XÁC ĐỊNH PHẠM VI ÁP DỤNG TẬP QUÁN TRONG QUẢN LÝ XÃ HỘI CỦA NHÀ NƯỚC
ở VIỆT NAM HIỆN NAY
• DINH THỊ TÂM
TÓMTẮT:
Ở Việt Nam hiện nay, tập quán được thừa nhận là một loại nguồn của phápluật,có vaitrò hỗ trợ chopháp luật thành văn trong quản lý xã hội của Nhà nước. Tuy nhiên, xuấtphát từ những đặc điểm đặc thù củaloại quy phạm này nênviệc áp dụng tập quán có sự khác biệt nhất địnhso với việc ápdụng quy phạm pháp luật về phạm viápdụng.Bàiviết phân tích làm rõ các vấn đề về phạm vi áp dụng tập quán trong quản lý xãhội của Nhà nước ở ViệtNam hiện nay.
Từ khóa:tập quán, áp dụng tập quán, quản lý xã hội, phạm vi áp dụng tập quán.
thôngpháp luật khác nhau việc xácđịnh phạm vi ápdụng tập quán có thể khácnhau. Một sô' quốc gia chỉ thừanhận ápdụng tập quántronglĩnh vực dân sự, một sô'nước khácthừanhậnápdụngcảở lĩnhvực dân sự và hình sự1, ớViệtNam, việc áp dụng tập quán đã có lịch sử hình thành và phát triển lâudàiqua các thời kì lịch sử, trở thành nét văn hóa pháp lý riêng của dân tộc.Dướicác triều đại phong kiến, bên cạnh luật nước, tập quán luôn giữ vị trí quan trọng trong hệ thống pháp luật, tham gia điều chỉnh nhiều loại quan hệ xã hội. Tronggiai đoạn hiệnnay, tậpquánvẫn được thừa nhận là một loại nguồn của pháp luật. Tuy nhiên, do tính đặc thù của loạiquy phạmnàynên trong hoạt động quản lý xã hội của Nhà nước không phải lĩnh vực nào, trường hợp nào cũng phù hợp để áp dụng. Do đó, để đảm bảo tính thôngnhất trong thực tiễnápdụng tậpquántrong 1. Đặt vấn đề
Tập quán là loại quy tắc điều chỉnh hành vi không có nguồn gốc từ Nhà nước mà có nguồn gốc từ cộng đồng. Tập quán chính là những tri thức được tích lũy trong cộng đồng, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khácthôngqua thực hành xã hội. Quá trình hình thành, tồn tại của tậpquán luôn gắn với một địa phương, cộng đồng dân cư, lĩnh vực đời sông nhất định, nhằm mang lạilợi ích,đảm bảotrật tựriêng trong cộng đồng đó.
Trong tiến trình phát triển của xã hội, cùng với các quy phạm xã hội khác, tập quán đã tham gia điều chỉnh các quanhệ xã hội và đóng vaitrò quan trọng trong quản lý cộng đồng. Hiện nay, tronghệ thông pháp luật của đa số các quốc gia trênthế giới, tập quánvẫn được thừanhận là một loại nguồn của pháp luật. Dù vậy, trong các hệ
96 SỐ25-Tháng 11/2021
quản lý xã hộicủa Nhà nước cần phải xác địnhrõ I phạmvi áp dụng.
Bàn về xác định phạm vi áp dụng tập quán trong quản lý xã hội của Nhà nước ở Việt Nam hiện nayđặt racác vân đề cơbản cần làmrõ, đó là, xác định không gian và lĩnh vực ápdụng tập quán. Bài viết sẽ phân tích làm rõ 2 vấn đề cơ bản này.
2 . Xác định phạm vi khônggian áp dụngtập quán trongquản lý xã hội của Nhà nước ở Việt Nam hiện nay
Đôi với tập quán trong nước, xuấtphát từ tính đặcthù của tập quán là hình thành và tồntại lâu dài gắn với một địa phương, cộng đồng dân cư, lĩnh vực đờisông nhát định nên tập quán thường mang sắcthái riêng củađịa phương, dân tộc, lĩnh vực đó. Vì vậy, việc áp dụng tập quántrong quản lỵ xã hội của Nhà nướcchỉ có thểvà chỉ nên thực niên trong phạm vi địa phương, dân tộc, lĩnh vực dời sống nơi tậpquán đóđang tồn tại và đượcthừa nhận áp dụng rộng rãi. Không thể mang thể chê cụa cộng đồng này áp đặt cho một cộng đồng khác, tập quán của cộng đồng, lĩnh vực nào thìchỉ phù hợp để quản lýcộng đồng, lĩnh vực đó. ở Việt Nậm hiệnnay, tậpquántrong nướccũng áp dụng trong phạm vinày.
'(Đối với tập quán quốc tế chỉ có thể trở thành ngiiồn của pháp luật khi được pháp luật quốc gia thừa nhận hoặc được các quốc gia hữu quan quy định trong điều ước quốctế hoặc đượccácbên chủ thể tham gia quan hệ lựa chọn ápdụng với điều kiện việc ápdụng và hậu quả của việc áp dụng tập quánquốc tếđó không trái với nguyên tắc cơ bản của pháp luật của các bên2. Khi được thừa nhập, lựachọn áp dụng, tập quán quốc tế có thể điều chỉnh các quan hệ xã hội trên phạm vi lãnh thổ của nhiều quốc gia. Ớ Việt Nam, tập quán quôc tếcũngđược thừa nhận áp dụng, nhưng chỉ được ấp dụng trong điều chỉnh cácquan hệ dânsự có yếu tố nướcngoài.
về cơ bản, phạm vi không gian áp dụng tập quán như trên. Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng tập quán phát sinh những vấn đề khó khăn, vướng mắc mà nguyên nhân chủ yếu là bởi hiện tượng xungđộtphápluật.
Thứ nhất, làxung đột giữa tập quán và các quy địnhtrongvăn bản quỵ phạmpháp luật.
KhiNhà nước thừanhậnápdụng tập quán sẽ dẫn đến sự tồn tại songsong 2 hệ thông pháp luật cùng điều chỉnh các quan hệ xã hội, 2 hệ thống này có thể có mâu thuẫnvới nhau. Mộthànhvi có thể không tráivớitậpquánnhưng lại bị xemlà vi phạm pháp luật hoặc ngược lại thì phải giải quyết ra sao? Các bên liên quan có quyền lựa chọn hệ thông pháp luật có lợi cho mình không?
Nếu vụ việc đó đã được giải quyết bằng tậpquán hoặc quyđịnh pháp luật rồi thì sau đó có thể lại quyết lại bằng quy định pháp luật hoặc tập quán không?Nếu áp dụng tập quán để giải quyết tranh chấp thì thẩm quyền thuộc về thiết chế tự quản của cộng đồng hay cơ quan nhà nước hay cả 2 thiết chếnày?
Thực tiễn,khi có sự xung độtgiữa tậpquán và các quy định củavăn bản quy phạm pháp luật thì văn bản quy phạm pháp luật thườngđược ưu tiên áp dụng. Một hành vi không trái với tập quán nhưng trái với các quyđịnh pháp luật thì vẫn có thê bị xử lý theo quy định pháp luật Nói cách khác,trongnhững trường hợp hành vi dùkhôngbị coi là vi phạm tập quán nhưng lại là hành vi vi phạm pháp luật thìcácchủ thể thường khôngđược quyền lựa chọn hệ thông pháp luậtcó lợi cho mình để áp dụng. Chẳng hạn, theo tập quán củamột sồ' dân tộc ỏ Lai Châu, nếu gia súc vào vườn nhà khác phá hoạithì chủ nhà có quyền bắn chết con gia súc đó. Ông A đã bắn chết con trâu của nhà khác khi nó vào phá vườn nhà mình. Đây là hành vi đượctập quán cho phép.Tập quán nàythậmchí đã được đưa vào quy ước của bản và được Hội đồng nhân dân xã ra nghị quyết phê duyệt. Tuy nhiên, vì con trâu có trị giá trên 2triệu đồng nên ông A đã bị truy tô' về tội hủy hoại tài sản công dân theo quy địnhcủa Bộ luật Hình sư3. Như vậy, ông A không thể dựa vào tập quán để miễn trừ trách nhiệm hình sự chomình.
Nhiều trường hợp, các chủ thể thựchiện hành vi không bị xem là vi phạm quy định pháp luật nhưng lại vi phạmtập quán thì vẫn có thểbị cộng đồng áp dụng các biệnpháp chế tài. Chẳng hạn, người Dao ở Lai Châu có tập quán cấm bản khi
SỐ25-Tháng 11/2021 97
í
cần làm lễ. Khi đó, không ai được đi qua bản.
Những người vi phạm sẽ bị bản phạt. Cán bộ xuống công tác không để ý đi vàonên bị yêu cầu phạt lợn và rượu4. Tuy nhiên, nếu vụ việc được đưa ragiảiquyết tại cáccơ quan nhà nướccó thẩm quyền thì những yêu cầu mà các bên đưa ra nếu trái hoặc không có trong các quy định pháp luật thường sẽ không được châp nhận. Chẳnghạn,như trường hợpyêucầu nộp tiền phạt do vi phạm tục cấm bản, đòi bồi thường tuổi thanh xuân,... các thẩm phán sẽ bácyêu cầu này vì cho rằng không có căn cứ xác định thiệt hạiđểbồithường5.
về lựa chọn hệ thống pháp luật áp dụng, một số quốc gia cho phép các cá nhân lựa chọn áp dụng hệ thống pháp luật có lợi cho mình, như ở Indonesia khi thuộc trường hợp có 2 hệ thống pháp luật cùng có thể điều chỉnh quan hệ (quy định pháp luật của Nhà nước và tập quán) thì cá nhân có quyền lựa chọn hệ thõng pháp luật nào có lợi hơn cho mình. Trong mộtnghiên cứu, một tác giả đã chỉ ra rằng nhữngngười đàn ông trong một quận ở Indonesia đã tìmcáchđòiáp dụng luậttục (Batak), theo đó phụnữ khôngphải là người thừa kế, còn nhữngngười phụ nữ(chủ yếulà người trẻ) đòi quyền thừakế theo luật tiểu bang. Đa số các trường hợp Tòa án Tôi cao đã tuyên cho người phụ nữ thắng, tuy nhiên nhiều người trong số họ đã phảitheo đuổi vụ kiện trong thời gianrấtdài1’.
Việctồn tạisongsong2hệ thôngphápluật có thể phát sinhcác trường hợp: nếu vụ việc đã được giải quyếtbằng tập quán thìrất khó áp dụng các quy địnhpháp luật sau đó, nhátlà trườnghợpquy định pháp luậtbất lợi hơn chochủ thể bị áp dụng;
nếu chủ thể đã bị áp dụng một chê tài theo quy định pháp luật thì họ sẽ không chấp nhận thêm chế tài của tập quán vì chủ thể chorằng hành vi của họ đã bị áp dụngchế tài rồi7,vấn đềđặtralà, thực tếvẫn xảy ra trường hợp một vụ việc cùng lúc được “xétxử" 2 lần bởi2 loại chủ thể áp dụng khác nhau và các chủ thể này có thể áp dụngtập quán hoặc quy định pháp luật để giải quyết vụ việc. Thường thì, những trường hợp này kết quả giải quyết sẽkhác nhau, do đó, việc thực hiện một tronghai phán quyết sẽ khôngkhả thi. Chẳnghạn, ngườiÊ Đê ở Tây Nguyên có tập quánkhi lihôn
các con đều ở lại với mẹ, người mẹ có trách nhiệm tiếptụcchăm sóc,nuôi dưỡngcác con cho đến khi trưởng thành. Người chồng không được chia con, không có quyền trựctiếpnuôidưỡng các con. Nếu khi li hôn, Tòa án dựa theo quy định pháp luật để trao quyền trực tiếp nuôi con theo yêu củangườichồng thì bảnán sau đó sẽ rất khó được thực thi. Người vợ không chấp nhận bản án của Tòa án, vì cho rằng bản án đó trái với tập quán của dân tộc mình nênsẽ yêu cầuthiếtchế tự quản trong cộng đồng (già làng, trưởng bản) xét xử theo tập quán, phán quyết của già làng,trưởng bản dựa theotậpquán được cộngđồng ủng hộ nên ngườichồngthường sẽ phải tuân theo phán quyết đó mà không thể xin thay đổingười trực tiếp nuôi con. Như vậy, việc thừa nhận áp dụng tập quán còn có thể tạo ra khả năng xung đột về thẩm quyền áp dụng. Thông thường tập quán được áp dụng trong một địa phương nhất định và thẩm quyền xét xử cũng mangtính địa phương. Trong hầu hếtcác trường hợp, những người đứng đầu các cộng đồng thiểu số cũng tham gia vào quá trình xét xửvà điểm nàytạođượcniềmtin trong việc ra phán quyết đốì với các thành viên cộng đồng8. Tuy nhiên, như đã nêu ở ví dụ trên,hiện nay vấn đề thẩm quyền áp dụng của chúng ta đang bị chồng lấn khi một vụ việc được giải quyết bởi 2 loại thiết chế khác nhau. Đê’làm hài hòa vân đề xung đột nàylà điều không đơngiản, đòi hỏiNhà nước phải có các quy định đảm bảosự bình đẳng vàthống nhát trong áp dụng.
Thứ hai, là xung đột giữa các tập quán vớinhau.
Đôi với trườnghợp có sự xung đột giữa các tập quán, việcxác định tập quánnào được áp dụng để đảm bảo quyền lợi cũng như trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ của các bên cũng là vân đề cần phải xét tới. Chẳng hạn, trường hợp các bên tham gia quan hệ thuộc các vùng, miền, dân tộc khác nhau và ở các vùng, miền, dân tộc ây tồn tại các tập quán tráingược nhau thì áp dụng tậpquán của bên nào? Hoặc trường hợp các bên tham gia quan hệ thuộc cùng một địa phương nhưngthuộc các dân tộc khác nhau, có các tập quán khác nhau điều chỉnh quan hệ đó thì áp dụng tập quán của bên
98 SỐ25-Tháng 11/2021
nào? Hoặc trường hợp, hợp đồng được kí kếtmột nơi nhưng được thực hiện ở một nơi khác thì áp dụng tậpquán của nơinào? Nếucho phép các bên thỏathuận lựa chọn ápdụng tập quán, các bên có được lựa chọn áp dụng tập quán của địa phương khác (không phải nơi mình đang sinh sống) để điều chỉnh quan hệ của mình không? Theo quan điểm thông thường,các bên sẽ luônmuốn áp dụng quy định có lợi hơn cho mình. Vì vậy, đối với những vấn đề này, Nhà nước cần phải xây dựng mộtcơ chế thôngnhất, tránh gây vướng mắc trong thựctiễnáp dụng, thậmchílà gâyxungđột, chia rẽ giữacác cộng đồng, dân tộc. Để tránhcác xung đột, các quốc gia thường có các quyđịnh chặt chẽ về việcápdụngtậpquán. Chẳng hạn,ở Tanzania, tập quán được áp dụng trong lĩnh vực dân sự và chỉáp dụngkhi các bên (hoặcmột trong các bên) là thành viên của cộng đồng mà trong đó, tập quáncó liên quan đến vấn đề đang tranh chấp đã được thiết lập và công nhận9. Các bênkhông thể tùy tiệnlựachọn việc áp dụng tập quán điềuchỉnh Ị quan hệ của mình mà việclựa chọn áp dụng tập Ịquán phải tuân theocác quy định pháp luật. Hiện
|nay, trongcông tác xét xử, Tòa án nhân dân tối (cao đã có hướng dẫn giải quyết xung độtkhi áp dụng tập quán như sau: “Trường hợp Tòa án áp dụng tập quánđể giải quyết tranh chấp dân sự mà gác bên viện dẫn cáctậpquán khác nhau thì Tòa 'án căn cứ Điều 3, Điều 5 và các quyđịnh khác của Bộ luật Dânsựnăm2015: Điều 45 Bộ luật Tốtụng dân sựnăm 2015, tùy từng trườnghợp cụ thê giải quyết như sau: Tập quán có giátrịápdụng là tập quán không trái với các nguyên tắc cơ bản của pdỉáp luật dân sựquy địnhtạiĐiều 3 Bộ luật Dân sự năm 2015. Trườnghợp có nhiều tập quánthì áp dịing tập quán do các bên thỏa thuận; nếu các đựơng sựviện dẫn các tập quán khácnhau thì tập quán có giá trị áp dụng là tập quán được thừa nhận tại nơiphátsinh vụviệc dân sự”10.
3 . Xác định lĩnh vực áp dụng tập quán trongquản lý xã hộicủa Nhànước ở Việt Nam hiện nay
về
lĩnh vực áp dụng, tập quán tuy được thừa nhận là một loại nguồn của pháp luật nhưng khộng phải lĩnh vực nào cũng phùhợp để ápdụngtrong quản lý xã hội của Nhà nước. Hiện nay, đa số'các quốc gia chỉ thừa nhận ápdụng tập quán trong lĩnh vực dân sự. Chỉ một sốítcác quốc gia như Sundan chophép ápdụng cả tập quán trong lĩnh vực hình sự nhưng cũng chỉ trong phạm vi những vụ việc nhỏ có liênquan đến trẻ em11. Ớ Việt Namhiệnnay, không có quyđịnh cụ thể lĩnh vực nào được phép áp dụng tập quán, lĩnh vực nào không được áp dụng. Tuy nhiên, thông qua các quy định về áp dụng tậpquán trong hệ thống pháp luật hiện hành có thể thấy rõcác quy định này chỉ xuât hiện trong một số văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ dân sự theo nghĩa rộng. Điềunày được xem là hợp lý bởi quan hệ dân sự với bảnchát là quan hệ giữa các chủ thểtư với nhau, do đó, việc áp dụng các quy tắc hình thành từ cộng đồng sẽ phù hợp ý chí và mong muôncủa các chủthể này. “Đối với lĩnh vực hình sự hay hành chính vì cả hai lĩnh vực nàyliên quan chặt chẽ với quyền lực nhà nước, vớichính trị. Sẽ là một việc rất khó khăn nếu trực tiếp chia sẻ quyền lực chính trị’’12 vì việc này có thể tạo ra nguycơ chia rẽdân tộc, gây bất ổn trong quốc gia.
Tập quán có thể tham gia điều chỉnh cácquan hệ xã hội trong nhiều lĩnh vựckhác nhau, nhưng các quy tắc tập quán thường không có sự phân chia cụ thể theo ngành hay lĩnh vực như các quy định pháp luật. Điều này cũng gây ra những khó khăn nhất định trong thực tiễn áp dụng. Thực tế, các chủ thể có thẩm quyền ápdụngđôi khicũng có sự nhầm lẫn tínhchất của vụ việc dẫnđếntình trạng ápdụng pháp luật không đúng vớitính chất của vụ việc. Và hơnthế, nhiều trường hợp chủ thể bịáp dụng cũng khôngphân biệt rõ được vụ việc của mình là vụ việc thuộc lĩnh vực dân sự hay lĩnh vực hình sự, hành chính,... nên có thể đưa ra các yêu cầu hay viện dẫn việc áp dụng tập quán không phù hợp với lĩnh vực được áp dụng tập quán. Đê’ xử lý vân đề này, Nhà nước cần có quy định cụ thể xác định lĩnh vực có thể ápdụng tập quán; đồng thời, phải tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật rộng rãi cho người dân, giúp cho các chủ thểcóthẩm quyềnáp dụng tập quán cũng như người dânhiểurõ và phânbiệtđượcquanhệ dân sựvới quan hệ hình sự, quan hệ hành chính,...
SỐ25-Tháng 11/2021 99
tứclà, giúp các chủthểnhậnthức rõ tính chất của từng loại vụ việc được hay không được áp dụng tập quán. Điều này sẽ góp phần tăng cường hiệu quả của việc áp dụng tập quán trong quản lý xã hội của Nhà nước.
4 .Kết luận
Thừa nhận áp dụng tập quán trongquản lý xã hội của Nhà nướcở Việt Nam hiện nay là một chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta. Việc thừanhận áp dụng tập quánkhông chỉ góp phần bảotồnbản sắc văn hóacủa dân tộc,mà còn góp phần bảo vệ tôt hơn quyền và lợi ích chính đáng củacácchủ thểtrong xã hội, tăngcườngtrậttựxã hội, đảm bảo tính chất của một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, thực tiễn áp
dụng vẫn còn gặp phải những vấnđề khó khăn, vướng mắc cần tháo gỡ như hiện tượng xungđột giữa tập quán và quy địnhpháp luật, giữacác tập quán với nhau; vân đề xác định lĩnh vực được phép áp dụng tập quán;... Đê’ đảm bảo hiệu quả của việc ápdụng tập quán trong quản lý xã hội của Nhà nước, đòi hỏicầnphải có sự hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan về vân đề này. Việc thiếu vắng các quy định mang tính thống nhát và cụ thể về những vâ’n đềnày có thể dẫn đến tình trạngtùy tiện, thiếuthông nhát trong thực tiễn áp dụng. Đê’ hoàn thiện các quy định pháp luật cần có sự phôi hợp chặt chẽ giữa các nhà lập pháp, nhà hoạt động thực tiễn và nhà nghiêncứu ■
TÀI LIỆUTRÍCH DẪN:
1 Xem: Phan Nhật Thanh (Chủ biên) (2017), Tập quán pháp, tiền lệ pháp và việc đa dạng hóa hình thức pháp luật ở Việt Nam, NxbĐại học Quốc gia Thành phô Hồ Chí Minh, tr.87 - tr88.
2 Xem: Đinh Thị Tâm (2020), "Thứ tự ưu tiên áp dụng giữa tập quán quốc tế và pháp luật quốc gia trong quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài", Tạp chí Nghề luật, số 7. tr.41.
'Xem: Bộ Tưpháp, Viện khoa học pháp lý (2018), Dự án điều tra cơ bản: Các tập quán điển hình điều chỉnh quan hệ dân sự, thương mại, hôn nhân và gia đình ở Việt Nam và thực tiễn áp dụng của các cơ quan có thẩm quyền. Báo cáo tổng hợp kết quả nhiệm vụ, trl 10.
4Xem: Bộ Tưpháp. Viện khoa học pháp lý (2018). tlđd, tr63.
5Xem: Bộ Tưpháp, Viện khoa học pháp lý (2018). tlđd, trl 15.
6 Sulistyowati Irianto (2004), "Competition and Interaction between State Law and Customary Law in the Court Room: A Study of Inheritance Cases in Indonesia", https://commission-on-legal, truy cập 06/9/2021.
7Xem: Phan Nhật Thanh (Chủ biên) (2017). tlđd. tr.88.
8Xem: Phan Nhật Thanh (Chủ biên) (2017). tlđd. tr81.
9 Judicature and Application of Law Act 1961 (Tanzania). Điều 11.
lơĐiểm 1 Mục III Giải đáp sốOl/2017/GĐ-TANDTC, Giải đáp một số vấn đề về nghiệp vụ của Tòa án Nhân dân tối cao ngày 07/4/2017.
11 Xem: Phan Nhật Thanh (Chủ biên) (2017), tlđd, tr81.
12 Phan Nhật Thanh (2013), Luật Tập quán và quyền con người, Nxb Hồng Đức - Hội Luật gia Việt Nam, tr.214.
TÀI LIỆU THAMKHẢO:
1. Bộ Tưpháp, Viện Khoa học pháp lý (2018). Dự án điều tra cơ bản: Các tập quán điển hình điều chỉnh quan hệ dân sự, thương mại, hôn nhân và gia đình d Việt Nam và thực tiễn áp dụng cửa các cơ quan có thẩm quyền, Báo cáo tổng hợp kết quả nhiệm vụ.
100 SỐ25-Tháng 11/2021
2. Đinh Thị Tâm (2020). Thứ tự ưu tiên áp dụng giữa tập quán quốc tế và pháp luật quốc gia trong quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài. Tạp chí Nghề luật, số 7.
3. Phan Nhật Thanh (2013). Luật Tập quán và quyền con người. Nxb. Hồng Đức - Hội Luật gia Việt Nam.
4. Phan Nhật Thanh (2017). Tập quán pháp, tiền lệ pháp và việc đa dạng hóa hình thức pháp luật ở Việt Nam. Nxb Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.
5. Tòa án nhân dân tối cao (2017). Giải đáp một số vấn đề về nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tối cao ngày 07/4/2017, Giải đáp sô'01/2017/GĐ- TANDTC.
6. Sulistyowati Irianto (2004). Competition and Interaction between State Law and Customary Law in the Court Room: A Study of Inheritance Cases in Indonesia. The Journal of Legal Pluralism and Unofficial Law. 36(49):
91-112.
Ngày nhận bài: 6/9/2021
Ngàyphản biện đánhgiá và sửa chữa: 6/10/2021 Ngày châp nhậnđăngbài: 16/10/2021
Thôngtintác giả:
ThS.ĐINHTHỊ TÂM
Khoa Luật -Trường Đại học Ngoại thương
DETERMINING THE SCOPE
OF CUSTOMS APPLICATIONIN THE CURRENT STATE SOCIAL MANAGEMENT IN VIETNAM
• Master. DINH THI TAM Faculty of Law Foreign Trade University
ABSTRACT:
InVietnam, customs arerecognizedas a source oflaws andthey play asupporting role for written lawsin thestate social management. However, duetosomespecific characteristics of this type of regulation, theapplicationof customshascertaindifferences compared with that of legal regulations in terms of the scope of application. This paper analyzes and clarifiesissues relating to thescopeofcustomsapplicationinthe current statesocial management inVietnam.
Keywords: customs,applicationof customs, scope ofcustoms application.
SỐ25 -Tháng 11/2021 101
