k elan caran k eg iatan p em erin tah an . .
P R E S I D E N
R E P U 8 L I K I N D O N E S I A
(1 ) T erm in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri h an y a d ap at d io p erasik an u n tu k k eg iatan :
a. lalu lin tas k ap al atau n aik tu ru n p en u m p an g atau b o n g k ar m u at b aran g b eru p a b ah an b ak u , h asil p ro d u k si, d an p eralatan p en u n jan g p ro d u k si u n tu k k ep en tin g an sen d iri; d an
b . p em erin tah an , p en elitian , p en d id ik an d an p elatih an , d an so sia!.
(2 ) K eg iatan seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (1 ) h u ru f a h aru s d ib u k tik an d en g an d o k u m en p en u m p an g d an / atau d o k u m en m u atan b aran g .
(1 ) P en g g u n aan term in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri selain u n tu k m elay an i k eg iatan seb ag aim an a d im ak su d d alam P asal 1 3 9 ay at (1 ) d ap at d ilak u k an k eg iatan u n tu k k ep en tin g an u m u m setelah m en d ap at k o n sesi d ari p en y elen g g ara p elab u h an .
(2 ) K o n sesi seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (1 ) d ib erik an setelah m em en u h i p ersy aratan :
a. k em am p u an d erm ag a d an fasilitas lain n y a y an g ad a u n tu k m em en u h i p erm in taan jasa k ep elab u h an an ; b . ren can a k eg iatan y an g d in ilai d ari seg i k eam an an ,
k etertib an d an k eselam atan p elay aran d en g an
rek o m en d asi d ari S y ah b an d ar p ad a p elab u h an setem p at;
c. u p ay a p en in g k atan p elay an an k ep ad a p en g g u n a jasa k ep elab u h an an ;
d . p u n g u tan tarif jasa k ep elab u h an d ilak u k an o leh p en y elen g g ara p elab u h an y an g b ersan g k u tan ; d an e. m em b erlak u k an k eten tu an sistem d an p ro sed u r
p elay an an jasa k ep elab u h an an p ad a p elab u h an y an g b ersan g k u tan .
P asal 1 4 1
D alam h al terjad i b en can a alam atau p eristiw a lain n y a y an g m en g ak ib atk an tid ak b erfu n g sin y a term in al, p en g elo la term in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri w ajib m em b erik an p elay an an jasa k ep elab u h an an u n tu k k ep en tin g an u m u m
dengan ketentuan: ..
a. p en g o p erasian d ilak u k an o leh p en y elen g g ara p elab u h an ;
F J R E S I D E N
; : . ( E P U B L I K I ND O N E S I A
b . h ak d an k ew ajib an p en g elo la term in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri h aru s terlin d u n g i;
c. p elay an an jasa k ep elab u h an an d ib erlak u k an k eten tu an p elay an an jasa k ep elab u h an an u n tu k p elab u h an ; d an d . p u n g u tan tarif jasa k ep elab u h an an d ib erlak u k an o leh
p en y elen g g ara p elab u h an .
P en g elo la term in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri d alam m elak san ak an p en g elo laan d erm ag a w ajib :
a. b ertan g g u n g jaw ab sep en u h n y a atas d am p ak y an g d itim b u lk an selam a p em b an g u n an d an p en g o p erasian term in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri y an g b ersan g k u tan ; b . m elap o rk an k eg iatan o p erasio n al term in al u n tu k
k ep en tin g an sen d iri k ep ad a p en y elen g g ara p elab u h an lau t secara b erk ala; d an
c. m en aati k eten tu an p eratu ran p eru n d an g -u n d an g an d i b id an g k ep elab u h an an , lalu lin tas an g k u tan d i p erairan , k eselam atan p elay aran , p en g eru k an d an rek lam asi, serta p en g elo laan lin g k u n g an ; d an
d . m en aati k eten tu an p eratu ran p eru n d an g -u n d an g an d ari in stan si p em erin tah lain n y a y an g b erk aitan d en g an u sah a p o k o k n y a.
P ersetu ju an p en g elo laan term in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri d icab u t ap ab ila p en g elo la:
a. m elan g g ar k ew ajib an seb ag aim an a d im ak su d d alam P asal 1 4 2 ;
b . m en g g u n ak an term in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri u n tu k m elay an i k ep en tin g an u m u m tan p a k o n sesi seb ag aim an a d im ak su d d alam P asal 1 4 0 ay at (2 ). P en cab u tan p ersetu ju an p en g elo laan seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (1 ) d ilak u k an m elalu i p ro ses p erin g atan tertu lis seb an y ak 3 (tig a) k ali b ertu ru t-tu ru t d en g an ten g g an g w ak tu m asin g -m asin g 1 (satu ) b u lan . A p ab ila telah d ilak u k an p erin g atan seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (2 ), p en g elo la term in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri tid ak m elak u k an u sah a p erb aik an atas p erin g atan y an g telah d ib erik an , p ersetu ju an p en g elo laan term in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri d icab u t.
F ' R E : S i D E : N R E P U8 L . 1 I ~ I ND O N E S I A
K eten tu an leb ih lan ju t m en g en ai tata cara p em b erian p ersetu ju an p en g elo laan term in al u n tu k k ep en tin g an sen d iri d iatu r d en g an P eratu ran M en teri.
S etiap p elay an an jasa k ep elab u h an an d ik en ak an tarif sesu ai d en g an jasa y an g d ib erik an .
B esaran tarif p elay an an jasa k ep elab u h an an d itetap k an b erd asark an :
a. k ep en tin g an p elay an an u m u m ;
b . p en in g k atan m u tu p elay an an jasa k ep elab u h an an ; c. k ep en tin g an p en g g u n ajasa;
d . p en in g k atan k elan caran p elay an an jasa; e. p en g em b alian b iay a; d an
f. p en g em b an g an u sah a.
(1 ) T arif p en g g u n aan p erairan
danl
atau d aratan serta jasa k ep elab u h an an y an g d iselen g g arak an o leh O to ritas P elab u h an d itetap k an o leh O to ritas P elab u h an setelah d ik o n su ltasik an d en g an M en teri.(2 ) T arif jasa k ep elab u h an an y an g d iu sah ak an o leh B ad an
U sah a P elab u h an d itetap k an o leh B ad an U sah a
P elab u h an b erd asark an jen is, stru k tu r, d an g o lo n g an tarif y an g d itetap k an o leh M en teri d an m eru p ak an p en d ap atan B ad an U sah a P elab u h an .
(3 ) T arif jasa k ep elab u h an an b ag i p elab u h an y an g
d iu sah ak an secara tid ak k o m ersial o leh P em erin tah d itetap k an d en g an P eratu ran P em erin tah d an m eru p ak an P en erim aan N eg ara B u k an P ajak .
P R E S I D E N
R E P l l B L i K I N D O N E S I A
(4 ) T arif jasa k ep elab u h an an b ag i p elab u h an y an g
d iu sah ak an o leh p em erin tah p ro v in si d an p em erin tah k ab u p aten /k o ta d itetap k an d en g an p eratu ran d aerah d an m eru p ak an p en erim aan d aerah .
P asal1 4 8
K eten tu an leb ih lan ju t m en g en ai jen is, stru k tu r, d an g o lo n g an tarif jasa k ep elab u h an an , m ek an ism e p en etap an tarif y an g terk ait d en g an p en g g u n aan p erairan danj atau d aratan d an jasa k ep elab u h an an serta tarif jasa k ep elab u h an an y an g d iu sah ak an o leh B ad an U sah a P elab u h an d iatu r d en g an P eratu ran M en teri.
B A B V III
P E L A B U H A ND A NT E R M IN A LK H U S U S
Y A N GT E R B U K AB A G I P E R D A G A N G A NL U A RN E G E R I P asal1 4 9
(1 ) U n tu k m en u n jan g k elan caran p erd ag an g an lu ar n eg eri p elab u h an u tam a d an term in al k h u su s terten tu d ap at d itetap k an seb ag ai p elab u h an y an g terb u k a b ag i p erd ag an g an lu ar n eg eri.
(2 ) P en etap an seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (1 )
d ilak u k an atas p ertim b an g an :
a. p ertu m b u h an d an p en g em b an g an ek o n o m i n asio n al; b . k ep en tin g an p erd ag an g an in tern asio n al;
c. k ep en tin g an p en g em b an g an k em am p u an an g k u tan lau t n asio n al;
d . p o sisi g eo g rafis y an g terletak p ad a lin tasan p elay aran in tern asio n al;
e. T atan an K ep elab u h an an N asio n al y an g d iw u ju d k an d alam R en can a In d u k P elab u h an N asio n al;
f. fasilitas p elab u h an ;
g . k eam an an d an k ed au latan n eg ara; d an h . k ep en tin g an n asio n allain n y a.
P asal1 5 0
P elab u h an seb ag aim an a d im ak su d d alam P asal 1 4 9 ay at
(1 ) d itetap k an o leh M en teri at~ s p erm o h o n an
p en y elen g g ara p elab u h an u tam a setelah m em en u h i p ersy aratan .
P ersy aratan seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (1 ) w ajib m em en u h i:
a. asp ek ek o n o m i;
P R E S I D E N
f ~ E P L J 8 L I K 1 f \ I D O N E S I A
b . asp ek k eselam atan d an k eam an an p elay aran ; c. asp ek tek n is fasilitas k ep elab u h an an ;
d . fasilitas k an to r d an p eralatan p en u n jan g b ag i in stan si
p em eg an g fu n g si k eselam atan d an k eam an an
p elay aran , in stan si b ea cu k ai, im ig rasi, d an
k aran tin a; d an
e. jen is k o m o d itas k h u su s.
(1 ) T erm in al k h u su s terten tu se b ag aim an a d im ak su d d alam
P asal 1 4 9 ay at (1 ) d itetap k an o leh M en teri atas
p erm o h o n an p en y elen g g ara p en g elo la term in al k h u su s setelah m em en u h i p ersy aratan .
(2 ) P ersy aratan seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (1 ) w ajib m em en u h i:
a. asp ek ad m in istrasi; b . asp ek ek o n o m i;
c. asp ek k eselam atan d an k eam an an p elay aran ; d . asp ek tek n is fasilitas k ep elab u h an an ;
e. fasilitas k an to r d an p eralatan p en u n jan g b ag i in stan si
p em eg an g fu n g si k eselam atan d an k eam an an
p elay aran , in stan si b ea cu k ai, im ig rasi, d an
k aran tin a; d an
f. jen is k o m o d itas k h u su s.
B erd asark an p erm o h o n an seb ag aim an a d im ak su d d alam P asal 1 5 0 d an P asal 1 5 1 , M en teri m elak u k an p en elitian atas p ersy aratan p erm o h o n an p en etap an p elab u h an d an term in al k h u su s terten tu y an g terb u k a b ag i p erd ag an g an lu ar n eg eri d alam w ak tu p alin g lam a 3 0 (tig a p u lu h ) h ari k erja sejak d iterim a p erm o h o n an secara len g k ap .
D alam h al b erd asark an h asH p en elitian p ersy aratan se b ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (1 ) b elu m terp en u h i,
M en teri m en g em b alik an p erm o h o n an k ep ad a
p en y elen g g ara p elab u h an d an p en g elo la term in al k h u su s u n tu k m elen g k ap l p ersy aratan .
P erm o h o n an y an g d ik em b alik an seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (2 ) d ap at d iaju k an k em b ali k ep ad a M en teri,
g u b ern u r, atau b u p ati/w alik o ta sesu ai d en g an
P R C 3 1 D E N : : . ? E P U B L l K I N D ON E S I A
(4 ) D alam h al b erd asark an h asil p en elitian p ersy aratan seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (1 ) d an ay at (3 ) telah terp en u h i, M en teri m en etap k an p elab u h an d an term in al k h u su s terten tu y an g terb u k a b ag i p erd ag an g an lu ar n eg eri.
K eten tu an leb ih lan ju t m en g en ai tata cara p en etap an p elab u h an d an term in al k h u su s terten tu y an g terb u k a b ag i p erd ag an g an lu ar n eg eri d iatu r d en g an P eratu ran M en teri.
B A B IX
S IS T E M IN F O R M A S IP E L A B U H A N
(1 ) S istem in fo rm asi p elab u h an m en cak u p p en g u m p u lan , p en g elo laan , p en g an alisaan , p en y im p an an , p en y ajian , serta p en y eb aran d ata d an in fo rm asi p elab u h an u n tu k : a. m en d u k u n g o p erasio n al p elab u h an ;
b . m en in g k atk an p elay an an k ep ad a m asy arak at atau p u b lik ;d an
c. m en d u k u n g p eru m u san k eb ijak an d i b id an g k ep elab u h an an .
(2 ) S istem in fo rm asi p elab u h an seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (1 ) d iselen g g arak an o leh :
a. M en teri u n tu k sistem m fo rm asi p elab u h an p ad a tin g k at n asio n al;
b . g u b ern u r u n tu k sistem in fo rm asi p elab u h an p ad a tin g k at p ro v in si; d an
c. b u p ati/w alik o ta u n tu k sistem in fo rm asi p elab u h an p ad a tin g k at k ab u p aten /k o ta.
(3 ) P em erin tah d aerah m en y elen g g arak an sistem in fo rm asi p elab u h an sesu ai d en g an k ew en an g an n y a b erd asark an p ed o m an d an stan d ar y an g d itetap k an o leh M en teri.
P asal1 5 5
S istem in fo rm asi p elab u h an p alin g sed ik it m em u at: a. k ed alam an alu r d an k o lam p elab u h an ;
b . k ap asitas d an k o n d isi fasilitas p elab u h an ;
c. aru s p eti k em as, b aran g , d an p en u m p an g d i p elab u h an ; d . aru s lalu lin tas k ap al d i p elab u h an ;
I : . J R E 3 1 D E N R E P L . J B L I K I N D O N E S I A
f. o p erato r term in al d i p elab u h an ; g . tarif jasa k ep elab u h an an ; d an
h . R en can a In d u k P elab u h an
p em b an g u n an p elab u h an .
B ad an U sah a P elab u h an m en y am p aik an lap o ran b u lan an k eg iatan term in al k ep ad a O to ritas P elab u h an setiap b u lan p alin g lam b at p ad a tan g g al 5 (lim a) b u lan b erik u tn y a.
P asal 1 5 7
L ap o ran seb ag aim an a d im ak su d d alam P asal 1 5 6 m elip u ti: a. aru s k u n ju n g an k ap al;
b . aru s b o n g k ar m u at p eti k em as d an b aran g ; c. aru s p en u m p an g ;
d . k in erja o p erasio n al; d an
e. k in erja p eralatan d an fasilitas.
O to ritas P elab u h an m en g ev alu asi lap o ran b u lan an y an g d isam p aik an o leh B ad an U sah a P elab u h an u n tu k d ijad ik an se b ag ai b ah an p en y u su n an sistem in fo rm asi p elab u h an d an d isam p aik an k ep ad a M en teri d en g an tem b u san k ep ad a g u b ern u r.
U n it P en y elen g g ara P elab u h an w ajib m en y am p aik an in fo rm asi k ep ad a M en teri y an g m em u at p alin g sed ik it m en g en ai:
a. k ed alam an k o lam p elab u h an ; b . aru s k u n ju n g an k ap al;
c. aru s b o n g k ar m u at p eti k em as d an b aran g ; d . aru s p en u m p an g ;
e. k in erja o p erasio n al;
f. k in erja p eralatan d an fasilitas; g . k ed alam an alu r; d an
h . p erk em b an g an ju m lah B ad an U sah a P elab u h an y an g m en g o p erasik an term in al.
M en teri b erd asark an lap o ran seb ag aim an a d im ak su d d alam P asal 1 5 7 m en g o lah d ata d an in fo rm asi u n tu k d ijad ik an se b ag ai b ah an in fo rm asi p elab u h an k ep ad a m asy arak at.
P R E S I O E : N i ~ E P I J 8 L 1 K I N D ON E S I A
K eten tu an leb ih lan ju t m en g en ai tata cara p en g o lah an d an lap o ran serta p en y u su n an sistem in fo rm asi p elab u h an d iatu r d en g an P eratu ran M en teri.
B A B X
K E T E N T U A N L A I N - L A I N
P asal 1 6 2
P en g elo la k aw asan in d u stri y an g m em erlu k an fasilitas p elab u h an w ajib m en y ed iak an lah an y an g d ialo k asik an u n tu k k eg iatan k ep elab u h an an .
(1 ) P en y elen g g araan p elab u h an lau t serta p elab u h an su n g ai d an d an au y an g d ig u n ak an u n tu k m elay an i an g k u tan p en y e b eran g an y an g d iu sah ak an secara k o m ersial h aru s m em en u h i k eten tu an :
a. k eg iatan p en g atu ran d an p em b in aan , p en g en d alian ,
d an p en g aw asan k eg iatan k ep elab u h an an
d ilak san ak an o leh O to ritas P elab u h an y an g
d ig u n ak an u n tu k m elay an i an g k u tan p en y eb eran g an ; b . k eg iatan p em erin tah an d i b id an g k eselam atan d an
k eam an an p elay aran d ilak san ak an o leh S y ah b an d ar; d an
c. k eg iatan p en g u sah aan d ilak san ak an o leh B ad an Usah a P elab u h an y an g m en g u sah ak an p elab u h an l~ u t u n tu k m elay an i an g k u tan p en y eb eran g an .
(2 ) P en y elen g g ara p elab u h an lau t serta p elab u h an su n g ai d an d an au y an g d ig u n ak an u n tu k m elay an i an g k u tan p en y eb eran g an y an g b elu m d iu sah ak an secara k o m ersial d ilak u k an o leh U n it P elak san a T ek n is P em erin tah , U n it P elak san a T ek n is p em erin tah p ro v in si, atau U n it P elak san a T ek n is p em erin tah k ab u p aten j k o ta.
K eten tu an leb ih lan ju t m en g en ai p en y elen g g araan p elab u h an lau t serta p elab u h an su n g ai d an d an au y an g d ig u n ak an u n tu k m elay an i an g k u tan p en y eb eran g an d iatu r d en g an P eratu ran M en teri.
? R E S I D E N
R E P I J B L I K I N D O N E S I A
B A B X I
K E T E N T U A NP E R A L IH A N P asal 1 6 5
(1 ) P ad a saat P eratu ran P em erin tah in i b erlak u , P em erin tah , p em erin tah d aerah , d an B ad an U sah a M ilik N eg ara y an g m en y elen g g arak an p elab u h an tetap m en y elen g g arak an k eg iatan p en g u sah aan d i p elab u h an b erd asark an P eratu ran P em erin tah in i.
(2 ) D alam w ak tu p alin g lam a 3 (tig a) tah u n sejak b erlak u n y a U n d an g -U n d an g N o m o r 1 7 T ah u n 2 0 0 8 ten tan g P elay aran , k eg iatan u sah a p elab u h an y an g d ilak san ak an o leh P em erin tah , p em erin tah d aerah , d an B ad an U sah a M ilik N eg ara seb ag aim an a d im ak su d p ad a ay at (1 ) w ajib d isesu aik an d en g an k eten tu an seb ag aim an a d iatu r d alam P eratu ran P em erin tah in i.
(3 ) K eg iatan p en g u sah aan d i p elab u h an y an g telah
d iselen g g arak an o leh B ad an U sah a M ilik N eg ara tetap
d iselen g g arak an o leh B ad an U sah a M ilik N eg ara
d im ak su d .
B A B X II
K E T E N T U A NP E N U T U P
D en g an b erlak u n y a P eratu ran P em erin tah in i, sem u a p eratu ran p eru n d an g -u n d an g an y an g leb ih ren d ah d ari
P eratu ran P em erin tah In l y an g m en g atu r m en g en ai
k ep elab u h an an d in y atak an tetap b erlak u sep an jan g tid ak
b erten tan g an atau b elu m d ig an ti d en g an y an g b aru
b erd asark an P eratu ran P em erin tah in i.
D en g an b erlak u n y a P eratu ran P em erin tah in i, m ak a P eratu ran P em erin tah N o m o r 6 9 T ah u n 2 0 0 1 ten tan g K ep e1 ab u h an an (L em b aran N eg ara .R ep u b lik In d o n esia T ah u n 2 0 0 1 N o m o r 1 2 7 , T am b ah an L em b aran N eg ara R ep u b lik In d o n esia N o m o r 4 1 4 5 ) d icab u t d an d in y atak an tid ak b erlak u .
P asal1 6 8
P eratu ran P em erin tah in i m u lai b erlak u p ad a tan g g al d iu n d an g k an .
P R E S I D E N
R E P U B L I K I N D O N E S I A
A gar setiap orang m engetahuinya, m em erintahkan
pengundangan P eraturan P em erintah ini dengan
penem patannya dalam L em baran N egara R epublik Indonesia.
D itetapkan di Jakarta
pada tanggal20 O ktober 2009
P R E S ID E N R E P U B L IK IN D O N E S IA ,
D iundangkan di Jakarta
pada tanggal 22 O ktober 2009
M E N T E R I H U K U M D A N H A K A S A S I M A N U S IA R E P U B L IK IN D O N E S IA ,
S alinan sesuai dengan aslinya
S E K R E T A R IA T N E G A R A R I
K epala B iro P eraturan P erundang-undangan rekonom ian dan Industri,
~ Q
..,~
"
P R E S I D E N R E P U B L I K I N D ON E S I A P E N JE L A S A N A T A S P E R A T U R A NP E M E R IN T A HR E P U B L IKIN D O N E S IA N O M O R 6 1 T A H U N 2 0 0 9 T E N T A N G K E P E L A B U H A N A N
P elab u h an seb ag ai salah satu u n su r d alam p en y elen g g araan p elay aran m em ilik i p eran an y an g san g at p en tin g d an strateg is seh in g g a p en y elen g g araan n y a d ik u asasi o leh n eg ara d an p em b in aan n y a d ilak u k an o leh P em erin tah d alam ran g k a m en u n jan g , m en g g erak k an , d an m en d o ro n g p en cap aian tu ju an n asio n al, d an m em p erk u k u h k etah an an n asio n al.
P em b in aan p ela.b u h an y an g d ilak u k an o leh P em erin tah m elip u ti asp ek p en g atu ran , p en g en d alian , d an p en g aw asan . A sp ek p en g atu ran m en cak u p p eru m u san d an p en en tu an k eb ijak an u m u m m au p u n tek n is