• Tidak ada hasil yang ditemukan

KUSETJENTISWA KWESIBEKANDZABA.pdf

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "KUSETJENTISWA KWESIBEKANDZABA.pdf"

Copied!
123
0
0

Teks penuh

Uma ubheka ucwaningo olwenziwa emibhalweni yesiSwati, uyabona ukuthi luncane ucwaningo olwenziwe ngayo, ikakhulukazi ezindabeni ezimfishane. Ngakho-ke lo msebenzi uhlose ukuhlola ukusetshenziswa kwesizinda ezindabeni zika-J.J Ncongwane, ikakhulukazi ekubhekeni impumelelo yakhe ekusebenziseni isizinda.

UMKHAWULO WELUCWANINGO

TINDLELA TELUCWANINGO

EMATIYORI LABUKIWE

Le thiyori iholele ekutheni kube khona eminye imibono eminingi okubalwa neyenhlangano yaseMarashiya ethi "Russian Formalism". Le yinhlangano ephikisana ngokuthi umsebenzi wokubhala uzimele. Uma sibheka indlela eyasetshenziswa uNcongwane, kubukeka sengathi usebenzisa indlela yomlando, ebizwa nge “historical-biographical”. Le ndlela yabona umsebenzi wombhalo, uma kungenjalo kuphela, ngakho-ke ingxenye enkulu, njengomfanekiso wempilo nezikhathi zombhali, wempilo nezikhathi zabalingiswa.

Umdlalo ka-A.M Sekese othi Sisutfu othi Lotsi Pitso yadinonyana (umhlangano wezinyoni) ukhombisa indlela embi yokubusa eLesotho ngasekupheleni kwekhulu le-19 kanye nasekuqaleni kwekhulunyaka lamanje. Kulabo abagqamisa le ndlela, umsebenzi obaluleke kakhulu wezincwadi ukugcizelela ukuziphatha kahle.

KUCHAZWA KWEMAGAMA

  • SIBEKANDZABA
  • INDZAWO
  • Sikhatsi
  • Simonhlalo

Its importance lies not only in the fact that it gives us the location, time and social circumstances of the story, but also because of its relevance to the other aspects of the story. especially style, characterization, theme and plot. The setting of an episode or scene within a work is the specific physical location where it takes place. For example, declarations of love often take place in the moonlight on a balcony, while ghosts are often associated with ruins.

Frequency statements would answer the question “how often?”. in terms such as: X times per minute, month, page. This aspect of the setting includes the way of life of the society in the time and place where the story takes place.

KUTFUTFUKA KWETINDZABA LETIMFISHA TESISWATI

NgokukaBhiya (1991) incwadi yokuqala yezindaba ezimfishane zesiSwati yashicilelwa ngowe-1986 ethi, Kuhamba Kubona, eyabhalwa nguMahlalela S.S.M. Kwakukhona ababhali abafana noNcongwane J.J, Khanyile B.S, Magagula M.S, Malindzisa G.A nabanye ababona ukuthi isiSwati sisalele emuva basukuma babhala.

LOKUNGASHIWO NGA J.J NCONGWANE .1 Umlandvo wakhe

Imisebenti yakhe yebuciko

Siswati Sasegumeni Grade 5 Siswati Sasegumeni Grade 6 Siswati Sasegumeni Grade 7 Siswati Sasegumeni Ibanga 8 Siswati Sasegumeni Ibanga 9 Siswati Sasegumeni Ibanga 10 1.8.3 Igalelo lakhe. Kusukela ngo-1994, izinkampani eziningi sezishicilele izincwadi zethu futhi siyakutshela ukuthi sezikhokhele ukushicilelwa kwezincwadi ezibhalwe ngolimi lwesiMdzabu. Ngokusho kwakhe, esikhundleni sokubungaza iminyaka eyishumi yenkululeko, thina babhali abane bolimi lwesiMdzabu kufanele sigubhe iminyaka eyishumi kwafa izilimi zethu.

KUHLELEKA KWELUCWANINGO NGETEHLUKO SEHLUKO 1

SIPHETFO

2.0 INDZAWO

SINGENISO

INDZAWO YASEMAKHAYA

Indawo yasemakhaya ayinawo osinki okugeza izingane lapho amanzi ehla khona emapayipini bese ephonswa emiseleni yabo. Encwadini yakhe ethi Ncongwane leti: Tikhatsi Letimatima sithola lapho esitshela khona indawo yasemakhaya endabeni ethi: Qaphela ulimi lwakho. Abanye benu uke uzwe kuthiwa baya emsebenzini baze bathole inhlanhla ikakhulukazi abavuni abavamise ukuthi bangabi nayo inhlanhla yokushada.

Uke uzwe izingane ezincane zikhuluma ngemilingo, nawe uzibonele ukuthi yindawo nendlela ezikhuliswe ngayo ezidala. Uma owesifazane onjalo engayiceli indoda yakhe, angase ashaywe noma athunyelwe kubo ukuze ajeziswe.

INDZAWO YASEMADOLOBHENI

Lapha, uNcongwane usitshela ukuthi abantu abenza ubugebengu basebenzisa izindlela eziningi ukufeza izinhloso zabo. AbakwaTom nabo bazibona benenhlanhla yokuthola isikhwama abakholelwa ukuthi sinemali ngoba bake babona isangoma esingesaso. Abantu basemakhaya nabo babathola edolobheni uma sekuphele inyanga ngoba amatayitela awabaningi futhi amakhulu emakhaya.

Kule ndaba, uLizizi Ncongwane usikhombisa indawo edolobheni lapho sithola khona uSibono Simelane noSithole besebenza emigwaqeni bebuya emsebenzini. Encwadini ethi: Amahemuhemu kaNcongwane, usixoxela ngendawo edolobheni endabeni: UKatrina noNora bahlangana khona. UNcongwane uqhuba indaba yomuzi: Kulapho uKatrina agqoka khona, yilapho egibela khona ibhasi eliya edolobheni.

Wayehamba ngemoto emaphandleni waze wezwa abantu bekhuluma ngaye bethi ulele uyalala. UPiet ucasha lapha ngesikhathi sesitolo ukuze kuthi uma sebehamba abasebenzi asale ethola lokho akufunayo. Kule ndaba, sithola ukuthi uMabel walahlekelwa indandatho yakhe yomshado futhi bavumelana noVictor, omlandelayo futhi afunda naye ekolishi, ukuthi afune enye efana naye edolobheni.

INDZAWO LESUSELWA ENHLOKO

Uma ubheka izwe laseSwatini alinalwandle, kodwa lapha sithola ukuthi inkosi uDlamini yagibela umkhumbi, ababehamba nayo bagoduka. Wonke umzali uyafisa ukubona ingane yakhe iphumelela njengoba sibona inkosi uDlamini ingathandi ukubona uTimothy efela olwandle emva kokufeyila izifundo zakhe.

INDZAWO LEVETWE ESIHLOKWENI

Umfundi uvele acabange ukuthi lo obuyela ekhaya ubuyela lapho ephuma khona, yini lena ebuyela ekhaya. Uma siqala ukufunda le ndaba, ngokushesha kubonakala sengathi idolobha libone izingela ezimayini zegolide zaseJozi.

INDZAWO LEVETWE ESINGENISWENI

Kuloludaba: Ndvodza Yensudu, Ncongwane usebenzise indawo esethulweni saloludaba ukukhombisa ubugebengu obenzeka emijondolo, ikakhulukazi emadolobheni. Kule ndaba: Indandatho ikhuluma ngoNcongwane ngendawo esethulweni okuthiwa babejahana kuyo uVictor nentombazane uMabel. Ukubekezela kwami ​​nokuzinikela kokuningi, kukhombisa ukuthi ngiyakuthanda. Lawa mazwi ashiwo uVictor Mthimkhulu kuMabel Masango behleli ngaphansi kwesihlahla somnyezane ngasemfuleni.

SIPHETFO

  • SINGENISO
  • TIKHATSI TEMNYAKA
    • Lihlobo
    • Busika
  • TIKHATSI TELUSUKU
    • Sikhatsi sasekuseni
    • Sikhatsi sasemini
    • Sikhatsi sasebusuku
  • EMALANGA
    • LESIHLANU
    • Umgcibelo
  • SIPHETFO

Kulolu daba uNcongwane wethula amadoda amabili abhekane nenkinga yokujikijelwa olwandle ngesikebhe engazi ukuthi akuphi. Ngabe uGugu uke wathinteka kulomkhuba wabo kaThandi wokushiya isikole ajike aye ezindaweni zabo uma kuthiwa abagoduke?" kucabanga uLaKhumalo unina kaGugu Dvube ebona insimbi ikhala ngehora lesine ngoLwesihlanu ntambama kodwa okokuqala ikhala. ekugcineni amadodakazi awazange abuye ekhaya.” Kulolu daba uNcongwane usikhombisa ubugebengu obenzeka lapho uhulumeni edidekile ngoba uma isimo sinje akekho onendaba nomunye umuntu.

Kulolu daba uNcongwane usebenzise usuku lwangoMgqibelo ngoba ngalolu suku abantu abaningi abasebenzayo bathole isikhathi esihle sokuwasha izingubo edolobheni.

SINGENISO

INJABULO

Kulolu daba uNcongwane ufundisa ikakhulukazi intsha isifundo sokuthi uma ibhekene nezifundo ingaludluli uthando. Ekugcineni kwale ndaba, sithola ukuthi uVictor wayengaqondile ukuthi uyamthanda uMabel, kodwa wayemhlola ukuze abone ukuthi umthanda ngempela yini umyeni wakhe ompofu, umngane wakhe wakudala.

LUSIZI

Kule ndaba sibona uLaSukati ecabanga ngosizi abhekene nalo ehlala nendodana yakhe endala uVusi owashonelwa unina kuyilapho uyise kaVusi engowaseMashica kanti indodana yakhe uLaSukati iyona yodwa ejele. Lokhu sikubona kulendaba ngoba uLaSukati wamelwa yinhliziyo waze wafa ngenxa yobuhlungu abuzwa lapho ebona indodana yakhe uMashica ibuyela ejele wabona ukuthi impilo yayizoba ngcono uma esenguMashica ekhaya.

BUCHAWE

UVictor ufaka indandatho abayithenge kuMabel, kodwa uMabel akanaki ukuthi uVictor uqonda okuthile uMabel ayengacabangi ngakho ngaleso sikhathi. Endabeni: Uphi umakoti, sithola uJabulani ephatheke kabi njengoba selusondele usuku lokuthi ashade noYolanda intombi ayithandayo. Ekugcineni ziyabanjwa izigebengu zikaYolanda ngoba uJabulani wenza sengathi uzomtshela ukuthi angatsheli muntu ngaloludaba kodwa watshela amasela eposi eposini ukuthi zonke izingcingo zakubo kumele zibhekwe lapho ziphuma khona. of futhi bayotshela amaphoyisa.

BUCILI

Kule ndaba: Indvodza Yensudu sithola ukuthi uGabheni wenza kahle ecela imali kubantu ababefuna imoto ezobayisa eTjakastad. Ngaphinde ngathenga esinye isithombe kubo ngakhokha amashumi amahlanu amarandi banginika esinye (washo kunjalo. Wathatha esinye). Nakule ndaba uNcongwane usifundisa isifundo sokuthi kuhle ukuqaphela okwenzayo ngoba ngisho iphutha elincane lingakufaka enkingeni.

UNgwili naye wenze konke okusemandleni akhe kodwa akuzange kumsize ngalutho ngoba lesi sithombe esibi sahlala isonto lonke sabe sesinyamalala. UNcongwane usitshela ukuthi ngelinye ilanga uGubevu noDlangamane bahlangana ngenyanga kaMawelawela lapho uGubevu eyosibheka enkingeni noDlangamane naye waya khona. Ukuhlukanisa izingane ubaba uMiya wagcizelela ukuthi ngeke akwazi ukumhlukumeza ngokocansi lowo azohlala naye ngoba uyabona ukuthi ubudlelwano bakhe ngeke bube buhle uma uSithulile noThabisile behlala ndawonye.

Ubaba uMiya wayesenguthisha phela uthisha ungumuntu othembekile ohlonishwayo nothenjwayo kodwa nakhu sekuvela ukuthi usekhulelise uSithulile ingane yesikole wamnika imali yokuthi akhiphe isisu.

KUVANA, BUHLOBO NEBUNYE

Uma uLaJele nozakwabo uMasotja bengavumanga abukho ubumbano kulolu daba, naye uMasotja ubezohlala abukele umonakalo odalekile. Nkosi, ndodakazi yethu ethandekayo, ngoba uyazi ukuthi sikuthanda kangakanani, awukaze usho lawa mazwi. Kule ndaba sithola ukuthi abafundi besikole saseMtfonjeni bakhala ngothisha wabo ebabiza ngoSinyefu noma uMafonkholo.

Ngiyamuzwa umngani wami esho kodwa noma ngigcina ngilapha eskoleni "Mafonkholo" kodwa sobuye sibonane ngiyafunga bazobe bephansi. Kule ndaba uZulu uthola imfihlo kankosikazi wakhe uJeaneth ukuthi uma ephuma ekhaya ethi uya emsebenzini ngezinye izinsuku akayi lapho kodwa uya lapho kulele khona inhliziyo yakhe. Hhayi-ke ngane yethu Jeaneth ungakhali lalela ngithi siyambulala wena nje ungawacabanga wonke amathuba ngisazama ukumxosha,” kusho uSam.

UJeaneth uvuma kalula nje ukuthi uZulu akabulawe futhi uyena owathi umsebenzi wokubulala uZulu wenzeka ngokushesha ngalobo busuku ngoba kwase kuqubuke ukungezwani phakathi kwabo.

KUBEKETELA

Ukubekezela kukaMgabi kuzo zonke izindaba zezolimo kwamsiza ngandlela thize, njengoba ekugcineni uMdosombane wamnika izimvu ezinhlanu nezinkomo ezimbili ebonga ukubekezela nokwethembeka kwakhe.

KUCASUKA

Siyamuzwa noDube ephendula umkakhe lapho umkakhe ethi uNkulunkulu akubusise futhi uNkulunkulu akubusise. Nkosazane ungathi uNkulunkulu uyaphila, uNkulunkulu ubusisiwe, kodwa uNkulunkulu uyaphila, kodwa umuntu uyabusiswa ngoba ungumuntu owenze okuthile. Ngoba uma besedolobheni kudlula abantu ngeke kumkhathaze ngoba phela umuntu uyakwazi ukudinwa enze izinto ezizomphoxa kusasa.

UNchogwane uyasichaza lesi simo, kuyakhombisa ukuthi umuntu ophile kahle uba nezikhathi lapho ecasuka khona, akahlali esimeni esifanayo.

SIPHETFO

  • LOKUTFOLAKELE
  • SIPHETFO NGENDZAWO
  • SIPHETFO NGESIKHATSI
  • SIPHETFO NGESIMONHLALO
  • TINCOMO
  • IMITFOMBO YELWATI
  • BANTFU LABAKHULUNYISIWE Malangwane, Bukiwe Bella 2006

Impilo yasedolobheni yaziwa ngemva kwamahora athile, ikakhulukazi ekupheleni kwenyanga lapho abantu sebebaningi emadolobheni. Ukungabaza kuye kwaphakama mayelana nokuba semthethweni kokuphatha isikhathi njengengxenye ebalulekile yegama elibonakalayo, kodwa abantu ngabanye nemiphakathi bayaqhubeka nokuthola isikhathi futhi basisebenzise ukuhlela izimpilo zabo. Siyabavumela-ke laba bantu kodwa bagcine sebebanjwa ukuze kubonakale ukuthi noma yini umuntu asuke eseseka ngayo ngelinye ilanga izovela enkundleni ngoba abadala bathi ayinuki.

Izinsuku zesonto uNcongwane azisebenzisayo ikakhulukazi uLwesihlanu noMgqibelo lapho bebezama khona ukuveza impilo yasedolobheni ehambisana nobugebengu okwenzeka kakhulu kulezi zinsuku. Singabona umuntu echichima injabulo njengoba sibona endabeni elandelayo: Lunjalo uthando lapho umngcolisi nodumo echichima injabulo kangangokuthi ukudumisa kubize umngcolisi ngengelosi. Usizi luvela futhi kule ndaba: Uphi uMlobokazi, lapho sibona khona ukuthi wonke amacala enziwa evenini angeza usizi oluyisimanga empilweni.

Ekugcineni siyabona ukuthi ukuzikhukhumeza akusizi ngoba noma uphumelele kuzoba yisikhashana uzovela enkundleni ngokuzikhukhumeza kwakho. Ezindabeni zakhe kuyacaca ukuthi noma ngabe abantu bathandana kangakanani kodwa bayathukuthela uma kukhona abacasulayo. Ngezinye izinsuku uwasebenzisa ngendlela ecashile, njengakusasa noma ngakusasa, njengoba sibona endabeni ethi “Yiphutha lakho”.

Isimo senhlalo saziveza ngendlela egculisayo ngoba cishe zonke izimo umuntu ophilayo azithola ekuzo zazixazululeke kahle.

Referensi

Dokumen terkait

sebesar 0,006 yang lebih kecil dibandingkan dengan nilai α yaitu 0,05 atau (0,006 < 0,05) sehingga dapat dinyatakan bahwa hipotesis pertama (H1) dalam penelitian ini diterima. 2)