OOR
oplossing van vind.
in sy antwoord theid die basis arna verskeie de getrek het ,apartheid" wat
·e In 'n woorde- het nie. Mnr.
et selfs so ver dat indien die erheld het dat likheid bestaan
ie Britse State- t nie, sal bale
" nle plaasvind tryd tot ekono-
rk wees.
n die moeilik·
die voorsiening ie Britse stelsel ir 'n amptelike werkinc kan al·
r on, 'n saam-
&oos in die
het geen voor- vin!tiale &telseol ypend te wylllc n \"erleode week vrae in die par-
dat die !deale ale beheer is, wessie van ver- die sentrale re·
lprovinsiale rade en ingewikkeld.
an nie stappe weet dat by die lk vertolk nie.
erdeeldheid oor partye.
et genl. Hert:r.og ewend om die sel te vervang aaslike bestuur·
eenstand in sy nsvaal het hom ie saak te laat
Malan.
ltdrult deur Pro , Btellen .. oecb, nr
ewen: VOORBLAO oroote Kerlr.pboa , K•Jr.pleiD, ][up.
g na die goud- ln die jare na olloway gese dat drie lesse geleer e 111 dat ,as in·
plaasgevind bet, uie moontlik is e 'is dat lUI goud
ag bepaal is, die om dlt in die En die derde les
•rys van coud nie
ni~. dit metter- tel!tel &al ,·ernie- an die huidige . t die kwaad eers
~ word om ern-
~s aan to neem pogings aange- om 'n betalings- stel. En as die
is, volg 'n ver·
vlugkap1taal, dige vernietigen·
deur 'n beheer·
ord. Die poRI·
arm en middel- n geld kan weg- ryk man wat sy
, bruikgoed en ie. 'n Pensloen ljare gelede beel-
et, is nou nlks e dalende reid·
;erderfiike vorm
~mdat dit 'n be- rgeld l:s en die op diegene wat kan bekostig.
•
Gereglstreer aan die Hoofposkantoor as 'n Nnusblad.
NOU TYD VIR PRAKTIESE REPUBLIKEINSE O PTREDE
Die Republikeinse Front moet tot praktiese repuhlikeinsP aksie geJei word. Hy moet deur Repuhlikeinse party-kandidate as dit kan of uuders deur eie Repuhlikeinse Front-kandida te as dit moet die stigtiug van die Re- puhliek op parlementere gebied indru, verklaar · die onderleier van die 0 .8 ., mnr. J, A. Smith.
Jrg. 10 Kaupstad, SO 1\lei 1951 Prys Sd.
,As ons hierdle ldeaal (die van 'n republlek) sou laat vaar, sal ons sielloos en doelloos word Nr. 26 I en sterf."
Herinneringe uit die Vryheidstr yd ( 8 )
Dit is ware woorde hierdie.
Dit is die taal van die repu- blikein ultgedruk deur min. J. G. Strydom. Daarby voeg ons:
HE RTZOG WOU PARTYSTRYD OPHE F IN 1933
Ervaring het geleer dat die politieke horison in Suid-Afrika ook met ' u nasionale regering nan die roer nooit vir lank helder hly nie. Die gees -van partyskap is reeds so ingeeut dat dit f eitlik omnoontlik geword het om ' n vaste en suiwere koers te hou. Oorwegings van eie voordeel en partywins het die republikeinse koers wat siel en liggaam op sekere tydstipte van die Nasionale Party was, soos 'n pero gespan om te bly wei op die sum ·polle in die Britse empaaierk1·iug. Vooraanstaande lede van die regering het, soos die huidige hoe kommi ssaris kort gelede in Louden, republikanisme as van ,geen praktiese politiek" verklaar. Binne-in regeringskringe self was nie aileen uiteenlopende koerse nie maar selfs tweespalt. En hier nou, ek glo dit is die eerste maal, word in die openbaar en die pers die feit vermeld dat Tielman Roos eindelik deur die eerste minh;ter, genl. Hertzog, uitgesit was uit sy kabinet!
Die verklaring aan die pers is deur my persoonllk gebanteer om middernag. Die setsel van die verklarinr vir die koerant, wat dit recstreeks van genl.
Hertzog as drin&"end ontvang het, was klaar en die verklarin&'
SOU die \'Ol(ende O(gend in druk verskyn. Die plakkaat: ,Tiel- man Roos uit die Kabinet" was reeds deur my opgestel die na&"
toe 'n flitstelecram my later van die eerste minister bereik om voorlopig sy verklaring oor die afdanking van Roos nle te pu- bliseer nie. Ek sluit die nag die setsel in my laal op om dlt pri- vaat te hou. Dit was kort en hoofsaaklik oor die uitsetting van Madeley. En wat het ge- beur? Op advies van een van sy kollegas is die afdankings- brlef nie die aand deurgestuur no. die goewerneur-generaal nie, en Roos het siekteverlof gekry en is na die buiteland. Hy is ultgeskakel sonder ophef en twis in die publiek. Hierdie geheim was nog al die jare vir die pu- bllek bewaar.
SJUIES~IELTING
,Waarom, Generaal, wil u die twee partye saamsmelt," vra ek genl. Hertzog in 1933 In sy kan- toor. <Dit is die Nasionale en S.A. Party). ,Om eenmaul weer we&' te kom van die verderfiike ,·olksverdelende partytwiate en Wet'r die groot massa Afrikaners en roedresinde Engelse wat daar mac wees in een kraal &aam te bring en dan met alma! koers te neem na ons bestemming.
Hierdle politieke partygeskarrel kan nle so aanbou nie. Dlt ver-
bury praat en sal daar eenwor- dlng, samesmeltinc beplelt. Ons het gister bier die sank be·
spreek. Nee, l.\falan is daarvoor,"
walt rent. Heruog se ven.eke- rinc.
Soos hy gese het, het dit gc- beur. Dr. Malan het woorde met
Deur
). A. Sm i th
die volgende strekklng gebesig:
,.Die volk is siek van partytwis- te en wil nou een word. Genl.
Hertzog het dit bewerkstelllg en die volk sal vir hom 'n monu-
ment oprig."
Dit het nle gebeur nie. Weer het die naslonaalvoelendes uit- mekaar gespat en mckaar kwaai beveg. Tog het daarop gevolg hoewel kruppel-kruppel, want at- mal wou weens partybelange nie een word nle, die Status· en Seelwet, die uitskakellng van die naturellestem, en so meer. \Veer was ons as Afrikaners in kam- pe verdeel. Weer sou Britsisme seevier en nogeens en nogeens.
PARTYLOSES Die doe! van wat gent. Hert- zog met koalisle en die daarop- volgende samesmeltlng - die loglese gevolg van eersgenoemde - gehad het, was vir bale in die
BRITTANJE SE GEEL SPOOR Li
A r
WERELDWYD
Diegene wat hul hoop op Brittanje vestig as 'n blanke faktor In Afrika en spyt is oor die veronderstelde ,uittog"
van Engeland ult Afrika. kan maar net nagaan wat die rasse- nalatenskap van Brittanje is op elke plek waar hy sy Union Jack lngeplant bet.
Suid-Afrika sit vandag met 'n kwart mlljoen lndUirs- 'n Britse erflatlng. Rhodesle sit vandag met sy Indiers en in Tanganjlka en Kenia. is die Indlers reed!i ver in die meer- derheid bo die blankes EN HULLE WORD NOG STEEDS DEUR BRITTANJE INGEVOER.
minder by elke twis die cetal Oral in die wereld is dit so.
na~;ionaalvoelende Afr~ners," Die Britse koerant Daily Tele- was S)' antwoord. .~faar", bet graph het verlede week kom- hy nadenkend laat vol&", ,dan mentaar gelewer in 'n hoofar- moet julie almal saam kom as tikel oor die lndil!rvraagstuk op ons ons doel wil bereik.'' die Britse Fiji-eiland (ten oos-
en hul oorwlg sal waarskyn- lik toeneem.
.,Die admlnlstrasle probeer die ewewig behou tussen die twee rasse en die versklllende min- derhede waaruit die eiland se bevolking nou bestaan, sodat die vertroue wat die inboor- linge oorspronklik in Brlttanje gestel bet, nle geskend word nie.
,OOR DIE DRUMPEL"
te van Australia) en dit Is die toestand wat die blad beskryf:
,Toe Br'ittanje 7'1 jaar J"elede Sal almal dan? Wou ek
I
die taak aanvaar het om oor weet, en noem enige name,onder wle diegene wat ek boor se bet dat bulle ,die oubaas wil help om saam te smelt en as by oor die drumpel tree, die deur agter hom toe te klap sodat by ole weer kan teruc kom nie. Dan maak ons 1\la- Ian Ieier."
"1\lalan? Hoekom vra jy? Hy gaan oormore-anml op Malmes-
die Fiji-eiland te regeer, was blanke handelaars en sendelince
re-eds lank daar cevestic. DAAR
WAS GEEN INDI1tRS NIE TOTDAT 'N KLEIN GROEP
INGEBOEKTE ARBEIDERS
INGEVOER IS KORT NA DIE BEGIN VAN DIE BRITSE BE·
WIND.
,.lndiers oortref .die inboor- llnge vandag in getalsterkte
,,Die taak word egter al moei- liker met die toenemende poll- tieke bedrywirbeld van die In- diers. Die poalale stem in baie opslgte ooreen met dl~ in Oos- Afrika, waar die belance van 'n bardwerkende, aelfbewuste en vrugbare Indi~r-bevolkinr dik·
wels met die belan,re van die plaaslike bevol.king botsl'
begin nie duidellk nie. Na die 1\lalan-poep weggebreek en 'n sc. gesuiwerde Naslonale Party gestic bet, was daar ook baie en in Kaapstad 'n klein klompie wat gedink bet aan die moont- likbeid van 'n nuwe organisasie.
'n Paar van ons bet die saak ernstig oorweec. Dlt bet nie verder as dit kon kom nle. 1\faar hoe sterk dit by sommige ge- voel is om ole by e~n van die groepe aan te sluit nie, blyk o.a.
ult die feit dat adv. Fagan die
~~etel Swellendam betwls en ver- ower bet, as Onafbanklll,e. Hy het geglo dat dlt die ander moontlike weg sou wees om die kloof tussen die Hertzog- en Malan-party te probeer oorbrug.
Die vemynige aanvalle, veral deur die pers van laascenoemde, bet hom in die Heruog-celedere cedryf. Ek, daarenteen, het noolt weer by een van die par-
(Vervolg op bls. 6, kol. 1)
ENGELAND DALK
HOG NEUTRAAL
Die waar&kynlikbeid dat En&'eland In 'n oorlog met Ru.sland onsydig mag staan en dat dlt 'n gevaarlike be·
leid ill vir Sold-Afrika om pens en pootjles op die Brlt-
&e oorlogswaentjie te klim, Is tevore deur DIE O.B. ge- noem. Dat ons nie aileen staan in hierdie alenswyse ole, blyk uit 'n oorslr van Brits-Ame- rikaanse betrekkinge deur ons Amerikaanse korrespon- dent wat op bladsy drie ver- skyn.
Hierdle boors interssante artikel gee 'n uiteensetting van die teenstelllng in be·
leid tussen die twee Iande en verwys na die bedanking van Bevan ult die Britse klv binet as voorloper van Britse onsydicheld in ceval van oorlor met Rusland·
(vervolg van volgende kolom) king, en die handhawing daar- van en om koers en Ieiding te gee 'in die stryd vorentoe.
PRAKTIESE AKSIE Hy moet die front tot prak- tlese republikeinse akslc lei.
Hy moet deur party-kandidate as dit kan of eie republikein·
se front-kandldate as dlt moet die stigting van die re- publlek op parlementarc ge- blcd lndra .
Hlerdle sa.ak van die tot standbrenging van die republiek bet nou meer noodsaaklik a~
oolt reword, danksy die Brit~e
politiek wat die inboorling In Afrika en sy statebondsbelei<l betref, terwyl die gedrag!ilyn deur die S.A. aanhangers vnn sy liberall.&tlese politick In die stryd oor die handbawing van die blankeresac in Suid-Afrika die cevaar van die Britse kon- neksie beklemtoon bet.
Ek doen 'n beroep op almal om hul medewerking in die uit- bouing van 'n Republikeinse Front, elk In sy organisasie, groep of etc kring.
Daar is net een wcg van ecr.
Hierdie weg van eer is vir elkc nasionaalgcsinde Afriltancr, Icier en volgeling, om nl sy kragte te wy aan die verbrce- ing en uitbouing van die rc- publikeinsc ideaal onder die- gene wat in die verledl~ dcur sovcel inspanning op die poli- tieke terrein weggevoer is van wat hul eertyds as heilig aangc·
klecf het, nl. die republikcinsc ideaal.
'n Afrikanervolk sonder 'n re·
publiek maar met die Britse Koning let.>f in 'n agterryer·
koninkrylc, ongeag en ongeeer onder die nasies. As ons bier- die idcaal sou Jaat vaar, word ons sieiloos en doelloos. Dan sterf ons.
EERLOSE BESTAA .. ""
::\faar 'n illeaal i!!t llaar om verwesenlilc te wortl Aile mid- dele wat vcreis word en tot beskikking is, moct vir en deur die volk aangewcnd word om sy strewe bekroon en sy eer herstel te kry. Dit is tans 'n eerlose vollc~;bcstaun wat ons in ons ucrtcrryerskap \an Brit- tanje voer.
En in Suid-Afrikn is daar meer republikcine a.s wat ver- onderstel word. Hulle is in feitlik al die verskillcnde poli- tieke groeperinge tc vind. Maar wat nou?
L~ 19U
Daadwerklike staJlPC is nodig.
Net so nodig as wat dit inder- tyd geag was toe die ecnhcids- komitee uit die verskillcnde volksorganisasics saamgcstel was en hom tot die Nasionnle leiers gerig het om sy same- werking ook op die parlemen- tere terrein vir die verkryging van die republiek op sckere grondslag aan te bied. Di(' tlot.>l was 'n republikein<oe front.
En as d'it toe aanvaarbna.r wa'>
"·ir aile Nasionaalgesinde<~, i'l dit seker vandag nog meer :on·
der om!ttandigbede. Hct llaar
nie op or.ganisasiegebied of ter- wilJe llanrvan tweespalt in danr- die front indertyd (1941) ont- stul\Jl nit.', sou daar reeds tot.' parlementi>re setels oor die republiek betwis geword het en ons veel verder gewees of mis- kieu reetl'> ons eindbe!ttemming bereik ht"t.
Die Ossewabrandwag en un- der het egter nie da:ir die strewe bei>indig nie. Die ideanl is voortgcdra. Alteen die daad·
wcrklil<e altsie is vertraag in die hoop dat die party self daar- die aksie sou bring na dr. Ma- lan se mosie in die Volksraad (1942). En wnt is die aksie?
E~IGE :\UDDEL Die Ossewabrandwag se be·
leid soos ons so ba.ie keer her- haal het, Is die samesnoering van kragte om van enige ge- leenthe'id en enige middel wat die geleentheld vereis gebruik te maak. Hct ons dit nie so baie in die openbnar namens ons beweging gcsii dat as ons 'n republiek tangs die weg van die kruisie <stembusl kan be- reik, ons van Kaapstad tot Pre- toria kruisies sal trek, of as dit geweld vereis ons daarvoor ook geensins sal terugdeins nie?
Die voor die handliggende middel nou is die .'>kepping en uitbouing van 'n omvatt('nde re- publikeinse front waarann aile republikeim:gesinde'! afge'lien van bole spesifieke organi'>asie- verband, kan deelneem.
Hierdie gesamentllkc front onder Ieiding van 'n sentrale komitee se taak sal wces die bewerkstelliging van samewer-
(vervolg in vorige kolom)
BLADSY TWEE DIE O.B .. WOENSDAG, 30 MEl 1951
DIE O.B., WOENSDAG, 30 MEl 1951
Os Op Die E.sel
DUIDELIKHEID
Volgcns versing in Die Burger het dr. Malan verlede week by gelcenlhcid van 'n verjaardagviering in sy party- koukus len antwoord op 'n hulde-uitlating van min. J. G.
Strydom sy geloof in clie noodsaaklikheid van 'n republiek as middcl om dubbel<' trou by 'n deel van die bevolking te becindig, uitgcspreck. Maar hy het gemaan tot versigtig- hcid ,op die pod na 'n rcpublick" wat dan sondcr revolusie met Engelsc stcun vcrkry sal word.
z~::~o~:;tt: i~: se Kou- f ~~ ==:= ~ ;::::=:=:=: e ==:: ~ ;:::: r ====: S ==::=:;:::: r ;:::: ~ :=:: ~ :;::: ~ ;:::: ~ :=:: d :=:= =~~I
moontlikhcidsryke tyc Is nie.Mlddelmotigc lclers is in ge- vaarllke lye selfs 'n groot ge- vnar - want hulle Is eenvoudig onbckwMm om dlo moonllik- h!!de wat ontstaan aan tc gryp en tc gebq1ik. As 'n volk In gevnnrllke en moontllkheldryke tyl' dnadskugtcre lelcrs bet, gann die gclccnthede onbenut verby.
To<' dr. Malan vnn die Empire-konfcrensie in Londen voorverledc jaar tcn~ggekom het, het hy dit baie duidclik gcstel dnt sy opvattings omtrcnt 'n republiek ,afgeskei van die Britse Kroon en Ryk" verander het, en toe daar 'n maand of wat gelcde bcrig is dat hy sy koukuslede belet het om in die opcnbaar uitlatings oor die republiek te doen, bet dit gclyk of die lot van die republikeinse ideaal binne die H.N.P. beklink is. Die uitlnting, waartoe mnr. Strydom dr.
Malan met sovecl siclkundige takt verlede week binnc die koukus uitgelok het, skyn dus met die eerste oogopslag slry- dig te wccs met die rtgting wat dr. Malan die afgelope twee jaar ingeslaan bet. Die vrnag kom dus op of dit 'n nuwe wending in dr. Malan sc bclcid aankondig en of dit vecl eer- der bedocl is ns 'n vcrjaardag-klontjie aan mnr. Strydom en sy mede-republikeine op 'n oomblik van feestelike stemming.
Indien dit ecrsgenoemde sou wees, sal elke republikein rede he om Vt'rbeug te voel. :Uet die les ,·oor ons \'an die ou Suid- Afrikannse Party wnt \'8n bittereinder-repnblikeine biDne 'n paar jaar \'t'rstolde imprrialiste gemaak bet wat ~elfs op republikeine ge'<ki('t het, het die gevaar reeds werklikbeid geword dat n•Jmblik('in~e Afrikaners onder a.anvuring van 11artytrou ('n Jlart;Hiropagnnda W('ereens die nie-repnblikeinse en moontlll< s('lfs nnti-r(')mblik('inse rigting van 'n party- leiding sou ,·olg wnt tot uitt>inclt>like ver'<apping lei, soos ons tlit in die jart~ na 1910 b('l('t'f )l('t.
PRAKTYK :MOI<;T W\'S
Ons sal dus die eerstc wecs om te juig indien dr. Malan se verjaardng-uitlnting 'n kentering openbaar van die rig- ling wat by in die jongstc tyd ingeslaan bet, wat daarop neerkom dnt ons ,in enige omstandigbede by die Statebond wil hly" en dat 'n republiek op sy beste maar 'n republiek van Sy Majcstcit die Brttse koning sal wees, sonder verbre- king van die Brttsc konneksic; met ander woorde 'n Britsc rcpublick. .!\laar a-. dit so 'n kentertng aankondig, dan kan ODS ook nou verwag dat die verbod op die republikeine om bulle in die openb:mr oor die rt>Jiubliek uit te laat deur die kou- kus opg('hef '<al word ('n dnt regeringsblaaie sal ophou om propaganda 'ir difl Brit ... c Statebond te ma.ak - ook deur die \oon.t('lling daan'!ln as 'n nie-Britse organi'<asie waarbinne reJmblikein~ tui'< behoort te voel. Want, Jaat ODS op hlerdie Jnmt baie duidelik \Ues: die republlek, afge- skel van die Britse Kroon en Ryk, sal nie kom as on'! nle daarvoor JlrOJiagtmda maak nl(', en allermins as ons propa-.
ganda vir die Bribe Statebond maak.
Dr. Malan sc vnc verwysing na ,ons losmaak van wat huitc is", skep die indruk dat hy die Britse konneksie bcdocl.
Dit is tc hope dnt dit so is, maar wnt verstaan hy nog onder .,Britse konneksic"? Moct ons nannccm dat omdat die Britse Statebond nie mct'r ,Brits" sou wees nie, die Statebonds- bande nie meer Brttse bande is nie en dat dit dus ook nie iets ,.van built·" is nic?
, VERSIGTIGIIEID"
Op 22 Mel, prcsles twte maan_
de en twce dae nadat die H.N·P.-koukus &y lede dlo SVI-'YC
oor die republiek opgcl~ het, hl'l mnr. J. G. Strydom, die Transvaalsc H.N.P.-lelcr, dit reggckry dat nle net hy nlc mnnr ook dr. D. F. Mnlnn in die party se koukus weer oor die republlek gcpraat hct.
Mnr. Strydom hct die party- koukus se swygbevcl oor die rcpubliek op 'n bcsondcr knap- handigc wysc omscll. En met behulp van die heunlngkwas waarmec hy dr. Malan as re- publikcln voorgcsklldcr het, het hy Jaasgenocmdc ultgclok om ook lets oor die republick te sl!.
Dit ly gccn twyfcl dnt mnr.
Strydom sc optrcde oulik, bale oullk was nle. En ek kon nle help om in my blnncstc lckkcr te lag vir mnr. Strydom se po- lltlcke behendlgheid nle. Maar tog, partypoliUckc oullkheld ten aanslen van die rcpubliek sal nie die rcpubliek bring nlc.
Daarvoor Is voortdurcnde rt'pu- blikclnsc voorllgting nodlg. Der- halwe hoop ek dat mnr. Strydom sy koukus-oullkheld oor die re- publlek voortaan sal opvolg met landswyc vcrhoog-propaganda vir die rcpubllek.
Ek het bcloof om dit In my kolommc bekend te maak sodra H.N.P.-lclcrs weer oor die re- publlek praat. En ck is hesig om my bcloftc na te kom. Laat ons noukeurlg nagaan wat gc.
beur bet.
Di(• Om$i• iling
t·anl lie Su , yg-bi•t·el
Die vcrrlgtlnge van die pnrty- koukus Is gcheim. Maar toe het dit gcbcur dat dr. D. F· Malan sewc-en-scv.•cntlg jaar oud gcword bet; ~n dat die par- ty-koukus vergad('r hct om hom geluk te wens en om aan hom 'n mooi gcskcnk tc oorhnndig.
Hlerdle verrlgtlngc ten aansien van dr. Malan se verjaardag sou nle gchclm wecs nlc, maar dlt sou nogtans koukus·verrig- llngc Wf'CS. En hocwel die koukus l!ly lede verbicd het om oor die republlek tc praat, geld die verbod vanscltsprck('nd nlc die vcrrlgtlnge van die koukus as sodanig nlc. Van hlcrdl~
guide geleenthcid het mnr. Stry- dom gebruik gf'maak. Toe sy beurt kom om dr. Malan geluk te wens, het hy In die koukus oor die republlck gepraat en nan.gcslcn danrdle besondere verrigtlnge van die koukus nle gchcim was nle, Is sy woorde In die pcrs gcrapporteer. So bet by die swygbcvcl van die koukus omsell·
Dit is nodig dnt elkc republikcin prcsies weet wnt dr.
Dr. Malan S o ek Tal.·t-
Malan vnndag nog onder republikanisme verstaan en ons
t• olle
('nJ ' f• rsigtige
kan dit allecn wcct ns dnar rcpublikeinse propaganda van
R e puMiki•itu•
die kant van die H.N.P.-leiding toegelaat en in werklikbeid Volgcns Die Burger was mnr.
gcmank word. Moontlik staan dr. Malan se verbod op repu- Strydom se !of vir dr. Malan blikeinsc propngandn in vcrband met sy vermaning dat ons 8008 volg: .,Dr. Malan hct ,met vcrsigtighcid op die pad na ·n republiek moet loop." die lntercssantstc tyd mecge- Laat ons vir 'n oomblik to<'gec dnt dit so is. Dr. Malan wil maak.
dan .,versigtig" wecs met die oog op Engclse steun uiteinde- Hy hct die ondcrgang van die lik. ~[n.ar ons sal dnardie steun nie kry wanneer ons probeer republlekc gcslen en die tot- om die Eng('lse te brclrit'g met die skyn tlat ons nie meer re- standkomlng van die Unie wat publikrine 1~ nie. lnieend('el. ons s11l die steun van ons eie die voorlopcr van onafhanklik- mensc verloor wa.t na<lerhand die dinge sal begin glo wat held was en ook die voorlopcr
van die rcpuhllek . . • Dlt was ons aan die Y.ngelse wil wysmank, naamlik dat Suid-Afrika onder sy Ieiding dnt die rcpu- blnne die Brltse Stateboncl wil bly ,omdat hy dit in sy be- bllkclnse ldeftlll die cerste maal lang ag", soos Dir. Burger dit al In 'n hoofartikel gestel bet. Cluldcllk In die banter van die Ons kan nie !'lien hoe jy (('('nstnnders na jon standpunt kan Naslonale Party gf'.skryf Is en wen denr hul standpnnt te nrkondig nie. So het ons nle 'lpr. hoop dot daardlf: ldeaal nog gemaak in ons taalstr~·d nie, en ... o het ons nie geruaak in onder '~Y leldlnc berelk sal ons klt'ur-.tryd nir. Troucns, dr. Malan self bet in l'Y toe- word."
sprnnk in Durban verlcde jaar beklemtoon dat elke slap van Met hlcrdie woordc van mnr.
Afrikanerknnt in die rtgting van selfstandigheid deur die Strydom was die koel!l drur d'e kerk· In die koukus van die Engelse bcveg is as 'n blyk van ras-vyandigheid en byna H.N.P. is die republlkeinse lde- sedisic, maar dat niJe., \\at uiteindelik ten spyte van dle teen- aal weer 'n ltecr duldelik ~stel.
stand ,·erkr~· i.,, later deur die t:ngelse aanvaar i", En op 80 'n wyse dat die ld<"aal Wnarom moet ons dnn nou versigtig loop E>n selfs bevel-
gedwonge swyg oor die republick uit vrecs vir Eng<>lsc teen- stand?
ann dr. Mnlan gc.koppcl is. Dr.
Mnlnn sou mocs nntwoord op hicrcllc ultlokklng \'an mnr.
Strydom. En dr. Malan hct gc-
antwoord· Ann die slot van sy bcdanklngstocspraak het hy let·
wat ongcduldlg uitgerocp: .,Ons sal 'n republlek word. Ons moet hom word." En dnnrna het hy vermanend laal volg:
,Ons moet m('t takt <'n verslg- tigheld op die pad na 'n rcpu- bliek loop, en snl hom kry son- der rcvolusie en met inst<"mmlng van 'n groot decl van die Engclssprekende bevolking."
Nou stann die ,.taktlose" en ,onverslgtlgc" republikelne be- hoorlik tercggewys." Mlsklen is die tcr<"gwysing juis uitge·
spreck met die doc! dat mnr Strydom dit in sy pyp mod stop en rook.
Mlskien Is die \'Crskll tussen 'n ,.taktlose" en ,taktvollc" rc- publikein dat ccrsgcnocmdc staan ";r 'n r<"publick afgc.skci van die Britse kroon, ryk ~n
lltatebond en dat laasgcnocmdc staan vir 'n r<'puhllek blnnc die Brlt.se statebond met behoud van die Britsc konncksle .-.n van Engl'l!le ~;temme !Jt ::-uld·
Afrika. Indien dit so Is don skaar ck my onder die ,takt- lose" republikeine.
:M'iskien ls di<' vcrskll tusscn ,.onversigtlge" en ,verslgligc"
rcpublikcine dat ersgcnoem- de voortdurcnd In die open·
baar pleit vir 'n r<"publi(•k en dat laasgenoemrle licwer swyg oor die rcpublick om tog nlc die ,.Engelsc stemmc" nnn- stoot te gee nic. Indlcn dit so is verkles ek om 'n ,.on\·crslg- tlge" rcpublikein te wc<'s.
;tjrikaner~
moet di(•
R ep u blie k Eis
Hoewel ck hocgenanmd nie 'n voorliefde \;r .,politickc oullk·
held" het nie, wll ek tog eerllk wees en rondborstig erken dnt ck bale bly ls dat mnr. Stry- dom die guide gelecnthc'd van dr. Malan se vcrjaardng te bnat g<"necm hct om die kwt'sslc van die rcpubliek in die koukus te bcrdc tc bring. Dit is gol'd dat hy dit gedo<'n het en ek
wen~ hom van harte geluk dat hy die moed g<"had het om dit te doen. Maar dit mol't onthou word dat die republl<'k ni!l 'n kaart is wnnrmee politici me- kaar In die party-koukus moct trocf nie. Die republl<'k Is die lewensbclangrlkc ldcnal van die Afriknnervollt en ware lci<"rs van ons volk moct niles In hulle vermoc doen om 'n vurige lief·
de vir hicrdie ideM! by clke Afrikaner op te wek. Die volk moet gclecr word om nle allccn die rcpublikelnsc ldcaal In sy hart tc troetel nic, maar om die bcreiklng van die ideanl met aile mag na tc strcef.
Ek weet nie of <'k nou takt·
loos en onvcrsigtlg Is nlc, maar dit lyk vir my, dnt. na wat so pas in die koukus gebcur het.
parlementslede van die H.N.P.
eenvoudig moct beskou dnt hull<' voortaan we<'r vry Is om vnnnf elke opcnbare V<"rhoog rcpubll·
kelnsc propaganda te maak Ek dink bulle bchoort dlt tC!
docn sonder om die gevolge van hul optr.-dc tc vrces. En ck dink mnr. Strydom behoort die voortou te neem Lnat hom op die eerstc die b!'.ste volgendc opcnbarc vergadcring wat hy gaan tocspreek die Afrlknncr- volk oprocp om die stigtlng van 'n republiek in Suid·Afrika tc els. Die hele \'Oik sal die els ondersteun want die volk Is lanka! ~at en morg van tnktvol- le en vcrsigtlgc papbrockerlg·
held.
R epu blikein st• Lt•it•rs JF ord
GmH'('{JDie historicsc geleenthcid om 'n rcpubliek lc l<ry In Suid- Afrika het vandag vir die Afri- kanervolk Mngcbrcek. Gaan ons leicrs taktvol en versigt.lg In die Brltsc statcbond bly sit?
Die geleenthcde van vandag roep luldkeels om 'n republi- kdnse Icier- van durf en daad·
\\'le sal antwoord op die roep- stem? \\'at maak andcr volke?
Die Pcrslese volk lecf ook ln gevanrllkc tyc. Maar oenskyn- llk Is danr in die land 'n daad- krngtlgc naslonnle clement wat die moontllkhcde van die tye lnslen. Die Persicse volk is besig om bcslt tc nccm van sy clc ryk oliebronnc en om ont- slnc lc rank van die vrcem- dc Brltte wat Perslese ryk- dom vir ge.slagte ingcpalm hct. Is dll taktvol en ver- slgtig as onthou word dat
Persii1 die gevaarlike Rusland tot buurman het? Te oordcel na 'Clio houding van die Pcrse traalt dlt hulle glad-nie. Hulle verwng dal Rusland sal veg as die Brltte t'n die Amcrikaners met gcweld In beslt wil bly van die Perslese ollebronnc; en hulle verwng ter llelfdertyd dat die Brltte <'.n Amerikaners sal veg as die Russc beslt wll ncem van die olicbronne. Die Perse ag die tyd derhalwc nou ryp om sell bcslt te ncem van hul olicbronnC!. Dlt is wnt ek noem s:ebrulkmnklng von die moont- llkhcdc wat die gcvaarlike tye bled. En ck haal my hoed af vir die poglng wat die Perse nanwt'nd.
Ek wll he dat dlesclfde ge- sindh<'id daardle vasbcraden- hcld om mocdlg jou gelccntheid te gcbruik - ook beslt moet ncem \'an die Afriknncrvolk en vun "'Y IP.il'r<~. Sodra dit gebeur voon;pel cit die hcrryscnls van die rcpubllek in Suld-Afrlka.
Rig die gevnnrlike wereld WMrin ons lcef en die moontlik- hedc wat dit lnhou nlc 'n uit- dnglng ann cllc republikeinse lcl<"rs van ons volk nlc? Word bulle nlc vnndag gewecg nle?
Elt glo dnt dit die geval is.
VIR DERDE KEER ONDER GALG
OMGEDRAAI
.Xad:1t buill' t'n hul fnmllie reed, In kt'.nnls Jre"tcl was dat hullll 't'rltdc Vrydag opgeh.anc sou word, het <lit Amtrikaarue rcgering twee uur voor die te- rt>KStelllng "ou plaa.,\oind opdrag
ttl'ltN~ dnt dir terl'g'lttlling van clir "ewP. Dult!'e vtroordetldes In d'e l..nnd,.hcrg-tronk nog 'n ltl'.er uitge.,tc•l moet word.
lllercli~ vrroord('('ldes wag al
h~·nu drie janr op hul dood. 'n l'nnr vn n bulle is 1'l'l'ds by twee voriRil g!'let'ntbt'de tot onder die
~tnlg gc•bring met die tou om die nek, om dan weer teruggeneem te word nn hul sellt. Hul graf- te '" gcrulrne tyd celede nl ge-
~tmwe - ondef'\o\.')·1 'n appf-1 van huiiP. onder \'l'rhoor wa.s. Hut- It- is h) die heeindiging van die oorlog ses jaar gl'lf:de in begte- nls geneem.
I>unr !lui moeilik 'n Ianger uitgert'kte loitering \·an ,·eroor- del'lde In enigl' deel ,·an die Dit is 'n gemecnplaas om tc bP."knnfde wi·~ld ~tevind kan vcrkllnr dat ons dccsdao in ,;:e- wnr<i us hiP.rdlf' ,rcg .. pleginC' vnarlikl! tye lcef. J)lt word ,·nn numse wnt 'u oorlog ,tf'r or.nskynllk nic so nlgcmeen he·,IH'houcl \Rn die c:J'bri;.W.ndom"
scf dat gevnarllkc tyc ook gc'WNI llrt.
feit aa n
d~~icn
i!'4: di
Hif•r<dcur dit• A
tin~~->~f"!otkt(
.En~claud. uit~t>huit
I hul vr ylu•i
di<• ·dapJu•ris die lc• ...
dit'I>e iJl(h·•
tal
m indc•rl Ul'it!ote gc •H
jongi'ICtyd krag vnu di
Maar nog 1 gcvoclsfaktorc
\an belnnge
t
jongsto tyd onl in hul bultela nccmbanr Is.
d'c afacttlng duldelik na \'O die ht>le ,\meri die "eneruul a nic• - hl't die lipre<'k dRt die lwt ingc\·olgl' I.ondcn uitgo(•f H!o• tint die E1 hlcr•lio rigtin
W,hO llllll \\'n i'4,
Dle \erklari J;n!;'elund &tel lang!' in die \ ns die jteml'en belnngc• met A hoer us die h
\'. \".0. waarin ngre .. sor verkin•
dit In Amcrlka dat Eng<'iand nl munlsllesc bcwl erken het, hoc sc trocpe op d gelsc soldntc i ski<'t, of daar Is lnnd nmptclik voorgc•st!'l h(•t <
Sjlna ult die w word deur die t setcl in die V.
hnndlging van Sjincse kommu
Op hierdle pu die bl'lcid van mnnr ook die bel lynreg tccnoor ook blyk uil die wnt dcur die A ring nn Formos die ontslag van
1\Inar daar ij teenstelling tu Iande ten opsig Amerlka bcoog '1
lykbcrcgUglng vi.
Londcn in aile o bcp<'rklng wll h handel en \loot.
Miljoen Vers
1950 was 'n d P V<"r.spreldln
\ olgens 'n verk Brltse en Bultel nootskap. Daar ledlge Bybcls 1,8Sl,Ml gcdeclt
In Amcrlka knansc Bybclgen weke gelcdc sy 1 dng h<"rdenk.
11
perk het dl 38,552.5M \'OllcdiJ 367,869,450 gedecl
\'ersprci. Dl<' t was 771,221 10,315,357 gedcelt
el
e Is nlc.
is In ge- groot ge·
cenvoudlg moontlik·
an te gryp 'n volk In likheldryke leiers bet, e onbenut cnthcid om in Suid·
n versigtig nd bly sit?
an vandag 'n republl·
t en daad·
p die rocp- ldcr volkc?
lcef ook in r oenskyn-
d 'n daad- lcmcnt wat nn die tye sc volk is
die vreem· rsiese ryk·
lngepalm I en vcr-
word dat c Rusland Te oordcel die Persc -nlc. Hulle sal vcg as mcrlkancrs wil bly van ronnc; en fdcrtyd dat lkancrs sal it wll necm Die Perse re nou ryp em· van bul at ck noem die moont- aarllkc tyc my hoed af t die Pcr~e
ieselfde gc- vasbcradcn- gelcenthcld besit moct anervolk t'n dit gcbeur rysenis van d-Afrlka.
ike wercld ie moontllk·
nie 'n ult·
cpublikelnse nic? Word
·cweeg nle?
gcval is.
KEER ALG
AI
hul familie tel wa.s dat If opgehang mt'rikaanse voor die te-
vlnd opdrag tt'lling van
·eroorcleeldes onk nog 'n word.
lde"' wag al uJ dood. 'n eds by twee ot onder die e tou om die teruggeneem
• Hul graf- elede al ge·
'n ap~l van r wa..••. HuJ-
'n Ianger vun vcroor·
eel van die ge,·ind kan ,l'i'g,plt'ging-'' oorlog ,ter ri,.,tendom"
DIE O.B., WOENSDAG, 30 MEl 1951 BLADSY DRIE
GROOT WANTROUE TEEN BRITTANJE IN V.S.A.
Die woordestry d oor die ontslag vun MacArthur h e t as n eweproduk 'n feit aan die lig gehring wat d cur almal in Europa ligtelik oor diE' hoof ge-
~;ien i~:
die
teen~tellingwat daar tussen Engcland en Am erika h estaan .
Hierdie teen stelling is vir 'n groot deel 'n historiC !:!<' teenstelling wat deur die Amerikaanse skole lf"wendig gehou
i!:l:Die gemf"enskaplike
~tigtingsgeskiedenis van die Yerenigde State bents op hierdie teen stelling met Engeland. Engeland was die onderdrukker wat die Amcrikaansc k olonies uitgelmit het. Engeland was die tit·an
~atdie vryheidstrcwende koloniste hul vryheid weerhou het, en dit was die imi>f"rialistiese Engeland t eE"n wie die dappere en vrye manne vun Amerika twec hloedige oorloc> geveg hN. Dit is die lcs wat klein Amerikanertjies l eer, en vanselfsprek end maak dit ' n diepe indruk op hul gause verdere lewe. Neem daarby nog die groot aan- tal minder·heidsvolkf" in Amerika soos die
Duit~E"rs,die JerE', wat dif" anti- Britse g e"·oel van hul moederland mf"egeneem het (en hif> t·hy moet in die
jong~te
tyd ook nog die Jode en Pole gevoeg word) dan hegryp mens di e krag van die anti-Brit!.o\e gevoel b y ' n groot decl van die Amerikaanse volk.
Maar nog gewigtiger as die 1 Rooi Sjina wil bysleep by die gcvoclsfaktorc Is die teenstelling vredesonderhandelings met Ja- van belange wat daar in die pan.
jongste tyd ontstaan bet en wat Die uiteenlo~ndheid van be·
in hul buitelandsc beleid waar- leid tussen Amerika en Enge- n<'embaar is. Vera! bet dlt In land is nie tot Asiii aileen beperk d!e afsettlng van MacArthur nie, maar geld ook Europa, l'n duidelik na vore gekom. Vrywel vera! Duitsland Amerika bl'sCf die hele Amerikaanse per11 - en reeds lanka! dat die verdcdiging
<lie generaal St'lt nie die minstc van Europa aileen dan moontlik ntc - bet <lie oortuiging uitge- is wanneer dit aan Duitsland
~preek dat die afsetting geskied geanker is. Dlt is aileen moont- het inge,·olge druk wat van uit lik wanneer daarln gcslaag sou Londen uitgocfen is, of ten min- word om die Duitse volk vir so h!e dat die Engt.>lse begeerte in
hirrtlie rigting op nadruklike
Wl ISC aan ·washington voorgcli- is.
HA."'i'DEL
•
Van Ons Noord- Amerikaanse Korrespondent
Die \erklaring i'l eenvoudig: l
Engeland stel sy eie handelsbe· 11 '
lange in die Verre Ooste boer
n ,
die gemecnskut,like milit~rebe!nngc met Amerika en ook
boer n<~ die besluite ,·an die
\'.\'.0. wanrin Rooi Sjina tot agrt'..,.,Or verklaar i!!. Nouliks is dit In Amcrika openbaar gemaak dat Engeland nic alleen die kom- munisticsc bewind van Peking crken hct, hoewel laasgcnoemde sc trocpc op dicselfde tyd En·
gelsc soldate in Korea dood- skiC't, of dl\ar is bcrig dat Enge-
Jand amptelik aan Washington
1·oorgestel het dat die twis met Sjinn uit die weg gcruim moet word deur die tockennlng van 'n sctel In die V.V.O. en die oor·
handiging van Formosa aan die
Sjinesc kommuniste.
Op hierdie punt staan nle net
die bclcid van MacArthur nie,
maar ook die beleid van Truman lynreg tcenoor die Britse, soos ook blyk ult die militere sending wat dcur die Amcrikaansc rcgc- ring nn Formosa gestuur is na
<lie ontslag van MacArthur.
001{ EUROPA
'n bcleid vrywillig te wen. En dit op sy beurt kan aileen ge- 'lkied indien die Geallieerdes grondig breek met die oogmerke en m!'todes van 1915/50 en die vernietigingsdoelstt>lllng soos ge- formuleer in Quebec, Jnlta en Potsclam, de facto sowel as de jure uitwis en die versekering aan Duitsland gee dat sy een- heid en Hyheid berstel ~nl word soos dit op 1 Jnnuarie 1938 be·
staan het. Aileen dit knn die Duit!>er!l iets gee wat cUe moeite wer<l Is om voor te veg.
LO:s-DEN DAARTEE~
)laar clit i'l nie Londt.>n 11e be- leid nie. Engeland sien In die.
ekonomiese uitskakeling van Duitsland die enigste voordeel van die twt'c w~reldoorloe wat hom so dour gekos bet, t'n hy stem dus met Frankryk dnarin
<~aam dat die verdeling \'an
Duitsland be.,onder doelmntig is, en dat allt't'n op die wyse Wes- Duitsland by 'Wes-Europa luge- lyf en vertel'r kan word dat Maar dnar bcstaan ook 'n 1 Oos-Duits~and op derg~like W)'ht".
teenstclling tusscn die twee <leur SowJet-Rusland mgel~ f en Iande ten opsigte van Japan.j "·erteer word, \'er<~kaf aan lA>n- Amerika beoog 'n vrede van ge-l den en Par)., b)ko~ende \\Uit r·
lykberegtiglng vir Japan. tcrwyl borg en genoeg(Joenmg.
Londen in aile omstandighedc 'n beperking wil hou op Japan se handel en vloot, en dan ook nog
Miljoene Bybe/s Versprei
1950 was 'n rekordjaar vir d.c vcrspreiding van Bybels,
\Oigens 'n verklar1ng van die Britse en Buitclandsc Bybelge·
nootskap. Daar is 1,357,74.9 vol·
ledigc Bybels gcpubliseer en 1,881,651 gedeeltcs van Bybels.
SKEIDING
Dit is duidelik dat die tcen- stelling van beleid in Washing- ton en Londen ten opsigte van sowel Sjina as Duitsland op 'n 11keiding van die weP moet uit·
loop. Die bcdankingsbrief van Bevan uit die Britse kabinet so- wei as sy toespraak in die laer·
huis het aan die Amcrikaanse volk bale duidclik gctoon dat die vyandskap teen die Ameri- kaanse politick vee! dieper in Engeland is as wat uit die di- plomatieke handellngs van die kabinct blyk. Die uitlating van In Amerika het die Ameri- Bevan dat ,ons toegelaat het dat kaanse Bybelgenootskap 'n paar ons agter die radbraak van die weke gelede sy 135stc stigtings- Amerikaansc buitelandse poli- dng herdenk. In hierdie tyd- tick aangesleep word" en sy ver- pcrk hct die genootskap eensclwiging van die Ameri- 38,552,554 vollcdige Bybels en kaans<' buitelandse politick met Z67,SG9,450 gedeeltC.'l van Bybels ,die Aml'rikaansP l<npitnlisme", versprei. Die tolna! vir 1950 is vir die Amerilcancrs 'n on-
WaR 771,221 vollcdige en 'I duldhnrc uittarting. Die AmC'ri- 10,315,357 gedeeltes van Bybl'ls .. kaansc Kongres en regerlng is
hul bewus van die feit dat Arne·
rika sedert die einde van die oorlog tusscn 6 en 7 miljard dol·
Jar aan die sosialistiese Engc- lang geskenk en gcleen bet en vandag nog moct toesicn hoc Engeland ult Maleia en Hong·
kong 'n bloeiende handel met die vyand dryf (nog vandag i., ann die Kongre., mct'gedeel dat die nuutste vyand,vliegtuie wat af- gcskiet is, voorsien is van Brit!le spuitmotore).
•BRITSE ONSYDIGHEID Dit sal egter 'n ondcrskatting van die buitcngewone intelligcn- sic en eersug van Bevan wees om te glo dat hy bloot tcrwille van Britse bewapening of duur- der brilglase en kunstande nou sy afskcid geneem het.
Die ingeligte Amerikaner i., die mening toegNlann dat Be-
\'an hom terug~retrt.>l' het met die doel om die onsydigheid van Engeland voor tt.> berei en dat hy hom nou vry gemaak bet vir die rol \'tm eerste mi- nister in so 'n neutrnle Brit- tanJe.
In hierdie kringe het daar van
1
die begin af gecn vertrouc be- staan In die weerstandsvermoe van Frankryk en die Benelux- lande nle, en is die verderc sen·
ding van Amcrikaansc divisics vir die Eisenhower-leer as nut- telose offers bestry. In sy hui- dige tocstand sal die lci;r van Eisenhower 'n opmars van die Rooi leer na die Engelse Knnaal miskicn 'n paar weke, maar bc- slis nie 'n paar maandc nie, kan vertraag. Die oomblik dnt die Rosse ann die kanaal .,tunn, word Engeland onboudbaar.
Elke Engelse en Skotse stn<l It' binne die trC'fkring van clie Rut'l- siese V2-wnpt'ns waarvan <lie punte met ntoombomme ,·oorslen is. 'n Ru.,~it.>'lt' ultimatum: on- sydigbei<l of stelselmatige uit- wissing kan dan nouliks anclt"r..
beantwoord word as met die nanname ,·nn die onsydighcids- eis,
BEVAN SE ROL 'n Man soos Bevan is uitgc·
knlp vir die eerste ministerskap van so 'n Britse regcring - ook 1\1 sou die koning, Churchill, die vloot en die lugmag saam met andcr gewilligc Brittc die stryd vannf Afrika wil voortsit. Hier- die vertolking van Bevan se uit- trcde deur gocdingcligte Ameri·
kaanse kringe is hceltemal lo-~
gles, al wect niemand vanself- sprekend tot watter mate sulkc oorwcgings Bevan be'invlocd het nlc. Dit gee 'n anncluiding van
di~ <lit>pe wantroue wat dnar vandng by 'n groot dC'el ,·an die Amt'rikaanse \'Oik teenoor Brit- tanje bestann. 'n DeC'! van bier- die wantroue kan moontlik on- dcrvang word dcur 'n Churchill- bl'wind, maar die ander dee! sal aileen tot bt>daring gebring kan word cleur die bC't:intliging van die polilieke en vern! die han·
dclsbctrckltinge tussen F::ngeland en Rooi Sjina.
UITLATING OOR 'N REPUBLIEK OP
VERJAARDAG
~lnr. J. G. Strydom, van wie berig is dat by deur die H.N.P.-l<oukus die swye opgele is ten opsigte van openbare uitlatings oor die republiek, bet verlede week op vernuftige wyse oor die verbod gespring toe hy van 'n geJukwenslng aan dr. Malan op Jaasgenoemde ·se 77ste verjaardag deur die koukus gebruik gemaalc bet om sy geloof aan die republi- keinse ideaaJ te bevestig en sodoende ook dr. Malan gedwing bet om 'n uitlating in die opsig te doen.
Die koukus van die H.N.P.
hct 'n geslcenk aan dr. Malan oorhandig C'n min. Strydom het as Transvanl~c Ieier huldc gc-
,Pieter die Grote' Verkoop Nou
Motorkarre
Oud-koning Pieter van Joego·
Slawie, wat lndertyd deur genl.
Smuts ,Pieter die Grote" gc- nocm i-s toe hy die Duitscrs wcerstaan het, hct besluit om
~;aam met sy cggcnote in New 'York werk ann tc necm ten cin-
de 'n bc.s~aan tc maak. Hy sal behulpsa:lm wecs met die ver- koop van motorkarre tenvyl die koningin J:O){ke sal ontwcrp.
,Pieter die Grott\" is nog con ,-an <lie bale slugoffers van <lie Qpnllicerde oorwinning. Hy is
dt>ur die Geallieer<lf.''l .,e kom-
mun·istie'le bondgenotc uit sy land yerdryf.
bring waarin hy verwys het na dr. Malan se aandeel onder meer ook aan die bevorderlng van die rcpublikcinse ideaal. .,Dit was onder sy Ieiding dat die republikeinsc ideaal die eerste- maal duidelik in die banier van die Nasionale Party geskry! is en ck hoop dat daardie ideaal nog onder sy Ieiding berelk sal word," het mnr. Strydom gc- se. Hicrop bet dr. Malan In sy toespraak gcantwoord:
,Ons sal 'n republiek word.
Ons moet hom word. Ons sal nooit loskom van verdeelde lo·
jaliteit by 'n dec! van ons volk solank ons nic 'n rcgeringsvorm hct wat geheel ons eie is en totdat ons ons losmaak van wat buite is nie. Ons sal ai- leen van verdeelde lojaliteit los·
kom as ons 'n rcpubliek is. Ons moC't met takt en vcrsigtigheid op die pad na 'n republlck loop en sal hom kry sonder revolu- sie en met instcmmlng van 'n groot deel van die Engelsspre·
kendcs." i
<Lees ook ons hoofartikeD.
""~ '-':::.''i: \~~$- ~~~
... --=- ~\, -:"-'-~ -
"-:ii::~
'-'j;l~-=~- - , ·- --
.
- ..:::::- ~-~ - .
~~
- .
(1
lf1141' lA ~mag wee s 1
omman oo
-die ~
Suid-Afrikaaase sigare l
01·\0$6At
BLADSY VIER DIE O.B., WOENSDAG, 30 MEl 1951
C'ABIEF V1B GEKLASSIFISEERDE ADVERTENSIES:
Hulahoudell.k.e Kennlsgewtnga:
(Verlowlng, buwellk, geboorte, eterfgeval, In memoriam, gelukwenelng, era.) ld. per woord; minimum 2/6 per pla.alng. Voorultbetaalbaar. VIr berballngs 2:> pat. a.fslas.
llallde1Jia4vel1enlilel:
Eerete ptaslog 2d. per woord. VIr berballngs 25 pst. atalag.
llltelleqeld op .,Dle O.B." (verakyn weekllks): 12/6 per jaar of 6/3 per
a maande. Voorultbetaa.lbaar. Stuur advertensiegeld, bestelltngs, en lntekengeld na. VOORSLA.G (EWIS.) Bl'K., l'oabu.s 1411, J{aapatad.
FLUKSE BOER NODIG Bewerkte plaa~. 20 morge onder vaste water; koejawel· en prulm- boord kom vanja811' In volie drag;
naby lnmaak-tabriek, dorp en spoor- weg, met goeie woonhuls, bled groot moontukhede vir iemand w1lt dlt om die heiCte wil aanneem en boerdery ultbrel. Doen aansoek by: ADVER- TEERDER, Posb113 1411, Kaapstad.
30/5/'fK
TE KOOP GEVRA Twee awaar trekperde. Percheron of Clydesdale. Skryt aan: Adverteerder, Poabus lUl, Kaapstad.
MEUBELS
MEUULS.- Deter meullela teen llllllller pryae Babawaentllea, etoot- karrtltllll, drlewlele, Unoleume, tapyta, ena., oolt altyd In Toorraad. Geen Iatalogua. Y:eld wa..-ln u belangatel.
-VlSS&Jl...HEUBJtLS, ~atraat 178,
lta&pataL 3/12/11
GBYSJIA.Ril
GKYSIIAJUC heratel, akllfera ver- w:yder, haregroel bevorder, jongvoor- koma Teraeker. dlt waarborg OR1'8- HAABWONDZB, die lonpto kuna- ma.tlge wereldwonder haar- en kopvel voedlngamlddel u, akadelooa, kleuratof- ny, 6/· per bottel geld met beatelllng.
Boerec..,_ml4cl.lla, l'Oibua 4%12, Jebaalleebvg, C/l/81'9
K . W .V. ALGE~IElE
JA ARVER GAD E RI NG
Die 33ste Algemene J aarvergadering van Aandeelhouers van
die K.W.V.
sal om 10 uur vm. op
VRYDAG, 15 JUNIE
in die
STADSAAL, PAARL
gehou word
A.ntlgrya beratel gryahare en baard tot natuurllko kleur. Geen kleuratof.
Verwyder akllfers, laat bare sroel, e011.
Gewaarborg of geld teru,. 5/6 Per bottel, posvry. Kontant met beatelllng.
Die Boerevrou, l'olbWI '711118, Jollaanes-
bnrg. EH/6/50
l\IEDISYNE
Verwyder die wortel yan u ltwaaol of alekte en berate! u r~matlge
erfenls GESONDHICID, ona bealllk oor die mlddels en bebandel aile alektee, akryf, lnllgtiD& gratla.-Boerecflll-·
mlddela, l'oabu U1J, Jobanneaburg.
.A/1/8/48 Dulsende 1.1 reed• Tao ll.ulle kwaJe bevry. Talle vlnd daagllka ba.at.
Waarom sal u Ianger l:y. Skryf dadellk, raadpleeg Dlo BoereVl'Ou, Bus 7558, Johannesburg. (Nr. 3) 1/8/4.8 BEBANDELING GRATIS. - 0011 1.1 daar ao oortulg van dat 0011 •n egte Suld·Atrlka.aonso ceneeamlddel Tlr Ru- matlek, Lendep:yu, Heupllg eu verwante kwale ontdek het, dat on• •n gratia proetmonater aan enlge lyer aal atuur.
- Stuur 1/8 VIr poageld, e011., aan:
ANDREWS SE PYNPLEISTERS, Poa·
bus 775, Pretoria. 6/12/5 RADIO
LOUW EN LOUW, die Beroemde Radlo-lngenleura, Stuleweg, PAROW, verlloop en heratel Radio' a en Jllelltrleae Toestelle. Oereglatreerde ll:lektrlalteJt.
t.annemera. J'oon 8·8U6
Besoek ons Tak in die Wandel- gang, Groote Kerk-gebou, vir Radio's, Elektriese Toestelle en Meubels. Skryf aan ons Pos- bestelliltgsafdeling, Phil Morkel,
Posbus 2721, Kaapstad.
Teken 1n • op DIE. 0.8.!
Sold-Afrika Is vandag 'n Koninkryk onder 'n Britse konin~:
DIE O.B. veg vir 'n Republlek onder 'n Afrikaanse President.
DIE O.B.
e
Verwerp die Partystelsel wat die volk verdeei en veg vir die Partylose Eenheidstaat.e
Verwerp verteenwoordiging deur bandlangers van politieke partye en veg vir regering deur vrye volksverteenwoordigers en deskundige beroepsverteenwoordigers.e
Verwerp die Kapitalisme en veg vir 'n Afrikaner-volks- ekonomle.e
Verwerp die polltleke, maatskapllke en ekonomiese inte~rasie van die nie-blanke en veg vir territoriale apartheid.DIE O.B. wll 'n vrye, eensgeslnde, en welvarende S.A. bou.
DIE O.B. se ideaal Is ook u ideaal. Help om dit te verwesenllk.
~ ~
I ntekenvorm
Neem Mseblie/ my naam op as intekenaar op ,,Die O.B.'' tot ek u in kennis stel om toesending te staak.
Bierby ingesluit vind u die bedrag van ... ..
... vir die tu~rate ... maonde.
NAA.II ............. .
<Naam en Adres in Blokletters)
POBADRES ............... .
H andtekening.
Intekengeld: 12/6 per jaar of 6/S per halfjaar.
Voec auebllef Kommlule by platteland.se tjeka.
,Juweeltjies, uit Hansard:
,Siegte Opposisie E.n Vrot Regering,,
' n Groot d eel van die tyd - waarsk ynlik die oorgrote deel van die tyd in die parlement wor d gebruik nie om die landshelan ge te bevorder deur midd el van kal me heraad of ophouen de kritiek nie, maar word in 'n at mos- feer van vitterige geskarrel verknaag deur ,Sy Maj esteit se Opposisie en Re- gering, wat ooreenkomstig die Britse -stelsel wat ons bier b andbaaf, van die vroee oggend tot die late aand gewikkel is in 'n getwis m et die oog op hesit van die groen regeringskussings. Hieronder volg nog iets daarvan, soos aan·
geteken in Hansard:
DIE MINISTER VAN FI- NANSIES: Ek weet ook wat die taktieke van die Opposisie is in verband met bierdie wets- antwerp; ck is daarvan ver- wittig.
MNR. LAWRENCE: Die Mi- nister van Finansies s~ dat hy weet wat die taktieke van die Opposisie is. Ek weet nie wat die Minister bedoel met dit te se nie. Hy weet dat ons bier- die wetsontwerp gaan bestry.
Is by verbaas daaroor?
DIE MINISTER VAN FI- NANSIES: Nee, ek is glad nie verbaas nie.
MNR. LAWRENCE: Moet die Opposisle nou vrees aangejaag word, net soos die Eerste Mi- nister probeer om die bof die vrees aan te jaag? Nee, mnr.
die Speaker, ons gaan nle skrik vir bierdie soort ding nle. Ek weet dat die Minister van Fi- nansies dit nie sal probeer nie, maar die Minister van Binne- landse Sake sal. Die Gauleiter- hoofsweep wat vanmiddag ge- praat bet, het probeer om die saak 'n ander voorkoms te gee;
maar ons gaan nie daarvoor skrik nie. Laat my vanmlddag dit se aan my agb. vrlend, die Minister van Finansies. Hy kan dit van my aanneem en hy kan dit aanneem van elke lid van bicrdie kant van die Raad.
MAJ. VAN DER BYL: Hulle soek moeilikbeid.
MNR. LAWRENCE: As u na moeilikbeid soek, sal ons dit aan u gee, en dit is 'n dreige- ment, maar ek wil nie daardie dreigement maak nie.
DIE MINISTER VAN FI- NANSIES: Dit is 'n dreigement, maar ek bet dit geweet voordat u die dreigement gemaak bet.
Ek is daarvan verwittig.
DIE SPEAKER: Orde, Orde!
Net een lid op 'n keer.
MNR. LAWRENCE: Ons is getart, mnr. die Speaker, maar laat my my agb. vriend daar- aan berinner dat ons aan bier- die kant van die Raad altyd redelik WIIB.
AGB. LEDE: Wat! . ,ONS PLIG"
MNR. LAWRENCE: My agb. vriend moet nie verdraai wat ek gese bet nie. Ek bet dit gese, en bcrbaai dit: As die agb. here van die Regering en op die Regeringsbanke dink dat bulle lede van bierdie Opposi- sie die skrik op die lyf gaan jaag om 'n kinderagtige stllswye en 'n pap Opposisie te wees in verband met bierdie wetsont- werp, dan maak bulle 'n tout;
en as bulle moeilikbeid ,gaan soek, sal bulle dit kry. Maar ons is tog seker geregtig om ons plig te doen teenoor ons kiesers, om uiting te gee aan die gevoel van die land en om 'n redelike saak teen bierdie wetsontwerp te stel . . .
. . , MNR. MUSHET: Ek is vanmlddag om balfeen gevra om te kyk na ons lys sprekers. Ons bet 'n lys belangrike sprekers gehad; inderdaad so 'n belang- rike lys dat ek een van die sprekers was. Toe die saak aan my gestel is dat die Minister dadelik sy antwoord wou gee, bet ek onmiddellik lngestem in oorleg met on11 Swepe, dat al bierdie toesprake dadelik uitge- wis word.
NOENMAAL
DIE MINISTER VAN BIN- NELANDSE SAKE: Ek bet nie daarom gevra nie. Hulle bet my gevra; die Swepe het dit aan my kom se.
DIE MINISTER VAN LAN- DE: U het u noenmaal geniet.
MNR. MUSHET: Ek praat nie van my noenmaai nie. Ek praat van wat ons gedoen bet om u tegemoet te kom . . .
. . . MNR. WARING: Die Mi- nister van Finansies gee die Raad die indruk dat die Oppo- sisie onredelik is. Dlt is nie waar nie.
KOMDT. PIETERSE: Hulle was nog nooit lets anders nie.
MNR. WARING: Ek vra agb.
lede wie die Opposlsie was toe hierdie party aan · bewind was.
Ek vra die Swepe van die Re- geringsparty . . .
MNR. J. G. W. VAN NIE- KERK: Wat van die valbyl wat julie toegepaB bet?
MNR. WARING: Die agb. lid maak melding van die valbyl.
Ander Se Menings
Ons party bet die valbyi aan·
vaar in Begrotlngskomltee. Die Begrotingskomitee is beperk tot 125 uur. In die ou dae bet die iede aan die oorkant wat toe In
t
Opposisie WIIB, beswaar gemaak teen die valbyl in Begrotlngs·
komi tee.
DIE MINISTER VAN VER·
VOER: Moenie onsin praat nie;
ek bet dit aan die gang geslt.
MNR. WARING: Ek kan Hansard aanbaal om te bewys dat daar 'n boofdelike stemming was oor die valbyi in Begro·
tingskomitee nadat die verskil·
lende Swepe dit gereel bet ...
,NEE.l.\1 DIT KAL.l.\1"
. . MNR. STUART: Ek weet wat die gevoelens is van die agb. lede wat bier gespreek bet, en die Minister is natuurlik moeilik gemaak deur die sterk opmerkings wat van die agb.
lid vir Soutrivier (mnr. Law·
renee) gekom bet. Ek doen 'n (vervolg op bladsy 6 kolom 3l
L.V.'s en Stryd Teen
Ministers Se Lewensduurte
Sekere geldelike ver- ligting wat in die jongste tyd aan parlementslede en minist ers toegestaan is, bied geen oplossing vir die f u ndamentele moeilikbeid dat die toe- lae van parlementslede en die salarisse van mi- nisters ontoereikend is nie, sk ryf Die Transva- l er.
'n Deel van die parlementere toelaag is van belasting vryge- stel en aan ministers is heel on- tangs die vergunning van vrye woning verleen, wat in indivi- duele gevalie van £15 tot .£22 lOs.
per maand beteken. Tans is 'n gekose komitee benoem om in te gaan op die moontlikheid om 'n pensioenskema vir parle- mentslede in die !ewe te roep.
Van die drie bier genoomde verligtinge kan slegs die laaste as maatreEil van permanente deug aanbeveel word, aldus die blad wat dan voortgaan deur te verklaar dat die parlementere toelae veels te klein is en ber- siening nodig bet ,egter met in- agneming van 'n veiligheids- grens om baantjiesoekers as so- danig, blote beroepspolitikusse sonder meer, doeitreffend uit die raadsale van die land te weer . ,.Wat die besoldlging van Mi- nisters betref, is dit miskien nie algemeen bekend nie dat 'n mi- nister vandag nog presies net soveel ontvang as 'n minister in 1910. Daar was in die tussen- tyd selfs 'n vermindering van
£500, maar dit is in 1946 tot die oorspronklike bedrag van £3,000 teruggebring. Terwyl salarisse allerwee gestyg bet (en ten min- ste een boofamptenaar aansien-
lik meer as sy hoof, die minister, ontvang!) beboort dit so duide- lik as daglig te wees dat 'n ver·
boging van ministerilHe sala·
rlsse al bale lank agterstallig is."
Belastingbetaler t
Se Standpunt
Na aanleiding van die vry·
skelding van huishuur aan ml·
nisters skryf J. M. Anderson in die Argus:
,.Dit WIIB baie gaaf en groot·
geestig van u om op te kom vir die ministers wat besluit bet om die amptelike wonings vir hul·
self vry te stel van huur, maar ek vrees u argumente sal 'n groot aantal belastingsbetalen nie tevrede stel nle. Per slot van sake is 'n jaarlikse salaris van £3,000, waarvan 'n gedeelte vrygestel Is van inkomstebelas·
ting, 'n mooi baBiese inkomste, en daar is baie min van ons mi·
nisters wat nie 'n private in·
komste bet uit boordery en be·
leggings nie.
,.In bale gevalle was die huur wat bulle betaal het, slegs nomi·
naal, wat op sigself al 'n toe·
gewing is wat niemand deesdae kan versmaai nie.
,.Dit is nogal bitter vir die be·
lastingbetaler in die middeima·
tige inkomstegroepe, wat dit al moeiliker vind om uit te kom, laat staan nog te praat van iets te spaar vir die slegte dae, om daaraan te dink dat hy moet by·
dra tot die verligting waaraan die ministers hulself gehelp bel In bierdie moeilike dae rus daar 'n swaar verantwoordelikheid op ons leiers om 'n voorbeeld te stel om met blymoedigheid die swa·
righede van die lewe te dra, en nie om hulself met buitengewone voorregte te belaai nie."
v
''andag oorlog.
beer, s rig is ganda.
Wes-E
kommum die chn Tsjiang hom uit laat met dat die maar ne is. Van AmerikaJ Afrikaan geweerlo landherv
Ook in 'n uiters die We
staan o Rusland die prys te bcho
In wa~
se agenl in Persi
waar st teken sta.at o du Toit skrif K
,.Dr.
J
in die bonds be, klaring werp.
bekledeJ1 stem. ~ daarop 1
Statebo~
ander I S.A.).
'n l\le1 dinge o ander i~
betrekk;
'n Repu Statebo al ons kan
vn1
van ll'rl 'n bitte Donges
BLADSY S:lnS DIE O.B., WOENSDAG, 30 MEl 1951
Ossewabrandwag Volg Op Verdeeldheid
Unie Nou Sonder Volkslied?
tye my as lid laat in.skryf nie.
My .slmpatie was met Fagan se .standpunt. Trouens, ek het hom beweeg om as onafhanklike die setel te betwis.
Die gaping In nasionaalgesin- de geledere het sedert die ver- eniging van die Nasionale Party en die S.A. Party steeds groter geword en soseer sodat van die herstigte Nasionale Party se kant beswaar gemaak was teen die voorgestelde hoeksteenleg- ging van die Voortrekkermonu- ment of redevoering by die ge- leentheid deur genl. Hertzog.
DAGERAAD
Toe breek die dageraad weer- eens aan. Die simbolisie trek na 'n vrye volkstaat het die Afrikanervolk, soos geen ander gebeurtenis nie, so aangegryp dat 'n mens dit 'n bedevaart van 'n volk in 'n massa-optog na sy eindbestemming kon beskrywe.
Ondanks die verdeeldheid en par- tygetwis was die volk in hierdie vryheidsbedevaart verenigd en versoen. Dit was 'n wonderlike openbaring van die goeie in die volksboesem. Die besieling was onbevange, en onbeperk. Die volk het homself vasgeklem aan sy vryheidsideaal. Dit het in hom tog behoue gebly.
Meer as die politieke party- stryd het die volk gevoel was nodig. Die republikeinse ideaal moes organisatories na 'n be- slissing gevoer word. En uit hierdie besef ontstaan die Osse- wabraudwag wat gegroei het tot die grootste organisasle wat Suid-Afrika ooit geken het. ,,Ek het altyd gevoel," aldus dr. Ma- lan, ,dat die party aileen nie die vryheid kan bring nie. Daar moet langs hom 'n volksbewe- ging wees en ek meen dat ek dit in die Ossewabrandwag slen."
By sy duisende het die mense vir die O.B. ingeskryf, soveel so- dat die bestuur 'n sluitingsda- tum moes vasstel.
OORLOG
In hierdie ontwakingstydstip, met die blik op die Jig voor in die wapad, verrys die donker wolke van 'n naderende wereld- oorlog. Suld-Afrika moet kies om vry te word of vaster te klem aan die Britse Ryk. Genl.
Hertzog as eerste minister ver- klaar hom ten gunste van neu- traliteit. Sy kablnet besluit met 'n meerderheid van stemme teen sy beleid. Spannende oomblikke wat die gemoedere hoog laat loop, volg daarop. Hoe moet hy sy standpunt handhaaf wat dan ook die van die ganse nasionaal- gesinde Afrlkanerdom is, in- sluitende sy teenstanders in die Nasionale Party wat hom hul onvoorwaardelike steun beloof het as hy vas bly staan, was die vraag.
SELFS GEWELD Dit was 'n Vrydag toe die ge- rugte van die kabinetskrisis be- kend word. Gemoedere laai op.
Planne word beraam om die Hertzog-bewind te behou. Orga- nisasies en indiwidue stuur boodskappe van bystand in wat ook mag gebeur. Mense was be- reid om desnoods met geweld genl. Hertzog se bewind te hand- haaf. Genl. Wynand Malan was net uit Cos-Afrika in Kaapstad.
Ek bespreek met hom die saak en vra hom om dadelik namens my na genl. Hertzog se woning te gaan en hom te vra om nie pad te gee nie en vir hom te se dat ons bereid Is om sy gesag te handhaaf as dit nodig mag blyk.
Dieselfde is aan Pirow deur an- der te kenne gegee. Dit was on- praktles omdat aan die hoof van
~ie leer en die gereg Britsgesin-
(Vervolg van bladsy 1 kol. 3) des gestaan het; is ons gese. En wat genl. Hertzog betref, was dit 'n konstituslonele kwessie.
Ek glo stellig dat hy nie ver- wag het dat die goewerneur- generaal Smuts sou vra om die Ieisels te vat sonder 'n verkie- sing eers te hou nie.
GOEWERNEUR-GENERAAL En hieruit blyk nou duidelik dat wat politic! ookal mag be- weer, of glo, hierdie gebeurtenis bewys dat die Koning se ver- teenwoordiger in Suid-Afrika nie onpartydig kan wees wan- neer dit 'n geskil geld tussen die Koning en sy eerste minister nie. Die Koning deur sy plaas- like verteenwoordlger, die goe- werneur-generaal bet in hierdie geval buite die sg. demokratiese beginsel of gebruik gehandel en hom nie laat lei deur sy eerste minister in S.A. nie. Die Sta- tus- en SeiHwet se gees, soos ons dit vertolk, om die minste te se, is bier geskend. En ons het geen versekering daa.rteen da.t die ko- ning deur sy verteenwoordiger ook weer in die toekoms sal kies wat Engeland pas en nie Suid- Afrika. nie.
Suid-Afrika tree toe tot die hulp van Engeland om Stalin op die wereldtroon te plaas.
In Suld-Afrika vercnig Afri- kaner kragte. Hertzog en Ma- lan tree tot een parlementere party toe. Die Ossewabrandwag skaar hom aan hul kant. Gro- ter slaankrag het die volk nooit in sy geskiedenis gehad as met hierdie verenigde kragte nie.
Helaas.
TWEED RAG
Tekens van onderlinge twee- drag word gou so duidelik dat ek as waarnemende Ieier van die O.B. en in oorleg met dr.
Malan in 'n publieke toespraak :noes waarsku teen afbrokkeling en se dat as nasionaalgesindes uitspring en die Nasionale Par- ty in die rug probeer aanval, ons diesulkes met 'n sambok te- rug in nasionale geledere sou dryf. Die jingowereld het moord
·geskreeu. Smith met sy O.B.
wil mense met die sambok slaan!
My is die bynaam van Sambok Smith gegee en spotprente In
jingo-koerante het my soos 'n Mekslkaan met 'n vreeslike sweep voorop 'n wa afgebeeld.
(Word Vervolg.)
,Juweeltjies'
By geleentheid van die militere Pl!-rades wat op Uniedag op agt plekke in die land sal plaasvind - vir die eerste keer sedert die uitbreek van die oorlog in 1939 - sal daar geen volkslied gesing of gespeel word nie.
uit Hansard
(vervolg van bladsy 4 kolom 5)
As rede vir hierdie eienaar- dige reeling word na die teit ver_
wys dat in 1938 heftige verskil geheers het oor die vraag wat- ter volkslied gespeel moet word.
Ten einde 'n herhaling te voor- lcom het die regering besluit om hierdie keer - dertien jaar later - liewer geen volkslied te speel nie.
beroep op die Minister om dit kalm op te neem.
MNR. RUSSELL: Ek is oor- tuig dat u, mnr. die Speaker, sowel as enige ander lid van die Raad geskok moes gewees het om te boor, komende van die agb. lid vir Senekal (komdt.
Pieterse), die ware stem van die stormjaer . . . (Tussenwerp- sels). Wat het hy gese? Hy het gese . . . (Tussenwerpsels).
DIE SPEAKER: Orde, orde!
Die agb. lid mag nie daaroor praat nie. Hy moet hom aan die retils bou.
MNR. RUSSELL: In die loop van die bespreking oor hierdie mosie het die agb. lid gese:
.,Laat on.s die tweede lesing nou neem."
DIE SPEAKER: Orde, orde!
D'it Is nle die mosie voor die Raad nie. Daar is geen mosie voor die Raad dat die tweede lesing nou moet plaasvlnd nie.
MNR. RUSSELL: Wei, mnr.
die Speaker,
