KELAS V SD NEGERI PRINGSARI 1
! ! "!
JURUSAN SENI RUPA
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG
iii
MOTTO DAN PERSEMBAHAN
Motto
# $ %
&
' (
Persembahan
)
iv
&
& & & + / 5 &7 & 6
-9 &
:& & 5 & & ;
&
& & # 5 &+&
&
<& 5 & & / !
&
A&
! & % # > ? >
v
!!& .
&
! & .
&
. &
$ 5
& +
) &
)
vi
&
$ % 5
vii
DAFTAR ISI
PENGESAHAN ... i
PERNYATAAN ... ii
MOTO DAN PERSEMBAHAN... iii
PRAKATA ... iv
!&! E - &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! !& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& = !&: # &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& = !& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& " !&< &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& " BAB 2 LANDASAN TEORETIS ... 9
&! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A
&!&! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A
&!& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !
&!&: &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !:
&!& 6 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !=
&!&< + 6 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !A
& 1 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
& &! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
&: &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <
&:&! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <
&:& 6 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& "
&:&: # &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @
viii
BAB 3 METODE PENELITIAN ... 39 :&! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& :A
:& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !
:& &! # ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !
:& &!&! ) &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !
:& &!& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
:& &!&: F$ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& :
:& & # &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
:& & &! ) &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
:& & & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
:& & &: F$ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <<
:&: E &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =
:&:&! E &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =
:&:& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =
:& # &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =
:& &! $ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& "
:& & , % ) &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @
:& &: &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A
:&< # + &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
:&<&! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <!
:&<& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <!
:&<&: 3 ' (&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <
BAB 4 HASIL PENELITIAN ... 54 &! 1 8 E &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <
&!&! E &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <
&!& 6 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <@
ix
&!&:&! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =!
&!&:&!&! ' (&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =!
&!&:&!& 1 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =
&!&:&!&: &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =:
&!&:&!& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =
&!&:&!&< 1 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =<
&!&:&!&= E 8 ) &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ==
&!&:&!&" &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ="
&!&:&!&@ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ="
&!&:&!&A ) &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =@
&!&:& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =A
&!& 3 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& "!
&!&< # / ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& "
&!&= % / !&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& "
& / ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& "<
& &! ) &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& "@
& & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& "A
& &: F$ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @
&: # &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @!
&:&! # !&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @!
&:&!&! ) &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @!
&:&!& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @:
&:&!& &! + $ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @
&:&!& &!&! + $ 7 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @
&:&!& &!& + $ 7 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @@
&:&!& & + $ % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A
&:&!& & &! + $ % 7 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A
&:&!& & & + $ % 7 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A
&:&!&: F$ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A"
&:&!&:&! F$ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A"
&:&!&:& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! "
x
&:& & &!&! + $ 7 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !!!
&:& & &!& + $ 7 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !!
&:& & & + $ % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !!"
&:& & & &! + $ % 7 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !!@
&:& & & & + $ % 7 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !
&:& &: F$ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !
&:& &:&! F$ &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !
&:& &:& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !:
& #
# &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !:
&< + # 1
, 2 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !:=
&<&! # ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !:=
&<&!&! - &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !:=
&<&!& - &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !
&<&!&: 2 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! :
&<& # &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! =
&<& &! - &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! =
&<& & - &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! A
&= 6 . %
# 1 ,
2 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !<:
&=&! 6 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !<
&=&!&! 6 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !<
&=&!& 6 F &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !<=
&=& 6 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !<"
&=& &! 6 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !<"
xi
BAB 5 KESIMPULAN DAN SARAN ... 161 <&! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !=!
<& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !=:
xii
# & # / ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& "
# &: 1 / ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ":
# & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !
# &< / &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! !
# &= / % # ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !
# &" / % # &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! <
xiii
DAFTAR GAMBAR
1 &! E ; % # &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <
1 & ) &&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <<
1 &: E ) &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <<
1 & / ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <=
1 &< + / ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <"
1 &= / ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& <@
1 &" &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =
1 &@ % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =
1 &A &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =:
1 &! / !&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =
1 &!! / !&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =<
1 &! 1 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =<
1 &!: E ) / ! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ==
1 &! &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ="
1 &!< / !&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =@
1 &!= % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& =A
1 &!" 1 % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ""
1 &!@ # % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& "@
1 &!A ) % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @"
1 & % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& @A
1 & ! % % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A
1 & % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A:
1 & : % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& A<
1 & % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !!<
1 & < % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !!=
1 & = % % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !!A
1 & " - % &&&&&&&&&&&&&&& ! !
1 & @ 7 $ 7 % &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& !:=
xiv
1 &:: &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! <
1 &: + , &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! =
1 &:< + , &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! @
1 &:= 2 + &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ! A
1
BAB I
PENDAHULUAN
1.1 Latar Belakang
$
&
$ &
%
-&
) &
&
% )
& # %
)
%
&
% 5
% 9 ' 1 5
!A@"*@<(&
&
%
&
3
&
$ % 5
&
%
& $ %
$
5
&
&
5
% % & 7
% &
5 %
&
& - ) %
& %
&
$ %
5
&
5
&
) %
1.2 Rumusan Masalah
1.3 Tujuan Penelitian
7
1.4 Manfaat Penelitian
)
&
*
& 9 %
3
&
5
*
&
3
&
% &
1.5 Sistematika Penelitian
)
& &
!& - !
& - E #
:& - :
& - 7
9
BAB 2
LANDASAN TEORETIS
2.1 Pembelajaran Seni Rupa
2.1.1 Pengertian Pembelajaran
! #
&
' * A(&
& 1 - ' + 5 5 =( %
&
5 )
& &
&
2.1.2Pengertian Pembelajaran Seni Rupa
$
% % 5 % )
11
&
A(5 %
&
- ) )
% 5
. )
& 5
&
13
&
5 5
&
% %
$ & 8 5 %
& 5 % )
% $ &
2.1.3 Pendidikan Seni Rupa di SD
!: 5
! ! ! !
&
5
&
15
& ) 5
5
& 7 5 $ 5
& ) )
&
&
& / 5 ' ! (
& 5 $
&
2.1.4 Fungsi Pembelajaran Seni Rupa di SD
6
&
& +
&
5
% 5 5 &
%
&
% 5
5 . 5
17
&
%
& 5
& 5
& F H $
& 5
&
&
&
5 5 5 & 1
) &
:&
-F &
-. &
&
& 5
5 5 5
B )
&
&
-% % &
/ % 5
5 &
%
5 % &
-) &
-&
) *
5 & -5
&
5 5
5 $
& - + 5 %
& )
&
=& 6 F
& )
&
& 5
)
&
5 &
2 5
& 5
&
5 ' ! *::( %
19
&
%
'!( 5
' (
% 5 ':( % 5' (
5 '<(
&
2.1.5 Aplikasi Fungsi Seni dalam Pembelajaran Seni Rupa di SD
&
% & 8 %
!& 6 *
5 5 5 5
&
& 6
* 5 5 5 9 5
5 &
:& 6
&
& %
% 5 0 4
&
& 6
) 5
5 ) I5 5
<& 6
21
&
5
&
5 5 &
% )
& +
5 . 9 5
.
$ &
2.2 Pengertian Gambar dan Menggambar
&
&
-& /
& ' "*:(
& ) )
&
23
5 5
& E
. &
2.2.1 Proses Menggambar
25
5 5
&
$ &
&
2.3Karikatur
2.3.1 Pengertian Karikatur
% & ;
&
&
5 % 5 .
5 . &
5 . & 5
5 % 5
&
%
&
'
5 !AA:* @(
27
2.3.2 Fungsi Karikatur
&
&
& 7
)
&
$ &
$ &
2.3.3 Karikatur dengan Teknik Montase
+ &
& 5 5
& #
) %
&
' 5 :*::(&
29
&
%
& 7 %
%
3 & % )
% &
2.3.4 Estetika Gambar Karikatur dengan Teknik Montase
&
-&
5 & 7
. .
' 5 !
*=(&-) .
2.3.4.1 Unsur6unsur Karikatur dengan Teknik Montase
&
) & 8 .
&:& &!&! #
# & #
% . 5
5 & #
$ % &
&:& &!& 1
5 5 5
31
5 . & ) . )
. 5 5
5 . 5
&
1 %
&:& &!&:
&
-5 &
&:& &!&
&
-&:& &!&<
5 * 5
5 &
' (5 &
&:& &!&= ,
33
, ) % %
&
2 *
K * .
K *
K *
. % % 5 %
&
&:& &!&" #
#
&
& # & #
&
&
&:& &!&@ 1 #
)
& &
& + ) &
- %
. & 7
5 &
2.3.4.2 Prinsip6prinsip Karikatur dengan Teknik Montase
. &
&
8 5
. $
35
&
&:& & & ( " )
&
&:& & &<
.
) & 5
5
& 5
&:& & &=
&
' (5 ' (5 ' ( ' (5
) 5 5 & ;
$ 5 5 5
. 5
&
) .
) &
' ! *! =( .
&
% .
. %
) .) &
$
37
2.4 Montase
'! (&
.
) % &
% 5 .
&
5
' 5 ! *<A(&
)
&
5 &
)
39
BAB 3
METODE PENELITIAN
3.1 Pendekatan Penelitian dan Desain Penelitian
&
. 5
&
&
!& $ 5 $ / !
& ! 5
) 5 5 $
&
:& 5
% ) &
- :&!& +
) $ % &
Survei Pendahuluan:
Survei Sekolah
Pengamatan sebelum perlakuan
Perencanaan Pembelajaran Karikatur dengan Teknik Montase
1 Kegiatan Pembelajaran
(Menggambar Karikatur dengan Teknik Montase)
Evaluasi dan Rekomendasi
Perencanaan pembelajaran karikatur dengan teknik
montase 2 Kegiatan Pembelajaran
(Menggambar Karikatur dengan Teknik Montase)
Evaluasi dan Rekomendasi
Pengamatan terfokus 1
41
3.2 Prosedur Penelitian
.
% 3 / !& E .
*
3.2.1 Pengamatan Terfokus 1
# ) .
%
& 5
* ) 5 5 $ 5
& - ) .
&
3.5.3.1 Perencanaan
%
5
) 5 * '!( 5 ' (
3.5.3.2 Pelaksanaan Pembelajaran
&
$ .
43
&
3.5.3.3 Evaluasi dan Rekomendasi
F$ 5
&
5 '!( 5 ' (
5 ':( ) 5 ' ( 5 '<(
!&
3.2.2 Pengamatan Terfokus 2
!&
!
)
&
-) 5 5 $ 5 $ 5
&
3.2.2.1 Perencanaan
) )
!&
. ) !
) &
3.2.2.2 Pelaksanaan Pembelajaran
!&
45
% !&
.
!5 &
3.2.2.3 Evaluasi dan Rekomendasi
F$
3.3 Lokasi dan Sasaran Penelitian
3.3.1 Lokasi Penelitian
/ ! ) &
&
3.3.2 Sasaran Penelitian
'!(
3.4 Teknik Pengumpulan Data
# ) .)
&
& #
47
3.4.1 Observasi
$ )
' 5 A* (& 7
' <*!= ( % $
) )
&
+ $ &
&
% &
5 5 % )
49
&
3.4.3 Dokumentasi
# ) . $
) 5 5 5 5 5 5
'+ !AA@*!:<(& # 5
) / ! * 5 5
&
& #
&
+ .
/ !
. 5 % 5 %
- # % !:H ! &
3.5 Teknik Analisis Data
#
& +
5
& + .
51
3.5.1 Reduksi Data
# 5 5 5
&
3.5.2 Penyajian Data
& 5 5
& 5
5
&
% )
* % ) 5
5 $
3.5.3 Verifikasi (Penarikan Simpulan)
3
)
&
&
#
. 5
5 ' 5 A*: <(&
$
5 )
&
$ %
53
5
! &
&
5
% &
- :& & +
' 7 5 "*@:(
54
4.1 Gambaran Umum Lokasi Penelitian
4.1.1 Lokasi Sekolah
/ !& / !
&
5 ) &
-$ 5 5 ) &
1 &!* E ; % #
' * &% & (
55
1 & * )
' * . &$ ) &) (
1 &:* E )
1 & * / !
' * (
- 5 &
&
!@ ) & )
) - )
- % & )
1 &
&
)
-, & / !
% 5
&
+ / ! &
57
, 5
& % /
!
% / !
&
)
% & / !
& %
% &
% )
$ % & /
&
1 &<*+ / !
4.1.2 Kondisi Fisik Sekolah
&
:& !
&
<& :
=& H
"& @& A&
! & <
!!& # ! & # !:& ! & E !<& 1 !=& E !"&
59
&
& &
)
1
5 5 5 5 5
& &
5 ) . )
5
. &
&
&
-&
# )
&
1 &"*
' * (
4.1.7 Sarana dan Prasarana Sekolah
/ !
) &
% &
61
4.1.7.1 Prasarana Sekolah
)
&
&
&
-/ !&
4.1.7.1.1 Ruang Kelas (Ruang Praktek Seni Rupa)
& )
/ ! &
1 &@* %
' * (
& 7
&
- & 1
& - %
&
4.1.7.1.2 Ruang Guru
&
3 &
% & <= 5 )
63
) )
$ &
&
/ ! 5
& ; &
&
) &
-&
1 &A*
' * (
4.1.7.1.3 Ruang Komputer
&
& /
! & E
! & #
1 &! * / !
' * (
4.1.7.1.4 Perpustakaan
.
5 &
) % !&
& / !
! & )
&
65
1 &!!* / !
' * (
4.1.7.1.5 Gudang
1 . &
7
& - / !
& 1
% & - ) &
. 5
% &
1 &! * 1
4.1.7.1.6 Lapangan Upacara dan Olahraga
&
% . & #
% &
E . %
$ & # )
$ & /
&
) & ) ) &
1 &!:*E ) / !
67
4.1.7.1.7 Mushola
& / !
& / =
& 1
& %
& / !
&
1 &! *
' * (
4.1.7.1.8 Kantin
%
& / !
& / !
) !< &
% &
% &
1 &!<* / !
' * (
4.1.7.1.9 Kamar Kecil
) / !
&
# % ) = &
) " ) &
) % )
4.1.7.2 Sarana Sekola
!
& /
&
5
1 &!=* %
' * (
ekolah
)
% &
&
&
/ !
&
) . )
& / .
&
5 % % %
/ !&
69
&
& #
/
)
-# &
&
% &
Keterangan : B= Baik
71
&
)& % .
& )
H &
& % )
%
&
& % % "
& &
& - 5
&
- $ % /
! %
.
. ) + 7
9 5 %
&
0 $ / !
% L% 4& 8
% 5 % %
. 5 5
) 5
&
4.1.9 Tenaga Pendidik SD Negeri Pringsari 1
-/ !5 %
/ ! &
. )
&
% % %
% & - /
73
# &:
1 / !
/ / / 9 #
#
! 5 & 19630204 198304 2 001 S1/04 PGSD
5+& 19610820 198304 1 002 1 SPG D2/02 PGSD
: E 5 & 19690107 200501 2 009 1 S1/10 PGSD
% 5 +& 19690503 200701 2 039 1 PGA D2/01
< 8 5 & 19860723 200902 2 004 1 D2/06 PGSD !
= E ) % . 1 SLTA/95
IPS
" % . 1&-& ; % SLTA/ 07
IPS
& % 5
% & 1
/ !
5 )
&
& 7
&
) % &
& 7
% &
4.1.10 Keadaan Siswa SD Negeri Pringsari 1
% / ! !<@ %
. " % @=&
!<@ % . %
= & ; %
% & % :
!<&
5 %
% & % %
) 5 )
75
&
% &
&
% / !
4.2 Pembelajaran Seni Rupa di SD Negeri Pringsari 1
/ ! !:&
5 !: )
& !:
&
-- &
5 )
&
77
% 5 % & 7
% & %
&
1 &!"*1 %
' * (
1 &!@ # %
' * (
- / !
&
< & % 5 )
% &
&
*
4.2.1 Kegiatan Perencanaan
) &
&
- 5
79
&
&
5
&
4.2.2 Kegiatan Pembelajaran
%
5
4.2.3 Kegiatan Evaluasi
81
4.3 Kegiatan Menggambar Karikatur dengan Teknik Montase
4.3.1 Pengamatan Terfokus 1
!
4.3.1.1 Perencanaan
- %
& 3 !
&
)
&
5 5 5
83
&
) .
&
% ) &
&
4.3.1.2 Pelaksanaan Pembelajaran
!
!! ! / $ ! &
!
%
5 $
&
4.3.1.2.1 Aktivitas Pendidik
&:&!& &!&! + $ 7
-85
&
% %
&
&
5 )
% % &
% 5
% ) ) . ) &
&
)
&
%
% ) &
% 5
)
& 7 %
87
&
1 %
% & )
% &
%
% 5
% 0
. 5
N4&
$ &
% % 5 % ! "
& )
&
&:&!& &!& + $ 7
A&!< , -&
) &
% &
% %
0
4&
% % &
$ % %
&
% %
4.3.1.2.2 Aktivitas Siswa
91
&
% % .
&
% ) &
% %
&
5 %
% & + % % 5 %
5 + , 2 6 .
% 5 & / % %
%
&
93
&
% & %
&
& 5
%
&
% %
95
) % % &
% 5 % ! "
&
)
&
% ) &
&
$
& % &
. % & % % .
% ) &
97
4.3.1.3 Evaluasi dan Rekomendasi
&:&!&:&! F$
- !
&
) & ) 5
& 7
) *
5 )
& / &
99
+ %
&
% %
&
%
& %
& 5 %
& %
. %
&
101
&
% 5
&
-&
No Nama N P1R NP2R NP3R Nilai
Rata6
rata
Kategori Karya Ket
1 +
6
75.25 75 78 76.08 - #
2 + 82.25 80 83 81.75 - #
3 +
$ +
82.25 80.75 83.75 82.25 - #
4 + 82.5 78.5 80 80.33 - #
103
5 + , 74 72.25 75 73.75 - #
6 2 6 72.25 70.25 74.5 72.33 - #
7 2
+ E
77 73.75 76.75 75.83 - #
8 2 + 69.5 68.75 70 69.42 2 #