EVAlUWSl DAMPWN TWEiltlSMIGRASl TERWADWP PEHIWGKWTAR
PENOAPASBH
8AN POLA
PENGELUBRhN
WWRGA TRANSM868A%la
BAN
MASYWRA#AT
SEKlTARNYA 81
RABUPBTEH
KENDWRI
SULAWESl
TENGGARA
O l e h
PATOWQAI.
H.
SJAMSUDDIN
:FAKULTAS PASCA SARJAAIA
KPK IPB
-
UMHASE V A L U A S I DAP!PAK T R A I J S M I G R A S I 'CJ2NItiDAP PEPIINGKAInl'J P E J D A P A T A N DAN
Oleh
P A T O N G A I K
.
S J A M S U D D I NT e s i s s e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t w ~ t u k rnernperoleh g e l a r
M a g i s t e r S a i n s
pada
F a k u l t a s P a s c a s a r j a n a , K P K I P B
-
UliHASF A K U L T A S P A S C A S A H J A N A
K P K I PB-UlJHAS
J u d u l T h e s i s : EVALUASI DAMPPX TRANSMIGRASI TERHADAP PENTNGK4TAN
PENDAPATAN DAN POLA PENGELUARIIN WARGA TRANSMIGPAN
DAN MASYARAKAT SEKITARNYA D I KAEUPATEN KENDARI
SULAWESI TENGGARA
.
ram
Mahasiswa : PATONGAI. H, SJAMSUDDINNomos ~ o k o k :
85
520 7 8Menyetujui
1,
Kornisi ~ e n a s e h a tm.
H. A. Karim S a l e hDR.
Lr.
Koeswardhono Mudikdjo<
DR.
Ir.
Kahar M u s t a r iAnggota Anggota
2, Ketua Bidang K e a h l i a n
n
F a k u l t a s P m c ana IPB Bogor.
P r o f , DR.
Ir,
F.G. SuratmoPatongai 11. S jamuuddin
.
Lhraluasi Dhmp~llr T r w u u L g r u ~ i Ler-lludap peningkatan pendapatan d m pola pengeluaran warga t r a a -
migran d m masyaralcat s e k i t a r n y a d i Kabupaten Kendari Suluwesi
TengEara ( d i bawah birubingan fI. A.
Karim
S a l e h s e b a g a i Ketua,Koeswardhono PS~dikdjo dan Kahar
Mustari
masing-
mash8 se-bagai anggota
1.
Tujuan p e n e l i t i a n i n i adalah mengetahui Dampak Transwig-
rasi
t e r h a d a p peningkatan pendapatan, perubahun lingkungan dani n t e r a k s i s o s i a l warga transmlgran dan pendudulr: setempat.
Hasil p e n e l i t i a n diharapkan dapat berguna bag1 Departemen
Transmigrasi s e b a g a i pengelola t r a n s d g r a s l sarapai s e j a u h muia
h a s i t u g a s yang t e l a h diembannya, khususnya dalam peningkatan
t a r a f hidup.
S e l a i n i t u h a s i l p e r l e l i t i a n diharapkan juga berguna b a g i Perue-
r i n t a h Daerah Tingkat
I
Sulawesi Tenggara s e b a g a i penerimat r a n s m i g r a s i untuk kebijaksanaan pengelolaeul penerlmann t r a n s -
m i g r a s i
.
Untuk mencapai t u juan t e r s e b u t , d a l w pengumpulan d a t a d l
pergunakan metode suiSvey dan wawancara.
t i g a SP y n k n i SP
E,
SPD
don SP F s e t e l a h d i n c a k , s e l n i n i t u jue;;. d i p i l i h dun d e s a tempat bermukimnys tx\syarakats e t e m p a t s e b a g n i pembnnding; s u r v e y dilakukan n e l i p u t i ,
a s p e k b . p a n g a n k e r j n , p e n d i c l i h n s c r a m don p r n s n r a n a eko
nomi, l i n g k u n g n n d a n n s p e k s o s i a l .
Vfavinncnrs clilzkukan t e r h a d a p wnrga t r n n s m i g r n s i den
masyarrtknt s c t e n p n t i~k~sing-m?.sing 1 0
%
d n r i juiiilah popu- l n s i yang ~ment!iat:ii s e t i a p s,?tuan pemukirmii a t a u d e s a ,h a 1 nana d i p i l i h sec.?rn a c a k , s e l - a i n i t u jvga cvnwancnra
d i l a k u k n n t e r h n d n p pn j?.bat-pe j a b a t yang cliangeap a d a
hubungznnyn c!engaii p e n e l i t i a n i n i . Lhri d a t a ynng d i -
p e r o l e h icetiutiinn c l i t a b u l n s i , d m s e l z . n j u t n y a d i a n a l i s i s
clengan n e t o d e l c u a n t i t n t i f ys.kni s t a t i s t i k non p a r a n a t r i k
( u j i t a n d a ber~andci. w i l c o x o n ) u n t u k n e l i l i n t perbedonn
pendapatnn sebe1ul.i clan s e LIII j u t n y n . G i n i r a t i o dengan
lCurva L o r e n t z untul,: n e l i h n t t i n g k a t kemernt~.an/l<etir:~pang
a n p e n d a p a t a n bvnrg2 trc-nsr?ii{{rnr;i dari i;iasy,?rakat d i s e k i
-
t a r n y a
.
Jugn c!igunaL~?ri i:ietode k u a l i t a t i f untuli n e l i h a t t i n g k ~ t perubnhnn lingkun!;an clan i n t e r a k s i s o s i z l masyo-rnkn
t
.
I i n s i l p e n e l i t i c n i n i c!enunjukk,?n bahwa adc! p e n i n ~ k a t
a n p e n d a p a t ~ . n n n r g ? ~ transi;rigran sesuclah d i t r a n s i i l i g r a s i -
k ~ n d.ibcii?din;. sebelunlnyn jug,-. pengeluaronnya setii,?kin
rileningkat dan pengeluarciii ser:nkin k e c i l s e t e l a h b e r t r a n s -
u i i g r a s i a k a n t e t a p i t i n g k a t i r e ~ i e r a t a a n le b i h b a i k s e b e l u n
b e r t r a n s t a i g r n s i (ketimpangan l e b i h b e s a r s e t e l a h b e r t r a n g
m i g r a s i ) , h a 1 !:ir?na d i a k i b a t k a n adanya belierapa SP yang b e
lum mendapatkm pengairail untuli persawahan s e h i n g g a p e g
d a p u t a n nereka t i d o k b i s n n e n y n i n g i dengan SP yang nen-
dapatkaii peni;::!iran untul-r persawc.han s e h i n g g a pendnpatan
oiereka ticlnk L i s a iaenyail~[{i dengan SP yang lilend,-,wtk~n
p e n g a i r a n . S e l n i n i t u k e t e r a n p i l a n ynng d i n i l i k i o l e h
warga t r a n s w i ~ r e s i juga Lerpengaruh terhaclap p e n i n ~ k a t a n
pendap2.tari dii;l,-,ii;! iriargn t m n s ~ i i g r a s i yang n e n i l i k i ke-
t e r a n p i l a n d i l u a r p e n i ; e t a l i u ~ n p e r t a n i a n t e r n y a t a l e b i l ?
t i n g g i p e n d a p ~ . t a n n y n dibandingkzil dengnn yang t a k rile CI-
punyni k e t e r a t l p i l a n . L e t a k l o k m i juga t u r u t nenpengaruhi
b e s n r k e c i l n y a p e n d a y a t a n , dnerali yang l e t a k n y a jauh d a r i
p a s a r
,
t i d a k l ~ i s a nemasarlrm h a s i l pertani?.iinya s e c a r a l a n g s u n g dan mere&? d i k u n s a i o l e h t e n g k u l a k ynng k e l i h a t a qnya b e k e r j a s a ~ i a d e n ~ a n orniig d z l n a .
K ~ g i pei~duduk s e t e i : ~ p a t t e r n y a k t s e l a i n pendapatnnnya
meningknt s e t e l a h d i d n t n n g i , ju[;o k e u e r a t a a n peiidapatnn
b e r tci riliali L a i k , 1121 wc.nn cliselabkan k a r e n a penduduk B-
teKipnt d a p a t ueac.nfaatkan f a s i l i t a s - f a s i l i t a s y a n ~ ili-
b e r i k a i ~ kepada wsrgn trc.i~st:iii;rzn s e p e r t i i r i g a s i dan dan
EVAlUWSl DAMPWN TWEiltlSMIGRASl TERWADWP PEHIWGKWTAR
PENOAPASBH
8AN POLA
PENGELUBRhN
WWRGA TRANSM868A%la
BAN
MASYWRA#AT
SEKlTARNYA 81
RABUPBTEH
KENDWRI
SULAWESl
TENGGARA
O l e h
PATOWQAI.
H.
SJAMSUDDIN
:FAKULTAS PASCA SARJAAIA
KPK IPB
-
UMHASE V A L U A S I DAP!PAK T R A I J S M I G R A S I 'CJ2NItiDAP PEPIINGKAInl'J P E J D A P A T A N DAN
Oleh
P A T O N G A I K
.
S J A M S U D D I NT e s i s s e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t w ~ t u k rnernperoleh g e l a r
M a g i s t e r S a i n s
pada
F a k u l t a s P a s c a s a r j a n a , K P K I P B
-
UliHASF A K U L T A S P A S C A S A H J A N A
K P K I PB-UlJHAS
J u d u l T h e s i s : EVALUASI DAMPPX TRANSMIGRASI TERHADAP PENTNGK4TAN
PENDAPATAN DAN POLA PENGELUARIIN WARGA TRANSMIGPAN
DAN MASYARAKAT SEKITARNYA D I KAEUPATEN KENDARI
SULAWESI TENGGARA
.
ram
Mahasiswa : PATONGAI. H, SJAMSUDDINNomos ~ o k o k :
85
520 7 8Menyetujui
1,
Kornisi ~ e n a s e h a tm.
H. A. Karim S a l e hDR.
Lr.
Koeswardhono Mudikdjo<
DR.
Ir.
Kahar M u s t a r iAnggota Anggota
2, Ketua Bidang K e a h l i a n
n
F a k u l t a s P m c ana IPB Bogor.
P r o f , DR.
Ir,
F.G. SuratmoPatongai 11. S jamuuddin
.
Lhraluasi Dhmp~llr T r w u u L g r u ~ i Ler-lludap peningkatan pendapatan d m pola pengeluaran warga t r a a -
migran d m masyaralcat s e k i t a r n y a d i Kabupaten Kendari Suluwesi
TengEara ( d i bawah birubingan fI. A.
Karim
S a l e h s e b a g a i Ketua,Koeswardhono PS~dikdjo dan Kahar
Mustari
masing-
mash8 se-bagai anggota
1.
Tujuan p e n e l i t i a n i n i adalah mengetahui Dampak Transwig-
rasi
t e r h a d a p peningkatan pendapatan, perubahun lingkungan dani n t e r a k s i s o s i a l warga transmlgran dan pendudulr: setempat.
Hasil p e n e l i t i a n diharapkan dapat berguna bag1 Departemen
Transmigrasi s e b a g a i pengelola t r a n s d g r a s l sarapai s e j a u h muia
h a s i t u g a s yang t e l a h diembannya, khususnya dalam peningkatan
t a r a f hidup.
S e l a i n i t u h a s i l p e r l e l i t i a n diharapkan juga berguna b a g i Perue-
r i n t a h Daerah Tingkat
I
Sulawesi Tenggara s e b a g a i penerimat r a n s m i g r a s i untuk kebijaksanaan pengelolaeul penerlmann t r a n s -
m i g r a s i
.
Untuk mencapai t u juan t e r s e b u t , d a l w pengumpulan d a t a d l
pergunakan metode suiSvey dan wawancara.
t i g a SP y n k n i SP
E,
SPD
don SP F s e t e l a h d i n c a k , s e l n i n i t u jue;;. d i p i l i h dun d e s a tempat bermukimnys tx\syarakats e t e m p a t s e b a g n i pembnnding; s u r v e y dilakukan n e l i p u t i ,
a s p e k b . p a n g a n k e r j n , p e n d i c l i h n s c r a m don p r n s n r a n a eko
nomi, l i n g k u n g n n d a n n s p e k s o s i a l .
Vfavinncnrs clilzkukan t e r h a d a p wnrga t r n n s m i g r n s i den
masyarrtknt s c t e n p n t i~k~sing-m?.sing 1 0
%
d n r i juiiilah popu- l n s i yang ~ment!iat:ii s e t i a p s,?tuan pemukirmii a t a u d e s a ,h a 1 nana d i p i l i h sec.?rn a c a k , s e l - a i n i t u jvga cvnwancnra
d i l a k u k n n t e r h n d n p pn j?.bat-pe j a b a t yang cliangeap a d a
hubungznnyn c!engaii p e n e l i t i a n i n i . Lhri d a t a ynng d i -
p e r o l e h icetiutiinn c l i t a b u l n s i , d m s e l z . n j u t n y a d i a n a l i s i s
clengan n e t o d e l c u a n t i t n t i f ys.kni s t a t i s t i k non p a r a n a t r i k
( u j i t a n d a ber~andci. w i l c o x o n ) u n t u k n e l i l i n t perbedonn
pendapatnn sebe1ul.i clan s e LIII j u t n y n . G i n i r a t i o dengan
lCurva L o r e n t z untul,: n e l i h n t t i n g k a t kemernt~.an/l<etir:~pang
a n p e n d a p a t a n bvnrg2 trc-nsr?ii{{rnr;i dari i;iasy,?rakat d i s e k i
-
t a r n y a
.
Jugn c!igunaL~?ri i:ietode k u a l i t a t i f untuli n e l i h a t t i n g k ~ t perubnhnn lingkun!;an clan i n t e r a k s i s o s i z l masyo-rnkn
t
.
I i n s i l p e n e l i t i c n i n i c!enunjukk,?n bahwa adc! p e n i n ~ k a t
a n p e n d a p a t ~ . n n n r g ? ~ transi;rigran sesuclah d i t r a n s i i l i g r a s i -
k ~ n d.ibcii?din;. sebelunlnyn jug,-. pengeluaronnya setii,?kin
rileningkat dan pengeluarciii ser:nkin k e c i l s e t e l a h b e r t r a n s -
u i i g r a s i a k a n t e t a p i t i n g k a t i r e ~ i e r a t a a n le b i h b a i k s e b e l u n
b e r t r a n s t a i g r n s i (ketimpangan l e b i h b e s a r s e t e l a h b e r t r a n g
m i g r a s i ) , h a 1 !:ir?na d i a k i b a t k a n adanya belierapa SP yang b e
lum mendapatkm pengairail untuli persawahan s e h i n g g a p e g
d a p u t a n nereka t i d o k b i s n n e n y n i n g i dengan SP yang nen-
dapatkaii peni;::!iran untul-r persawc.han s e h i n g g a pendnpatan
oiereka ticlnk L i s a iaenyail~[{i dengan SP yang lilend,-,wtk~n
p e n g a i r a n . S e l n i n i t u k e t e r a n p i l a n ynng d i n i l i k i o l e h
warga t r a n s w i ~ r e s i juga Lerpengaruh terhaclap p e n i n ~ k a t a n
pendap2.tari dii;l,-,ii;! iriargn t m n s ~ i i g r a s i yang n e n i l i k i ke-
t e r a n p i l a n d i l u a r p e n i ; e t a l i u ~ n p e r t a n i a n t e r n y a t a l e b i l ?
t i n g g i p e n d a p ~ . t a n n y n dibandingkzil dengnn yang t a k rile CI-
punyni k e t e r a t l p i l a n . L e t a k l o k m i juga t u r u t nenpengaruhi
b e s n r k e c i l n y a p e n d a y a t a n , dnerali yang l e t a k n y a jauh d a r i
p a s a r
,
t i d a k l ~ i s a nemasarlrm h a s i l pertani?.iinya s e c a r a l a n g s u n g dan mere&? d i k u n s a i o l e h t e n g k u l a k ynng k e l i h a t a qnya b e k e r j a s a ~ i a d e n ~ a n orniig d z l n a .
K ~ g i pei~duduk s e t e i : ~ p a t t e r n y a k t s e l a i n pendapatnnnya
meningknt s e t e l a h d i d n t n n g i , ju[;o k e u e r a t a a n peiidapatnn
b e r tci riliali L a i k , 1121 wc.nn cliselabkan k a r e n a penduduk B-
teKipnt d a p a t ueac.nfaatkan f a s i l i t a s - f a s i l i t a s y a n ~ ili-
b e r i k a i ~ kepada wsrgn trc.i~st:iii;rzn s e p e r t i i r i g a s i dan dan