ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ
(
ﺔﻴﻘﻴﻘﲢ ﺔﺳﺍﺭﺩ
)
ﺚﲝ
ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﷲﺍ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﻒﻳﺮﺷ ﺔﻌﻣﺎﲜ ﺔﻴﻧﺎﺴﻧﻹﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ ﺏﺍﺩﻵﺍ ﺔﻴﻠﻛ ﱃﺇ ﻡﺪﻘﻣ ﱃﻭﻷﺍ ﺔﻴﻌﻣﺎﳉﺍ ﺔﺟﺭﺪﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﻝﻮﺼﺤﻠﻟ
:ﺩﺍﺪﻋﺇ
ﻥﻼﻀﻓ ﺀﺍﺪﻧ ﺪﻤﳏ
:ﻞﻴﺠﺴﺘﻟﺍ ﻢﻗﺭ 105021000809
ﻢﺴﻗ ﺔﻐﻠﻟﺍ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺎﺍﺩﺁﻭ
ﺔﻴﻠﻛ ﺏﺩﻵﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ
ﺔﻴﻧﺎﺴﻧﻹﺍ
ﺔﻌﻣﺎﳉﺍ ﻒﻳﺮﺷ
ﺔﻳﺍﺪﻫ ﷲﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ
ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ
2011 / ﻡ
1432
ﺀﺍﺪﻫﻹﺍ
ﲔﺑﻮﺒﶈﺍ ﻦﻳﺰﻳﺰﻌﻟﺍ ﻱﺪﻟﺍﻭ
ﺚﲝ
ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﷲﺍ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﻒﻳﺮﺷ ﺔﻌﻣﺎﲜ ﺔﻴﻧﺎﺴﻧﻹﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ ﺏﺍﺩﻵﺍ ﺔﻴﻠﻛ ﱃﺇ ﻡﺪﻘﻣ ﱃﻭﻷﺍ ﺔﻴﻌﻣﺎﳉﺍ ﺔﺟﺭﺪﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﻝﻮﺼﺤﻠﻟ ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ
:ﺩﺍﺪﻋﺇ
ﻥﻼﻀﻓ ﺀﺍﺪﻧ ﺪﻤﳏ
:ﻞﻴﺠﺴﺘﻟﺍ ﻢﻗﺭ 105021000809
:ﻑﺍﺮﺷﺇ ﺖﲢ
ﺪﻤﳏ ﲑﺘﺴﺟﺎﳌﺍ ﻡﻼﺳﻹﺍ ﺡﺎﺒﺼﻣ ﺐﻳﺩﺃ
:ﻒﻴﻇﻮﺘﻟﺍ ﻢﻗﺭ 1973002242008011009
ﻢﺴﻗ ﺔﻐﻠﻟﺍ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺎﺍﺩﺁﻭ
ﺔﻴﻠﻛ ﺏﺩﻵﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ
ﺔﻴﻧﺎﺴﻧﻹﺍ
ﺔﻌﻣﺎﳉﺍ ﻒﻳﺮﺷ
ﺔﻳﺍﺪﻫ ﷲﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ
ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ
2011 / ﻡ
1432
:ﹼﻥﺄﺑ ﺖﺣﺮﺻ ﺔﺒﺳﺎﻨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﰲ
1 . ﺔﺟﺭﺪﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﻝﻮﺼﺤﻠﻟ ﻁﻭﺮﺸﻟﺍ ﺔﻠﻤﻜﺘﻟ ﻲﺴﻔﻨﺑ ﻪﺘﺒﺘﻛ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ
.ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﷲﺍ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﻒﻳﺮﺷ ﺔﻌﻣﺎﲝ ﱃﻭﻷﺍ ﺔﻌﻣﺎﳉﺍ
2 . ﺐﺴﺣ ﺎﻬﺘﻌﺿﻭ ﺪﻗ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺔﺑﺎﺘﻛ ﰲ ﺎﻬﺘﻠﻤﻌﺘﺳﺍ ﱴﻟﺍ ﻊﺟﺍﺮﳌﺍ ﻞﻛ
ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﷲﺍ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﻒﻳﺮﺷ ﺔﻌﻣﺎﲜ ﺓﺩﻮﺟﻮﳌﺍ ﺕﺍﺭﺍﺮﻘﻟﺍ
.ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ
3 . ﻥﻭﺩ ﲑﻐﻟﺍ ﺀﺍﺭﻷ ﻝﺎﺤﺘﻧﺍ ﻪﻴﻓ ﺪﺟﻮﻳﻭ ﻱﺩﺍﺪﻋﺇ ﲑﻏ ﻦﻣ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﻥﺎﻛ ﺍﺫﺇ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﻒﻳﺮﺷ ﺔﻌﻣﺎﺟ ﺎﺭﺮﻗ ﱴﻟﺍ ﺕﺎﺑﻮﻘﻌﻟﺍ ﻞﻛ ﻢﻠﺳﺃ ﻥﺃ ﺪﻌﺘﺳﺎﻓ ﻩﺮﻛﺫ
.ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﷲﺍ
،ﺎﺗﺮﻛﺎﺟ 21
ﻱﺭﺍﻭﱪﻓ 2011
ﷲﺍ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﻒﻳﺮﺷ ﺔﻌﻣﺎﲜ ﺔﻴﻧﺎﺴﻧﻹﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ ﺏﺍﺩﻵﺍ ﺔﻴﻠﻜﺑ ﻢﻜﳊﺍﻭ ﺔﺸﻗﺎﻨﳌﺍ ﰲ ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ 18
ﻝﻭﻷﺍ ﻊﻴﺑﺭ 1432
ﻖﻓﺍﻮﳌﺍ ـﻫ 21
ﻱﺭﺍﻭﱪﻓ 2011
ﱃﻭﻷﺍ ﺔﻴﻌﻣﺎﳉﺍ ﺔﺟﺭﺪﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﻝﻮﺼﺤﻠﻟ ﺎﻃﺮﺷ ﻪﻟﻮﺒﻗ ﰎ ﺪﻗﻭ .ﻡ
.ﺎﺍﺩﺁﻭ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻐﻠﻟﺍ ﻢﺴﻗ ﰲ
،ﺎﺗﺮﻛﺎﺟ 18
ﻝﻭﻷﺍ ﻊﻴﺑﺭ 1432
ـﻫ
21 ﻱﺭﺍﻭﱪﻓ 2011
ﻡ
ﻥﺎﺤﺘﻣﻹﺍ ﺔﻨﳉ
ﺔﻨﺠﻠﻟﺍ ﺲﻴﺋﺭ
ﲑﺘﺴﺟﺎﳌﺍ ﻱﺭﺍﺪﺳﺃ ﺞﻧﺩﺃ ﺱﻭﺪﻧﺍﺭﻮﺘﻛﺪﻟﺍ
:ﻒﻴﻇﻮﺘﻟﺍ ﻢﻗﺭ 195905101991031001
ﺔﻨﺠﻠﻟﺍ ﲑﺘﻳﺮﻜﺳ
ﲑﺘﺴﺟﺎﳌﺍ ﺎﻧﺍﻮﺑ ﺎﻴﻫﺎﺟ ﺓﺭﻮﺘﻛﺪﻟﺍ
:ﻒﻴﻇﻮﺘﻟﺍ ﻢﻗﺭ 197506302003122001
ﺀﺎﻀﻋﻷﺍ
ﻝﻭﻷﺍ ﺶﻗﺎﻨﳌﺍ
ﲑﺘﺴﺟﺎﳌﺍ ﻦﲪﺮﻟﺍ ﺢﺘﻓ ﻥﺎﻤﻋ ﺭﻮﺘﻛﺪﻟﺍ
:ﻒﻴﻇﻮﺘﻟﺍ ﻢﻗﺭ 196908081996031003
ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺔﺸﻗﺎﻨﳌﺍ
ﲑﺘﺴﺟﺎﳌﺍ ﺎﻧﺍﻮﺑ ﺎﻴﻫﺎﺟ ﺓﺭﻮﺘﻛﺪﻟﺍ
.ﺔﻴﻘﻴﻘﲢ ﺔﺳﺍﺭﺩ :ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ :ﻥﻼﻀﻓ ﺀﺍﺪﻧ ﺪﻤﳏ
ﰲ ﺔﻟﻭﺩ ﻞﻛ ﻪﻜﻠﳝ ﻻ ﻱﺬﻟﺍ ﺏﻮﺘﻜﳌﺍ ﹼﰲﺎﻘﹼﺜﻟﺍ ﺙﺍﺮﺘﻟﺍ ﻲﻫ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ
ﻦﻳﺮﺸﻌﻟﺍ ﻥﺮﻘﻟﺍ ﺔﻳﺍﺪﺑ ﻞﺒﻗ ﺪﻴﻟﺎﺑ ﺔﺑﻮﺘﻜﻣ ﺔﺨﺴﻧ ﻞﻛ ﲎﻌﲟ ﺎﻨﻫ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ .ﱂﺎﻌﻟﺍ .ﻩﲑﻏ ﻭﺃ ﻥﺎﻛ ﺎﺑﺎﺘﻛ ﺪﻴﻟﺎﺑ ﺐﺘﻛ ﺺﻧ ﻞﻛ ﻞﻤﺸﺗﻭ ﻱﺩﻼﻴﳌﺍ
0T
ﺔﹼﻠﻗ ﹼﻥﺃ ﻝﺍ
ﺙﻮﲝ ﺔﻴﻤﻠﻌﻟﺍ
ﺔﻴﻨﻳﺪﻟﺍ ﺹﻮﺼﻨﻟﺍ ﻦﻋ ﲑﺜﺗ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ
ﲔﺑ ﺓﻮﺠﻓ
ﱀﺎﺼﻣ ﻂﺑﺭ
ﻲﺿﺎﳌﺍ .ﺮﺿﺎﳊﺎﺑ
0T
ﻢﻫﺃ ﻦﻣ ﻲﻫ ﺍﺭﺎﺘﻨﺳﻮﻨﺑ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ
ﺔﻋﻮﻨﺘﳌﺍ ﺕﺎﻐﹼﻠﻟﺎﺑ ﺔﺑﻮﺘﻜﳌﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺕﺭﺎﺻﻭ .ﺍﺭﺎﺘﻨﺳﻮﻨﺑ ﻲﻣﻼﺳﻹﺍ ﺙﺍﺮﺘﻟﺍ .ﺔﻴﻓﻮﺼﻟﺍ ﺕﺎﺳﺍﺭﺪﻟﺍ ﻞﻤﺸﺗ ﺎﻬﻨﻴﺑ ﻦﻣﻭ ،ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺕﺎﺳﺍﺭﺪﻠﻟ ﺎﻣﺎﻫ ﺍﺭﺪﺼﻣ
0T
ﻥﺎﻴﺑ" ﻥﺍﻮﻨﻌﺑ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻲﻫ ﻑﻮﺼﺘﻟﺍ ﻦﻤﻀﺘﺗ ﱵﻟﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻦﻣﻭ
."ﻒﻟﻷﺍ ﻭ
0T
ﺔﻴﻨﻃﻮﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜﳌﺍ ﰲ ﺓﺩﺭﺍﻭ ﺔﻋﻮﻤﳎ ﺮﺧﺁ ﻲﻫ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺞﺑ
ﺎﺗﺮﻛﺍ
ﻢﻗﺮﺑ
(NB. 228 I)
. ﺞﻧﺍﻭﻮﻟﺍﺩ ﺔﻗﺭﻭ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﻮﺘﻜﻣ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ
(Dluwang)
.
ﻩﻮﺟﻭ ﰲ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﺿﹺﺮﻌﺘﺳﺍ ﺪﻗ .ﺓﺪﻴﺣﻭ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻧﺎﻛﻭ ﻡﺎﻋ ﺔﻳﺩﺎﳌﺍ 2009
ﺔﻴﺿﺍﺮﻌﺘﺳﻹﺍ ﻢﻗﺭ ﺎﳍﻭ ﻡ
(Tas/03/PNRI/2009)
.
0T
ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺎﺑ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﺒﺘﻛ
0T
ﻚﺗﻭ ﻑﺮﳊ ﻲﻔﺴﻠﻔﻟﺍ ﲎﻌﳌﺍ ﻒﺷ
ﻒﻟﻷﺍ ﺪﻨﻋ
ﺔﻴﻓﻮﺼﻟﺍ ﻪﻨﻣ
ﻲﻈﻔﻠﻟﺍ ﲎﻌﳌﺍﻭ ﻒﻟﻷﺍ ﻑﺮﺣ ﺀﺍﺭﻭ ﻲﹼﻠﺠﺘﻟﺍ ﻡﻮﻬﻔﻣ
ﺔﻟﻼﳉﺍ ﻆﻔﻠﻟ .
ﻦﻣ ﻪﻴﻓ ﺎﳌ ﻲﺣﻭﺮﻟﺍ ﺍﺭﺎﺘﻨﺳﻮﻧ ﺦﻳﺭﺎﺗ ﻦﻣ ﻡﺎﻫ ﺀﺰﺟ ﻉﻮﺿﻮﳌﺍ ﻥﺃ ﻚﺷ ﻻﻭ
tidak dimiliki oleh setiap negara di dunia. Naskah yang dimaksud adalah setiap
dokumen yang ditulis sebelum awal abad ke-20 Masehi dan meliputi setiap
naskah tertulis baik yang berbentuk buku ataupun yang lainnya.
Minimnya kajian-kajian ilmiah tentang naskah-naskah keislaman
mengakibatkan terjadinya kesenjangan antara hubungan permasalahan masa
lampau dengan saat ini. Naskah Islam Nusantara merupakan salah satu
peninggalan budaya Islam terpenting di Nusantara, naskah-naskah yang ditulis
dengan berbagai macam bahasa tersebut merupakan referensi terpenting dalam
konteks kajian keislaman termasuk di dalamnya adalah kajian sufistik.
Salah satu naskah yang membahas tentang kajian sufistik adalah naskah
yang berjudul Bayan al-Alif. Naskah ini merupakan koleksi terbaru Perpustakaan
Nasional RI. Jakarta dengan nomor koleksi NB 228 I. Naskah ini ditulis di atas
kertas Dluwang. Naskah ini merupakan naskah tunggal dan telah dikaji ulang
pada tahun 2009 dengan nomor Tas/03/PNRI/2009.
Naskah berbahasa Arab ini menjelaskan makna filosofis huruf Alif dalam
kajian sufistik diantaranya adalah Konsep Tajalli di balik huruf Alif dan makna
harfiyah yang terdapat pada lafadz Allah.
Tidak diragukan lagi bahwa naskah tersebut merupakan bagian terpenting
dalam sejarah spritualitas di Nusantara yang memiliki pengaruh yang sangat besar
dalam perkembangan pemikiran Islam khususnya pada saat ditulisnya naskah
ﻩﺎﻔﻄﺻﺍ ﻦﻣ ﻪﺑﺎﺘﻛ ﺙﺭﻭﺃ ﻱﺬﻟﺍ ﷲ ﺪﻤﳊﺍ .ﻢﻴﺣﺮﻟﺍ ﻦﲪﺮﻟﺍ ﷲﺍ ﻢﺴﺑ
ﻖﻠﻏﺃ ﺎﳌ ﺢﺗﺎﻔﻟﺍ ﺪﻤﳏ ﺎﻧﺪﻴﺳ ﻪﻴﺒﻧ ﻰﻠﻋ ﻥﻼﻤﻛﻷﺍ ﻥﺎﻣﺎﺘﻟﺍ ﻪﻣﻼﺳﻭ ﻪﺗﻼﺻﻭ ﻪﻟﺁ ﻰﻠﻋﻭ ﻢﻴﻘﺘﺴﳌﺍ ﻚﻃﺍﺮﺻ ﱃﺇ ﻱﺩﺎﳍﺍﻭ ﻖﳊﺎﺑ ﻖﳊﺍ ﺮﺻﺎﻧ ﻖﺒﺳ ﺎﳌ ﰎﺎﳋﺍﻭ
.ﻢﻴﻈﻌﻟﺍ ﻩﺭﺍﺪﻘﻣﻭ ﻩﺭﺪﻗ ﻖﺣ ﻪﺑﺎﺤﺻﺃﻭ
ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺔﺑﺎﺘﻛ ﺀﺎﻬﺘﻧﺍ ﻦﻣ ﻲﻠﻋ ﻪﻤﻌﻧﺃ ﺎﻣ ﻰﻠﻋ ﱃﺎﻌﺗ ﷲﺍ ﺮﻜﺷﺄﻓ ،ﺪﻌﺑﻭ
ﺔﻴﻠﻜﺑ ﺎﺍﺩﺁﻭ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻐﻠﻟﺍ ﻢﺴﻗ ﰲ ﺔﺳﺍﺭﺪﻟﺍ ﻡﺎﲤﻹ ﺎﻣﺯﻻ ﺎﻃﺮﺷ ﻥﻮﻜﻳ ﻱﺬﻟﺍ ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﷲﺍ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﻒﻳﺮﺷ ﺔﻌﻣﺎﲜ ﺔﻴﻧﺎﺴﻧﻹﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ ﺏﺍﺩﻵﺍ
.ﺎﻬﻴﻓ ﱃﻭﻷﺍ ﺔﻌﻣﺎﳉﺍ ﺔﻠﺣﺮﳌﺍ ﻰﻠﻋ ﻝﻮﺼﺤﻠﻟﻭ
ﱄ ﺪﻣﺃ ﻦﻣ ﻞﻛ ﱃﺇ ﻱﺮﻳﺪﻘﺗ ﻢﻴﻈﻋﻭ ﻱﺮﻜﺷ ﺺﻟﺎﺧ ﻡﺪﻗﺃ ﻥﺃ ﱐﺮﺴﻳﻭ
:ﺮﻛﺬﻟﺎﺑ ﺺﺧﺃﻭ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺔﺑﺎﺘﻛ ﺀﺎﻨﺛﺃ ﰲ ﺕﺍﺪﻋﺎﺴﳌﺎﺑ
1 . ﷲﺍ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﻒﻳﺮﺷ ﺔﻌﻣﺎﲜ ﺔﻴﻧﺎﺴﻧﻹﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ ﺏﺍﺩﻵﺍ ﺔﻴﻠﻛ ﺪﻴﻤﻋ ﺔﻠﻴﻀﻓ
ﻢﻴﻠﻌﺗ ﻞﻴﺒﺳ ﰲ ﻢﻫﺩﻮﻬﺟ ﺍﻮﻟﺬﺑ ﻦﻳﺬﻟﺍ ﲔﺳﺭﺪﳌﺍ ﻊﻴﲨﻭ ،ﲑﺘﺴﺟﺎﳌﺍ ﺎﻧﺍﻮﺑ
.ﻑﺭﺎﻌﻣﻭ ﻡﻮﻠﻋ ﻦﻣ ﻢﻬﻌﻔﻨﻳ ﺎﲟ ﻢﻫﺪﻳﻭﺰﺗﻭ ﻢﻬﻔﻴﻘﺜﺗﻭ ﺏﻼﻄﻟﺍ
2 . ﻡﻼﺳﻹﺍ ﺡﺎﺒﺼﻣ ﺐﻳﺩﺃ ﺪﻤﳏ ﺫﺎﺘﺳﻷﺍ ﻮﻫ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻑﺮﺸﻣ ﻰﻠﻋﻭ ﻑﺍﺮﺷﺇ ﻦﺴﺣﺃ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻑﺍﺮﺷﻹﺎﺑ ﻪﻠﻀﻔﺗ ﻰﻠﻋ ﲑﺘﺴﺟﺎﳌﺍ ﻦﺴﺣﺃ ﷲﺍ ﻩﺍﺰﺟ .ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻡﺎﲤﺇ ﻦﻣ ﺖﻨﻜﲤ ﱴﺣ ﺔﻨﻴﻤﺜﻟﺍ ﻪﺗﺎﻬﻴﺟﻮﺗ
.ﺀﺍﺰﳉﺍ
3 . ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻨﻃﻮﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜﳌﺍ ﲔﻣﺃ
(Perpustakaan Nasional RI., Jakarta)
ﻥﺍﻮﻨﻌﺑ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻰﻠﻋ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍﻭ ﻝﻮﺻﻮﻟﺍ ﰲ ﱐﻭﺮﺴﻳ ﻦﻳﺬﻟﺍ ﺎﻬﻴﻔﻇﻮﻣﻭ
.ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺔﺑﺎﺘﻛ ﰲ ﺎﻴﺴﻴﺋﺭ ﺍﺭﺪﺼﻣ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ"
4 . ﱄﺍﺰﻏ ﻮﺟﻮﺟ ﺝﺎﳊﺍ ﰊﺃ ،ﲔﺑﻮﺒﶈﺍ ﻦﻳﺰﻳﺰﻌﻟﺍ ﻱﺪﻟﺍﻭ
(H. Jojo Ghozali)
ﺔﻤﻴﻠﺣ ﻲﻠﻴﻟ ﺔﺟﺎﳊﺍ ﻲﻣﺃﻭ
(Hj. Lily Halimah)
ﻻﺬﺑ ﺪﻗ ﻦﻳﺬﻠﻟﺍ ،
5 . ﺐﻴﺒﻄﻟﺍ ﺮﺻﺎﻧ ﺭﺎﺘﳐ .ﺃ ﻖﻴﻘﺸﻟﺍ ﻥﺍﻮﺧﻷﺍ
(dr. A. Muchtar Nasir)
ﺡﺎﺘﻔﻣﻭ،
ﲑﳋﺍ
(Miftahul Khaer, S.Th.I)
ﱐﻻﻮﻣ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﲑﻣﺃﻭ ،
(Amiruddin
Maulani)
ﻥﺃ ﷲﺍ ﻰﺴﻋ .ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺔﺑﺎﺘﻛ ﰲ ﺓﲑﻐﻟﺍ ﱐﻮﻄﻋﺃ ﻦﻳﺬﻟﺍ
.ﲔﺑﻮﺒﶈﺍ ﺎﻨﻳﺪﻟﺍﻭ ﱪﻠﻟ ﺓﻮﻘﻟﺍﻭ ﺓﺮﺧﻷﺍﻭ ﺎﻴﻧﺪﻟﺍ ﰲ ﺡﺎﺠﻨﻟﺍ ﺎﻨﻴﻄﻌﻳ
6 . ﷲﺍ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﻒﻳﺮﺷ ﺔﻌﻣﺎﲜ ﺔﻴﻋﺎﻤﺘﺟﻹﺍﻭ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺔﻴﺳﺍﺭﺪﻟﺍ ﺰﻛﺮﻣ ﺮﻳﺪﻣ
ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ
(Pusat Pengkajian Islam dan Masyarakat
(PPIM UIN Jakarta))
ﺮﻳﺪﻣ ﺎﺻﻮﺼﺧ ﺎﻬﻴﻓ ﲔﺜﺣﺎﺒﻟﺍ ﻊﻴﲨﻭ
Islamic
Manuscripts Unit (ILMU) PPIM UIN Jakarta
ﺢﺘﻓ ﻥﺎﻤﻋ ﺭﻮﺘﻛﺪﻟﺍ
ﲑﺘﺴﺟﺎﳌﺍ ﻦﲪﺮﻟﺍ
(Dr. Oman Fathurahman, M.Hum)
ﲏﻓﺮﻋ ﻱﺬﻟﺍ
.ﺀﺍﺰﳉﺍ ﻦﺴﺣﺃ ﷲﺍ ﻩﺍﺰﺟ .ﺔﻴﺟﻮﻟﻮﻠﻴﻓ ﺔﺳﺍﺭﺩ
7 . ﻥﻮﺑﺮﺸﺗ ﻦﻳﺮﺘﻨﺴﻓ ﺖﺘﻧﻮﺑ ﺭﺍﻮﻧﻷﺍ ﺪﻬﻌﲟ ﺬﻴﺗﺎﺳﻷﺍ ﻊﻴﲨ
(Buntet
Pesantren Cirebon)
9 . ﰲ ﻲﺋﺎﻗﺪﺻﺃ ﻊﻴﲨ
Komisariat Fakultas Adab dan Humaniora Himpunan
Mahasiswa Islam (HMI) Cabang Ciputat
ﻱﺩﺎﻳﺮﻫ ﱐﺍﻮﺧﺇ ﱃﺇ ﺎﺻﻮﺼﺧ ،
(Haryadi)
ﺍﺮﺗﻮﻓ ﺎﺳﲑﻣ ﻲﻜﻳﺭﻭ ،
(Riki Mirsa Putra)
،ﲎﻣ ﱪﻛﻷﺍ ﺪﻴﻋﻭ ،
ﺎﻧﺎﺘﺳﻮﻳ ﺎﻴﺘﺳﺭﺃﻭ ،ﻝﺎﺟﺮﻟﺍﲑﺧﻭ
(Aristya Yustana)
ﻊﻔﺸﻣﻭ ،
(Musyafak)
.ﻢﻫﲑﻏﻭ ،
Yakin Usaha Sampai..!!!
10 . ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻐﻠﻟﺍ ﻢﺴﻘﺑ ﺔﻴﻧﺎﺴﻧﻹﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ ﺏﺍﺩﻷﺍ ﺔﻴﻠﻛ ﰲ ﻲﺋﺎﻗﺪﺻﺃ ﻊﻴﲨ
ﺔﻠﺣﺮﳌﺍ ﺎﺍﺩﺃﻭ 2005
ﻦﻣﺎﻴﻨﺑ ﺏﺃ ﻲﺧﺃ ﱃﺇ ﺎﺻﻮﺼﺧ
(Abun
Bunyamin, S.S.)
.ﷲﺍ ﺎﻨﺤﳒ .ﻲﻔﻄﻠﻟﺍ ﺔﻤﻜﺣﻭ
11 . .ﻢﻜﻣﺎﻤﺘﻫﺍ ﻦﺴﺣ ﻰﻠﻋ ﺍﲑﺜﻛ ﺍﺮﻜﺷ .ﻢﻫﺮﻛﺫﺃ ﱂ ﻦﻳﺬﻟﺍ ﺔﻴﺣﺎﻨﻟﺍ ﻞﻛ
ﰲ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺔﺳﺍﺭﺩ ﺮﻳﻮﻄﺗ ﻰﻠﻋ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺎﻨﻌﻔﻨﻳ ﻥﺃ ﻞﻣﺁ ﺍﲑﺧﺃﻭ
.ﱂﺎﻌﻟﺍ ﺚﺣﺎﺒﻟﺍ
ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺕﺎﻳﻮﺘﳏ
ﻑﺮﺸﳌﺍ ﺔﻘﻓﺍﻮﻣ ...
ﺃ
ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺢﻳﺮﺼﺗ ...
ﺏ
ﺚﺤﺒﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﻢﻜﳊﺍﻭ ﺔﺸﻗﺎﻨﳌﺍ ﺔﻨﳉ ﺭﺍﺮﻗ ...
ﺝ
ﺪﻳﺮﲡ ...
ﺩ
ﺮﻳﺪﻘﺗﻭ ﺮﻜﺷ ...
ﻭ
ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺕﺎﻳﻮﺘﳏ ...
ﻱ
ﺔﻣﺪﻘﻣ :ﻝﻭﻷﺍ ﺏﺎﺒﻟﺍ ﺃ. ﺔﻠﻜﺸﳌﺍ ﺔﻴﻔﻠﺧ ...
1
ﺏ . ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺪﻳﺪﲢ ...
7
ﺝ . ﺚﺤﺒﻟﺍ ﻦﻣ ﺽﺮﻐﻟﺍ ...
7
ﺩ. ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺞﻬﻨﻣ ...
8
ﻩ. ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺔﹼﻄﺧ ...
"ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺔﻃﻮﻄﳐ :ﱐﺎﹼﺜﻟﺍ ﺏﺎﺒﻟﺍ
ﺃ. "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻒﺻﻭ ...
11
ﺏ . ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺕﺎﻳﻮﺘﳏ ...
14
:ﺚﻟﺎﹼﺜﻟﺍ ﺏﺎﺒﻟﺍ
ﻪﳝﺪﻘﺗﻭ ﺺﻨﻟﺍ ﻖﻴﻘﲢ
ﺃ. ﻱﺪﻘﻨﻟﺍ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍ ﺕﺍﺭﺎﺷﺇ ...
15
ﺏ . ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ ﺺﻧ ...
16
ﺝ . ﺺﻨﻟﺍ ﰲ ﺔﻘﹼﻠﻌﳌﺍ ﺔﻳﻭﺎﳉﺍ ﺔﲨﺮﺘﻟﺍ ...
28
ﺩ. ﺺﻨﻠﻟ ﺔﻴﺴﻴﻧﻭﺪﻧﻹﺍ ﺔﲨﺮﺘﻟﺍ ...
32
ﺺﻨﻟﺍ ﰲ ﺓﺩﺭﺍﻮﻟﺍ ﺔﻴﺴﻴﺋﺮﻟﺍ ﺭﺎﻜﻓﻷﺍ :ﻊﺑﺍﺮﻟﺍ ﺏﺎﺒﻟﺍ ﺃ. ﻒﻟﻷﺍ ﻑﺮﺣ ﺀﺍﺭﻭ ﻲﹼﻠﺠﺘﻟﺍ ﻡﻮﻬﻔﻣ ...
37
ﺏ . ﺔﻟﻼﳉﺍ ﻆﻔﻠﻟ ﻲﻈﻔﻠﻟﺍ ﲎﻌﳌﺍ ...
38
ﺝ . ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻝﺎﲨ ...
38
ﺩ. ﺔﻴﻟﻭﻷﺍ ﺕﺎﻗﻮﻠﺨﳌﺍ ...
39
ﻩ. ﺮﺸﺒﻟﺍ ﻖﻠﺧ ﺔﻴﻀﻗ ...
ﻭ. ﺮﺸﻟﺍﻭ ﲑﳋﺍ ﺔﻴﻀﻗ ...
40
ﺔﲤﺎﺧ :ﺲﻣﺎﳋﺍ ﺏﺎﺒﻟﺍ ﺃ. ﺞﺋﺎﺘﻨﻟﺍ ...
41
ﺏ . ﺕﺎﺣﺍﺮﺘﻗﻹﺍ ...
42
ﺚﺤﺒﻟﺍ ﻊﺟﺍﺮﻣ ...
45
ﻖﺣﺍﻮﹼﻠﻟﺍ ...
1
ﺔﻣﺪﻘﻣ
ﺃ
.
ﺔﻠﻜﺸﳌﺍ ﺔﻴﻔﻠﺧ
.ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻲﻫ ﺔﳝﺪﻘﻟﺍ ﺔﻓﺎﻘﹼﺜﻟﺍ ﻦﻋ ﲔﺜﺣﺎﺒﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﹼﰲﺎﻘﹼﺜﻟﺍ ﺙﺍﺮﺗ ﻢﻫﺃ ﻦﻣ
0F
ﻦﻣ ﻥﺎﻛﺃ ﺀﺍﻮﺳ ،ﺪﻴﻟﺍ ﹼﻂﲞ ﻪﻴﻠﻋ ﺏﻮﺘﻜﻣ ﻞﻛ ﻞﻤﺸﺗ ﻡﺎﻌﻟﺍ ﺎﻬﻣﻮﻬﻔﲟ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ،ﻕﺭﻮﻟﺍﻭ ،ﻞﻴﺨﻨﻟﺍ ﻒﻌﺳﻭ ،ﺩﻮﻠﳉﺍﻭ ،ﺏﺎﺸﺧﻷﺍ ﻦﻣ ﻥﺎﻛ ﻡﺃ ﺭﺎﺠﺣﻷﺍ ﺖﹼﻄﺧ ﻕﺍﺭﻭﺃ ﻭﺃ ﺕﺎﺳﺍﺮﻛ ﻭﺃ ﺐﺘﻛ ﺹﺎﳋﺍ ﺎﻬﻣﻮﻬﻔﲟ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍﻭ .ﺵﺎﻤﻘﻟﺍﻭ
.1F ﻊﺒﻄﺗ ﱂ ﺎﺃ ﺪﻴﺑ ﺔﻋﺎﺒﹼﻄﻟﺍ ﺮﺼﻋ ﻭﺃ ﺔﻋﺎﺒﹼﻄﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﺎﻣ ﺮﺼﻋ ﰲ ﺪﻴﻟﺎﺑ
ﻝﺎﻗ ﺎﻤﻛﻭ
Henri Chambert-Loir
ﻭ
Oman Fathurahman
ﺎﻤﺎﺘﻛ ﰲ
Khazanah Naskah: Panduan Koleksi Naskah-naskah Indonesia Sedunia (World
1 Haryati Soebadio, Penelitian Naskah Lama Indonesia dalam Buletin Yaperna Vol. II No. 7, (Jakarta: Yaperna, 1975).
،ﻥﺎﻤﺜﻋ ﺪﻣﺎﺣ ﺩﻮﻤﳏ
ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻖﻴﻘﲢ ﱃﺇ ﺪﺷﺮﳌﺍ
،ﻢﺣﺍﺰﻟﺍ ﺭﺍﺩ :ﺽﺎﻳﺮﻟﺍ) 1424
.ﺹ ،(
Guide to Indonesian Manuscript Collections)
ﺔﺨﺴﻧ ﻞﻛ ﻲﻫ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ،
.ﻱﺩﻼﻴﳌﺍ ﻦﻳﺮﺸﻌﻟﺍ ﻥﺮﻘﻟﺍ ﺔﻳﺍﺪﺑ ﻞﺒﻗ ﺪﻴﻟﺎﺑ ﺔﺑﻮﺘﻜﻣ
2F
ﻞﻛ ﻞﻤﺸﻳ ﻒﻳﺮﻌﺘﻟﺍ ﺍﺬﻫﻭ
.ﻩﲑﻏ ﻭﺃ ﻥﺎﻛ ﺎﺑﺎﺘﻛ ﺪﻴﻟﺎﺑ ﺐﺘﻛ ﺺﻧ
3F
ﻪﻌﺒﻃ ﻢﺘﻳ ﱂ ﺏﺎﺘﻛ ﻲﻫ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻥﺇﻭ
ﺭﻮﺻ ﻪﻨﻋ ﺕﺬﺧﺃ .ﻩﲑﻏ ﺦﺳﺎﻧ ﹼﻂﲞ ﻭﺃ ﻒﹼﻟﺆﻣ ﹼﻂﲞ ﻝﺍﺯﺎﻣ ﻪﻧﺃ ﻱﺃ ،ﺪﻌﺑ
.4F ﻲﻠﺻﺃ ﻁﻮﻄﳐ ﻦﻋ ﻢﻠﻴﻓﻭﺮﻜﻴﳌﺎﺑ ﺍﺭﻮﺼﻣ ﻥﻮﻜﻳ ﻥﺃ ﻭﺃ ﺔﻴﻓﺍﺮﻏﻮﺗﻮﻓ
ﺔﺑﻮﺘﻜﻣ ﺔﻴﻓﺎﻘﺛ ﺔﺠﻴﺘﻧ ﻲﻫ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ .ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻲﻫ ﺔﻴﻠﻬﳌﺍ ﺭﺎﺛﻵﺍ ﻦﻣ
ﺭﺎﺘﻧﻮﻟ ﻕﺭﻭ ﻰﻠﻋ
(lontar)
ﻩﺎﺒﻴﻧ ﻕﺭﻭﻭ ،
(nipah)
ﻱﺩﺮﺒﻟﺍﻭ ،
(papirus)
ﺞﻧﺍﻭﻮﻟﺍﺩﻭ ،
(dluwang)
ﺵﺎﻤﹸﻘﻟﺍﻭ ،
(kain)
ﺔﻴﺑﺭﻭﺃ ﺔﻗﺭﻭﻭ ،ﻥﺍﺭﺰﻴﳋﺍﻭ ،ﻡﺎﺴﻟﺍﻭ ،ﻥﺮﻘﻟﺍﻭ ،
(kertas
Eropa)
ﺭﻮﻠﻜﻟﻮﻓﻭ ،ﺦﻳﺭﺎﺘﻟﺍ ﺎﻬﻨﻣ ﺔﻋﻮﻨﺘﻣ ﺚﺣﺎﺒﻣ ﺓﺩﺎﻋ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻦﻤﻀﺘﺗ .
3
Henri Chambert-Loir dan Oman Fathurahman, Khazanah Naskah: Panduan Koleksi Naskah-naskah Indonesia Sedunia (World Guide to Indonesian Manuscript Collections), cet. 1 (Jakarta: Ecole francaise d’Extreme-Orient dan Yayasan Obor Indonesia, 1999), h. 10.
،ﻲﻠﻀﻔﻟﺍ ﻱﺩﺎﳍﺍ ﺪﺒﻋ
،ﺙﺍﺮﺘﻟﺍ ﻖﻴﻘﲢ
ﻁ
1
،ﻢﻠﻌﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜﻣ :ﺓﺪﺟ) 1982
ﺹ ،(ﻡ 34
،ﺏﻭﺰﳎﻭ ﺪﻌﺳ ﻲﻤﻬﻓ
،ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍﻭ ﺔﻳﺮﻈﻨﻟﺍ ﲔﺑ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻖﻴﻘﲢ
ﻁ
1
،ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﱂﺎﻋ :ﺓﺮﻫﺎﻘﻟﺍ)
1993
(folklore/cerita rakyat)
ﻢﻠﻋﻭ ،ﺔﻴﻨﻳﺪﻟﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ ،ﺔﻓﺎﻘﹼﺜﻟﺍﻭ ،ﻥﻮﻨﻔﻟﺍﻭ ،ﺔﺼﻘﻟﺍﻭ ،
.ﻑﺮﻌﻟﺍﻭ ،ﻥﻮﻧﺎﻘﻟﺍﻭ ،ﺔﻴﻋﺍﺭﺰﻟﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ ،ﺔﹼﻛﺮﻟﺍ ﺐﻃ
5F
ﺎﻬﻨﻣﻭ ،ﺔﻴﻤﻠﻋ ﺎﻬﻨﻣ ،ﺓﺩﺪﻌﺘﳌﺍ ﺎﻳﺍﻭﺰﻟﺍ ﻦﻣ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺔﻴﳘﺃ ﺖﺋﺎﺟﻭ
ﰲ ﺓﺪﻳﺮﻔﻟﺍﻭ ﺔﻴﺴﻔﻨﻟﺍ ﺀﺎﻴﺷﻷﺍ ﲔﺑ ﺓﲑﺒﻛ ﺔﻤﻴﻗ ﺔﻃﻮﻄﺨﻤﻠﻟﻭ ،ﺔﻴﳜﺭﺎﺗ ﺎﻬﻨﻣﻭ ،ﺔﻴﻨﻓ ﺏﺎﺴﺣ ﻰﻠﻋ ﺎ ﻢﻬﺘﻳﺎﻨﻌﻟ ،ﺏﺮﻌﻟﺍ ﺯﻮﻨﻛ ﻢﻫﺃ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻥﻮﻜﺗ ﺩﺎﻜﺗﻭ ،ﱂﺎﻌﻟﺍ ،ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺩﻮﺟﻭ ﻦﻣ ﻖﻴﺿﺃ ﺓﺭﻮﺼﺑ ﻥﻮﻨﻔﻟﺍ ﻚﻠﺗ ﺩﻮﺟﻭ ﻊﻣ ،ﻯﺮﺧﻷﺍ ﻥﻮﻨﻔﻟﺍ ﻎﻟﺎﺒﳌﺍ ﻊﻓﺩﻭ ،ﻪﺋﺎﻨﺘﻗﺍﻭ ﰊﺮﻌﻟﺍ ﻁﻮﻄﺨﳌﺎﺑ ﲔﺜﺣﺎﺒﻟﺍ ﻡﺎﻤﺘﻫﺇ ﺮﺳ ﲔﺑ ﺎﻣ ﺍﺬﻫﻭ
.ﻪﻴﻓ ﺓﲑﺒﻜﻟﺍ
6F
ﰲ ﺔﻔﻠﺘﺨﳌﺍ ﺔﻨﻜﻣﻷﺍ ﰲ ﺔﻴﺴﻴﻧﻭﺪﻧﻹﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻦﻣ ﲑﺒﻛ ﺩﺪﻋ ﺪﺟﻮﻳﻭ
ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻨﻃﻮﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜﳌﺍ ﻭ ﻒﺣﺎﺘﳌﺍ ﻞﺜﻣ ،ﱂﺎﻌﻟﺍ
(Perpustakaan Nasional RI.,
6
Sinta Ridwan, Kita Ada di Masa Kini Karena Masa Lalu, artikel diakses pada 23 Juni 2010 dari
http://duniasintaridwan.multiply.com/journal/item/163/makalah_diskusi_naskah_ kuno_dan_filologi
،ﻩﻭﺮﻣ ﻞﻴﻋﺎﲰﺇ
ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﰲ
ﻁ ،
1
ﺹ ،(ﺕ.ﺩ ،ﺮﻜﻔﻟﺍ ﺭﺍﺩ :ﻖﺸﻣﺩ) 25
Jakarta)
ﻥﺍﺪﻴﻟ ﺔﻌﻣﺎﺟ ﺔﺒﺘﻜﻣ ﻭ
(Leiden University)
ﺔﻴﻨﻃﻮﻟﺍ ﺕﺎﺒﺘﻜﳌﺍﻭ ﺍﺪﻨﻟﻮ
ﺎﻳﺭﻮﺘﻜﻴﻓ
(Victoria)
.7F ﺎﻴﻟﺍﺮﺘﺳﺃ ﰲ
ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻨﻃﻮﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜﳌﺍ ﰲ ﺔﻇﻮﻔﶈﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺩﺪﻋ ﻥﺎﻛ 10000
.ﺎﺒﻳﺮﻘﺗ ﺔﻃﻮﻄﳐ
8F
ﺎﻬﻴﻓ ﺔﻇﻮﻔﶈﺍ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺖﻧﺎﻛﻭ 1000
ﺔﻃﻮﻄﳐ
،ﺪﻴﺣﻮﺘﻟﺍﻭ ،ﲑﺴﻔﺘﻟﺍﻭ ،ﺚﻳﺪﳊﺍﻭ ،ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺎﻬﻨﻣ ،ﺔﻋﻮﻨﺘﳌﺍ ﺚﺣﺎﺒﳌﺍ ﻦﻤﻀﺘﺗ ﺎﺒﻳﺮﻘﺗ ﻮﺤﻨﻟﺍ ﻢﻠﻋﻭ ،ﺔﻐﹼﻠﻟﺍ ﻢﻠﻋﻭ ،ﺀﺎﻴﺒﻧﻷﺍ ﺓﲑﺳﻭ ، ﺓﲑﺴﻟﺍﻭ ،ﻪﻘﻔﻟﺍﻭ ،ﻑﻮﺼﺘﻟﺍﻭ ﻦﻣﻭ .ﺔﻏﻼﺒﻟﺍ ﻢﻠﻋﻭ ،ﻑﺮﺼﻟﺍﻭ
1T
ﻞﻤﺸﻳ ﻻ ﻎﻠﺒﳌﺍ ﺍﺬﻫ ﻥﺃ ﻆﺣﻼﻧ ﻥﺃ ﻢﻬﳌﺍ
ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻊﻤﺘﺍ ﻭﺃ ﺱﺎﻨﻟﺍ ﺩﺍﺮﻓﺃ ﻯﺪﻟ ﺔﻇﻮﻔﳏ ﱵﻟﺍ
ﱪﺘﻌﺗ ﺎﻬﻧﻷ ﻢﻬﻳﺪﻟ
ﺔﺳﺪﻘﻣ .
1T
ﺔﹼﻠﻗ ﹼﻥﺃ ﺮﻛﺬﻟﺎﺑ ﺮﻳﺪﺟﻭ ﻝﺍ
ﺙﻮﲝ ﺔﻴﻤﻠﻌﻟﺍ
ﺔﻴﻨﻳﺪﻟﺍ ﺹﻮﺼﻨﻟﺍ ﻦﻋ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ
ﲑﺜﺗ ﱀﺎﺼﻣ ﲔﺑ ﺓﻮﺠﻓ ﻂﺑﺭ
ﻲﺿﺎﳌﺍ ﺮﺿﺎﳊﺎﺑ
0
T1T 0T1T
ﺔﺳﺍﺭﺩ ﻥﺃ ﲔﺣ ﰲ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ
8
Sanwani, Koleksi Naskah Kuno Perpustakaan Nasional RI, 11 September 2008 (Jakarta: PNRI, 2008), h. 5.
ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑﻭ ﻪﺑ ﻡﺎﻴﻘﻠﻟ ﺍﺪﺟ ﺔﻤﻬﻣ ﺖﻧﺎﻛ ﻡﺎﻴﻘﻠﻟ ﺔﻌﺳﺍﻭ ﺔﺻﺮﻓ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺍ ﻦﻘﺘﻳ ﻦﳌ
.ﻚﻟﺬﺑ
1
T9F
ﺍﺭﺎﺘﻨﺳﻮﻨﺑ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺪﻌﺗ
(Nusantara)10F
ﺙﺍﺮﺘﻟﺍ ﻢﻫﺃ ﻦﻣ ﻲﻫ
ﺔﻋﻮﻨﺘﳌﺍ ﺕﺎﻐﹼﻠﻟﺎﺑ ﺔﺑﻮﺘﻜﳌﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺕﺭﺎﺻﻭ .ﺍﺭﺎﺘﻨﺳﻮﻨﺑ ﻲﻣﻼﺳﻹﺍ ﺍﺭﺪﺼﻣ
ﻝ ﺎﻣﺎﻫ ﻝ
ﺔﻴﻋﺎﻤﺘﺟﻻﺍﻭ ﺔﻴﳜﺭﺎﺘﻟﺍ ﺕﺎﺳﺍﺭﺪﻟﺍ ﻞﻤﺸﺗ ﱴﻟﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺕﺎﺳﺍﺭﺩ
.ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺔﻳﺮﻜﻔﻟﺍﻭ
11F
1T
ﻦﻜﻤﳌﺍ ﻦﻣﻭ ﺔﻐﹼﻠﻟﺍ ﻡﻮﻠﻋﻭ ﻑﻮﺼﺘﻟﺍ ﻡﻮﻠﻋ ﻦﻤﻀﺘﻳ ﺎﻣ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻦﻣ ﹼﻥﺇ
ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺮﺋﺎﺴﻟ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ﺎﻨﻤﻀﺗ ﺎﻫﺮﺜﻛﺃ ﻦﻣ ﻲﻫ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﹼﻥﺃ
.ﺓﺩﻮﺟﻮﳌﺍ
10
Nabilah Lubis, Naskah, Teks, dan Metode Penelitian Filologi, cet. 4 (Jakarta: Puslitbang Lektur Keagamaan, Badan Litbang dan Diklat, Departemen Agama RI., 2007), h. 3-5.
˺˺
ﺔﻴﻗﺮﺸﻟﺍ ﺔﻴﺑﻮﻨﳉﺍ ﺎﻴﺳﺂﺑ ﺭﻮﻛﺬﳌﺍ ﻥﻵﺍ
(Asia Tenggara)
.
1T
ﱃﺇ ﺱﺎﻨﻟﺍ ﺏﺮﻘﺘﻳﻭ ﺔﻴﺣﻭﺮﻟﺍ ﺓﺎﻴﳊﺍ ﺰﻴﻛﺮﺗ ﻰﻠﻋ ﻑﻮﺼﺘﻟﺍ ﺔﺳﺍﺭﺩ ﺖﺴﺳﺄﺗ
ﻝﺎﻤﻋﻷﺍ ﻦﻣ ﺎﻫﲑﻏﻭ ﷲﺍ ﺮﻛﺫﻭ ﺓﺩﺎﺒﻌﻟﺍﻭ ﺱﻮﻔﻨﻟﺍ ﺔﻴﻛﺰﺘﻛ ﺔﻔﻠﺘﳐ ﻞﺋﺎﺳﻮﺑ ﷲﺍ
.ﺔﻴﺣﻭﺮﻟﺍ
1T12F
1T
ﺖﻧﺎﻛﻭ ،ﻊﻔﻨﻟﺍ ﻢﻴﻈﻋ ،ﺭﺪﻘﻟﺍ ﻞﻴﻠﺟ ﻑﻮﺼﺘﻟﺍ ﻥﺃ ﻑﻭﺮﻌﳌﺍ ﻦﻣﻭ
ﻦﻣ ﺱﺎﻔﻧﻷﺍ ﺮﻬﻄﻳﻭ ،ﺲﻧﺪﻟﺍ ﻦﻣ ﺲﻔﻨﻟﺍ ﻲﻛﺰﻳ ﻮﻬﻓ ،ﺔﻌﻧﺎﻳ ﻩﺭﺎﲦﻭ ،ﺔﻌﻣﻻ ﻩﺭﺍﻮﻧﺃ ،ﷲﺍ ﻉﺮﺷ ﻉﺎﺒﺗﺍ ﻪﺘﺻﻼﺧﻭ ،ﻦﲪﺮﻟﺍ ﺓﺎﺿﺮﻣ ﱃﺇ ﻥﺎﺴﻧﻹﺍ ﻞﺻﻮﻳﻭ ،ﺱﺎﺟﺭﻷﺍ ،ﺭﺪﻘﳌﺎﺑ ﻰﺿﺮﻟﺍ ﻊﻣ ﻪﻴﻟﺇ ﻥﻭﺆﺸﻟﺍ ﹼﻞﻛ ﰲ ﺀﺎﺠﺘﻟﻻﺍﻭ ،ﷲ ﺎﻬﹼﻠﻛ ﺭﻮﻣﻷﺍ ﻢﻴﻠﺴﺗﻭ
.1T13F ﺭﻮﻈﶈ ﺔﺑﺭﺎﻘﻣ ﻻﻭ ﺐﺟﺍﻭ ﰲ ﻝﺎﳘﺇ ﲑﻏ ﻦﻣ
1T
ﻥﺎﻴﺑ" ﻥﺍﻮﻨﻌﺑ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻲﻫ ﻑﻮﺼﺘﻟﺍ ﻦﻤﻀﺘﺗ ﱵﻟﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻦﻣﻭ
."ﻒﻟﻷﺍ ﻭ
1T
ﺔﻴﻨﻃﻮﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜﳌﺍ ﰲ ﺓﺩﺭﺍﻭ ﺔﻋﻮﻤﳎ ﺮﺧﺁ ﻲﻫ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺞﺑ
ﺎﺗﺮﻛﺍ
ﻢﻗﺮﺑ
(NB. 228 I)
.
1T
.ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺎﺑ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﺒﺘﻛ
1T
ﻭ ﺬﻫ ﻩ ﻁﻮﻄﺨﳌﺍ ﺓ
ﻚﺗ ﻒﺷ ﻦﻋ ﻒﻟﻷﺍ ﻑﺮﳊ ﻲﻔﺴﻠﻔﻟﺍ ﲎﻌﳌﺍ ﺪﻨﻋ
ﺔﻴﻓﻮﺼﻟﺍ .
13
M. Jamil, Cakrawala Tasawuf, Sejarah, Pemikiran, dan Kontekstualitas (Jakarta: Gaung Persada, 2004), h. 10.
،ﻙﺭﺎﺒﻣ ﻲﻛﺯ
ﻕﻼﺧﻷﺍﻭ ﺏﺩﻷﺍ ﰲ ﻲﻣﻼﺳﻹﺍ ﻑﻮﺼﺘﻟﺍ
،ﺔﻴﻨﻳﺪﻟﺍ ﺔﻓﺎﻘﺜﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜﻣ :ﺓﺮﻫﺎﻘﻟﺍ) 2004
ﺏ
.
ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺪﻳﺪﲢ
ﺍﺬﻫﻭ "ﺔﻴﻘﻴﻘﲢ ﺔﺳﺍﺭﺩ :ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﻮﻫ ﺚﲝﺃ ﻑﻮﺳ ﻱﺬﻟﺍ ﻉﻮﺿﻮﳌﺍ ﻥﺇ
ﺓﺪﻣ ﰲ ﺓﺪﺣﺍﻭ ﺔﻌﻓﺩ ﻪﻴﻓ ﺚﲝﺃ ﻥﺃ ﱄ ﻞﻬﺴﻳ ﻻ ﱴﺣ ﻕﺎﻄﻨﻟﺍ ﻊﺳﺍﻭ ﺚﺤﺒﻟﺍ .ﺓﺩﻭﺪﶈﺍ ﺔﻗﺎﹼﻄﻟﺍ ﻊﻣ ﺓﲑﺼﻗ ﺔﹼﻗﺩ ﱃﺇ ﺝﺎﺘﲢ ﻚﻟﺬﻟﻭ ،ﺓﺪﻴﺣﻭ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﻥﺍﻮﻨﻌﺑ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻥﺇ
ﺺﻧ ﻖﻴﻘﲢ ﻲﻫ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﰲ ﱃﻭﻷﺍ ﺔﻴﺴﻴﺋﺮﻟﺍ ﺔﻠﻜﺸﳌﺎﻓ ،ﺍﺬﳍﻭ .ﻁﺎﻴﺘﺣﺍﻭ ﺔﻣﺎﳍﺍ ﺭﺎﻜﻓﻷﺍ ﻦﻋ ﻒﺸﻜﻟﺍ ﻲﻬﻓ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺔﻠﻜﺸﳌﺍ ﺎﻣﺃﻭ .ﻪﳝﺪﻘﺗﻭ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ."ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺺﻧ ﰲ ﺓﺩﺭﺍﻮﻟﺍ
ﺝ
.
ﺚﺤﺒﻟﺍ ﻦﻣ ﺽﺮﻐﻟﺍ
:ﻲﻠﻳ ﺎﻤﻴﻓ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻦﻣ ﺽﺮﻐﻟﺍ ﻥﺎﻛ ،ﺔﻘﺑﺎﺴﻟﺍ ﺕﻼﻜﺸﳌﺍ ﻰﻠﻋ ﺀﺎﻨﺑ
1 . ﻲﻛ ﺔﻴﺴﻴﻧﻭﺪﻧﻹﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺍ ﱃﺇ ﺔﲨﺮﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﻪﳝﺪﻘﺗﻭ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺺﻧ ﻖﻴﻘﲢ
.ﺓﺪﺋﺎﻔﻟﺍ ﻢﻌﺗ
ﺩ
.
ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺞﻬﻨﻣ
ﺞﻬﻨﻣ ﻡﺪﺨﺘﺳﺃ ﻚﻟﺬﻟﻭ ،ﺓﺪﻴﺣﻭ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﻥﺍﻮﻨﻌﺑ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺖﻧﺎﻛ
ﻦﺴﺣﻭ ﺮﺑﺪﺗ ﻦﻋ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺓﺩﺎﺟﺇ ﻊﻣ ﺺﻨﻟﺍ ﺝﺍﺮﺧﺈﺑ ﻚﻟﺫﻭ .ﻱﺪﻘﻨﻟﺍ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍ
.ﺶﻣﺍﻮﻫ ﰲ ﻚﻟﺫ ﺕﺩﺭﻭﺃﻭ ﺀﺎﻄﺧﻷﺍ ﻦﻣ ﺎﻬﻴﻓ ﺎﻣ ﺢﻴﺤﺼﺗﻭ ،ﻢﻬﻓ ﺐﻧﺎﺟ ﱃﺇﻭ
ﺚﻳﺩﺎﺣﻷﺍﻭ ﺔﻴﻧﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺺﻨﻟﺍ ﰲ ﺩﺭﻭ ﺎﻣ ﻞﻛ ﺝﺮﺧﺃ ﻥﺃ ﻝﻭﺎﺣﺃ ،ﻚﻟﺫ
.14F ﻪﻴﻓ ﻦﻳﺭﻮﻛﺬﳌﺍ ﺹﺎﺨﺷﻷﺎﺑ ﻑﺮﻋﺃﻭ ﺔﻳﻮﺒﻨﻟﺍ
ﺕﺍﻮﻄﳋﺍﻭ ﺔﻴﺠﻬﻨﳌﺍ
ﱴﻟﺍ ﺎﻬﺘﻌﺒﺗﺍ ﰱ
ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍ ﺎﻣ
ﻰﻠﻳ :
1 .
ﻢﻴﻈﻨﺗ ﺭﺎﻘﻔﻟﺍ ﲑﺴﻴﺘﻟ ﻢﻬﻔﻟﺍ
.
2 .
ﺔﻳﺎﻨﻌﻟﺍﻭ ﺕﺎﻣﻼﻌﺑ
ﻢﻴﻗﺮﺘﻟﺍ ﺞﻳﺮﲣﻭ
ﺕﺎﻳﻵﺍ ﺔﻴﻧﺁﺮﻘﻟﺍ
ﺔﳝﺮﻜﻟﺍ ﻊﻣ
ﺓﺭﺎﺷﻹﺍ
ﱃﺇ ﻢﺳﺍ ﺓﺭﻮﺴﻟﺍ ﻢﻗﺭﻭ
ﺔﻳﻵﺍ ﺎﻬﻴﻓ ﺎﻬﻌﺿﻭﻭ ﲔﺑ
ﲔﺳﻮﻘﻟﺍ ﺓﺮﻫﺰﳌﺍ
﴿ ﴾
ﲔﺳﻮﻘﻟﺍﻭ ﺚﻳﺪﺤﻠﻟ
{ } .
ﰲ ﺓﺭﺮﻘﳌﺍ ﺔﻘﻳﺮﹼﻄﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺕﺪﻤﺘﻋﺎﻓ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﰲ ﺔﺑﺎﺘﻜﻟﺍ ﺔﻘﻳﺮﻃ ﺎﻣﺃﻭ
ﺏﺍﺩﻵﺍ ﺔﻴﻠﻜﺑ ﺎﺍﺩﺁﻭ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺍ ﻢﺴﻗ ﺎﻫﺭﺪﺻﺃ ﱵﻟﺍ ﺙﻮﺤﺒﻟﺍ ﺔﺑﺎﺘﻛ ﻞﻴﻟﺩ ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊﺍ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﷲﺍ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﻒﻳﺮﺷ ﺔﻌﻣﺎﲜ ﺔﻴﻧﺎﺴﻧﻹﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍﻭ
2007 .
Pedoman Penulisan Skripsi Bahasa dan Sastra Arab (Jakarta: Fakultas Adab dan Humaniora UIN Syarif Hidayatullah Jakarta, 2007).
ﻩ
.
ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺔﹼﻄﺧ
:ﺔﻴﺗﻷﺍ ﺭﻮﻣﻷﺍ ﱃﺇ ﺖﻤﺴﻗ ،ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺔﺑﺎﺘﻜﻟ ﻼﻴﻬﺴﺗ
ﻝﻭﻷﺍ ﺏﺎﺒﻟﺍ :
ﺪﻳﺪﲢﻭ ،ﺔﻠﻜﺸﳌﺍ ﺔﻴﻔﻠﺧ ﻰﻠﻋ ﻞﻤﺘﺸﺗﻭ ﺔﻣﺪﻘﻣ ،ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺞﻬﻨﻣﻭ ،ﺚﺤﺒﻟﺍ ﻦﻣ ﺽﺮﻐﻟﺍﻭ ،ﺔﻠﻜﺸﳌﺍ .ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺔﹼﻄﺧﻭ
ﱐﺎﹼﺜﻟﺍ ﺏﺎﺒﻟﺍ :
ﻒﺻﻭ ﻰﻠﻋ ﻞﻤﺘﺸﺗﻭ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺔﻃﻮﻄﳐ .ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺕﺎﻳﻮﺘﳏﻭ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ
ﺚﻟﺎﹼﺜﻟﺍ ﺏﺎﺒﻟﺍ :
ﰲ ﺔﻘﹼﻠﻌﳌﺍ ﺔﻳﻭﺎﳉﺍ ﺔﲨﺮﺘﻟﺍ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺺﻧﻭ ﻱﺪﻘﻨﻟ .ﺺﻨﻠﻟ ﺔﻴﺴﻧﻭﺪﻧﻹﺍ ﺔﲨﺮﺘﻟﺍﻭ ﺺﻨﻟﺍ
ﻊﺑﺍﺮﻟﺍ ﺏﺎﺒﻟﺍ :
.ﺺﻨﻟﺍ ﰲ ﺓﺩﺭﺍﻮﻟﺍ ﺔﻴﺴﻴﺋﺮﻟﺍ ﺭﺎﻜﻓﻷﺍ
ﺲﻣﺎﳋﺍ ﺏﺎﺒﻟﺍ :
11
"ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺔﻃﻮﻄﳐ
ﺃ
. "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻒﺻﻭ
ﺔﺒﺘﻜﻤﻠﻟ ﺔﺜﻳﺪﳊﺍ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺔﻋﻮﻤﳎ ﰲ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺕﺪﺟﻭ
ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻨﻃﻮﻟﺍ
(Perpustakaan Nasional RI., Jakarta)
ﻢﻗﺮﺑ
(NB. 228 I)
ﺖﻧﺎﻛﻭ .
ﻡﺎﻋ ﺔﻳﺩﺎﳌﺍ ﻩﻮﺟﻭ ﰲ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﺿﹺﺮﻌﺘﺳﺍ ﺪﻗ .ﺓﺪﻴﺣﻭ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ
2009 ﺔﻴﺿﺍﺮﻌﺘﺳﻹﺍ ﻢﻗﺭ ﺎﳍﻭ ﻡ
(Tas/03/PNRI/2009)
.
ﺞﻧﺍﻭﻮﻟﺍﺩ ﺔﻗﺭﻭ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﻮﺘﻜﻣ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ
(Dluwang)
ﺱﺎﻘﻣ ﺎﻣﺃ .
ﻮﻬﻓ ﺔﻗﺭﻮﻟﺍ 28
× .ﻡ.ﺱ 21,5
ﻭ ،.ﻡ.ﺱ 18
.ﻡ.ﺱ ×
12,2 .ﻡ.ﺱ
.ﺺﻨﻟﺍ ﺱﺎﻘﳌ ﻊﺴﺗﻭ ﺕﺎﺤﻔﺻ ﺔﻴﻧﺎﲦ ﻭ ﺔﻗﺭﻭ ﺔﺴﲬ ﰲ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﻊﻘﺗﻭ
ﻲﺨﺴﻨﻟﺍ ﹼﻂﳋﺎﺑﻭ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﻑﻭﺮﳊﺎﺑﻭ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺎﺑ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﺒﺘﻛ
ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺭﺪﺻ ﰲ ﺪﺟﻮﻳ ﻻﻭ .ﺎﻬﹼﻠﻛ ﺩﻮﺳﻷﺍ ﱪﳊﺍﻭ ﲔﺨﹼﺜﻟﺍ ﻢﻠﻘﻟﺎﺑ ﺎﻬﺒﺘﻛﻭ ﺔﻴﺤﻴﺿﻮﺘﻟﺍ ﻡﻮﺳﺮﻟﺍ ﻞﺜﻣ ،ﺔﺻﺎﺧ ﺔﻣﻼﻋ
(Illustrasi)
ﺕﺎﺒﻴﻘﻌﺘﻟﺍﻭ ،
(Alihan/Catchwords)
ﺓﺍﺀﺎﺿﻹﺍﻭ ،
(Illuminasi)
ﺕﺎﻘﻴﻠﻌﺘﻟﺍﻭ ،
(Scholia)
ﺎﻬﻤﹼﻗﺭ .
ﺔﺑﻮﺘﻜﻣ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺕﺎﺤﻔﺻ ﻦﻣ ﺔﺤﻔﺻ ﹼﻞﻛ ﰲ ﺔﻴﻨﻃﻮﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜﳌﺍ ﻒﻇﻮﻣ
.ﺔﻳﺩﺮﻓ ﺔﺤﻔﺻ ﻞﻛ ﲔﻤﻴﻟﺍ ﻰﻠﻋﺃ ﰲ ﺹﺎﺻﺮﻟﺍ ﻢﻠﻘﻟﺎﺑ
ﺔﻳﻭﺎﳉﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺎﺑ ﺔﺑﻮﺘﻜﳌﺍ ﺔﻘﹼﻠﻌﳌﺍ ﺔﲨﺮﺘﻟﺍ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﰲ ﺪﺟﻮﺗﻭ
ﺔﻴﻠﻬﳌﺍ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﻑﻭﺮﳊﺍﻭ
(Jawa Pegon)P0FP
ﻥﻮﻓﻮﻟﻮﻛ ﺪﺟﻮﻳ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺔﻳﺎ ﰲﻭ .
(Kolofon)
ﺲﻴﻟﻭ ."ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﻮﻫﻭ ﻂﻘﻓ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﻥﺍﻮﻨﻋ ﺎﻬﻴﻓ ﺮﻛﺬﻳ ،
.ﺔﺑﺎﺘﻜﻟﺍ ﻥﺎﻜﻣ ﻻﻭ ،ﺔﺑﺎﺘﻜﻟﺍ ﺦﻳﺭﺎﺗ ﻻﻭ ،ﺦﺳﺎﻨﻟﺍ ﻢﺳﺍ ﻻﻭ ،ﻒﹼﻟﺆﳌﺍ ﻢﺳﺍ ﺎﻬﻴﻓ
:ـﺑ ﻒﹼﻟﺆﳌﺍ ﺃﺪﺑ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﻝﻭﺃ ﰲﻭ
ﺔﻳﻭﺎﳉﺍ ﺔﻴﹼﻠﻬﳌﺍ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﻑﻭﺮﳊﺍ
(Jawa Pegon)
ﻑﻭﺮﳊﺍ ﺮﻛﹼﺬﻠﻟ ﻥﻮﻳﻭﺎﳉﺍ ﻩﺩﺭﻭﺃ ﻱﺬﻟﺍ ﲑﺒﻌﺘﻟﺍ ﻲﻫ
ﺔﻳﻭﺎﳉﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺎﺑ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ
(Bahasa Jawa)
ﺎﻀﻳﺃ ﻪﻣﺪﺨﺘﺳﺍ ﺪﻗ ﻦﻜﻟ ﻂﻘﻓ ﺔﻳﻭﺎﳉﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺎﺑ ﻪﻣﺪﺨﺘﺴﻳ ﺲﻴﻟ ﻑﻭﺮﳊﺍ ﻩﺬﻫ .
ﺔﻳﻭﺍﺪﻧﻮﺴﻟﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺎﺑ
(Bahasa Sunda)
ﺔﻴﺑﺮﻐﻟﺍ ﺍﻭﺎﺟ ﰲ
(Jawa Barat)
ﺔﻴﺴﻴﺟﻮﺒﻟﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺍﻭ
(Bahasa Bugis)
ﰲ
ﻲﺴﻳﻭﻻﻮﺳ
(Sulawesi)
ﺔﻳﻭﻼﳌﺍ ﺔﻳﻭﺎﳉﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺎﺑﻭ
(Bahasa Melayu)
ﺍﺮﻄﻣﻮﺳ ﰲ
(Sumatera)
ﺕﺭﺎﺼﻓ ﻚﻟﺬﻟﻭ .
.ﺔﻴﹼﻠﻬﳌﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺎﺑﻭ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﻑﻭﺮﳊﺎﺑ ﺔﺑﻮﺘﻜﳌﺍ ﺔﺑﺎﺘﻛ ﻑﻭﺮﳊﺍ ﻩﺬﻫ :ﺮﻈﻧﺃ
Tafsiyatun Rohanah, Pembelajaran
Kitab Kuning dengan Arab Pegon, (Skripsi S1 Jurusan Pendidikan Bahasa Arab Fakultas Tarbiyah Universitas Islam Negeri Yogyakarta, 2005), h. 1.
" ﻢﺴﺑ ﷲﺍ ﻦﲪﺮﻟﺍ ﻢﻴﺣﺮﻟﺍ . ﻢﻠﻋﺇ ﹼﻥﺃ ﻥﺎﻴﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﲎﻌﻣﻭ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﺻﺃﻭ ﻒﻟﻷﺍ ﻲﻫﻭ ﻂﻘﻨﻟﺍ ﲎﻌﻣﻭ ﻂﻘﻨﻟﺍ ﻲﻫﻭ ﺓﺭﺬﺗ ﲎﻌﻣﻭ ﺓﺭﺬﻟﺍ ﻲﻫﻭ ﺡﻭﺮﻟﺍ ﻲﻔﳋﺍ ﲎﻌﻣﻭ ﺡﻭﺮﻟﺍ ﻲﻔﳋﺍ ﻲﻫﻭ ﺮﺴﻟﺍ ﻲﻔﳋﺍ ﻪﻟﻮﻘﻟ ﱃﺎﻌﺗ } ﻥﺎﺴﻧﻹﺍ ﻱﺮﺳ ﺎﻧﺃﻭ ﻩﺮﺳ .{ ".. :ﻩﺮﺧﺁ ﰲ ﺀﺎﺟﻭ ..." ﺔﻤﻠﻜﻟﺍﻭ ﺔﹼﺜﻟﺎﹼﺜﻟﺍ ﻕﺯﺭ ﲎﻌﻳ ﺐﺘﻜﻳ ﻪﻧﺃ ﻞﻴﻠﻗ ﻕﺯﺭ ﻭﺃ ﲑﺜﻛ ،ﻕﺯﺭ ﻪﻧﺃﻭ ﻞﺼﳛ ﻡﻮﻳ ﺍﺬﻛ ﻦﻣ ﻕﺯﺮﻟﺍ . ﺔﻤﻠﻜﻟﺍﻭ ﺔﻌﺑﺍﺮﻟﺍ ﻪﺗﻭﺎﻘﺷ ﻥﺇ ﻥﺎﻛ ،ﺎﻴﻘﺷ ﻪﺗﺪﻴﻌﺳﻭ ﻥﺇ ﻥﺎﻛ ﺍﺪﻴﻌﺳ . ﹼﰒ ﺪﻌﺑ ﻚﻟﺍﺫ ﺦﻔﻨﻳ ﻪﻴﻓ ﺡﻭﺮﻟﺍ . ﺖﹼﲤ ﺏﺎﺘﻛ ﻥﺎﻴﺑ ﻷﺍ ﻝ ﻑ ﺏﺍﻮﺼﻟﺎﺑ . " ﺕﺪّﻠﺟﻭ .ﺔﻣﻮﻗﺮﻣ ﺎﻬﺘﺑﺎﺘﻛﻭ ﺔﺤﻴﺤﺼﻓ ﺎﻬﹼﻠﻛ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺔﻟﺎﺣ ﺎﻣﺃﻭ ﺖﺑﺎﹼﺜﻟﺍ ﺀﺎﻄﻐﻟﺎﺑ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ
(hard cover)
ﺢﻴﻔﺼﺘﻟﺎﺑ ﻒﹼﻇﻮﳌﺍ ﺎﻬﻈﻔﺣﻭ .ﺮﲰﻷﺍ
(Laminasi)
ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺪﺟﻮﺗﻭ .ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺔﻗﺭﻭ ﺱﺎﻘﻣ ﻯﻮﺘﺴﻳ ﱴﺣ
ﻢﻗﺮﺑ ﺕﺎﻋﻮﻤﺍ ﰲ
(NB. 228)
ﺔﺤﻔﺻ ﰲ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺺﻧ ﻊﻘﻳﻭ 277
ﱃﺇ
ﺏ
.
ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺕﺎﻳﻮﺘﳏ
0T
ﻪﺜﺣﺎﺒﻣ ﺰﻜﺗﺮﺗﻭ .ﻑﻮﺼﺘﻟﺍ ﻦﻤﻀﺘﺗ ﱵﻟﺍ ﺹﻮﺼﻨﻟﺍ ﺪﺣﺃ ﻮﻫ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ"
:ﻲﻫﻭ ﺀﺎﻴﺷﺃ ﺔﺘﺳ ﻰﻠﻋ
1 . .ﻒﻟﻷﺍ ﻑﺮﺣ ﺀﺍﺭﻭ ﻲﹼﻠﺠﺘﻟﺍ ﻡﻮﻬﻔﻣ
2 . .ﺔﻟﻼﳉﺍ ﻆﻔﻠﻟ ﻲﻈﻔﻠﻟﺍ ﲎﻌﳌﺍ
3 . .ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻝﺎﲨ
4 . .ﺔﻴﻟﻭﻷﺍ ﺕﺎﻗﻮﻠﺨﳌﺍ
5 . .ﺮﺸﺒﻟﺍ ﻖﻠﺧ ﺔﻴﻀﻗ
15
ﻪﳝﺪﻘﺗﻭ ﺺﻨﻟﺍ ﻖﻴﻘﲢ
ﺃ
.
ﻱﺪﻘﻨﻟﺍ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍ ﺕﺍﺭﺎﺷﺇ
ﻞﺠﺳﺃ ﻥﺃ ﺪﻳﺭﺃ ،ﻪﳝﺪﻘﺗﻭ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺺﻧ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟ ﺽﺮﻌﺗﺃ ﻥﺃ ﻞﺒﻗ
:ﻲﻠﻳ ﺎﻤﻛ ﻱﺪﻘﻨﻟﺍ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍ ﺕﺍﺭﺎﺷﺇ
1 .
< >
،ﺚﺣﺎﺒﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻦﻣ ﺓﺩﺎﻳﺯ :
2 .
[ ]
،ﻪﻓﺬﺣ ﺡﺮﺘﻗﺃﻭ ﻞﺻﻷﺍ ﰲ ﺩﻮﺟﻮﻣ :
3 . /
،ﺔﻴﻠﺻﻷﺍ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻢﻗﺭ :ﻢﻗﺭ ﺔﻠﺧﺍﺪﺑﻭ /
4 . ،ﺺﻨﻟﺍ ﰲ ﻲﻠﺻﻷﺍ ﻁﻮﻄﺨﳌﺍ :ﻥ
5 . .ﻁﻮﻄﺨﳌﺍ ﰲ ﺓﺩﻮﺟﻮﳌﺍ ﺕﺎﻘﻴﻠﻌﺘﻟﺍ ﻭﺃ ﺶﻣﺍﻮﳍﺍ : +
ﺏ . ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ ﺺﻧ / 1 ﻢﻴﺣﺮﻟﺍ ﻦﲪﺮﻟﺍ ﷲﺍ ﻢﺴﺑ / ﻢﻠﻋﺇ 0F ﻒﻟﻷﺍ ﲎﻌﻣﻭ ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ ﹼﻥﺃ 1F ﻞﺻﺃﻭ 2F ﻒﻟﻷﺍ ] ﻭ [ ﻮﻫ3F ﻂﻘﻨﻟﺍ ﻂﻘﻨﻟﺍ ﲎﻌﻣﻭ ] ﻭ [ ﺓﺭﺫ ﻲﻫ 4F ﺓﺭﹼﺬﻟﺍ ﲎﻌﻣﻭ ] ﻭ [ ﻮﻫ5F ﺡﻭﺮﻟﺍ 6F ﻲﻔﳋﺍ 7F ﺡﻭﺮﻟﺍ ﲎﻌﻣﻭ
ﺖﲢ ﺎﻧﺎﻴﺣﺃ ﺐﺘﻜﺗ ﺚﻴﺣ ﺔﳝﺪﻘﻟﺍ ﺔﻘﻳﺮﹼﻄﻟﺍ ﻰﻠﻋ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺺﻨﻟﺍ ﰲ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﺔﺑﺎﺘﻛ ﹼﻥﺃ ﺖﻈﺣﻻ
] ﻭ [ ﻮﻫ 29F
ﻆﻔﳋﺍ ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃﻭ ﺡﻭﺮﻟﺍ ﻢﺳﺍ 30F
] ﻭ [ ﻮﻫ 31F
ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃﻭ ﻢﻠﻘﻟﺍ ﻢﺳﺍ 32F
ﻝﻭﻷﺍ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃﻭ ] ﻭ [ ﻮﻫ 38F ﺎﻣﺃﻭ ﻖﻠﳋﺍ ﱃﺇ ﻞﺳﺭﺃ ﻞﻴﺋﺍﱪﺟ ﻢﺳﺍ ﺩﺍﺮﻣ 39F ﺮﺧﻵﺍ ﻡﹼﻼﻟﺍ ] ﻭ [ ﻮﻫ40F ﺀﺎﳍﺍ ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃﻭ ﻖﻠﳋﺍ ﱃﺇ ﻞﺳﺭﺃ ﺪﻤﳏ ﺭﻮﻧ ﻢﺳﺍ ] ﻭ [ ﻮﻫ 41F
ﻲﻫﻭ ﺩﻮﺒﻌﳌﺍ ﱃﺇ 42F
ﻪﻟﺎﲨﻭ48F
ﺪﺣﺃ ﷲﺍ ﻮﻫ ﻞﻗ﴿ ﱃﺎﻌﺗ ﷲﺍ ﻝﺎﻗ ﺪﺣﺍﻭ
49F
ﺪﻟﻮﻳ ﱂﻭ ﺪﻠﻳ ﱂ ﺪﻤﺼﻟﺍ ﷲﺍ
ﺍﻮﻔﻛ ﻪﻟ ﻦﻜﻳ ﱂﻭ
50F
ﺪﺣﺃ
51F
﴾52F
ﻝﺎﲨﻭ .
53F
ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ
54F
ﻝﺎﲨﻭ ﺔﲢﺎﻔﻟﺍ ﰲ
55F
ﻑﻭﺮﺧﺃ :ﻥ
ﻲﻫ :ﻥ
ﻪﻟﺎﻤﳉﺍﻭ :ﻥ
ﺪﺧﺃ :ﻥ
ﺀﻮﻔﻛ :ﻥ
ﺪﺧﺃ :ﻥ
ﺓﺭﻮﺳ ﺹﻼﺧﻹﺍ
: 1 -4
ﻝﺎﻤﳉﺍﻭ :ﻥ
ﻥﺃﺮﻘﻟﺍ :ﻥ
ﻝﺎﲨﻭ ﷲﺍ ﻢﺴﺑ ﰱ ﺔﲢﺎﻔﻟﺍ
56F
ﻑﻭﺮﺣ ﷲﺍ ﻢﺴﺑ
57F
ﻝﺎﲨﻭ
58F
ﻑﻭﺮﳊﺍ
59F
]
ﻭ
[
ﻮﻫ
60F
ﻝﺎﲨﻭ ﻒﻟﻷﺍ 61F
ﻒﻟﻷﺍ
]
ﻭ
[
ﻮﻫ62F
.ﻂﻘﻨﻟﺍ ﻦﻣ ﻪﹼﻠﻛ ﻂﻘﻨﻟﺍ
ﻞﻘﻌﻟﺍ ﱃﺎﻌﺗ ﷲﺍ ﻖﻠﺧ ﺎﻣ ﻝﻭﺃ ﻪﻴﻠﻋ ﻝﺎﻗ ﷲﺍ ﲑﻏ ﻯﺮﻳ ﻻ ﻥﺃ ﺪﻴﺣﻮﺘﻟﺍﻭ
/ ﷲﺍ ﻖﻠﺧ ﺎﻣ ﻝﻭﺃ ﻢﻠﻘﻟﺍ ﱃﺎﻌﺗ ﷲﺍ ﻖﻠﺧ ﺎﻣ ﻝﻭﺃ 5
ﻖﻠﺧ ﺎﻣ ﻝﻭﺃ ﻲﺣﻭﺭ ﱃﺎﻌﺗ /
ﻊﻨﺻ ﺪﻤﳏ ﺡﻭﺭ ﻩﺭﻮﻧ ﹼﻥﺃﻭ ﲔﻨﻣﺆﳌﺍ ﻊﻨﺻ ﺍﺪﻤﳏ ﹼﻥﺇ ﻡ.ﺹ ﺪﻤﳏ ﺭﻮﻧ ﱃﺎﻌﺗ ﷲﺍ
ﻞﻤﳉﺍﻭ :ﻥ
ﻑﻭﺮﺧ :ﻥ
ﻝﺎﻤﳉﺍﻭ :ﻥ
ﻑﻭﺮﳋﺍ :ﻥ
ﻲﻫ :ﻥ
ﻝﺎﻤﳉﺍﻭ :ﻥ
ﻡﺩﺁﺎﻳ ﻝﺎﻗ
63F
ﺮﺸﺑ ﻮﺑﺃ
64F
ﺡﺍﻭﺭﺃ ﻮﺑﺃ ﺎﻧﺃﻭ
65F
ﻥﺎﻤﻘﻟ ﻝﺎﻗ ﷲﺍ ﺮﺳ ﺪﻤﳏ ﻥﺎﻴﺑﻭ
ﻢﻴﻜﳊﺍ66F
.ﱃﺎﻌﺗ ﷲﺍ ﻦﻴﺑ ﺎﻤﻛ ﺪﻤﳏ ﻥﺎﻴﺑﻭ ﺪﻤﳏ ﻥﺎﻴﺑ ﺎﻤﻛ ﻥﺎﻴﺑ
ﻞﻳﺪﺒﺗ ﺲﻔﻨﻟﺍ ﻥﺎﻴﺑﻭ ﺪﻤﳏ ﻕﻭﺫ ﺲﻔﻨﻟﺍ ﻥﺎﻴﺑﻭ
67F
ﺪﻤﳏ ﻥﺎﻴﺑﻭ ﺪﻤﳏ
ﻞﻳﺪﺒﺗ
68F
ﻮﻫ ﺲﻔﻨﻟﺍ ﻥﺎﻴﺑﻭ ﷲﺍ
69F
ﻮﻫ ﺢﺻ ﺪﻤﳏ ﻥﺎﻴﺑﻭ ﺪﻤﳏ
70F
ﻮﻫ ﷲﺍ
71F
ﺪﻤﳏ
ﻮﻫ ﺪﻤﳏﻭ72F
ﺲﻔﻨﻟﺍ
]
ﻭ
[
ﻮﻫ
73F
.ﺔﻴﻨﻟﺍ ﻝﺎﻤﻛ
ﻡﺩﺎﻳ :ﻥ
ﺲﺸﺑ ﻮﺑﺃ :ﻥ
ﺡﻭﺭﺍ :ﻥ
ﻢﻴﻜﳋﺍ :ﻥ
ﻝﺪﺒﺗ :ﻥ
ﺪﻳﺪﺒﺗ :ﻥ
ﻲﻫ :ﻥ
ﻲﻫ :ﻥ
ﻲﻫ :ﻥ
ﻢﻨﻐﻟﺎﻛ ﻪﻟﺎﻤﻋ ﰲ ﺭﻭﺮﻐﻣ ﻮﻬﻓ ﺎﻬﹼﻠﻛ ﻑﺮﻌﻳ ﱂ ﺎﻤﻨﻳﺃ ﺎﻣﺃ
74F
/ 6 ﻪﻟ ﺲﻴﻟﻭ /
ﻢﻛﺪﺣﺃ ﻖﻠﺧ ﹼﻥﺃ ﻡﻼﺳﻹﺍ
75F
ﻢﻛﺪﺣﺃ ﺓﺭﻮﺻ ﹼﻥﺃ ﻱﺍ
76F
ﻢﺴﺟ ﹼﻥﺃ <ﻱﺍ>
77F
ﻢﻛﺪﺣﺃ
78F
ﺩﻮﻌﺴﻣ ﻦﺑﺍ ﷲﺍﺪﺒﻋ ﻝﺎﻗ ﲏﳌﺍ ﺔﻔﻄﻨﻟ ﺎﻣﻮﻳ ﲔﻌﺑﺭﺃ ﻪﻣﺃ ﻦﻄﺑ ﰲ ﻊﻤﳚ
ﺩﺍﺭﺄﻓ ﻢﺣﺮﻟﺍ ﰲ ﺖﻌﻗﻭ ﺍﺫﺇ ﺔﻔﻄﻨﻟﺍ ﹼﻥﺃ ﻪﻨﻋ ﻖﻠﳜ ﷲﺍ ﻲﺿﺭ
79F
ﺍﺮﺸﺑ ﺎﻬﻨﻣ ﻖﻠﳜ ﷲﺍ
ﺓﺃﺮﳌﺍ ﺮﺸﺑ ﰲ ﺎﻳﺮﻃ
80F
ﺓﺮﻌﺷﻭ ﺓﺮﻔﻃ ﹼﻞﻛ ﺖﲢ
81F
ﺚﻜﳝ ﹼﰒ
82F
ﻝﺰﻨﻳ ﹼﰒ ﺔﻠﻴﻟ ﲔﻌﺑﺭﺃ
ﻲﻫ :ﻥ
ﻲﻫ :ﻥ
ﻢﻨﻐﻟﺍﺎﻛ :ﻥ
ﻢﻛﺪﺧﺃ :ﻥ
ﻢﻛﺪﺧﺃ :ﻥ
ﻢﺴﳉﺍ :ﻥ
ﻢﻛﺪﺧﺃ :ﻥ
ﺩﺭﺄﻓ :ﻥ
ﺕﺃﺮﳌﺍ :ﻥ
ﺔﻈﻴﻠﻏ ﻡﺪﻟﺍ ﺔﻘﻠﻌﻟﺍ ﻚﻟﺍﺫ ﻞﺜﻣ ﺔﻘﻠﻋ ﻥﻮﻜﻳ ﹼﰒ ﻪﻟﻮﻗ ﺎﻬﻌﲨ ﻚﻟﺍﺬﻓ ﻢﺣﺮﻟﺍ ﰲ ﺎﻣﺩ ﻢﻛﺪﺣﺃ ﻖﻠﺧ ﻥﻮﻜﻳ ﹼﰒ ﺓﺪﻣﺎﳉﺍ83F
/ ﺔﻔﻄﻨﻟﺍ ﺪﻌﺑ 7
.ﺎﻣﻮﻳ ﲔﻌﺑﺭﺃ /
ﺎﻓﻭﺬﳐ ﻩﺮﻛﺫ ﺎﻣ ﱃﺇ ﺓﺭﺎﺷﺇ ﻚﻟﺍﺫ ﺔﻈﻔﻟﻭ
84F
ﻚﻟﺍﺬﻓ ﻥﺎﻣﺰﻟﺍ ﻚﻟﺍﺫ ﻞﺜﻣ ﻱﺍ
ﻢﺤﹼﻠﻟﺍ ﻦﻣ ﺔﻌﻄﻗ ﺔﻐﻈﳌﺍ ﻚﻟﺍﺫ ﻞﺜﻣ ﺔﻐﻈﻣ ﻥﻮﻜﺗ ﹼﰒ ﻪﻟﻮﻗ ﺎﻣﻮﻳ ﻥﻮﻌﺑﺭﺃ ﻮﻫ ﻥﺎﻣﺰﻟﺍ ﻪﻴﻓ ﲔﻌﺑﺭﺃ ﻩﺬﻫ ﻩﺮﺧﺁ ﰲ ﺮﻬﻈﻳﻭ ﺎﻣﻮﻳ ﲔﻌﺑﺭﺃ ﺎﻤﳊ ﺔﻘﻠﻌﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﲔﻌﺑﺭﺃ ﲏﻌﻳ ﻪﺋﺎﻀﻋﺃﻭ ﻪﺗﺭﻮﺻﻭ ﻢﻈﻌﻟﺍ
85F
ﻩﺎﺜﻧﺃﻭ ﻩﺭﻮﻛﺫﻭ
86F
ﺔﻤﻠﻛ ﻊﺑﺭﺄﺑ ﺎﻜﻠﻣ ﷲﺍ ﺚﻌﺑ ﹼﰒ
.ﻅﻮﻔﶈﺍ ﺡﻮﹼﻠﻟﺍ ﰲ ﺔﺑﻮﺘﻜﻣ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﺪﻠﺗ ﻥﻮﻜﻳ ﻥﺃ ﺪﻌﺑ ﺎﻬﻴﻠﻴﻓ
ﺓﺮﻌﺳﻭ :ﻥ
ﺚﻜﲟ :ﻥ
ﻢﻛﺪﺧﺃ :ﻥ
ﻑﻭﺪﳐ :ﻥ
ﻪﻴﺋﺎﻀﻋ :ﻥ
/ ﻕﺭﻭ ﰲ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺐﺘﻜﺗ ﺪﻫﺎﺍ ﻝﺎﻗ 8
ﰲ ﺔﻗﺭﻮﻟﺍ ﻚﻠﺗ ﻖﹼﻠﻌﺗﻭ /
ﺚﻴﲝ ﻪﻘﻨﻋ
87F
ﺎﻫﺍﺮﻳ ﻻ
88F
ﺪﺣﺃ ﺱﺎﻨﻟﺍ
89F
ﻞﻤﻌﻳ ﻪﻧﺃ ﺐﺘﻜﺗ ﲏﻌﻳ ﻪﻠﻤﻋ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ
ﺍﺮﺷ ﻭﺍ ﺍﲑﺧ
90F
ﻭ ﺍﺬﻛ ﻞﻤﻌﻳ ﺍﺬﻛ ﺎﻣﻮﻳ ﻞﻤﻌﻳﻭ
91F
ﲏﻌﻳ ﻪﻠﺟﺃ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ
ﺔﻤﻠﻜﻟﺍﻭ ﺎﻴﻧﺪﻟﺍ ﻰﺸﻌﻳ ﻢﻛ ﻪﻧﺃ ﺐﺘﻜﻳ
92F
ﻕﺯﺭ ﻞﻴﻠﻗ ﻪﻧﺃ ﺐﺘﻜﻳ ﲏﻌﻳ ﻕﺯﺭ ﺔﺜﻟﺎﹼﺜﻟﺍ
ﻥﺎﻛ ﻥﺍ ﻪﺗﻭﺎﻘﺷ ﺔﻌﺑﺍﺮﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍﻭ ﻕﺯﺮﻟﺍ ﻦﻣ ﺍﺬﻛ ﻡﻮﻳ ﻞﺼﳛ ﻪﻧﺃﻭ ﻕﺯﺭ ﲑﺜﻛ ﻭﺍ ﻪﺗﺩﺎﻌﺳﻭ ﺎﻴﻘﺷ93F
ﺦﻔﻨﻳ ﻚﻟﺍﺫ ﺪﻌﺑ ﹼﰒ ﺍﺪﻴﻌﺳ ﻥﺎﻛ ﻥﺇ 94F
.ﺡﻭﺮﻟﺍ ﻪﻴﻓ
ﺚﻴﲞ :ﻥ
ﺎﻬﻳﺮﻳ ﻻ :ﻥ
ﺪﺣﺃ :ﻥ
ﺍﺮﺳ :ﻥ
ﻭﺍ :ﻥ
ﺕﺎﻤﻠﻜﻟﺍﻭ :ﻥ
ﻪﺗﺪﻴﻌﺳ :ﻥ
ﺢﻔﻨﻳ :ﻥ
ﹼﰎ
95F
.ﺏﺍﻮﺼﻟﺎﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ ﺏﺎﺘﻛ
ﺝ
.
ﺺﻨﻟﺍ ﰲ ﺔﻘﹼﻠﻌﳌﺍ ﺔﻳﻭﺎﳉﺍ ﺔﲨﺮﺘﻟﺍ
(1) Kawikanana dene ing setuhune nyatakaken alif lan ma’nane alif lan asline alif lan iya iku nuqat lan ma’nane naqt iku lan iya iku dzarrah lan ma’nane
dzarrah iku lan iya iku eruh iku kang samar. Utawi ma’nane eruh kang samar iku lan iya iku rahsane pangeran kerna endikane Allah ta’ala utawi menusa iku rahsaningsun lan isun rassane Allah. Utawi ma’nane rahsa iku lan iya iku cahyane edzat dan sifate kerna setuhune Allah ta’ala iku nyatakaken edzat lan sifat. Utawi ma’nane sifat iku lan iya iku sekabehe ma’lumane pangeraningsun.
Kawikanana dene ing setuhune nyatane ma’lumat iku lan iya iku eruh utawi ma’nane (2) eruh iku parek maring Allah ta’ala endikane Allah ta’ala sopo-sopo wonge emarekaken saking isun ing menusa maka emarekaken iya saking iya
se-dzira’ lan sing sopo emarekaken iya saking isun se-dzira’ maka emarekaken iya ing isun saking iya. Lan ma’nane eruh iku rahsane iman lan iman iku anggone rassa. Utawi ma’nane rassa iku lan iya iku cahyane edzat. Utawi ma’nane cahya iku lan iya iku padang lan tegese padang iku padange ilmu.
Maka enuduhaken ing sira Allah ingdalem desa kang parek iku lan iya iku ati ora kelawan ati kang mudgah tegese ati a-m-c-t lan iya iku ha’ lan iya iku
nuqat ing nalikane masane y-r-h-y kang embuka iya maring patang perkara. Utawi kang dingin iku jabar lan kapindoh iku e-j-r lan kaping telu iku e-f-s lan kaping epat iku nuqat. Utawi anapun (3) kang kenarepaken jabar iku lan iya iku arane nyawa. Utawi anapun kang kenarepaken e-j-r iku lan iya iku arane qalam. Utawi anapun kang kenarepaken rafa’ iku lan iya iku arane b-d-d-y lan anapun kang kenarepaken nuqat iku lan iya iku aran cahya. Utawi anapun kang kenarepaken eruh iku lan iya iku arane alif.
Utawi anapun kang kenarepaken lam kang awal iku lan iya iku arane jibra’il
engutuse maring makhluk. Utawi anapun kang kenarepaken lam kang akhir iku lan iya iku arane nur muhammad engutuse iya maring makhluk. Utawi anapun kang kenarepaken ha’ iku lan iya iku maring kang sinembah lan iya iku iya iku arane edzat. Utawi edzat iku lan iya iku edzate Allah ta’ala.
Kawikanana dene ing setuhune wiwitan iku nuqat lan saking nuqat iku embuka fath lan khafd lan rafa’ lan saking embuka sekabehe iku saking alif kerna setuhune alif gustine saking huruf (4) kerna endikane Allah ta’ala enurunaken Allah ing qur’an ingatase suwiji huruf lan iya iku alif utawi alif iku lan iya iku nyatakaken anane Allah ta’ala lan kaelokane ing Allah kang esa. Ngendika Allah
sekabehe huruf lan kaluwihane sekabehe huruf iku lan iya iku alif lan kaluwihane
alif iku lan iya iku nuqat sekabehe iya saking nuqat.
Utawi tauhid arep ora ningali ing liyane Allah. Ngendikane ingatase iya utawi wiwitane dinadinaken dene Allah ta’ala akal. Utawi wiwitane dinadiyaken dene Allah ta’ala iku qalam utawi wiwitane kang dinadiyaken dene Allah (5)
ta’ala iku eruh. Utawi wiwitane kang dinadiyaken dene Allah iku nur muhammad sallallahu alaihi wa sallam. Setuhune nabi Muhammad iku punggawane sekabehe mu’min lan setuhune cahya iku ruh Muhammad kang agawe. Ngendikane Adam kang dadi bapane sekabehe menusa lan setuhune isun iku bapane eruh lan nyatane nabi Muhammad iku rahsane Allah. Ngendikane Luqman Hakim kang nyatakaken kaya nyatakaken Muhammad lan nyatane Muhammad iku kaya kang nyatakaken ing Allah ta’ala.
Lan nyatane nafs iku Muhammad lan nyatane nafs iku gegentine nabi Muhammad lan nyatane Muhammad iku gegentine Allah lan nyatane nafs iku iya iku nabi Muhammad lan nyatane Muhammad iku esah iya iku Allah iya iku nabi lan nabi Muhammad iku iya iku nafs lan iya iku kasempurnane niat.
Utawi anapun ingendi kang urun weruh wonge sekabehe iku maka iya iku
magrur ing sekabehe amale iya kaya wedus (6) lan ora n a-‘-y iku islam setuhune endadiyaken salah suwijine tegese setuhune rupane salah suwijine sira kabeh setuhune jisim iku salahsuwijine sira kabeh iku kumpul ingdalem wetenge biyange iya iku patang puluh dina kerna nutfah iku mani. Ngendikane Abdullah anake Mas’ud kang kinasihe dene Allah endadiyaken Allah saking iya setuhune
Allah saking iya iku hale dadi menusa kang hale l-m-a-k ingdalem awake wadon ing sore sekabehe kulit-kulite lan rambute maka kari-kari meneng patang puluh wengi maka kari-kari nurunaken Allah ing getih ingdalem palanatan maka mengkono iku kumpul getih ing nutfah pangendikane iya maka kari-kari ana iya iku alaqah umpamane mengkono alaqah iku getih kang kedel kempel maka kari-kari ana iya iku endadiyaken salah suwijine sira kabeh iku sawise nutfah (7) patang puluh dina.
Lan lafadz mengkono iku enuduhaken maring kang sinebut iya iku buntung tegese umpamane mengkono iku zaman maka mengkono iku zaman iya iku patang puluh dina pangendikane iya maka kari-kari ana iya iku mudgah utawi umpamane mengkono iku mudgah sa-iris saking daging tetegese patang puluh dina sawise alaqah iku daging patang puluh dina lan den dohir-aken ingdalem akhire iya patang puluh iki ing jerone iya balung lan rupane iya lan penganggotane iya lan lanange iya lan wadone iya maka kari-kari a-k-w-n Allah ing malaikat kelawan patang kalimat maka nulis malaikat iya sawise arep ana kalimat iku kang tenulise ingdalem Lauh Mahfudz.
akeh-akeh rezekine lan setuhune iya iku hasil ing iya ing dina iki saking rezeki lan kalimat kang kaping epat iku d-w-r-n-y wong ing iya lamun ana iya wong iku duka lan bagjane iya wong iku a-‘-n-y lamun ana wong iku bagja maka kari-kari sawise mengkono iku tiniyupaken ing jerone iya opo eruh.
ﺩ
.
ﺺﻨﻠﻟ ﺔﻴﺴﻴﻧﻭﺪﻧﻹﺍ ﺔﲨﺮﺘﻟﺍ
Dengan Menyebut Nama Allah Yang Maha Pengasih dan Maha Penyayang
Ketahuilah penjelasan alif, arti dari alif, asal alif adalah titik. Titik adalah atom, sedangkan atom adalah ruh lembut. Arti dari ruh lembut adalah sirr al-khafi, berdasarkan firman Allah: manusia adalah sirr-Ku dan Aku adalah sirr
dia. Arti dari sirr adalah cahaya dzat dan sifat. Karena sesungguhnya Allah adalah penjelasan dari dzat dan sifat itu. Dan arti dari sifat yaitu pengetahuan Tuhanku.
Ketahuilah, penjelasan tentang pengetahuan (Tuhan) adalah ruh. (2) Dan arti dari ruh yaitu dekat kepada Allah ta‘ala. Firman Allah dalam hadis qudsi: “Barang siapa mendekatkan diri kepada-Ku sejengkal maka Aku akan mendekat kepadanya sehasta”.
Arti dari ruh yaitu rahasia (sirr) iman. Sedangkan iman adalah tempat rahasia (sirr). Arti dari rahasia (sirr) adalah cahaya dzat. Arti dari cahaya yaitu terang. Dan arti dari terang adalah ilmu.
yaitu titik yang sejak masa lalu mencakup empat hal. Pertama, fath, kedua
khafadh (kasrah), ketiga rafa’, dan keempat naqt (sukun). (3) sedangkan yang dimaksud dengan fath yaitu nama ruh. Dan yang dimaksud dari kasrah adalah nama bagi pena (qalam). Sedangkan yang dimaksud dengan rafa’ adalah nama bagi akal. Sedangkan yang dimaksud dengan naqt (sukun) yaitu nama bagi cahaya.
Maksud dari huruf lam yang pertama adalah nama malaikat Jibril yang diutus kepada makhluk. Sedangkan maksud dari huruf lam yang terakhir adalah nama bagi cahaya Muhammad yang diutus kepada makhluk. Yang dimaksud dari huruf ha’ adalah yang maha disembah, yaitu nama dari dzat. Dzat yang dimaksud yaitu dzat Allah ta’ala.
Ketahuilah sesungguhnya yang pertama kali adalah titik (naqt). Kemudian dari titik (naqt) terbukalah fath, kasrah, dan rafa’, dan terbukalah yang lainnya, termasuk juga alif. Karena alif termasuk tuannya para huruf. (4) Hal ini berdasarkan firman Allah dalam hadits qudsi: “Allah menurunkan al-Qur’an dalam bentuk satu huruf yaitu alif”. Alif merupakan dzohirnya Allah ta’ala dan keindahan-Nya yang esa. Allah berfirman:
ﻞﻗ ﻮﻫ ﷲﺍ ﺪﺣﺃ . ﷲﺍ ﺪﻤﺼﻟﺍ .
ﱂ ﺪﻠﻳ ﱂﻭ ﺪﻟﻮﻳ . ﱂﻭ ﻦﻜﻳ ﻪﻟ ﺍﻮﻔﻛ
ﺪﺣﺃ
Keindahan al-Qur’an berada dalam surat al-Fatihah. Dan keindahan surat al-Fatihah berada dalam basmalah. Dan keindahan basmalah berada dalam huruf-huruf. Dan keindahan huruf-huruf ada dalam alif. Sedangkan keindahan alif
Tauhid adalah tidak melihat selain Allah. Allah berfirman dalam hadits qudsi: “yang pertama kali diciptakan oleh Allah ta’ala adalah akal, yang pertama kali diciptakan oleh Allah ta’ala adalah pena (qalam), yang pertama kali diciptakan oleh Allah ta’ala adalah wahyu, (5) yang pertama kali diciptakan oleh Allah ta’ala adalah cahaya Muhammad Saw. Sesungguhnya Nabi Muhammad adalah bentuk dari seluruh orang beriman. Sedangkan cahayanya adalah bentuk dari ruh Muhammad. Muhammad bersabda: “Hai Adam, bapak para anak, aku adalah bapak para arwah, Muhammad adalah rahasia (sirr) Allah. Berkata; “Lukman al-hakim adalah bayan sebagaimana bayan Muhammad, sedangkan
bayan Muhammad adalah sebagaimana yang telah dijelaskan oleh Allah ta’ala.
darah dalam kandungan. Hal ini telah disebutkan dalam al-Quran: ﺔﻘﻠﻋ ﻥﻭﻚﻳ ﰒ.
Yang dimaksud dengan ‘alaqah yaitu darah yang menggumpal keras. Hal itu terjadi setelah penciptaan air mani selama empat puluh hari.
(7) Hal itu menunjukkan bahwa ada yang tidak disebutkan, yaitu penciptaan dalam masa empat puluh hari. Kemudian segumpal darah itu berubah menjadi segumpal daging, yaitu sepotong daging selama empat puluh hari, dan terjadi setelah segumpal darah dalam masa empat puluh hari. Pada empat puluh hari terakhir itu, maka akan nampaklah tulangnya, bentuk raganya dan anggota tubuhnya, serta jenis kelaminnya, apakah laki-laki atau perempuan. Kemudian Allah mengutus seorang malaikat kepadanya dengan menyampaikan empat kalimat. Kalimat itu akan tertulis di Lauh al-Mahfudz.
37
ﺺﻨﻟﺍ ﰲ ﺓﺩﺭﺍﻮﻟﺍ ﺔﻴﺴﻴﺋﺮﻟﺍ ﺭﺎﻜﻓﻷﺍ
ﺃ
.
ﻒﻟﻷﺍ ﻑﺮﺣ ﺀﺍﺭﻭ ﻲﹼﻠﺠﺘﻟﺍ ﻡﻮﻬﻔﻣ
ﺭﺎﻬﻇﺇ ﲎﻌﲟ ﻲﹼﻠﺠﺘﻟﺍ ،ﺔﻴﻓﻮﺼﻟﺍ ﺡﻼﻄﺻﻹﺍ ﰲ .ﺲﻔﻨﻟﺍ ﺭﺎﻬﻇﺇ ﻮﻫ ﻲﹼﻠﺠﺘﻟﺍ
.ﺩﻭﺪﶈﺍ ﻕﻮﻠﺨﳌﺍ ﺔﺌﻴﻫ ﰲ (ﻪﻟ ﺪﺣ ﻻ) ﺔﻘﻠﻄﳌﺍ ﷲﺍ ﺲﻔﻧ
0F
ﺺﻨﻟﺍ ﰲ ﺮﻛﺫ ﺎﻤﻛ
ﺡﻭﺮﻟﺍ ﲎﻌﲟ ﺓﺭﹼﺬﻟﺎﺑ ﺮﺒﻌﻳ ﻱﺬﻟﺍ ﻂﻘﻨﻟﺍ ﻲﻫ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﺻﺃ ﹼﻥﺃ ،"ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺕﺍﹼﺬﻟﺍ ﺭﻮﻧ ﻲﻫ ﺮﺴﻟﺍ ﲎﻌﻣﻭ .ﻲﻔﳋﺍ ﺮﺴﻟﺍ ﻲﻬﻓ ﻲﻔﳋﺍ ﺡﻭﺮﻟﺍ ﲎﻌﻣ ﺎﻣﺃ .ﻲﻔﳋﺍ ﻥﺃ ﻪﻴﻓ ﺎﻀﻳﺃ ﺭﻮﻛﺬﳌﺍﻭ .ﱃﺎﻌﺗ ﷲﺍ ﻮﻬﻓ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍﻭ ﺕﺍﹼﺬﻟﺍ ﻥﺎﻴﺑ ﺎﻣﺃﻭ .ﺕﺎﻔﺼﻟﺍﻭ ﻒﻟﻷﺍ ﻲﻫ
ﻅ ﺭﻮﻫ ﷲﺍ ﱃﺎﻌﺗ ﻪﻟﺎﲨﻭ ﺪﺣﺍﻭ
.
1Tim Penulis UIN Syarif Hidayatullah Jakarta, Ensiklopedi Tasawuf Jilid
ﺏ
.
ﺔﻟﻼﳉﺍ ﻆﻔﻠﻟ ﻲﻈﻔﻠﻟﺍ ﲎﻌﳌﺍ
:ﻲﻬﻓ ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ ﺺﻧ ﰲ ﺐﺘﻛ ﺎﻤﻛ ﺔﻟﻼﳉﺍ ﻆﻔﻠﻟ ﺔﻴﻈﻔﻠﻟﺍ ﲎﻌﳌﺍ ﺎﻣﺃ
1 . ﺎﺎﺛﻭ ﺢﺘﻓ ﺎﳍﻭﺃ .ﺀﺎﻴﺷﺃ ﺔﻌﺑﺭﺃ ﱃﺇ ﻒﻠﻜﻨﻳ ﻂﻘﻨﻟﺍ ﻦﻣ ﻪﻠﺻﺃ ﻱﺬﹼﻟﺍ ﻒﻟﻷﺍ ﻢﺳﺍ ﻲﻫﻭ ﺢﺘﻔﻟﺍ ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃﻭ .(ﻥﻮﻜﺴﻟﺍ) ﻂﻘﻧ ﺎﻬﻌﺑﺍﺭﻭ ﻊﻓﺭ ﺎﻬﺜﻟﺎﺛﻭ ﻆﻔﺧ ﻢﺳﺍ ﻲﻫﻭ ﻊﻓﺮﻟﺍ ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃﻭ .ﻢﻠﻘﻟﺍ ﻢﺳﺍ ﻲﻫﻭ ﻆﻔﳋﺍ ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃﻭ .ﺡﻭﺮﻟﺍ
.ﺭﻮﻨﻟﺍ ﻢﺳﺍ ﻲﻫﻭ ﻂﻘﻨﻟﺍ ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃﻭ .ﻞﻘﻌﻟﺍ
2 . .ﻖﻠﳋﺍ ﱃﺇ ﷲﺍ ﻞﺳﺭﺃ ﻞﻴﺋﺍﱪﺟ ﻢﺳﺍ ﻲﻫﻭ ﻝﻭﻷﺍ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃ
3 . .ﻖﻠﳋﺍ ﱃﺇ ﷲﺍ ﻞﺳﺭﺃ ﺪﻤﳏ ﺭﻮﻧ ﻢﺳﺍ ﻲﻫﻭ ﺮﺧﻷﺍ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃ
4 . .ﱃﺎﻌﺗ ﷲﺍ ﺕﺍﺫ ﻮﻫﻭ ﺕﺍﹼﺬﻟﺍ ﻢﺳﺍ ﻲﻫﻭ ﺩﻮﺒﻌﳌﺍ ﻲﻫﻭ ﺀﺎﳍﺍ ﺩﺍﺮﻣ ﺎﻣﺃ
ﺝ
.
ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻝﺎﲨ
ﻝﺎﲨ ﻥﺃﺮﻘﻟﺍ ﰲ
ﺓﺭﻮﺳ ،ﺔﲢﺎﻔﻟﺍ ﻝﺎﲨﻭ
ﺓﺭﻮﺳ ﺔﲢﺎﻔﻟﺍ
ﰲ ﺔﻤﻠﻛ ﻢﺴﺑ ،ﷲﺍ
ﻝﺎﲨﻭ ﻢﺴﺑ
ﷲﺍ ،ﻑﻭﺮﺣ ﻝﺎﲨﻭ
ﻑﻭﺮﳊﺍ ﻲﻫ
ﻒﻟﻷﺍ ﻝﺎﲨﻭ
ﻒﻟﻷﺍ ﻲﻫ
ﻂﻘﻨﻟﺍ
41
ﺔﲤﺎﺧ
ﺃ
.
ﺞﺋﺎﺘﻨﻟﺍ
ﻖﻴﻘﲢ ﻊﻣ ،"ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻦﻋ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﻦﻣ ﺖﻴﻬﺘﻧﺍ ﺎﻣ ﺪﻌﺑ
:ﰐﺄﻳ ﺎﻤﻛ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺞﺘﻨﺘﺳﺃ ﻥﺃ ﰊ ﺭﺪﳚ ،ﻪﻠﻴﻠﲢﻭ ﻪﳝﺪﻘﺗﻭ ﺺﻨﻟﺍ
ﺃ . ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻯﺪﺣﺇ ﻮﻫ ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ ﺔﺒﺘﻜﻤﻠﻟ ﺔﺜﻳﺪﳊﺍ ﺕﺎﻋﻮﻤﺍ ﰲ
ﺎﺗﺮﻛﺎﲜ ﺔﻴﻨﻃﻮﻟﺍ
(Perpustakaan Nasional RI., Jakarta)
ﻢﻗﺮﺑ
(NB. 228
I)
ﺎﻣﺃﻭ . .ﺔﺤﻴﺤﺼﻓ ﺎﻬﹼﻠﻛ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﺔﻟﺎﺣ
ﻩﺬﻫ ﺖﻧﺎﻛﻭ
ﺞﻧﺍﻭﻮﻟﺍﺩ ﺔﻗﺭﻭ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﻮﺘﻜﻣ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ .ﺓﺪﻴﺣﻭ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ
(Dluwang)
ﺔﻐﹼﻠﻟﺎﺑ ﺔﺑﻮﺘﻜﳌﺍ ﺔﻘﹼﻠﻌﳌﺍ ﺔﲨﺮﺘﻟﺍ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻩﺬﻫ ﰲ ﺪﺟﻮﺗ .
ﻑﻭﺮﳊﺍﻭ ﺔﻳﻭﺎﳉﺍ
Jawa Pegon
ﺪﺟﻮﻳ ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﺔﻳﺎ ﰲﻭ .
ﻥﻮﻓﻮﻟﻮﻛ
(Kolofon)
ﻢﺳﺍ ﻻﻭ ،ﺐﺗﺎﻜﻟﺍ ﻢﺳﺍ ﻻﻭ ،ﻒﹼﻟﺆﳌﺍ ﻢﺳﺍ ﺎﻬﻴﻓ ﺲﻴﻟﻭ .ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ
.ﺔﺑﺎﺘﻜﻟﺍ ﻥﺎﻜﻣ ﻻﻭ ،ﺔﺑﺎﺘﻜﻟﺍ ﺦﻳﺭﺎﺗ ﻻﻭ ،ﺦﺳﺎﻨﻟﺍ
ﺏ .
1T
ﻯﻮﺘﳛ ﻪﻴﻓ .ﻑﻮﺼﺘﻟﺍ ﻦﻤﻀﺘﺗ ﱵﻟﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻦﻣ ﻮﻫ ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ ﺎﳍﻭﺃ .ﺀﺎﻴﺷﺃ ﺔﺘﺳ ﻰﻠﻋ
1T
ﻒﻟﻷﺍ ﻑﺮﺣ ﺀﺍﺭﻭ ﻲﹼﻠﺠﺘﻟﺍ ﻡﻮﻬﻔﻣ ﺎﻬﻴﻧﺎﺛﻭ ،
ﺔﻟﻼﳉﺍ ﻆﻔﻠﻟ ﻲﻈﻔﻠﻟﺍ ﲎﻌﳌﺍ ﺎﻬﻌﺑﺍﺭﻭ ،ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻝﺎﲨ ﺎﻬﺜﻟﺎﺛﻭ ،
ﺎﻬﺴﻣﺎﺧﻭ ،ﺔﻴﻟﻭﻷﺍ ﺕﺎﻗﻮﻠﺨﳌﺍ ﺮﺸﺒﻟﺍ ﻖﻠﺧ ﺔﻴﻀﻗ
ﺎﻬﺳﺩﺎﺳﻭ ، ﺔﻴﻀﻗ
ﺮﺸﻟﺍﻭ ﲑﳋﺍ .
ﺏ
.
ﺕﺎﺣﺍﺮﺘﻗﻹﺍ
ﺺﻨﻟﺍ ﻖﻴﻘﲢ ﻊﻣ "ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺎﻴﺑ" ﺔﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻦﻋ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﻦﻣ ﺖﻴﻬﺘﻧﺍ ﺎﻣ ﺪﻌﺑ
ﱴﺣ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟ ﺔﻳﻮﻘﺗ ﺚﺤﺒﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻥﻮﻜﻳ ﻥﺃ ﻞﻣﺁ ،ﻪﻠﻴﻠﲢﻭ ﻪﳝﺪﻘﺗﻭ ﺓﺮﻜﻔﻟﺍ ﺔﻴﻤﻨﺗ ﰲﻭ ﺔﺻﺎﺧ ﺔﻴﺴﻴﻧﻭﺪﻧﻹﺍ ﺔﻓﺎﻘﺜﻟﺍ ﺔﻴﻤﻨﺗ ﰲ ﺔﻴﺟﻮﻟﻮﻠﻴﻓ ﺔﺳﺍﺭﺩ ﺪﻴﻔﻳ
.ﺔﻣﺎﻋ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ
43 ﺃ
.
ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ
ﱘﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ
ﻱﺭﺎﺨﺒﻟﺍ ،
ﻞﻴﻋﺎﲰﺇ ﻦﺑ ﺪﻤﳏ ﷲﺍ ﺪﺒﻋ ﻮﺑﺃ ،
،ﻱﺭﺎﺨﺒﻟﺍ ﺢﻴﺤﺻ .ﺝ
4 .ﻁ ، 1 .
،ﻢﺜﻴﳍﺍ ﻦﺑﺍ ﺭﺍﺩ :ﺮﺼﻣ 1425
.ـﻫ
،ﻦﲪﺮﻟﺍ ﺪﺒﻋ ،ﻯﻭﺪﺑ ﺓﺭﻮﺸﻨﻣ ﲑﻏ ﺹﻮﺼﻧﻭ ﺔﺳﺍﺭﺩ :ﺏﺮﻌﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻮﻄﺳﺭﺃ
.
.ﻁ 2 ،ﺕﺎﻋﻮﺒﻄﳌﺍ ﺔﻟﺎﻛﻭ :ﺖﻳﻮﻜﻟﺍ . 1978
.ﻡ
ﻡﺍﺰﺧ ، ﺭﺍﻮﻧﺃ ﺩﺍﺆﻓ
،ﰊﺃ ﻢﺠﻌﻣ ﺕﺎﺤﻠﻄﺼﳌﺍ
ﺔﻴﻓﻮﺼﻟﺍ
. ﺕﻭﲑﺑ : ﺔﺒﺘﻜﻣ ﻥﺎﻨﺒﻟ
،ﻥﻭﺮﺷﺎﻧ 1993
.ﻡ
،ﺏﻭﺰﳎﻭ ﻲﻤﻬﻓ ،ﺪﻌﺳ ،ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍﻭ ﺔﻳﺮﻈﻨﻟﺍ ﲔﺑ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻖﻴﻘﲢ
ﻁ 1 .
،ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﱂﺎﻋ :ﺓﺮﻫﺎﻘﻟﺍ 1993
.ﻡ
، ﺪﻣﺎﺣ ﺩﻮﻤﳏ ،ﻥﺎﻤﺜﻋ ،ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﻖﻴﻘﲢ ﱃﺇ ﺪﺷﺮﳌﺍ
ﺭﺍﺩ :ﺽﺎﻳﺮﻟﺍ
،ﻢﺣﺍﺰﻟﺍ 1424
، ﻱﺩﺎﳍﺍ ﺪﺒﻋ ،ﻲﻠﻀﻔﻟﺍ ،ﺙﺍﺮﺘﻟﺍ ﻖﻴﻘﲢ
ﻁ 1 ،ﻢﻠﻌﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜﻣ :ﺓﺪﺟ . 1982
.ﻡ
،ﻲﻛﺯ ،ﻙﺭﺎﺒﻣ .ﻕﻼﺧﻷﺍﻭ ﺏﺩﻷﺍ ﰲ ﻲﻣﻼﺳﻹﺍ ﻑﻮﺼﺘﻟﺍ
ﺔﺒﺘﻜﻣ :ﺓﺮﻫﺎﻘﻟﺍ
،ﺔﻴﻨﻳﺪﻟﺍ ﺔﻓﺎﻘﺜﻟﺍ 2004
.ﻡ
،ﺲﻳﻮﻟ ،ﻑﻮﻠﻌﻣ .ﻡﻼﻋﻷﺍﻭ ﺔﻐﻠﻟﺍ ﰲ ﺪﺠﻨﳌﺍ
،ﺔﻴﻗﺮﺸﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜﳌﺍ :ﺕﻭﲑﺑ 1986
.ﻡ
،ﻞﻴﻋﺎﲰﺇ ،ﻩﻭﺮﻣ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺕﺎﻃﻮﻄﺨﳌﺍ ﰲ
ﻁ ، 1 .ﺕ.ﺩ ،ﺮﻜﻔﻟﺍ ﺭﺍﺩ :ﻖﺸﻣﺩ .
،ﻥﻮﺳﺭﻭ ﺪﲪﺃ ،ﺭﻮﻨﻣ ﰊﺮﻋ ﺱﻮﻣﺎﻗ :ﺭﻮﻨﳌﺍ
–
ﻲﺴﻴﻧﻭﺪﻧﺇ ﺪﻬﻌﻣ :ﺎﺗﺮﻛﺎﻴﻛﻮﻳ .
ﺏ
.
ﺔﻴﺒﻨﺟﻷﺍ
Azra, Azyumardi, Naskah Islam Nusantara, artikel diakses pada 17 Juli 2010 dari http://www.uinjkt.ac.id/index.php/section-blog/28-artikel/1553-naskah-islam-indonesia.html.
Chambert-Loir, Henri dan Oman Fathurahman, Khazanah Naskah: Panduan Koleksi Naskah-naskah Indonesia Sedunia (World Guide to Indonesian Manuscript Collections), cet. 1. Jakarta: Ecole francaise d’Extreme-Orient dan Yayasan Obor Indonesia, 1999.
Djamaris, Edward, Metode Penelitian Filologi, Jakarta: Pusat Pengembangan, Pembinaan, dan Pengembangan Bahasa, 1991.
Ikram, Achadiati, Filologia Nusantara, cet. 1. Jakarta: Pustaka Jaya, 1997.
Jamil, M., Cakrawala Tasawuf, Sejarah, Pemikiran, dan Kontekstualitas. Jakarta: Gaung Persada, 2004.
Lubis, Nabilah, Naskah, Teks, dan Metode Penelitian Filologi, cet. 4. Jakarta: Puslitbang Lektur