BRÜLÖRLER HAKKINDA GENEL B
BRÜLÖRLER HAKKINDA GENEL BİİLGLGİİLERLER Brülörlerin sat
Brülörlerin satıın alma bedeli, bir yn alma bedeli, bir yıılda tükettilda tükettiğği yaki yakııt bedelinin % 2 ile % 8’ i kadardt bedelinin % 2 ile % 8’ i kadardıır. Bu nedenle brülör r. Bu nedenle brülör
seçiminde çok dikkatli olmak gerekir. Brülör seçerken emniyet, kazana uyum. Bak
seçiminde çok dikkatli olmak gerekir. Brülör seçerken emniyet, kazana uyum. Bakıım ve servis kolaylm ve servis kolaylıığğıı, ömür,, ömür,
anma verimi ve i
anma verimi ve işşletme verimi faktörlerine dikkat edilmelidir. Brülörün en iyisini satletme verimi faktörlerine dikkat edilmelidir. Brülörün en iyisini satıın almak, her zaman en iyin almak, her zaman en iyi
çözüm olacakt çözüm olacaktıır.r.
S
SııvvııYakYakııt Yakan Brülörler t Yakan Brülörler
S
Sııvvııyakyakııt brülörleri üç grupta toplanabilir:t brülörleri üç grupta toplanabilir:
a-a- BuharlaBuharlaşşmalmalııbrülörler (Karbüratörlü).brülörler (Karbüratörlü).
b-b- PompalPompalııbrülörler.brülörler.
c-c- Dönel brülörler.Dönel brülörler.
Is
Isııtma amactma amacıı ile buharlaile buharlaşşmalmalıı brülör kullanbrülör kullanıımmııyaygyaygıın n dedeğğildir. Kalorifer kazanlar ildir. Kalorifer kazanlar ıında daha çok dinda daha çok diğğer ikier iki
tip brülör kullan
tip brülör kullanııllıır. Pompalr. Pompalıı brülörler 400 kg/ h kapasitelere kadar monoblok olarak yapbrülörler 400 kg/ h kapasitelere kadar monoblok olarak yapııllıır. Fan, pompa, motor,r. Fan, pompa, motor,
filtre,
filtre,ııssııttııccııve kontrol elemanlar ve kontrol elemanlar ııkendi üzerindedir. Tam otomatik, tek veya kendi üzerindedir. Tam otomatik, tek veya çift kademeli olabilirler. Kumandaçift kademeli olabilirler. Kumanda
on – off veya oransal olabilir. Özellikl
on – off veya oransal olabilir. Özellikle büyük kapasitelerde oransal kontrol yake büyük kapasitelerde oransal kontrol yakııt ekonomisi sat ekonomisi sağğlar.lar.
Dönel brülörler genellikle büyük i
Dönel brülörler genellikle büyük işşletmelerde kullanletmelerde kullanııllıırlar ve oransal kontrollüdürler.rlar ve oransal kontrollüdürler.
Büyük kapasiteli brülörlerde yakma havas
Büyük kapasiteli brülörlerde yakma havasııayr ayr ııbir fazla sabir fazla sağğlanlanıır ve kanalla brülörün özel girir ve kanalla brülörün özel girişşine adapteine adapte
edilir. S
edilir. Sııvvııyakyakııt brülörlerinin seçiminde dikkat edilecek noktalar:t brülörlerinin seçiminde dikkat edilecek noktalar:
1-1- 200.000 kcal/ h kapasitesinin alt200.000 kcal/ h kapasitesinin altıındaki fuel oil brülörlerinde ar ndaki fuel oil brülörlerinde ar ııza yapma oranza yapma oranııçok yüksektir. Brülör çok yüksektir. Brülör
memeleri t
memeleri tııkandkandıığğıı için tesisat kesintiye uiçin tesisat kesintiye uğğrayabilir. Konfor öncelikli tesislerde, ar rayabilir. Konfor öncelikli tesislerde, ar ııza, çevre kirliliza, çevre kirliliğği,i,
yak
yakııt donmast donmasııve temizlik gibi nedenlerle, bu kapasitenin altve temizlik gibi nedenlerle, bu kapasitenin altıında motorin kullannda motorin kullanıılmallmalııddıır.r.
2-2- Monoblok brülörler 350 kg/ h kapasiteye kadar kullanMonoblok brülörler 350 kg/ h kapasiteye kadar kullanıılmallmalııddıır.r.
3-3- Oransal kontrollü brülörler 300 kg/ h kapasiteden sonra ekOransal kontrollü brülörler 300 kg/ h kapasiteden sonra ek onomik olmaya baonomik olmaya başşlar.lar.
4-4- Dönel brülörler 100 kg/ h kapasiteden baDönel brülörler 100 kg/ h kapasiteden başşlamaslamasıına rana rağğmen 500 kg/ h kapasitenin üzerinde dahamen 500 kg/ h kapasitenin üzerinde daha
çok kullan
çok kullanııllıırlar ve genellikle oransal kontrollüdürler.rlar ve genellikle oransal kontrollüdürler.
5-5- Küçük kapasiteli (10 kg/ h’ a kadar) brülör seçiminde brülör katalogundaki eKüçük kapasiteli (10 kg/ h’ a kadar) brülör seçiminde brülör katalogundaki eğğrilerde: hesaplananrilerde: hesaplanan yak
yakııt miktar t miktar ıındaki fan basndaki fan basııncncıınnıın, kazan kar n, kazan kar şşıı basbasıınç denç değğerinin yaklaerinin yaklaşşıık 2 kat olmask 2 kat olmasıı istenir. Kar istenir. Kar şşıı
bas
basıınçlnçlııkazanlarda bu dekazanlarda bu değğer daha da fazlader daha da fazladıır.r.
Buradaki fan bas
Buradaki fan basııncncıı, brülör kay, brülör kayııplar plar ıından sonraki net kullanndan sonraki net kullanıılabilir toplam baslabilir toplam basıınçtnçtıır.r.
6-6- 10 kg/ h’ dan büyük kapasitelerde çift memeli (iki kademeli) brülörler tercih edilmelidir. Çünkü10 kg/ h’ dan büyük kapasitelerde çift memeli (iki kademeli) brülörler tercih edilmelidir. Çünkü üreticinin kataloglar
üreticinin kataloglar ıında belirtilen gaz taraf nda belirtilen gaz taraf ııdirenci, kazanlar direnci, kazanlar ıın rejim halindeki direncidir.n rejim halindeki direncidir.İİlk atelk ateşşlemeleme
ssıırasrasıında direnç bu denda direnç bu değğerin 6 katerin 6 katıına ulana ulaşşabilir.abilir. İİki kademeli brülör kullanki kademeli brülör kullanıılmaslmasııhalinde ilk atehalinde ilk ateşşlemeleme
an
anıında dünda düşşük alevle baük alevle başşlanacak, dolaylanacak, dolayııssıı ile aile aşşıır r ıı basbasıınç artnç artıışşıı, buna bağ, buna bağllıı sarssarsııntntıı ve gürültüve gürültü
azalacak, brülör kirlenme ve t
azalacak, brülör kirlenme ve tııkanmaskanmasıınnıın önüne geçilebilecektir. Almanya ven önüne geçilebilecektir. Almanya ve İİsviçre’ de bu nedenlesviçre’ de bu nedenle
bu kapasite aral
bu kapasite aralıığğıında iki kademeli brülör kullannda iki kademeli brülör kullanıımmıı şşart koart koşşulmaktadulmaktadıır.r. İİki kademeli brülörlerdeki kademeli brülörlerde
klasik sistemde önce birinci kademe, 10 saniye sonra ikinci kademe devreye girer. Diferans klasik sistemde önce birinci kademe, 10 saniye sonra ikinci kademe devreye girer. Diferansıınn
sonunda iki kademe birden devreden ç
Brülör seçiminde öncelikle bilinmesi gerekli değerler,
a- Yakıt yakma kapasitesi,
b- Yakıt basıncı,
c- Yakma havasımiktar ı,
d- Fan basıncı,
e- Yanma odasıgeometrisi, buna göre belirlenecek meme açısıve tipi olarak sayılabilir.
Gerekli yakıt miktar ı
B = Qk/ (Hu . η ) [kg/ h]
İfadesinden bulunabilir. Burada; Qk : Kazan kapasitesi
Hu : Yakıtın altısıl değeri
η : Kazanısıl verimidir.
Brülör seçilirken, gerekli yakıt miktar ı değeri, kataloglarda belirtilen, brülör çalışma aralığının ortasında
kalacakşekilde olmalıdır.
Yakıt basıncı, meme seçimi ile ilişkilidir. Brülörden yanma odasına atılacak yakıt miktar ı, meme seçim
eğrilerinde, meme kapasitesi ve yakıt basıncına bağlıolarak verilmiştir.
Yakma havasımiktar ı,
Vh = B . vh [Nm3/ h]
Olarak belirlenebilir. Burada vh (Nm3/ kg) özgül hava miktar ı olup, sıvı yakıtlar için Şekil 1’ den hava
fazlalığıve yakıt altısıl değerine bağlıolarak okunabilir.
Brülör katalogunda fan basıncı, kazan kar şı basınç değerinin 2 katı veya üzerinde olacak şekilde seçim
yapılır. Kullanılacak meme açısıyanma odasıboyutlar ına bağlıdır. Dar ve uzun yanma odalar ında 45 º açılı, geniş
ve kısa yanma odalar ında 60 º açılımeme kullanılmalıdır. Daha özel yanma odalar ıiçin daha farklıaçılıve daha
farklıtiplerde memeler mevcuttur.
Brülör alt kısmıbitmiş döşemeden yaklaşık 30 cm yukar ıda olacak şekilde kalorifer kazanıbeton kaideleri
Mavi Alevli Brülör
Sıvı yakıtlar ın yanması sonucu oluşan alev parlak sar ı renklidir ve radyasyon özelliği çok yüksektir. Bu
nedenle özellikle endüstriyel kazanlarda fuel oil yakılmasında sar ıalevli brülörler kullanılır. Ancak sıcak su kazanı
uygulamalar ında sar ıalev su ile soğutulan yüzeylerle temas ettiğinde is ve kurum oluşur. Ayr ıca bu tür alevlerde
özellikle küçük kapasitelerde CO oranıfazla düşürülemez.
Sıcak su üretiminde mazot brülörlü olarak mavi alevli brülörler geliştirilmiştir. Bu brülörlerde oluşan alev
aynen doğal gaz alevi gibi mavi renktedir ve kazanda kurum oluşumu tamamen önlenmiştir. CO oranlar ı,
gerçekleşen tam yanma sonucu, en düşük limitleri sağlayacak şekilde düşük ve sıf ıra yakındır.
Bu tip brülörlerde Şekil 2’ de prensip şemasında verildiği gibi, yakıt özel bir alev borusunda resirküle
edilen gazlarla ısıtılarak yanmadan önce tamamen buharlaştır ılır. Daha sonra hava ile kar ışarak aynen bir gaz
yakıt gibi ocakta yakılır. Böylece alevin radyasyon özelliği azalır, aynen doğal gaz gibi temiz ve tam yanma
sağlanır. 100 kw mertebelerine kadar domestik kullanımda, mavi alevli sıvıyakıt (Motorin) brülörleri özel yapılar ı
nedeniyle; motorini buharlaştır ıp gaz yakıt halinde yakabilmektedirler. Bu özelliklerin nedeniyle bu brülörler,
a- Kurumsuz ve issiz yanma (Tam Yanma) sağlar.
b- Kalorifer kazanlar ı her gün temizlenmediği için; kazanda biriken kurum, gazlar ın kazan içinde
soğumasını önler ve baca gazı sıcaklığı yükselir. Mavi alevli brülörlerde kurum oluşmadığı için
başlangıçtaki kazan verimi tüm işletme boyunca sabit kalır ve yalnız mavi alevli brülör avantajıyıllık
yakıt tüketiminden % 10 – 15 gibi ciddi bir avantaj sağlar. Brülör bedelini birkaç ayda amorti eder.
c- Kazandaki ve bacadaki kumrumun temizlenmesi ve pisliği sorunu oluşmaz. d- Kurumun neden olacağıkazan geri tepmesi ve yangın riski ortadan kalkar.
e- Kurumdan oluşacak brülör ar ızasısöz konusu değildir.
f- Yüksek verimli yanma sağlar. g- CO ve NOx emiyonu düşüktür. h- Yakıt tüketimi azdır.
i- İşletme ve bakım maliyetleri düşüktür.
j- Mavi alevli brülörlerde radyasyon ile ısı transferi çok düşük oranda gerçekleştiği için mavi alevli
brülörler ancak kg/ kw değeri yüksek olan kazanlardaısıtma kapasitesi düşmeden kullanılabilir.
SıvıYakıt Hatlar ı
Isıtma tesisatında sıvı yakıt olarak hafif (Motorin) veya orta ağır (4 – 5 nolu fuel oil) yakıtlar kullanılır.
Tablo 1’ de fuel oil özellikleri Tablo 2’ de ise yanma ürünleri verilmiştir. Ağır fuel oil kullanılmasıancak çok büyük
tesislerde söz konusudur. Hafif ve orta ağır yağlar için hat ısıtıcı, refakatçi ısıtma ve elektrik ısıtıcılı pot depo
kullanılır. Pot depo montajında brülörün açılma yönü kontrol edilmeli ve pot deponun brülör açılmasını
engellememesi sağlanmalıdır.
Pot depo ile brülör pompası arasında dönüş hattında vana bulunmamalıdır. Dişli pompalarda akış
olmaması halinde (pompa çalışırken çıkıştaki vana kapanırsa) basınç çok yükselir ve brülör hortumunu
patlatabilir. Yangın riski oluşturabilecek bu problemin çözümü; devrede çek valf dışında bir eleman
kullanılmamasıdır. Eğe kapama vanasıkonulmasıgerekli ise, devreye yaylıbir emniyet vanasıeklenerek bu vana
basınç yükselmesi anında by pass edilmelidir. mazot halinde, dış hava sıcaklığıveya ortam sıcaklığı– 3 ºC’ den
düşük değilse, yakıt borusu ve yakıt deposununısıtılmasına gerek yoktur.
Yakıt gravite ile depodan brülöre akar. Bu nedenle depodaki yakıt seviyesi brülör alçakta olduğu
yerlerde, kazan dairesinde yüksekte bir günlük yakıt deposu kullanılması ve yakıtın pompa ile ana yakıt
deposundan günlük deposuna transfer edilmesi gerekir. çok emniyetli seçilmesi önerilen günlük deponun taşma borusu, ana depoya bağlanmalıdır. (Taşma borusu en az 2” çapında olmalıdır.)
Tablo 1 Fuel Oil Spesifikasyonlar ı
Sınıflar
Deneyler
70 Saniye 200 Saniye 600 Saniye 1200 Saniye 3500 Saniye
A.S.T.M. Numarası 4 5 5 6 6
Özgül Ağırlık
15 ºC’ da 0,883 Takribi 0,910 Takribi 0,932 Takribi 0,944 Takribi 0,960 Takribi Viskozite Red. 1
(100 ºF’ da) Saniye 50 – 70 132 – 200 400 – 600 900 – 1200 3500 Max.
Akma NoktasıºC + 2 Max. * 10 Max. * 15 Max. * 18 Max. * 20 Max. *
Alevlenme NoktasıºC
66 Min. 66 Min. 66 Min. 66 Min. ** 66 Min. **
Kükürt Miktar ı
% Ağırlık
1,8 Max. 2,5 Max. 2,95 Max. 3,18 Max. 3,5 Max.
Kül Miktar ı
% Ağırlık
0,02 Max. 0,05 Max. 0,06 Max. 0,08 Max. 0,1 Max.
Tortu Miktar ı
% Ağırlık
– 0,1 Max. 0,16 Max. 0,20 Max. 0,1 Max.
Su, Distilasyon ile, % Ağırlık
– 0,5 Max. 0,72 Max. 0,84 Max. 1,0 Max.
Üst Isıl Değer
(kcal/ kg) 10.800 Takribi 10.400 Takribi 10.400 Takribi 10.300 Takribi 10.300 Takribi Su ve Tortu
% Hacim 0,5 Max. – – – –
* Bu değer akma noktasıhakkında bir fikir vermek üzere belirtilmiştir. Kat’ i sınır olarak kabul edilmemelidir.
Tablo 2 Fuel – Oil Yanma Ürünleri Fuel – Oil 50 150 800 3500 6500 Gaz Yağı Motorin
Saniye Saniye Saniye Saniye Saniye
Karbon % 86,3 85,8 85,9 85,7 85,4 85,4 85,3
Hidrojen % 13,6 13,2 12,7 11,4 113 112 110
Kükürt % 0,05 0,7 1,0 2,5 2,9 3,0 3,3
Kuru Hava Miktar ı
(Nm3 / kg) 11,25 11,25 11,10 10,72 10,65 10,62 10,55
YaşDuman Gazlar ıCO2 1,650 1,599 1,600 1,595 1,590 1,588 1,585
SO2 0,0003 0,0049 0,007 0,018 0,020 0,021 0,022 H2O 1,4981 1,467 1,410 1,265 1,255 1,242 1,221 N2 8,89 8,81 8,76 8,47 8,41 8,40 8,34 Toplam 11,9934 11,8809 11,777 11,848 11,275 11,251 11,168 CO2+ SO2Kara Duman Gazlar ı 15,3 15,4 15,5 16,0 16,1 16,1 16,2 Özgül Ağırlık 15ºC/ 4ºC 0,78 0,83 0,88 0,95 0,96 0,97 0,98 Üst Isıl Değer (kcal/ kg) 11,150 10,950 10,710 10,370 10,310 10,270 10,210
Net Isıl Değer (kcal/ kg) 10,400 10,220 10,040 9,750 9,700 9,650 9,600
Yakıt Depolar ı
Yakıt depolar ı ekonomik olarak sistemin yaklaşık 20 günlük ihtiyacını kar şılayacak ölçüde veya yakıt
tankerinin büyüklüğü dikkate alınarak daha büyük hacimde seçilir. Ancak büyük sistemlerde ekonomik
düşüncelerle depolama hacmi daha küçük tutulabilir. Özellikle tesisin bir süre sonra doğal gaza dönüştürülmesi olasılığıvarsa depo hacmi daha küçük seçilmelidir.
Yakıt depolar ı boyutlar ıstandart olup, TS 712 kapsamındadır. Yakıt depolar ının kazan dairesinden ayr ı
bir hacimde olmasıve kapılar ının saç olmasıgerekir. burasıkapalıise havalandır ılmasıgereklidir.
Yakıt depolar ının temelleri en az 25 cm olmalıdır ki filtre doğru monte edilsin. Ayıca depo temelinin üzeri
bitüm ile kaplanırsa deponun ömrü uzar.
Kalorifer yakıtıolarak kullanılan fuel oil’ in depoda akabilir halde tutulmasıiçinısıtıcıserpantin kullanılır.
Fuel oil’ in (600 RW/ sn, 100 F) çeşitli noktalardaki sıcaklıklar ı:
1- Pompalama sıcaklığı = 20 ºC
2- Yakıt deposunda çıkış sıcaklığı = 40 ºC
(Pompasız sistemlerde)
3- Pot pompa çıkışında sıcaklığı = 70 – 80 ºC
Yakıt depolar ıbağlantılar ıve aksesuarlar ıaşağıda sıralanmıştır:
1- Havalık (depo büyüklüğüne bağlı, ancak DN 40 (1 1/ 2” ) alınabilir.)
2- Boşaltma musluğu ve hattı(5 m3’ e kadar DN 32, 10 m3’ e kadar DN 40 (1 1/ 2” ))
3- Yakıt gidiş hattıDN 50 (2”)
4- Yakıt dönüş hattıDN 15 (1/ 2”)
5- Dolum hattıDN 50 (2”)
6- Seviye göstergesi (1/ 2” veya 3/ 4”) 7- Numune alma ağzı
Yakıt depolar ına su ile test yapılmayacak ise, depo üst saçıkapanmadan önce kaynak yapılan köşelere
depo içinden f ırça ile gaz yağı sürülmelidir. Depo dışından bakıldığında kaynak hatası olan yerlerin ıslak olduğu
görülecektir. Yakıt deposu boşaltması kesinlikle kanala verilmemelidir. Boşaltma vanası ucuna 20 cm boru
eklenerek, yakıt deposundaki suyun kova ile alınabilmesi olanağı yaratılmalıdır. Günlük yakıt depolar ı seviyesi
kazandan aşağıdüşmemelidir.
Bina dışında ısıtılan depolar ın (Dik yakıt tanklar ı gibi) dış yüzeyleri beyaz parlak renge boyanmalıdır.
Silindirik depolarda radyasyonla olan ısı kazancı güneşin olduğu saatlerde dış yüzeyin yaklaşık 1/ 4’ü üzerinde
faydalı olmaktadır. Yani gündüz de depo yüzeylerinin yaklaşık 3/ 4’ ü ısı kaybetmektedir. Geceleri ise tüm
yüzeyler ısı kaybetmektedir. Sonuçta bina dışındaki ısıtılan depo dış yüzeylerini siyah ve mat renge boyamak
daha fazlaısıkaybına neden olacaktır.
Kullanılmışyakıt depolar ının kesilmesi
Kullanılmış yakıt depolar ının kesilerek bina dışına çıkartılmasıistenirse,
a- Depodaki yakıt tamamen boşaltılmalıdır.
b- Mazotlu ahşap talaşıile tüm yüzeyler metal çıkıncaya kadar temizlenmelidir.
c- Su ile yıkanmalıdır.
d- Kapaklar ıaçılarak bir süre havalandır ılmalıdır.
e- Kesme işlemi yapılırken depo hacminin havalanmasıtemin edilmelidir.
Doğal Gaz Brülörleri
Doğal gaz brülörleri iki ana gruba ayr ılır:
a- Atmosferik brülörler b- Üflemeli brülörler
Atmosferik Brülörler
Bu tip brülörlerde birincil hava, basınçlıdoğal gazın bir lülede genişlemesi sırasında, enjeksiyon prensibi
ile çevreden emilir.
İkincil (sekonder) hava ise termik olarak, alevleısınıp yükselen gazlar yerine açık olan yakıcının altından
emilir. Alevin oluşumu yukar ıdoğrudur.
Atmosferik brülörler basit yapılar ı ve iyi bir yanma verimine sahip olmalar ı dolayısı ile son yıllarda
merkezi ısıtmada 700.000 kcal/ h kapasitelere kadar kullanılabilmektedir. Ancak bu tip brülörleri kullanan
kazanlar ın yapılar ının da özel olmasıgerekir. bu nedenle atmosferik brülörler kazanla birlikte satılırlar.
Üflemeli Brülörler
Tek kazanda 600.000 kcal/ h gücün üstünde kapasite gerektiren tesislerde üflemeli brülörleri kullanmak daha ekonomik olmaktadır.
Üflemeli brülör üzerinde bir ateşleme elektrodu ve bir alev emniyet düzeni bulunur. Bu brülörlerde türbülatör olarak isimlendirilen parça alevin stabilitesini ve geri tepmemesini sağlar. Üflemeli brülörlerdeki vantilatör hem yanma için havayı, hem de kazandaki yük kayıplar ının bir kısmınıkar şılar.
Üflemeli brülörlerde ses istenmiyorsa, özel susturucu brülör hücresi kullanmak gerekir. Ayr ıca baca
çıkışına da baca susturucusu monte edilmelidir.
Üflemeli brülörler kontrol sistemine göre üçe ayr ılır:
a- Tek kademeli ON – OFF kontrol. Burada çekilen ısıya bağlı olarak brülör durup kalkarak çalışır.
Ancak sıvıyakıttan farklıolarak, kalkış hızınıbelirli ölçüde ayarlamak olanağıvardır.
b- İki kademeli ON – OFF kontrol. Burada brülör iki kademede çalışabilir. Kalkış birinci düşük
kademede olur. Binci kademe ihtiyacı kar şılayamazsa ikinci kademe belli bir süre sonra devreye
girer. Daha büyük güçlerde ve kar şıbasınçlıkazanlarda iki kademeli brülörler kullanılmaktadır.
c- Oransal kontrollü brülörler sanayi amaçlı büyük güçlü kazanlarda kullanılır. İkinci kademede yükle
orantılı olarak gönderilen yakıt miktar ı ayarlanır. Konutlarda ısıtma amacı ile kullanılan üflemeli
brülörler geniş bir kapasite aralığında kullanılırlar. Monoblok brülörlerde 10 kw güçten 4.000 kw
güce kadar ulaşabilmektedir. Tek kademeli brülörlerin kullanılmasına 300 kw’ a kadar isin
verilmesine rağmen genel olarak 100 kw’ dan sonra kullanılmamalıdır. Çift kademeli brülörlerin
kullanma sınır ı mertebe olarak 1500 kw’ a kadardır. Daha büyük kapasitelerde oransal kontrol
uygundur.
Çift YakıtlıBrülörler
Çift yakıtlı brülörler üflemeli brülörlerin hem sıvı yakıt, hem de doğal gaz yakabilen kombine tipleridir.
Ancak çift yakıtlıbrülörler 1000 kg/ h ve daha büyük kapasiteli tesislerde (termik santraller, büyük fabrikalar vb.);
doğal gazı kesintili tarifeden daha ucuza almak için kullanılır. 500 kg/ h değerinden daha küçük kapasitelerde
verim, işletme ve servis problemleri nedeniyle tercih edilmeleri pratik değildir. Ayr ıca satın alma maliyeti çok
Alev Emniyet Kontrol Düzeni
Doğal gaz yakıldığında sıvı yakıt brülörlerinde kullanılan fotoseller kullanılmaz. Alevin donuk mavi rengi
dolayısıile farklıbir alev emniyet düzeni kullanılmalıdır. Bu düzen alevi sürekli kontrol ederek, herhangi bir sönme
durumunda ana emniyet vanasınıkapatır.
Gaz Kontrol Hattı
Brülöre gaz akışını kontrol eden elemanlara gaz kontrol hattı adı verilir. Gaz kontrol hattı brülörün
atmosferik veya üflemeli olmasına göre değişmez. Elemanlar ve uygulama aynıdır. Bu hatta bulunan elemanlar üç
ayr ı kalite sınıf ında üretilir. Doğal gaz tesisatında kullanılacak elemanlar ın sınıflar ı uygulamaya bağlı olarak
standartlarca tanımlanmıştır. Ancak 1. sınıf (A sınıf ı) elemanlar ına kullanılması her zaman güvenlik açısından
önerilir.
Gaz brülörü ve gaz kontrol hattı basit olarak şekil 3’ deki şemada gösterilmiştir. Daha büyük
kapasitelerde temel fonksiyonlar aynıkalmakla birlikte daha karmaşık bir yapıortaya çıkar. Buna kar şılık 100 kw
güve kadar kombine gaz kontrol elemanlar ı kullanılabilir ki bu elemanlar devredeki bütün fonksiyonlar ı içeren tek
cihazlardır. Bu durumda sadece bir küresel vana ve filtre yeterlidir.
Gaz kontrol hattında güvenlik açısından her zaman iki adet manyetik ventil ve düşük basınç presostatı
kullanılmasıönerilir.
Şekil 3 Gaz Kontrol HattıElemanlar ı
Gaz Kontrol Hattındaki Elemanlar
a- Küresel vana
Gaz hattına giren gaz elle kesmek için kullanılır. Doğal gazda kullanılmaya uygun vanalar olmalıdır.
b- Filtre
Gaz borular ından gelebilecek toz vs. pisliklerin hassas kontrol vanalar ına zarar vermemeleri için
küresel vanadan sonra kullanılır. Filtreler kaset içinde yıkanabilir, sentetik, üç kat malzemeden
yapılır. Filtre kapağının üzerinde diferansiyel manometre veya presostat bağlamak için iki adet ölçü
nipeli bulunur. c- Manometreler
Değişik kademelerde basıncıgörebilmemize yarar. Özellikle filtreden önce ve basınç regülatöründen
sonra konur. d- Basınç Regülatörü
Şebeke basıncını brülörde gerekli sabit besleme basıncına düşürür. Girişteki basınç ne kadar
değişirse değişsin, regülatör çıkışında sabit bir değer elde edilir. Bu brülörün düzgün çalışması için
şarttır. Çıkış basıncı isteğe göre ayarlanabilir. Basınç regülatörü, aynı zamanda, kullanılacak doğal
e- Basınç Otomatiği (Presostat)
Tesisattaki gaz basıncıbrülörün çalışabileceği minimum basınç değerlerinin altına düşünce selenoid
vanaya kumanda ederek gaz beslemesini keser. Büyük sistemlerde üst basıncıkontrol eden ayr ıbir
basınç otomatiği (Presostat) ayr ıca kullanılır.
f- Manyetik Ventil (Selenoid Vanalar)
Gaz kontrol hattının sonunda manyetik vanalar kullanılır. Bu vanalar brülör durunca gazı kesen,
çalışmaya başlayınca da açan ana elemanlardır ve kesin sızdırmaz olmalıdır. Manyetik vanalar ın
çeşitli tipleri vardır. Ancak bütün tipler hızlıkapamalıdır (1 saniyenin altında). Açma süreleri ise hızlı
veya yavaş olabilir. Ayr ıca manyetik vanalar 80 kw’ dan büyük kapasitelerde çift kademeli olmalıdır.
Kontrol hattında 300.000 kcal/ h gücün üzerinde iki adet manyetik vana kullanılması alışkanlığı
vardır. Ancak her kapasitede iki adet vana kullanımı önerilir. Böylece yeterli sistem güvenliği
sağlanır.
Büyük kapasitelerdeki oransal kontrollü hatlarda ise motorlu vana kullanılır ve elektronik veya
pnömatik kontrolle geçen gaz debisi ayarlanabilir. Bu durumda aynızamanda hava debisi de uygun
olarak ayr ımotorlu klapelerle kontrol edilir.1
KAYNAKLAR
1- Isısan Çal ışmalar ıNo: 70 Kalorifer Tesisat ı– ISISAN
2- Kalorifer Tesisat ıProje Haz ırlama Teknik Esaslar ı, Yay ın No: 84 – TMMOB MAK İ NA MÜHENDİ SLER İ
