldsUra ddi cua mdn hgc mdi Logic nghUn ciu khoa hpc. Bdi vigt phdn tich mdt cdch khdi qudt vi mdn hgc ndy, qua do ldm rd chic ndng logic - phUUngphdp ludn cua nd tiong hogt ddng nghiin ciu khoa hgc.
Ti khda: Logic hgc; Logic nghiin ciu khoa hgc; phiiOng phdp lu^n.
AbstracU Together with the search and development of research methods, researchers also seek the universal logical foundation of scientific research. This is not hard to understand given that logic as a science of proper thinking can equip science with modern thinking methods. The combination between logic and research method creates logic-methodology issues, the peak of which is the birth of methodological logics. This article discussed this subject to clarify the logic-method function in scientific research.
Keywords: Logics; Logic of scientific research; methodology.
Ngdy nhdn bdi: 26/4/2016; Ngdy sia bdi: 15/6/2016; Ngdy duy^t d&ng bdi: 6/9/2016
1. Logic nghien ciJTu khoa hoc vdi tfi c&ch mpt mdn hpc doc Ifp
Visum ddi da Logic nghiin cOu khoa hpc Logic nghifin cihi khoa hpc lft mfln hpc mdi, ra ddi vfto cueTi t h i ky XIX diu t h i ky
vdi nghign ciiu khoa hpc, ding thdi do dftc tning nfli trgn c i a ph&t mmh khoa hpc dft din din sil xuft't hifn v t o di: Cd Logic hpc ph&t minh hay khflng? Lifu cfl thi xiy dung dudc mft hf thing logic hpc mft nd c6 XX. Nhu da bilt. Logic hpc lft khoa hpc v l t h i day cho con ngudi thfic hifn nhQng tfi duy logic bf phftn Cd bin. thilt y l u phit minh khoa hoe'
Ti!t ' ^ " ' ' i ^ ^ f"^ '^^" ^*" "^"^ ^ ^ *^ L^^° *!"«" ^^^ ^^ ^^ nfty. trong ych s i cfich h ^ t dfng san xutft tri thfic). Vtfn d l da cd nhfing y tudng k h i dfc d&o. ching dftt ra 1&: Logic hpc cd vai trd gi trong qu& hpn. nhft trifi't hoc kmh vifn thdi Tnmg cl Wnh nghien cfiu khoa hpc, lftm t h i nfto dl Rimun LuU da tfing md Ude v l mft logic 06 the k l hoach hda vifc nghito cfiu khoa hoc nhfi vfty khi dng dfia ra mft mfl hhih T-rl^t ' * ' ^^^* ° ^ *™°« " ' " ^ ^ ^ ^^ "«^i ™ay logic" mft theo dng thi nhd dd nhilu khi dupc tiific hifn btft ngd ngofti dfi
kiln vft nhd tiiic gi&c c i a nhft khoa hpc?
Do vai brd ngfty ctog to Idn c i a Lome hor ? ^°^- "^^ ^^^ "*° ^^ "^^ ^' ""= "*» ^ ^
='^ "V- age xa hji.
Q NHAN IPC KHOA Hpc XAHpl
s i 18-2818
VtJVANVlfiN chung ta cfl thi nhftn thiic dfide ttft c i c&c
)( chto ly cfl t h i
Tudng ta nhfi vfty, d thdi ky cftn dpi nitft hifin hai nh& tu tiling vi dpi 1&
Ph.Becdn v& R.DficaetiJ. Sau khi phfi phto logfc hpc duong thdi Ift khflng cfl t&c dyng
•i dfi vdi su ph&t mmh khoa hpc (dd lft sy li, phfi phto khdng dung), Ph.Becdn da xfiy , dfing logic quy nap c i a mmh vft gpi Ift
: "cflng cu mdi" Theo dng. Logic n&y cd till giup cho btft t y nh& b&c hoc n&o thuc hifn 1 nhQng ph&t mmh khoa hpc. Tudng til, RDficactd ctog dftt v t o di v l mdt L(^c hpc cfl till l&m cflng cy cho ph&t minh ra nhtog chto ly x&c thfic mdi - dfl 1& Logic , dien djch tiieo miu toto hoc. Hdn nfia, c&i I I ^ hpc mdi n&y dUdc dng xem nhu 1&
mft bf phftn c i a trilt hpc flng dyng.
Cho dfi nhQng myc dfch c i a Ph.Bgcdn v& R.DgcactiJ cd cao c i din d&u, thi mft Logic hpc chuygn dung cho c&e ph&t minh khoa hpc van chi Id mdt ude ma khdng thi thac hiin. niu khdng ndi Id mdt diiu khdng tudng. Trgn thfic tl, khdng thi cd mft hf thtog Logic hpc dfipc hmh thfic ho& nghigm ngftt d&nh cho c&c qu& trinh din tdi ph&t mmh trong khoa hpc. Bdi vi, mSi mft ph&t mmh diu rtft phfic tap khdng nhfing xfit v l mftt etfu tnic logic m& cfln vi nd chOa dung nhOng ydu tdd nhdn sdu sac d ddc ddo. Di minh hpa, ngudi ta da tftp trung nghign cfiu mft c&ch chi tilt nhQng t h i ph&p tu duy mft Mendeleev da tiiyc hifn khi tiln hftnh ph&t minh ra bang tuin hoto c&c nguygn ttf ho& hpc; ding thdi chi ra ring, khi s i dyng chtog cho hopt dpng ph&t mmh trong c&c khoa hpc kh&c. thftm chf ngay c i tirong chfnh Bnh vUc ho& hpc thi khflng cd kit qua. Lifin quan din v t o di n&y.
s i 18-2818
gidi nghien ciiu tiifia nhan ring, qui tiinh stog tao khoa hpc khdng duac quy hodn U)dn vi cdc thao tdc logic bing c&ch rut ra hf qua tii nhQng tri thfic da cfl l&m tiln di. Kit qua mdi khdng nhQng khdng thi nit ra bfing con dutog logic tfi nhQng tii thfic x&c tiiyc da cfl til trfidc. mft thftm chf ddi khi nd edn mfiu thuftn vdi chfing.
Trong qu& tiinh nghifin cfiu khoa hpc. tfi duy bit bufc phai tiific hifn c&c bfidc nhay. Cdc budc nhay ndy tiong qud trinh tu duy sdng too vd phdt minh dUOc thUc hiin phdn Idn Id dua vdo tiTib gidc (ntog lfie s&ng tao c i a nhft khoa bpe).
Tuy nhifin, khi ndi ring khdng thi sang tao ra mft Logic chuyto biet cho ph&t mmh khoa hpc khdng cd nghia 1&
Logic hpc khflng dflng vai trd gi tix)ng qu&
tiinh tim kilm tii thfic mdi. Logic hpc Ift cflng cy c i a nhftn thfic duy ly. Nd toang hi cho con ngfidi nhQng hilu bilt v l hoat dfng cia tii duy. Tfi dd xfiy dfing c&c cdng cy (quy luftt, quy tic, thao t&c cho tfi duy) nhim s t o xutft ra toi thfic. Logic hpc hifn dpi ng&y c&ng cung ctfp c&e cdng cy tmh xao hdn cho hoat dfng nghifin cfiu khoa hoc. Tfi dfl cfl Cd sd d l khing djnh ring, khdng d L(^ phdt minh. nhung cun^
khdng mdt phdt minh ndo thiiu Lt^ hpc.
Logic hoc l& c&ng cuhS tra cho viec phdt minh cdc tu tudng mdi. Bilu hifn rfl nhtft lft vai ta^ c i a nfl tix)ng vifc xfiy dtog gii tiiuylt khoa hpc. Trong qui trinh nfty, logic tham gia vfto cic khfiu nhU: phit hifn tinh hulng cfl v t o dl; dmh hudng vifc tim kim gii thuyit-, chinh ly eic gii thuylt vft chfing mmh gii thuyft...
Cung tiJt thyc ttf dd da din din xutft hifn nhu ciu xay dfing mft mdn khoa hpc mdi Logic nghien cdu khoa hoc, Itfy
NHAN MK; KHOA HPC XAHpl Q
B » — r i b
nghifin cfiu khoa hpc l&m ddi tfidng nghifin cto.
Nghifin cfiu khoa hpc Ift mdt dang nhftn thfic dftc bift hfidng din muc dfch tnic tilp la dat duac tri thiic, kit qud mdi khing chi vdi mft c h i the. mft dfli vdi c&c chi the ndi chimg. Nfl lft hinh thfic ly thuylt ciia vifc c h i thi liTih hfi khach the. nim bit kh&ch thi. Trong qu& trinh n&y (nghifin c t o khoa hpc). Logic hpc cfl vai tod hit sfic to Ito. di s&u vfto cd cft'u c i a nghign ciiu khoa hpc. giup cho vifc nim bit ban chtft. nhtog v t o d l cfl tinh quy luftt, tinh tft't ylu c i a boat dflng nghign cfiu. Tfi dd xfiy dfing c&c chi dto chimg cho e&c hopt dfng nghign cfiu khoa hpc.
Kh&c bift vdi c&c mdn Logic hpc kh&c.
Logic nghign diu khoa hpc khdng phii lft mft hf thing c&c phfip toto logic ddng kfn mdi. Nd 1& mdt A| thd'ng md cho ta tri thfic trpn vpn v l qu& trinh nghifin cfiu khoa hpc, 1& mft hf thfl'ng the hifn mfl hinh tfi tfidng cia c&c mli Ufin hf trong bft't ky qu&
trinh nghifin ciiu khoa hpc nfto. Ctog cin nfli thfim ring, quft trinh xay dung mfin hpc nfty da thu hut nhifi'u nhft khoa hpc thufc c&c khuynh hfitog kh&c nhau. tfi chi nghia thyc c h t o g dien hmh 1& nhft thuc chOng logic K. Pfipd, din gidi nghifin cfiu khoa hpc vi khoa hpc, chtog han Dz.G.
Kemen, cac nhft khoa hpc thufic c&c trfidng ph&i kh&c, ctog nhfi c&c nhft khoa hpc m&c-xft. Ching hpn. c&c nhft khoa hpc m&c-xft tuy ctog cd nhilu quan nifm cy thi kh&c nhau. song hp cd sU thing nhft't d chd, diu nhdt tri cho rang "Logic hpc cin phai vft cd till tham nhftp vfto ttft ca nhtog cii gi cd Ufin quan dfi'n nhtog quy luftt v l sy vftn dfng c i a nghifin cfiu khoa h?c"<» vft -Vifc nghifin cflu Logic nghifin
cijtu khoa hpc khdng thi hpn c h l chi d vifc s i dyng bd may Logic hpc Hinh thfic"**.
Vl aic yiu td ca bdn xac Idp vi tri ddc Idp cia mdn Logic nghiin ciht kfioa hpc.
Theo quan dilm dupe thfia nhftn rf ng rai, dl lftm ro ban chft't c i a mft mdn hpc, chtog ta phai chi ra dm tfidng vft phfidng ph&p hoftc bd mfiy pham trfi c i a nd. Dfidi dfiy chtog ta hay tim hilu mft each khai qu&t v l ddi tfidng v& bd m&y pham tru cia mfin hpc.
Vi ddi tuang cia mdn fipc, tfi nhiing difi'u dfidc trinh bfty, chtog ta thft'y ring.
Logic nghifin cfiu khoa hpc cd ddi tUpng chfnh lft cdc nghien cihi klioa hpc trong moi ngftnh khoa hpc. Tfi ddi tfipng ting qu&t nhfi vfty cd t h i cy thi hda Logic nghifin cfiu khoa hpc t&p tnmg nghifin cfiu c&c khfa canh sau:
C&c dftc trUng cd b t o chung cia mpi nghifin ciiu khoa hpc;
Logic kh&ch quan chung cia mpi nghifin cfiu khoa hpc. qu& trinh vftn dfng kh&ch quan cua mpi nghifin cfiu khoa hpc;
- Cac giai doan. c&c bf phftn hpp thftnh, c&c mfii quan hf giQa c&c giai dopn. cac thftnh t i c i a mpi nghifin ciiu khoa hpc;
- Bf m&y pham trfi rifing dfc lftp tUdng dfii vdi cac mfin khoa hoc kh&c. tnidc hit lft vdi c&e mdn Logic hpc kh&c;
Cac phUdng tifn logfc cho lftp luftn.
chtog minh c&c gia thuylt, xiy dfing ly thuylt.
Vi bd mdy pham trii cia mdn hpc, tfi vifc khai qu&t hda cic cdng cy cia khoa hpc hifn dai dfidc s i dung trong nghifin
I
NHANlpC KHOA Hpc X A H O I'" P.V. Kopminin (chd bite) - Logic nghiin em khoa hoc. Nxb. Khoa hgc. M.199S, tr.lO (ti^g Nga).
"•Saa, tr.ll.
s i 18-2818
VtJVANVlfiN
** cfiu khoa hpc, c&c nh& khoa hpc da x&y dung bp m&y pham tru cua Logic nghifin ciiu khoa hpc chia lAm ba nhdm tiidng fing
^ vdi ba bp phftn Cd bto c i a nghign cfiu ' khoa hpc.
» Nhdm phpm tiii thO nhdt, dae trfing
» cho phin chfnh c i a nghign cfiu khoa hpc ' dfl lft nhtog pham bru vdn di khoa hpc; sU
kiin khoa hpc; hi thdng tri thuc.
Nhdm tha hoi. nhfing pham tru bieu thj con dudng vftn dfng tdi nhtog tri thfic mdi, nhtog phUdng thfic ph&t trien va chtog minh tuih chto ly eua c h t o g Dd lft nhtog pham tiii: phong doan, gid thuyit khoa hpc; viic chuyin tO tri thOc xde xudt dTn tii thOc xde thiic; sU nghiin cOu nhOng
^fOng thOc chOng minh vd kiim tra tinh cfidn ly cia ly tfuiyit.
Nhdm tha ba, lft nhtog pham tru bilu thj su tong kit mft nghifin cfiu khoa hpc vft tao tiln de cho su ph&t tiiln nhfing nghito cihi tilp theo. Dd lft nhQng pham brfi: /y thuyit khoa hpc-, hi thdng ly thuyit vai tu cdch Id Idgic thiic dung; ndi dung gai md mang tinh thigidi quan vd phuang phdp ludn triet hpc. Do khudn kho cua bfti vilt, dudi diy, chiing tdi chi tftp trung lftm ro nfi dung cia mdt sd phpm trii ca bdn mft cdng vifc nghifin cfiu thudng xuyfin phai s i dyng mft khdng trinh bfty mft c&ch diy d i v l ttft c i c&c pham trii.
Vdn di khoa hpc, 1& hinh thfic c h i quan bilu thj tinh ttft ylu kh&ch quan cia sy ph&t triln nhftn thfic khoa hpc. Nfl phto
&nh tinh hudng cd win dl^, tic lft phto &nh m&u thuto kh&ch quan xutft hifn trong qu& trinh nhftn thfic khoa hpc gifia c&i da bilt vft c&i chfia bilt. Dfl lft mfiu thuin giiia cac sy kifn mdi dfidc ph&t hifn vdi c&c nguyto ly, ly thuyfit da bilt. 6 dfiy, c&c si 18-2811
nguyto ly, ly thuylt da bilt khtog thi giii thich dfidc nguyto nhto c i a c&c sfi kifn mdi, bufc chung ta phai di tim c&c nguyfin ly. ly thuyet mdL Trong nghito cfiu khoa hoc, v t o di CO hai chfic ntog chinh sau dfiy: 1) X&c djnh phfidng hfitog nghifin cfiu khoa hpc, ehpn d l tfti nghign cihi; 2) Nd la c t o cii, chd dura cho qua trinh nghign cfiu khoa hpc. Viec ph&t hifn v t o d l khoa hpc chfnh vi vfty, nhieu ngudi cho ring vifc ph&t hien dupc v t o d l (mft c&ch dtog din) tiic lft ta da giai quylt dupc mft n i a v t o de. Vft vifc ph&t hifn ra vto di Ift dilm khdi diu thfic su c i a mft nghign cfiu khoa hoc. Bdi vi, muc dich c i a nghien cfiu la gidi quyit vdn di tim ra nhitng quy lupt hay nhOng quan niim khoa hpc mdi. Vifc giai quylt v t o de khoa hpc bilu thj dudi dang lft mdt hf thing tri thfic giai thich hifn tupng, quft trinh mft chtog ta quan tam nghign ciiu.
Su kiin khoa hpc dUdc hilu nhu lft mft yeu t l cua tri thfic khoa hpc. Nfl lft mft dpng b i thfic cfl tinh x&c thfic cia con ngudi. Nd bao tin y nghia c i a mhih trong nhtog hf thing kh&c nhau. Trong nghign cfiu, nhft khoa hpc hfitog vfto vifc tim kilm c&c su kifn trong suit t h ^ gian nghito cfiu c i a mmh vft trfin cd sd nhQng su kifn khoa hpc mft giii quylt nhtog nhifm vu dftt ra. C&c su kifn dUdc xem nhu tfti hfu dl giii quylt nhifm vu nghifin cfiu. C&c Sfi kifn cfl nhtog chfic ntog sau:
1) Mft s i sy kifin gifip cho nh& nghifin cfiu dua ra nhtog gii tiiilt khoa hpc; 2) Mft s i khaiigiup cho vifc lftp luftn vft ph&t triln gii thilt; 3) S I thfi ba gifip cho vifie chtog minh gia tiiuylt. Tuy nhifin, nhfi da nfli d tren. vifc thu thftp c&e tfti Ufu chfia tiio th&nh nghign cfiu. Mot nghifin cfiu chi NHANlpC KHOA Hpc XAHpl Q
dfidc bit diu khi tfi c&c sy kifn din tdi vifc ph&t hifn ra v t o d l khoa hpc.
Hi tfldng tri thOc, kit qua ciia nghifin ciiu khoa hpc lft x&y dfing c&c tri thfic mdi.
C&c tri thfic nfty cfl the lft c&c nguyfin ly, quy luftt v l dii tfidng dfidc nghifin cihi.
Hinh thfic ph&t triln, trfidng thftnh nhtft cia c&c tri thfic nfty chinh lft ly thuylt khoa hpc x&c thuc mang tinh hf thing. Tir th^c ti dd, c&c nh& nghifin cfiu khoa hpc da chl ro bto chtft c i a tri thfic khoa hpc 1&
tinh hi thdng cia nd. Dilu dfl cfl nghia lft nhtog kit qui khoa hpc dat dUdc trong qua trinh nghifin cihi trd thftnh tri thfic khoa hpc chi khi nfl gin Uln vdi toto bf quft trinh nhto thfic cua con ngUdi vft chi khi nd dUpc t l chfic vft dfidc thi hifn thftnh hf thing tri thfic khoa hpc x&c djnh.
Chfic ntog cia pham trfi n&y thi hifn d chd: 1) Vifc tim kilm c&c gia thuylt mdi phai lft nhtog tri thfic cd tinh hf thing vdi nhtog tri thfic da bilt v l ctog mft Bnh vyc dli tfidng; 2) Vifc tim kilm cac luftn cfi cho lftp luftn vft chtog minh gia thuylt ctog phai hudng din nhfing tri thfic cd*
tinh hf thing nhfi trfin; 3) Md ring, phfit triln tri thfic: tfi nhiing gia thuylt, nguyfin ly mdi ph&t hifn phii tiln tdi xfiy dyng cfic ly thuylt khoa hoc mdi. Day chfnh lft myc dich cd ban cua nghifin cflu,'- khoa hpc.
Gid thuyit khoa hpc, trong nghign cfiu\
khoa hpc gia thuylt lft mft qui trinh tfi >
tfidng bao gdm vifc dfia ra c&c gia djnh^'l nguygn nhto cia dli tfipng (nghign ciju) ctog nhfi vifc chtog mmh c&e gii djnh dfl. CkS thi kh&i qu&t qu& trinh x&y dfing c&c gia tiiuylt glm c&c bfidc sau: ph&t hifn tmh hulng cd v t o d l - xac djnh' dli tfidng nghign cfiu; phto ti'eh tokn cinh
v t o d l - djnh hfitog cho vifc tim kilm gia thuyfit; dfia ra gia thuylt Ifia ehpn gia djnh nfto dd toong c&c g i i djnh dang canh toanh nhau lftm gia thuylt; ehvtng minh c&c g i i thuyfi't dfl - s i dyng cic luftn cfi, luftn chtog d l khing djnh (hoftc phi djnh) gia thuyfi't.
Gia thuyfi't cd vai trfl cue ky quan trpng trong nghifin cfiu khoa hpc. Nfl lft cdng cy cho vifc tim kifi'm c&c tri thfic mdi.
PhAngghen da tiing khfing dinh: "Hinh thfic ph&t trien cua khoa hoc tfi nhifin, ti-ong chfing mUc m& khoa hpc n&y tfi duy (dat trinh dd ly tfnh - TG), lft gia thuylt.
Su quan sat kham ph& ra mft sfi vifc mdi nfto dfl, sU vifc nfty lftm cho each giai quylt trfidc d&y ddi vdi nhiing sfi vifc ctog mfit lopi tfy, khdng t h i &p dyng dfipc nfia.
Tfi luc dd xutft hifn sfi cin thifi't phai c6 nhfing c&ch giai thfch mdi, luc diu chi dya vao mft s i sfi vifc vft nhiing difi'u quan sat dUdc. Tfti Ufu kinh nghifm sau nfty sfi gpt Ipc nhQng gia thuylt tfy, gat bd nhtog gia thilt nfty, tu chinh nhQng gia thilt khic cho din luc cudi ciing, quy luftt dUpc dfing len dfidi hmh thfic thuin khilt. Nlu chtog ta muln dpi cho din khi nhtog tfti Ufu cin thifi't cho quy luftt tod nfin thuin khilt thi nhfi t h i cd nghia lft tam dmh chi si?
tim tdi c i a tfi duy cho din luc dd, vft chi mpt vifc tfy cung d i di cho chtog ta khdng bao gid cd dUpc quy luftt""'.
2. Chijfc nang logic - phfidng ph&p lufin c i a Logic n g h i i n ciifu khoa hpc
Logic nghiin cOu khoa hpc vdi tU cdch la ca sd logic phuang phdp lu&n chung cua mpi nghiin cOu kfioa hpc.
I
NHANlpC KHOA Hpc tt Hpi™ C. Mac vk Ph. Ang ghen (1994). Todn tip, t.20. Nib.
Chinh trj quic gia. Hft N^i. tr.733.
tii8-aii
VUVANVIEN
Tha nhdt, xfit v l bto chtft. Logic nghien cihi khoa hpc thUc hifn nhtog chfic ntog logic quan trpng trong hopt dfng nghien cfiu khoa hpc. Nd vach ra dfidc c&i logic kh&ch quan chung c i a mpi nghifin cfiu khoa hoc. nghia lft nd vach n dfidc nhfing thufc tinh bto chtft, nhtog boat dfng mang tinh quy luftt, tmh ttft yeu trong qu& trinh nghifin cfiu khoa hpc, thdng qua vifc thyc hien c&c nhifm vu cy the sau:
Vach ra c&i logic khach quan chung cia mpi nghign cfiu khoa hpc, tiln tiinh Chung cia mpi nghign cfiu khoa hpc (c&ch x&y dung d l CUdng b^ eye c i a mft nghign cflu khoa hpc);
^ V - Xac djnh cic giai doan cd bto c i a mft nghign cihi khoa hpc, mli Ugn kit logic gifia c&e giai dopn, c&c bf phftn hpp thftnh cia mft nghign cfiu khoa hpc. Dam bao cho quft tiinh hopt dfng nghign cfiu cd sfi gin kit hop ly, tm cfty;
Tim kilm, s i dung c&c phUdng tifn logic phfi hpp cho tfiiig nhifm vy trong qua trinh nghiin cfiu, Ugn kit c&c phUdng tifn mft c&ch hdp ly, hifu qua;
• D&nh gi& df tin cfty (theo tigu chuin logic - chtog mmh v l mftt ly thuyet) c&c kit qui mdi.
ThO fuu, bdn cpnh chfic nftng logic, Logic nghign cutu khoa hpc cdn thyc hifn chfic ntog phfidng ph&p luftn chung cia mpi nghito cfiu khoa hpc. Nhfi da bilt, phfidng ph&p luftn cfl hai chfic ntog cd bto: djnh hfidng cho boat dfng v i gpi md (djnh hfitog) cho vifc lya chon c&c phfidng ph&p trong hopt dfng nhim dpt dfidc mft kit qua nfto dfl. Dli chilu vdi nhtog chfic ntog ma Logic nghito cihi khoa hpc thyc t i 18-2818
hifn, chtog ta se thtfy rfl nfl the hifn chfic n&ng phUdng phip luftn c i a hopt dfng nghito ciiu khoa hpc. Bilu hifn cy t h i lft:
Logic nghito cutu khoa hpc di sfiu phto ti'eh cdc nguyen tSc chung (c&c dftc tning chung c i a nghito ciiu khoa hpc). tfi dd nfl thuc hien chOc ndng dinh hUdng cho boat dfng c i a mpi nghign cutu khoa hpc.
Mpi nghign cutu khoa hpc phii tuto t h i cic nguygn tfie chung dfl.
Trgn Cd sd kh&i qu&t chung v l c&c nghign cutu khoa hpc, nim bit cfii logic Chung c i a mpi nghign cfiu khoa hpc, logic nghign cfiu khoa hpc, phto chia c&c nghign cfiu khoa hpc ra thftnh cfic giai dopn cd chfic ntog. nhifm vy x&c djnh. Tfi dd. nd
<^nh hfidng cho vifc giii quylt nhifm vy c i a tiing giai dopn ndi rigng cia toto bf nghign cutu khoa hpc nfli chung.
- Cto cfl vfto chfic ntog, nhifm vu c i a tuing giai dopn. Logic nghign cfiu khoa hpc thfic hifn chOc ndng gai md cho vi$c lua ehpn cdc phuang phdp, cdc thao tdc cdn thiit dfidc s i dyng trong tfing giai dopn nghign cutu dfia trgn chfic nfing nhifm vy cua chtog. ctog nhfi cho toftn bf qu& trinh nghign cfiu khoa hpc.
Hf tiling phpm tiii cua logic nghifin cfiu khoa hpc tpo ra bf khung cho mSi nghien cfiu khoa hpc. chtog th&m nh&p vfto mli nghifin cfiu khoa hpc, x&c djnh nfi dung c i a mli nghito cfiu khoa hpc. Tfi dfl ti-d tiiftnh ctog cy Chung mang tinh gpi md. djnh hudng cho hopt dfng cia moi nghifin cfiu khoa hpc.
Nhu vfty, tfi Sfi phto tfch trfin cd thi thtfy. mdn Logic nghien cfiu khoa hoc thyc hifn chfic ntog kfip. vfia thfic hifn chfic ntfng logic, vfia tiiyc hifn chfic ntog phfidng
NKAN IPC KHOA Hpc XAHpl g |
k . ,U
ph&p luto. Ndi c&ch kh&c nd thfic hifn chfic ntog logic phfidng ph&p cho boat dfng nghifin c t o khoa hpc.
Vdn di thiA kithUc fiiin mpt di tdi (mdt ludn dn, m& ludn dn) khoa fipc (Mdt so vto de logic - phfidng ph&p luftn khi thfic hifin mft nghign ciiu khoa hpc).
Tfi khi Logic nghign cfiu khoa hpc ra ddi, vdi chfic ntog logic phfidng ph&p luftn cia nd, c&c nh& khoa hpc da hUdng din vifc x&y dilng mft lUdc do chung cho mpi boat ddng nghign cfiu khoa hpc. Vifc xfiy dilng mflt lUdc do chung (mflt thilt k l chung) nhu vfty dem Ipi nhtog ich Ipi Idn cho cflng t&c nghifin cutu khoa hpc: 1) Nd dam bao cho mpi nghign cutu khoa hpc cd kit etfu thing nhtft mang tinh hifu qua cao, tranh rfidm rft, vdng vo vd ich; 2) Kit cft'u ft'y ctog dam bao cho vifc thuc hifn c&c di tfti nghifin cfiu dupc tiln hftnh mft c&ch ro rtog, manh lac, cd cto cfi viing chic; 3) Nfl giup cho cac c h i thi nghifin cutu lUa ehpn each tilp cftn dtog din. Su Ifia ehpn c&c phUdng ph&p phfi hpp giup cho hopt dfng nghifin cutu thu dupe kit qua tfli fiu; 4) Nfl ctog tao ra c&c tifiu chf cho vifc d&nh gi& c&c kfi't qui nghifin cfiu mft c&ch kh&ch quan, tin cfty.
Vifc thilt k l mft dl tfti bao gom nhifi'u nfi dung cin giai quylt, song ^i khufln khi bfti vifi't, chtog tfli chi dfing lai d nhtog gpi y diu tifin. Tuy vfty, nd ctog chi ra vai trd to Idn cia mdn hpc Logic nghifin ciiu khoa hpc trong vifc xfiy dung thiet k l cho mft di tfti khoa hpc ndi rifing, cho boat dfng nghifin cihi khoa hoc nfli chung.
Cd cd sd dl khfing djnh r i n g Logic nghifin cfiu khoa hpc ndi chung, chfic ntog logic - phfidng phfip luftn cia nd ndi rifing lft nfi'n ting de dfia ra thilt ke cho vifc thyc hifn mft dl tfti khoa hpc. Quan hf B I NHAN me KHOA Hpc XAHpl
gifia chtog gidng nhfi quan hf giQa c&i gib vft c&i ngpn. N i m chfic cii gib thi mdi x i ly cii ngpn mft cich vfia dam bao dupc tinh Unh boat, vfia dam bio dupe tinh nguyfin tic trong vifc triln khai, tilp nhftn vft s i dyng eic kit qui dpt dfipc. 6 Viet Nam, chtog ta da tilp thu dupe cai ngpn mft chfia tfidng t&n c&i gib cho nfin khi triln khai cflng vifc cdn cd phin bj dfng, vfia thilu tinh chftt ehe vfia thilu tinh stog tao vft vi vfty hifu qui nghifin cutu cdn hpn ehfi'. Ctog tfi dfl cfl thi ndi ring, vifc tim hieu v l Logic nghifin cutu khoa hoc nfli rigng. nhiing v t o di logic - phfidng phap luftn nfli chung dang lft yfiu ciu ctfp b&ch d nfidc ta hifn nay.
Tdm lai. Logic nghign cutu khoa hoc trong thdi gian gin dfiy cufl'n h i t sfi chii y khfing chi c i a cac nhft logic hpc mft ca cic nhft khoa hpc thufic c&c linh vile khoa hpc cy the khac nhau. Xfit v l bto chft't, nd thyc hifn chfic nfing logic - phfidng phip luftn c i a hoat dfng nghifin cfiu khoa hoc.
Nfl trang bj cho chtog ta nhQng cfin cii logic, nhQng djnh hutog phfidng phfip luftn chung cho mpi nghifin cfiu khoa hpc, k l ca vifc thyc hifn mft luftn to, luftn vfin khoa hpc. Vifc trang bj kiln thfic mfin hpc nfty se gflp phin quan trpng nfing cao chtft lUdng dfto tao d nUdc ta hifn nay.
TAI LIEU THAM K H A O 1. Vu Vfin Vifin (2015), "Cfic loai hhih phUdng phap luftn nghifin cutu khoa hpc trong Ueh si", Tap chi Nh&n liic khoa hpc xa hpi, sfi' 5.
2. P.V. Kopminin (chi bito). Lc^ nghiin cOu khoa hpc, Nxb. Khoa hpc, M.1996, (tilng Nga).
3. C. Mac vft Ph. Ang ghen (1994). To&n tap, t.20. Nxb. Chinh trj qufib gia. Hft Nfi.
l i 18-2818