• Tidak ada hasil yang ditemukan

Analisis Sistem dalam Perhitungan dan Model Neraca Air Das Lesti dan Daw Selorejo

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "Analisis Sistem dalam Perhitungan dan Model Neraca Air Das Lesti dan Daw Selorejo"

Copied!
99
0
0

Teks penuh

(1)
(2)

AHAl"r!S

SBSTEM

DALAM

PERHBYUMGAM

DAN

MODEL

(3)

SUHARTONO. Analisis S i s t e m D a l a m P e r h i t u n g a n

D a n

Model Neraca A i r DAS L e s t i

D a n

DAW S e l o r e j o ( d i bawah bimbingan

Ir. H. A r i s P r i y a n t o , MAE).

RINGKASAN

A l a m s e b a g a i e k o s i s t e m cenderung u n t u k mencari keseim- bangan m e l a l u i p r o s e s a l a m i a h . Adanya campur t a n g a n manu- s i a dalam p r o s e s t e r s e b u t s e r i n g k a l i menyebabkan k e r u s a k a n

i 1 - (

,

.

,.

sumberdaya alarn, t e r u t a m a v e g e t a s i , t a n a h ; dan

a i r .

" ,

*

+I.,. * -.

Dalam r a n g k a penyelamatan h u t a n ' s e r t a pengawetan t a n a h

.

...

, , *::.

.

dan a i r d i dalam s u a t u DAS, p e r l u d i a d a k a n ' p e n i l a i a n eko-

I .

s i s t e m DAS t e r s e b u t . Hubungan yang b e r s i f a t pengaruh mem- p e n g a r u h i a n t a r komponen s i s t e m DAS yang m e l i p u t i v e g e t a s i ,

t a n a h dan s u n g a i akan menentukan k o n d i s i h i d r o l o g i n y a . ~ e n g a n d i t u n j a n g o l e h d a t a yang i n f o r m a t i f dan s a h maka hubungan t i m b a l b a l i k y a n g kompleks

antara

komponen

dan f a k t o r - f a k t o r l a i n dalam e k o s i s t e m DAS d a p a t d i a n a l i s a dengan metoda i l m i a h yang d i s e b u t a n a l i s i s s i s t e m .

Tujuan p e n e l i t i a n i n i a d a l a h

1)

lnenghitung n e r a c a a i r dengan metoda T h o r n t w a i t e dan Mather, dan

2 )

membuat model n e r a c a

a i r

DAS s e r t a m e n g u j i model t e r s e b u t dengan s i m u l a s i komputer s e h i n g g a d i p e r o l e h model yang menggambarkan keada-

an sistem

yang s e b e n a r n y a .
(4)

H a s i l u j i kepekaan p a r a m e t e r d a r i model yang t e l a h dirumuskan dengan menaikkan dan menurunkan p a r a m e t e r s i s t e m s e b e s a r s a t u p e r s e n , hanya menyebabkan k e s a l a h a n

( e r r o r ) s e b e s a r s a t u p e r s e n . Dan d a r i pengecekan d a t a l a p a n g a n menunjukkan, bahv~a a n t a r a d a t a l a p a n g a n dan h a s i l p e r h i t u n g a n t i d a k memberikan penyimpnngan yang

b e r a r t i . Dengan d e m i k i a n , model yang t e l n h dirumuskan b e n a r - b e n a r s a h ( v a l i d ) .

Model n e r a c a a i r DAS L e s t i a d a l a h :

x1 = .0018 al + .0042 x 2

x2 = .9859 a l +

1.1751

a 2 + .6310 x3

-

.0012 x2x3

x3

= a3 + .0010 x2x3

Model n e r a c a a i r DAW S e l o r e j o a d a l n h :

x1 = .0011 al + .0003 x2

(5)

Dengan penurunan c u r a h h u j a n s e b e s a r 50 p e r s e n ,

menyebabkan penurunan menjadi

1/14

( s a t u p e r empat b e l a s ) dan

1 / 9

( s a t u p e r s e m b i l a n ) k a l i k e a d a a n normal d i DAS L e s t i dan DAW S e l o r e j o t e r h a d a p jumlah a i r d i dalam kora- ponen s u n g a i , d e b i t s u n g a i dan l i m p a s a n t o t a l .

Perubahan masukan c u r a h h u j a n s e b e s a r 200, 1 5 0 ,

75

(6)

ANALISIS SISTEM DALAM PERHITUNGAN DAN MODEL NERACA A I R DAS LEST1 DAN DAW SELOREJO

SKRIPS I

Sebagzi. s a l a h s a t u - s y a r a t m t u k memperoleh g e l a r SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN

pada Jurusan Mekanisasi P e r t a n i a n F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n

I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor

Oleh SUHARTONO F 18.0347

1986

FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN INSTITUT PERTANIAN BOGOR

(7)

INSTITUT PERTANIAN BOGOR FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN

ANALISIS SISTEM DALAM PERHITUNGAN DAN MODEL NERACA A I R DAS LEST1 DAN DAW SELOREJO

SKRIPSI

Sebagai s a l a h

s a t u

s y a r a t ~ n t u k memperoleh g e l a r SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN

pada J u r u s a n Mekanisasi P e r t a n i a n F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n

I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor

Oleh SUHARTONO F 18.0347

D i l a h i r k a n pada t a n g g a l 2 3 November 1962 d i Bondoaoso

(8)

KATA PENGANTAR

P u j i dan syukur d i p a n j a t k a n ke hadapan Allah

s . w . t .

k a r e n a hanya dengan rahmat, k a r u n i a dan bimbingan-Nya maka s k r i p s i i n i d a p a t d i s e l e s a i k a n .

P e n u l i s mengucapkan t e r i m a k a s i h kepada :

-

Ir. H. A r i s P r i y a n t o , MAE s e b a g a i Dosen Pembimbing, yang t e l a h banyak memberikan dukungan m o r i l dan m a t e r i i l .

-

Kepala Proyek Induk Pengembangan WiLayah Sungai, K a l i B r a n t a s , yang t e l a h menyediakan f a s i l i t a s selama p e n e l i - t i a n .

-

D r . Moeljarno Djojomartono, s e b a g a i penanggung jawab Laboratorium Komputer J u r . Mekanisasi P e r t a n i a n , yang t e l a h rnemberikan i j i n penggunaan f a s i l i t a s komputer

untuk

pengolahan d a t a p e n e l i t i a n .

-

Ayahanda dan Ibunda, Ardha Wardani dan saudaraku yang s e n a n t i a s a memberikan semangat dan k a s i h sayang.

-

Semua pihak yang t e l a h membantu dalam p e n y e l e s a i a n s k r i p - s i i n i .

Semoga s k r i p s i i n i dapat bermanfaat b a g i yang memerlu- kannya. K r i t i k dan

saran

s a n g a t diharapkan demi perbaikan t u l i s a n s e l a n jutnya.
(9)

DAFTAR I S 1

RINGKASAN

...

i

KATA PENGANTAR

...

v

DAFTAR I S 1

...

v i DAFTAR TABEL

...

v i i i DAFTAR GAMBAR

...

i x DAFTAR LAMPIRAN

...

x

I

.

PENDAHULUAN

...

1

A

.

L a t a r Belakang

...

1

B

.

Tujuan P e n e l i t i a n

...

3

...

I

.

TINJAUAN PUSTAKA

4

A

.

Neraca Air

...

4

...

1

.

P e n g e r t i a n

4

...

2

.

Curah Fiujan

6

3

.

E v a p o t r a n s p i r a s i

...

a

...

4

.

Perubahan Cadangan Air Tanah 1 0

5

.

Limpasan

...

10

B

.

Komponen F i s i k Daerah A l i r a n S u n g a i

...

11

1

.

V e g e t a s i

...

11

2

.

Tanah

...

1 2

3

.

s u n g a i

...

14

C

.

A n a l i s a S i s t e m dan Model S i m u l a s i

...

15

1

.

A n a l i s i s S i s t e m

...

15

2

.

Model

...

17

3

.

S i m u l a s i

...

18

4

.

Sistelri H i d r o l o g i ijaerah A l i r z n Sungai

...

1 9

1

.

METODA PEIVELITIAN

...

22
(10)

Halaman

B

.

NETODA P-ITIAN

...

22

...

1

.

P e r h i t u n g a n Neraca A i r 22

...

2

.

Penetapan Model Matematik 23

IV

.

HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN

...

25

A

.

ANALISIS DATA

...

25

...

1

.

Curah Hujan 25

2

.

Suhu Udara

...

25

3

.

Tata Guna Laban

...

29

...

.

4

S i f a t F i s i k Tanah

30

B

.

NERACA A I R

...

31

C

.

ANALISIS SISTEl4

...

34

...

1

.

V a r i a b e l - v a r i a b e l S i s t e m

34

...

.

2 Parameter Sistem

39

...

j

.

Perurnusan Model H i p o t e t i k 40

...

4

.

Pengujian Model H i p o t e t i k

41

...

5

.

Eksperimentasi 42

...

V

.

KESIMPUL-AN DAN SARAN

44

...

A

.

ICESIMPULAN

4 4

...

B

.

SARAN-SARA31

46

...

DAFTAR PUSTAKA

47

(11)

DAFTAR TABEL

T a b e l 1. K e l a s - k e l a s l a j u p e r k o l a s i t a n a h

...

13

T a b e l 2. Keadaan s i s t e m h i d r o l o g i DAS

...

2 1 Tabel

3.

Curah h u j a n r a t a a a b u l a n a n DAS L e s t i

...

26

T a b e l

4.

C u r a b h u j a n r a t a a n b u l a n a n DAW S e l o r e j o

.

.

2

7

T a b e l

5.

Suhu

&bra

r a t a a n b u l a n a n DAS L e s t i dan

DAW S e l b r e jo

. .

.

.

. .

. .

.

...

.

...

.

...

.

. . .

. .

. . .

,

.

.

2

8

T a b e l

6,

Tata guna l a h a n DAS L e s t i d a n DAB S e l o r e j o 29

T a b e l

7.

Perbandingan l u a s t i a p kornponen DAS L e s t i

d a n DAY{ S e l o r e j o

...

35

T a b e l

8.

Jurnlah a i r dalam t i a p komponen, i n p u t ,

o u t p u t d a n l a j u t r a n s f e r (mm/th)

,...,....

36

T a b e l

9.

Xubungan f u n g s i dan n i l a i p a r a m e t e r s i s t e m
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
(21)
(22)
(23)
(24)
(25)
(26)
(27)
(28)
(29)
(30)
(31)
(32)
(33)
(34)
(35)
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)
(43)
(44)
(45)
(46)
(47)
(48)
(49)
(50)
(51)
(52)
(53)
(54)
(55)
(56)
(57)
(58)
(59)
(60)
(61)
(62)
(63)
(64)
(65)
(66)
(67)
(68)
(69)
(70)
(71)
(72)
(73)
(74)
(75)
(76)
(77)
(78)
(79)
(80)
(81)
(82)
(83)
(84)
(85)
(86)
(87)
(88)
(89)
(90)
(91)

AHAl"r!S

SBSTEM

DALAM

PERHBYUMGAM

DAN

MODEL

(92)

SUHARTONO. Analisis S i s t e m D a l a m P e r h i t u n g a n

D a n

Model Neraca A i r DAS L e s t i

D a n

DAW S e l o r e j o ( d i bawah bimbingan

Ir. H. A r i s P r i y a n t o , MAE).

RINGKASAN

A l a m s e b a g a i e k o s i s t e m cenderung u n t u k mencari keseim- bangan m e l a l u i p r o s e s a l a m i a h . Adanya campur t a n g a n manu- s i a dalam p r o s e s t e r s e b u t s e r i n g k a l i menyebabkan k e r u s a k a n

i 1 - (

,

.

,.

sumberdaya alarn, t e r u t a m a v e g e t a s i , t a n a h ; dan

a i r .

" ,

*

+I.,. * -.

Dalam r a n g k a penyelamatan h u t a n ' s e r t a pengawetan t a n a h

.

...

, , *::.

.

dan a i r d i dalam s u a t u DAS, p e r l u d i a d a k a n ' p e n i l a i a n eko-

I .

s i s t e m DAS t e r s e b u t . Hubungan yang b e r s i f a t pengaruh mem- p e n g a r u h i a n t a r komponen s i s t e m DAS yang m e l i p u t i v e g e t a s i ,

t a n a h dan s u n g a i akan menentukan k o n d i s i h i d r o l o g i n y a . ~ e n g a n d i t u n j a n g o l e h d a t a yang i n f o r m a t i f dan s a h maka hubungan t i m b a l b a l i k y a n g kompleks

antara

komponen

dan f a k t o r - f a k t o r l a i n dalam e k o s i s t e m DAS d a p a t d i a n a l i s a dengan metoda i l m i a h yang d i s e b u t a n a l i s i s s i s t e m .

Tujuan p e n e l i t i a n i n i a d a l a h

1)

lnenghitung n e r a c a a i r dengan metoda T h o r n t w a i t e dan Mather, dan

2 )

membuat model n e r a c a

a i r

DAS s e r t a m e n g u j i model t e r s e b u t dengan s i m u l a s i komputer s e h i n g g a d i p e r o l e h model yang menggambarkan keada-

an sistem

yang s e b e n a r n y a .
(93)

H a s i l u j i kepekaan p a r a m e t e r d a r i model yang t e l a h dirumuskan dengan menaikkan dan menurunkan p a r a m e t e r s i s t e m s e b e s a r s a t u p e r s e n , hanya menyebabkan k e s a l a h a n

( e r r o r ) s e b e s a r s a t u p e r s e n . Dan d a r i pengecekan d a t a l a p a n g a n menunjukkan, bahv~a a n t a r a d a t a l a p a n g a n dan h a s i l p e r h i t u n g a n t i d a k memberikan penyimpnngan yang

b e r a r t i . Dengan d e m i k i a n , model yang t e l n h dirumuskan b e n a r - b e n a r s a h ( v a l i d ) .

Model n e r a c a a i r DAS L e s t i a d a l a h :

x1 = .0018 al + .0042 x 2

x2 = .9859 a l +

1.1751

a 2 + .6310 x3

-

.0012 x2x3

x3

= a3 + .0010 x2x3

Model n e r a c a a i r DAW S e l o r e j o a d a l n h :

x1 = .0011 al + .0003 x2

(94)

Dengan penurunan c u r a h h u j a n s e b e s a r 50 p e r s e n ,

menyebabkan penurunan menjadi

1/14

( s a t u p e r empat b e l a s ) dan

1 / 9

( s a t u p e r s e m b i l a n ) k a l i k e a d a a n normal d i DAS L e s t i dan DAW S e l o r e j o t e r h a d a p jumlah a i r d i dalam kora- ponen s u n g a i , d e b i t s u n g a i dan l i m p a s a n t o t a l .

Perubahan masukan c u r a h h u j a n s e b e s a r 200, 1 5 0 ,

75

(95)

ANALISIS SISTEM DALAM PERHITUNGAN DAN MODEL NERACA A I R DAS LEST1 DAN DAW SELOREJO

SKRIPS I

Sebagzi. s a l a h s a t u - s y a r a t m t u k memperoleh g e l a r SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN

pada Jurusan Mekanisasi P e r t a n i a n F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n

I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor

Oleh SUHARTONO F 18.0347

1986

FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN INSTITUT PERTANIAN BOGOR

(96)

INSTITUT PERTANIAN BOGOR FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN

ANALISIS SISTEM DALAM PERHITUNGAN DAN MODEL NERACA A I R DAS LEST1 DAN DAW SELOREJO

SKRIPSI

Sebagai s a l a h

s a t u

s y a r a t ~ n t u k memperoleh g e l a r SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN

pada J u r u s a n Mekanisasi P e r t a n i a n F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n

I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor

Oleh SUHARTONO F 18.0347

D i l a h i r k a n pada t a n g g a l 2 3 November 1962 d i Bondoaoso

(97)

KATA PENGANTAR

P u j i dan syukur d i p a n j a t k a n ke hadapan Allah

s . w . t .

k a r e n a hanya dengan rahmat, k a r u n i a dan bimbingan-Nya maka s k r i p s i i n i d a p a t d i s e l e s a i k a n .

P e n u l i s mengucapkan t e r i m a k a s i h kepada :

-

Ir. H. A r i s P r i y a n t o , MAE s e b a g a i Dosen Pembimbing, yang t e l a h banyak memberikan dukungan m o r i l dan m a t e r i i l .

-

Kepala Proyek Induk Pengembangan WiLayah Sungai, K a l i B r a n t a s , yang t e l a h menyediakan f a s i l i t a s selama p e n e l i - t i a n .

-

D r . Moeljarno Djojomartono, s e b a g a i penanggung jawab Laboratorium Komputer J u r . Mekanisasi P e r t a n i a n , yang t e l a h rnemberikan i j i n penggunaan f a s i l i t a s komputer

untuk

pengolahan d a t a p e n e l i t i a n .

-

Ayahanda dan Ibunda, Ardha Wardani dan saudaraku yang s e n a n t i a s a memberikan semangat dan k a s i h sayang.

-

Semua pihak yang t e l a h membantu dalam p e n y e l e s a i a n s k r i p - s i i n i .

Semoga s k r i p s i i n i dapat bermanfaat b a g i yang memerlu- kannya. K r i t i k dan

saran

s a n g a t diharapkan demi perbaikan t u l i s a n s e l a n jutnya.
(98)

DAFTAR I S 1

RINGKASAN

...

i

KATA PENGANTAR

...

v

DAFTAR I S 1

...

v i DAFTAR TABEL

...

v i i i DAFTAR GAMBAR

...

i x DAFTAR LAMPIRAN

...

x

I

.

PENDAHULUAN

...

1

A

.

L a t a r Belakang

...

1

B

.

Tujuan P e n e l i t i a n

...

3

...

I

.

TINJAUAN PUSTAKA

4

A

.

Neraca Air

...

4

...

1

.

P e n g e r t i a n

4

...

2

.

Curah Fiujan

6

3

.

E v a p o t r a n s p i r a s i

...

a

...

4

.

Perubahan Cadangan Air Tanah 1 0

5

.

Limpasan

...

10

B

.

Komponen F i s i k Daerah A l i r a n S u n g a i

...

11

1

.

V e g e t a s i

...

11

2

.

Tanah

...

1 2

3

.

s u n g a i

...

14

C

.

A n a l i s a S i s t e m dan Model S i m u l a s i

...

15

1

.

A n a l i s i s S i s t e m

...

15

2

.

Model

...

17

3

.

S i m u l a s i

...

18

4

.

Sistelri H i d r o l o g i ijaerah A l i r z n Sungai

...

1 9

1

.

METODA PEIVELITIAN

...

22
(99)

Halaman

B

.

NETODA P-ITIAN

...

22

...

1

.

P e r h i t u n g a n Neraca A i r 22

...

2

.

Penetapan Model Matematik 23

IV

.

HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN

...

25

A

.

ANALISIS DATA

...

25

...

1

.

Curah Hujan 25

2

.

Suhu Udara

...

25

3

.

Tata Guna Laban

...

29

...

.

4

S i f a t F i s i k Tanah

30

B

.

NERACA A I R

...

31

C

.

ANALISIS SISTEl4

...

34

...

1

.

V a r i a b e l - v a r i a b e l S i s t e m

34

...

.

2 Parameter Sistem

39

...

j

.

Perurnusan Model H i p o t e t i k 40

...

4

.

Pengujian Model H i p o t e t i k

41

...

5

.

Eksperimentasi 42

...

V

.

KESIMPUL-AN DAN SARAN

44

...

A

.

ICESIMPULAN

4 4

...

B

.

SARAN-SARA31

46

...

DAFTAR PUSTAKA

47

Referensi

Dokumen terkait

Memenuhi Berdasarkan hasil hasi verifikasi terhadap dokumen Invoice dari kegiatan penjualan ekspor Produk Jadi oleh PT Korintiga Hutani selama 12 (dua belas) bulan

Selama proses pengerjaan dokumen evaluasi diri, dari Fakultas juga memberikan fasilitasi dengan mengundang pihak dari program studi yang telah mendapatkan nilai akreditasi

Tujuan disusunnya standar operasional prosedur laboratorium adalah untuk membantu memperlancar pengelolaan laboratorium guna memaksimalkan kegunaan dari laboratorium beserta semua

After the research was done, the writer and the teacher analyzed the improvement of students after boggle game implemented based on the students’ score,

Meskipun banyak hasil penelitian menunjukkan bahwa efektivitas pembelajaran menggunakan sistem e - learning cenderung sama bila dibanding dengan pembelajaran

Sikap manusia akan menentukan baik buruknya kondisi suatu lingkungan. Maraknya pencemaran lingkungan, disebabkan tidak adanya sikap peduli terhadap lingkungan. Kepedulian

Transaksi yang berhubungan dengan persediaan bahan baku kain/ benang di PT TIMATEX adalah pengeluaran dan penerimaan benang untuk proses produksi.. kain dan produksi benang