RÜZGAR TÜRBİNİ KONTROL MEKANİZMASI

Deniz ŞEN/080217691. PROJE DANIŞMANI: Yrd. Doç. Dr. Murat MAKARACI.

GĠRĠġ  Artan enerji talebi ve tükenen fosil yakıtları, ülkelerin ve dünya siyasetinin şekillenmesinde önemli rol oynamaktadır.  Sınırlı olan fosil yakıtlarının gün gelip de bitecek olması alternatif enerji kaynaklarına yönelmeyi zorunlu hale. getirmektedir. Bu durum küresel çapta geleceğe yönelik ciddi çalışmaların yapılması zorunluluğunu doğurmuştur..

GĠRĠġ Çalışmamız boyunca alternatif enerji kaynaklarından biri olan ve geleceği oldukça parlak rüzgâr enerjisinin;  hammaddesi olan rüzgârların nasıl oluştuğundan,  rüzgardan elde edilebilecek teorik güçten,  gücün oluşumunu etkileyen parametrelerden,  bu gücü elektrik enerjisine çevirebilecek türbinlerden ve  genel olarak bu türbinlerin yapılarından ve modelleme çalışmalarından bahsedilmiştir..

RÜZGAR TÜRBĠNĠ ÇEġĠTLERĠ 1) Yatay Eksenli Rüzgar Türbinleri 2) Dikey Eksenli Rüzgar Türbinleri.

RÜZGAR TÜRBĠNĠ ÇEġĠTLERĠ (Yatay Eksenli Rüzgar Türbinleri).  Bu tip rüzgar türbinleri, dönme eksenleri rüzgar yönüne paralel, kanatları ise rüzgarın esme yönüne dik olarak. çalışırlar. Kanatların rüzgarın esme yönüne dik olması ile türbin rotoru maksimum enerjiyi tutabilmektedir.  Kanatlardaki kaldırma kuvveti rotorun dönmesini sağlar. Yatay eksenli rüzgar türbinlerinin, rüzgarı önden ve arkadan alan tasarımlar olmak üzere iki tipi mevcuttur..

RÜZGAR TÜRBĠNĠ ÇEġĠTLERĠ (Yatay Eksenli Rüzgar Türbinleri) • Rüzgarı önden alan tasarımlar günümüzde daha çok kullanılmaktadır.. Rüzgârı arkadan alan tasarımların yaygın bir kullanım alanları yoktur.. ġekil 2.1. Rüzgarı Önden ve Arkadan Alan Yatay Eksenli Türbin Tasarımları..

RÜZGAR TÜRBĠNĠ ÇEġĠTLERĠ (Dikey Eksenli Rüzgar Türbinleri)  Dönme eksenleri rüzgâr yönüne dik ve düşey olan bu türbinlerin. kanatları da düşey olacak şekilde tasarlanmaktadır.  Bu türbinlerin rüzgârı her yönden kabul edebilme üstünlüğü vardır.. Ayrıca bu türbinlerin bir diğer üstünlüğü ise makine aksamı, hız yükselticisi ve jeneratörün toprak üzerine konulabilmesidir..

RÜZGAR TÜRBĠNĠ ÇEġĠTLERĠ (Dikey Eksenli Rüzgar Türbinleri)  Dezavantajı ise kanatların güç üretebilmeleri için rüzgârdan daha hızlı. dönmeleri gerektiğinden, olmamasıdır.. ilk. harekete. geçimlerinin. ġekil 2.2. Dikey ve Yatay Eksenli Rüzgar Türbinleri. güvenli.

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Rüzgar Gücü)  Kütlesi m, kontrol hacmi “A x”, ve akış hızı “u” olan bir rüzgar. kütlesinin kinetik enerjisi (3.1) ile verilmektedir. Burada A rotor süpürme alanı, ρ rüzgâr (hava) yoğunluğudur.. (3.1) (3.2).  Denklem 3.2’den de görüleceği gibi rüzgardan elde edilecek güç. rüzgar hızının küpü ile orantı olup, özellikle yüksek hızlarda çok büyük güç elde edilir..

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Rüzgar Gücü)  Optimum koşullar altında bir rüzgar türbinine rüzgar akış hız dağılımı. Şekil 3.1 de gösterilmektedir.  Burada u1 , giriş hızını, u2 ve u3 pervane önünde ve arkasındaki hızları, u4 ise çıkış hızını temsil etmektedir. Bu hızlar arasındaki aşağıdaki eşitliklerdeki gibi verilmektedir.. Denklemler (3.3),(3.4),(3.5),(3.6). ġekil 3.1. Rüzgar AkıĢı ve Spesifik Hız Değerleri..

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Rüzgar Gücü)  A1 , A2 , A3 , A4 sırasıyla 1, 2, 3, ve 4 noktalarındaki kesit alanlarıdır.. Rüzgâr, türbin üzerinden geçerken türbinin kullandığı güce eşit bir güç kaybedecektir. Bu eşitlik (3.7) ile verilmiştir. (3.7). (3.8).

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Rüzgar Gücü) (3.9).  Elde edilen denklem (3.9); türbinin çapraz bölgesel alana eşit olan. rüzgâr türbinin etki alanlarıyla havanın dağıtılmamış türbindeki toplam gücün %59’undan fazlasını kullanamayacağını gösterir. Bu Bertz teoremi olarak bilinir ve bütün türbinlerin %59’dan fazla verimli olmasını sınırlar..

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Türbin Gücü)  Türbinin gücü, P rüzgarın gücü ile Cp performans katsayısının çarpımı. şeklinde tanımlanır.  Cp performans katsayısı değeri rüzgar hızı, türbinin dönme hızı, rotor kanat açısı ve türbin pervane parametreleri ile değişir. Bu eşitlik (3.9)’da görüldüğü gibi 0,59’u aşamaz.. (3.10).

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Türbin Gücü)  Tepe hız oranı, türbin pervanesinin uç hızının rüzgâr hızına oranıdır.. Burada ω.R ve u pervane uç hızı ve rüzgârın hızıdır. R parametresi rüzgâr türbin etki alanının maksimum yarıçapıdır.. (3.11).

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ. (Basınç Katsayısının Tepe Hızı Oranı λ ve Pitch Açısı β ile DeğiĢimi)  Şekil 3.2’de Basınç Katsayısı Cp nin Tepe Hızı Oranı λ ve Pitch Açısı β. ile değişimi görülmektedir.. ġekil 3.2. Basınç Katsayısı Cp nin Tepe Hızı Oranı λ ve Pitch Açısı β ile DeğiĢimi..

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Basınç Katsayısının Tepe Hızı Oranı λ ve Pitch Açısı β ile DeğiĢimi).  Eğer bir rüzgar türbin rotorunun güç performansı değerlendirilecekse. onun Cp (λ,β) eğrisi rüzgar türbini üreticisinden ve her bir tepe hız oranı ve pitch eğim açısı için katsayı performansını değerlendirmek için oluşturulan teknik tablodan yararlanılmalıdır.  Eğer dönme hızı ω, ve eğim açsısı β biliniyorsa (ω= ω0 ve β= β0,. şartlarında dönen rotor için) mekanik güç çıkışı Pm herhangi bir u karşıt rüzgar hızında eşitlik (3.10) kullanılarak bulunabilir..

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Basınç Katsayısının Tepe Hızı Oranı λ ve Pitch Açısı β ile DeğiĢimi).  Bazen bütün Cp(λ,β) bilgisi bulunmaz. Bu durumda güç performansı. hesaplamalarında eşitlik (3.10) direk olarak kullanılamaz.  Herhangi bir çalışma eğim açısı hızın bir fonksiyonu olarak iyi bir yaklaşımla Cp eşitlik (3.12) ve (3.13) kullanılarak bulunur. F ve G katsayıları Cp (uc) = 0 ve Cp (uR) = CpR sınır koşulları uygulanılarak bulunabilir. (3.12) (3.13).

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Basınç Katsayısının Tepe Hızı Oranı λ ve Pitch Açısı β ile DeğiĢimi)  Her bir pitch açısı için bu yaklaşım metodu;  rotor ve milin başlangıç dönme momenti,  maksimum performans katsayısı, nominal performans katsayısı,. nominal rüzgar hızı Cpm’de oluşan rüzgar hızı ve  rüzgar türbini nominal gücü, kesme açısının bir fonksiyonudur..

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Kontrol Edilen Rüzgâr Türbininin Güç Yapısı)  Rüzgar gücünü değerlendirdikten sonra P , Cp değişimleri ve rüzgar. türbininin kontrol yapısı düşük hızlarda mümkün olduğu kadar daha fazla güç elde etmek ve sonra türbini korumak için yüksek hızlarda gücü ayarlamaktır. Şekil 3.3’de genel rüzgar hızının bir fonksiyonu olarak arzu edilen güç yapısını göstermektedir.. ġekil 3.3. Rüzgar Türbininin Arzu Edilen Güç Yapısı..

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Kontrol Edilen Rüzgâr Türbininin Güç Yapısı)  Aşağıdaki eşitlikler bir rüzgâr türbininin elektriksel çıkış gücü için elde. edilir..

RÜZGARIN MATEMATĠKSEL MODELĠ (Kontrol Edilen Rüzgâr Türbininin Güç Yapısı)  u parametresi elektriksel güç üretiminin başladığı kesme rüzgar. hızıdır. uR nispi rüzgar hızıdır. Bu uR değeri maksimum elektrik gücünü üreten minimum hızdır. uF , türbinin yüksek hızlı rüzgarlardan korunmak için kapatıldığı hızıdır.  Fakat güç şebekesinde bağlanan bir rüzgâr türbini için yük talebini. karşılayabilen bir kontrol yapısı kullanılmalıdır. Dolayısıyla kontrolörler için iki çalışma durumu vardır. Bunlardan birisi sabit (veya maksimum) güç sağlarken diğer durum yük talebini karşılar..

RÜZGAR TÜRĠBĠNĠNĠN MODELLENMESĠ 1. Sabit Hızlı RüzgarTürbinleri 2. DeğiĢken Hızlı Rüzgar Türbinleri.

RÜZGAR TÜRĠBĠNĠNĠN MODELLENMESĠ (Sabit Hızlı Rüzgar Türbinleri)  Sabit. hızlı rüzgâr türbinleri düşük maliyetleri, az bakım gerektirmeleri, düşük işletme maliyeti, daha sağlam mekanik yapıya sahip olması gibi üstün özelliklerinden dolayı şebekeye direkt bağlı sincap kafesli asenkron jeneratörlerden oluşturulmaktadır..  Sabit hızlı sistemlerde rotor hızı değiştirilemediğinden rüzgar. hızındaki değişimler doğrudan aktarma organlarına aktarılır buda değişken hızlı rüzgar türbinlerine göre daha fazla yapısal yüklenmelere sebep olmaktadır. Bu yüklenmelerde göreceli olarak daha ucuz rüzgar enerjisi sistemlerinin başarısına gölge düşürmektedir..

RÜZGAR TÜRĠBĠNĠNĠN MODELLENMESĠ (Sabit Hızlı Rüzgar Türbinleri)  Sincap kafesli asenkron jeneratörler yapıları gereği döner manyetik. oluşması için reaktif güç tüketirler. Bu özellikle zayıf ağlar ve güçlü türbinler için istenmeyen bir durumdur. Bu yüzden güç katsayısını düzeltmek için kapasitör grubu kullanılarak kompanzasyon yapılır.. ġekil 4.1. Sabit hızlı rüzgar türbininin genel yapısı.

RÜZGAR TÜRĠBĠNĠNĠN MODELLENMESĠ (DeğiĢken Hızlı Rüzgar Türbinleri)  Rüzgar türbinlerinde en çok tercih edilen değişken hızlı rüzgar. türbinlerinde genelde çift beslemeli asenkron jeneratörler ve doğrudan sürülen senkron jeneratörler kullanılmaktadır.  Çift beslemeli asenkron jeneratörlerin kullanıldığı sistemlerde rüzgar. türbini mili ve jeneratör arasında standart olarak dişli kutusu bulunur.  Stator ise direkt olarak şebekeye bağlıdır. Enerji eldesini belli. aralıklarda tutmak için kanat hız oranı ayarlanır. Güç dönüştürücüler, reaktif güç kontrolü sağlamada kullanılır..

RÜZGAR TÜRĠBĠNĠNĠN MODELLENMESĠ (DeğiĢken Hızlı Rüzgar Türbinleri)  Güç konvertöründe aktif ve reaktif güç kontrolü birbirinden bağımsız. olarak gerçekleştirilir. Bu yüzden gerilim dalgalanmalarının olduğu zayıf ağlarda çift beslemeli asenkron generatör kullanmak çoğu zaman avantajlıdır.. ġekil 4.2. DeğiĢken hızlı rüzgar türbininin genel yapısı..

RÜZGAR TÜRĠBĠNĠNĠN MODELLENMESĠ (DeğiĢken Hızlı Rüzgar Türbinleri)  Değişken hızlı rüzgar türbini generatör sistemlerinde dişli kutusuna. gerek yoktur çünkü rotor 10-25 rpm gibi oldukça düşük hızlarda dönmektedir.  Bu yüzden bu uygulamalarda standart generatörler kullanılamaz ve. özel generatörler geliştirmek gerekmektedir. Bu tübinler, büyük torklar ürettiği için yapı itibariyle oldukça büyüktürler..

RÜZGAR TÜRĠBĠNĠNĠN MODELLENMESĠ (DeğiĢken Hızlı Rüzgar Türbinleri)  Toplam türbin gücü bir evirici aracılığıyla şebeke frekansına uygun. olacak şekilde ayarlanır ve güç şebekeye aktarılır. Rüzgar hızı anma hızının üstüne çıkınca kanatların açısı ayarlanarak güç azaltılır ve böylece ayarlama yapmak mümkün hale gelir.. ġekil 4.3. Belirli sınırlar dâhilinde değiĢken hızlı rüzgar türbininin genel yapısı..

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ  Rüzgar. türbini kontrol sistemleri algılayıcı, kanat hareket mekanizması, kontrolör ve yazılım gibi temel parçalardan oluşmaktadır. Kontrol sisteminin girişi durumundaki algılayıcılar dış ortamın sinyallerini toplayıp kontrolöre gönderir. Bu sinyaller kontrolörde işlendikten sonra çıkışları yönlendirecek süreç geliştirilir..  Hareket mekanizmaları, elektrik motorları veya hidrolik kanat hareket. mekanizması, mile bağlı frenler, rüzgâra karşı çevirme mekanizması motoru vb. olabilirler. Kontrolörler, giriş sinyallerini işleyerek çıkışı kontrol eden genel olarak bilgisayar, mikrodenetleyici tabanlı kontrolörler veya programlanabilir lojik kontrolörler olabilir..

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ  Ölçülen P aktif güç değeri referans P aktif gücüyle kıyaslanıp fark. bulunduktan sonra hata sinyali kontrolöre iletilir. Güç kontrolörü farklı yöntemler kullanarak referans beta değerini kontrol eder. Kontrol sinyali, hareket eyleyiciye iletilir ve nihai olarak sistemi kontrol etmemizi sağlayan beta sinyali üretilir.. ġekil 4.4. Güç kontrolü blok diyagramı..

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Fren Sistemi)  Rüzgar türbinlerinin güvenli bir şekilde çalışması için etkili bir fren. sistemi gereklidir..  Rüzgar türbinlerinde bağımsız iki sistem vardır;  Aktif (pitch) ve  Pasif (stall) kontrol mekanik fren sistemidir.  Her biri de hız limitinin aşıldığı durumlarda, şebeke bağlantısının. kopması ve diğer acil durumlarda türbinleri güvenli konuma getirme özelliğine sahiptir..

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Fren Sistemi)  Mekanik frenler rotoru tamamen durdurmak için ana iletim şaftına. yerleştirilmiştir. Aktif (pitch) – pasif (stall) kontrol mekanizmaları, jeneratörün rüzgârdan çıkarabileceği enerjiye göre ayarlanır.  Eskiden çoğu küçük ve orta büyüklükte türbinler pasif (stall) kontrol. kullanırken, günümüzde rüzgar türbinleri üzerinde daha etkin bir kontrol sağlayan aktif (pitch) kontrol mekanizması kullanılmaktadır..

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Pasif Hız Kesme Kontrolü)  Güç kontrolü yapılan rüzgar türbinlerinde en kolay kontrol yöntemi. pasif hız kesme kontrolüdür.  Pasif güç kontrolü, kanat geometrisinde herhangi bir değişim. yapılmaksızın, rüzgar hızı arttığında çıkış değerinin en yüksek değere ulaşması için kaldırma katsayısını azaltma ve sürtünme katsayısı arttırma suretiyle yapılan bir kontrol yöntemidir.  İstenen rüzgar hızında nominal veya maksimum güç değerine ulaşmak. için sabit kanat açılı rüzgar türbini seçilir..

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Aktif Hız Kesme Kontrolü)  Aktif hız kesme kontrollü rüzgar türbinlerinin popülerliği son. zamanlarda gittikçe artmaktadır. Prensipte bu sistemler değişken kanat açılı hız-kesme türbinidir.  Kullanılan generatör, şebekeye direkt bağlı sincap kafesli indüksiyon. generatörüdür.  Hız kesme (stall) ve aktif hız kesme (active stall) kontrolü arasındaki en. önemli fark hız kesme etkisi kontrolüne izin veren değişken kanat açısının kontrolüdür..

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Aktif Hız Kesme Kontrolü)  Negatif kanat eğim açısı kontrolü olarak da adlandırılan aktif hız kesme. kontrolünde kanat açısı değiştirilerek aerodinamik güç ayarlanır.. ġekil 4.5. Aktif durdurma kontrolü blok diyagramı.

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Aktif Hız Kesme Kontrolü)  Anma değerinde çıkış gücü sağlamak için kanat açısı belli aralıklarda. kontrol edilir. Bu sayede aktif hız kesme kontrolü sağlanmaktadır.  Bu kontrol sayesinde türbinin aktarma organının aşırı yüklenmeksizin. her türlü çevresel durumda en uygun çıkış gücü elde edilmeye çalışılmaktadır. Pitch aktüatör dinamik davranışı aşağıdaki diferansiyel denklem ile karakterize edilir.  ve d – gerçek ve tahrik pitch açılarıdır.Tipik olarak  açısının aralığı -2º ile 30º şeklindedir (3.13).

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Mekanik Alt- Sistem)  Rüzgâr enerjisi dönüşüm sistemlerinin (WECS – Wind energy. conversion systems) modellenmesi için öncelikle karmaşık mekaniksel alt sistemin anlaşılması gerekir.  Şekil 4.8’de mekaniksel modelin şematik gösterimi mevcuttur. Bu. sistem üç serbestlik derecesine sahiptir: 1. Aktarma organının torsiyonu, 2. Aksial kule eğilmesi, 3. Sallanma/çırpma..

ġekil 4.8. Mekanik alt-sistemin Ģematik gösterimi..

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Mekanik Alt- Sistem)  Şekil 4.8a’da resmedilen aktarma organında, iki rijit yapı esnek saft ile. bağlantılı halde görülmektedir.  Şekil 4.8b ise mekanik alt-sistemin çalışması hakkında bilgi vermesi. amacıyla sunulmuştur.  Burada kanat hareketlerinin uyumlu ve aynı yük altında çalıştıkları ve. dayanım gösterdikleri varsayılır. Bu varsayım ışığında bu mekanik altsistem modeli lineer (linear) olarak isim alır..

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Mekanik Alt- Sistem)  Bir mekanik sistemin devinim denklemi çıkarıldığında, denklem (4.2). aşağıdaki gibi elde edilir:. (4.2). • Burada M,C ve K damper ve yay elemanlarına ait kütleyi temsil eder.. Q ise sistemin kuvvet vektörüdür. Mekanik sistemin Lagrange denklemi mevcut serbestlik derecesine dayanarak yazılırsa; (4.3).

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Mekanik Alt- Sistem)  Ek, Ed ve Ep ifadeleri; kinetik, disipasyon ve potansiyel enerjiyi. temsil eder. Qi genelleştirilmiş kuvvet vektörünü, qi ise genelleştirilmiş koordinatı işaret eder..  Şekil 4.8’deki modele ait genelleştirilmiş koordinatlar aşağıdaki. gibidir:.

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Mekanik Alt- Sistem)  Burada;  yt – nacelin aksial yerleşmesini,  ξ – kanat rotasyon köşeli yerleşmesini,  θr ve θg – rotor ve jeneratörün köşe pozisyonlarını temsil eder..

RÜZGAR TÜRBĠNLERĠNĠN KONTROLÜ (Mekanik Alt- Sistem)  r ve g – rotasyonel hızları temsil edecektir. Genelleştirilmiş. yükleme vektörü ise denklem (4.7)’de verilmektedir. Bu aşamadan sonra enerji terimleri Ek, Ed ve Ep şu şekilde çıkarılmış olur:.

500 kW DEĞĠġKEN HIZ ve SABĠT PITCH RÜZGAR TÜRBĠNĠ KONTROLÜ  Bu çalışmada PI kontrör ile 500 kW çıkış gücü için sağlanacak olan. kontrol ve frenleme sistemine ait veriler sunulmuştur.  Değişken hız ve sabit pitch açısı sadece bir kontrol mekanizmasıdır.. Bu kontrol türü direkt olarak kule dinamiğini etkilemez. Bu model temel olarak aktarma organının ilk rezonans modu ile anılır. Takip edilerek yüksek frekans dinamiği ihmal edilebilir..

500 kW DEĞĠġKEN HIZ ve SABĠT PITCH RÜZGAR TÜRBĠNĠ KONTROLÜ  Aktarma organı dinamik modeli aşağıdaki şekilde ifade edilebilir:.  Havadevinimsel tork, Tr;.  z – ilk tork değeridir..

500 kW DEĞĠġKEN HIZ ve SABĠT PITCH RÜZGAR TÜRBĠNĠ KONTROLÜ (PI Kontrol Tasarımı) PI Kontrol Tasarımı  Şekil 4.8’e dayanarak mekanik siteme ait denklem çıkarılırsa;.  ifadesi elde edilir ve burada Jt=Jr+Jg , Bt = Bs + Bg olduğu. bilinmelidir. Denklemin Laplace Denklemi yazılmalıdır:.

500 kW DEĞĠġKEN HIZ ve SABĠT PITCH RÜZGAR TÜRBĠNĠ KONTROLÜ (PI Kontrol Tasarımı)  Denklem (5.6)’dan yararlanılarak blok şeması Şekil 5.1’deki gibi elde. edilecektir..

500 kW DEĞĠġKEN HIZ ve SABĠT PITCH RÜZGAR TÜRBĠNĠ KONTROLÜ (PI Kontrol Tasarımı).

500 kW DEĞĠġKEN HIZ ve SABĠT PITCH RÜZGAR TÜRBĠNĠ KONTROLÜ (Sayısal Değer Çözümlemeleri)  Şaft yay katsayısı: Ks= 83000000Nm/ rad  Şaft Damper: Bs = 1400000 Nms/ rad  Rotor ataleti:. Jr = mkanat *( Dşaft2 / 8) + (Jkanat + mkanat * dkanat 2) * Nkanat mşaft =  * (Dşaft2 / 4)*Lşaft * şaft = 3,14* (0,562/4)*2,185*7850 = 4224,6 kg Jr =4224,68*(0562/8)+(6,2*105+6101*8,7752)*3.

500 kW DEĞĠġKEN HIZ ve SABĠT PITCH RÜZGAR TÜRBĠNĠ KONTROLÜ (Sayısal Değer Çözümlemeleri)  Jeneratör ataleti: Jg = 35000kgm2  Jeneratör tork-rotasyonel hıınz eğilimi: Bg = - 1989,4 Nms rad.  Damping oranının bulunması için aşağıdaki denklem. kullanılır. % 5 gibi bir damping oranı için;.

500 kW DEĞĠġKEN HIZ ve SABĠT PITCH RÜZGAR TÜRBĠNĠ KONTROLÜ (Sayısal Değer Çözümlemeleri).

KAYNAKÇA [1]. Gökhan ÇOKÜNLÜ, ‘Wind Turbine Modelling and Controller Desing’ , İstanbul Technical University, Institut of Science and Thecnology, M.Sc. Thesis, 2007. [2]. Şehmus FİDAN, ‘DEĞİŞKEN HIZLI - DEĞİŞKEN KANAT AÇILI RÜZGAR TÜRBİNLERİNİN TORK VE KANAT AÇISI KONTROLÜ’ , Afyon Kocatepe Üniversitesi, fen bilimleri Enst., Y.L.Tezi, 2010. [3]. D. MALKOLM, A. HANSEN, ‘WindPACT Turbine Rotor Study, Subcontractor Report’, NREL Colorado.. [4]. Devrim TUNA, ‘RÜZGAR TÜRBİNİ KANADI TASARIMI’ , Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bil. Enst., YL.Tezi, 2009.