RESEARCH
RESEARCH
Offers you a measure of control
Offers you a measure of control
or autonomy over what you learn
or autonomy over what you learn
Gives you an opportunity to
Gives you an opportunity to
confirm, clarify, persue – or even
confirm, clarify, persue – or even
discover – new aspects of a
discover – new aspects of a
subject or topic you are interest
subject or topic you are interest
in.
in.
RESEARCH
RESEARCH
CHARACTERISTICS
CHARACTERISTICS
A process of enquiry and
A process of enquiry and
investigation
investigation
It is systematic, methodological
It is systematic, methodological
and ethical
and ethical
Helps to solve practical problems
Helps to solve practical problems
Increases knowledge
Increases knowledge
THE PURPOSE OF THE
THE PURPOSE OF THE
RESEARCH
RESEARCH
is to:
is to:
review or synthesize existing knowledge
review or synthesize existing knowledge
investigate existing situations or
investigate existing situations or
problems
problems
provide solutions to problems
provide solutions to problems
explore and analyze more general issues
explore and analyze more general issues
construct or create new procedures or
construct or create new procedures or
systems
systems
explain new phenomenon
explain new phenomenon
generate new knowledge
generate new knowledge
JENIS-JENIS PENELITIAN
JENIS-JENIS PENELITIAN
RESEARCH PURE (MURNI) APPLIED (TERAPAN) EXPLANATORY TESTING OUT PROBLEM SOLVING (MEMASOK TEORI)(DITERAPKAN & DIUJIKAN DALAM DUNIA NYATA)
RESEARCH
(MEMECAHKAN MASALAH BARU YANG HANYA SEDIKIT DIKETAHUI (UNTUK MENJELASKAN
LEBIH LANJUT)
(MENEMUKAN BATAS2 GENERALISASI YANG TELAH DIAJUKAN SEBELUMNYA)
(MULAI DENGAN PROBLEM IN THE REAL WORLD):
JENIS-JENIS PENELITIAN (lanj.)
JENIS-JENIS PENELITIAN (lanj.)
I. MENURUT TUJUANNYA
I. MENURUT TUJUANNYA
TUJUAN SCIENCETUJUAN SCIENCE: : - Menerangkan
- Menerangkan - Mengembangkan
- Mengembangkan MEMPEROLEHMEMPEROLEH - Menguji
- Menguji KEBENARANKEBENARAN MASALAH HPT FINDING MASALAH HPT FINDING EKSPLORATIFEKSPLORATIF (?) (?) (?)(?) DEVELOPMENTALDEVELOPMENTAL (+) (+)(+)(+) (+) (+) VERIFIKATIF VERIFIKATIF (+) (+)(+) (+) DESKRIPTIFDESKRIPTIF (?/-) (?/-)
EKSPLANATORIS EKSPLANATORIS Penel. sebelumnya: sedikit/(-) Penel. sebelumnya: sedikit/(-)
FENOMENA ALAM
JENIS PENELITIAN*
JENIS PENELITIAN*
1. EKSPLANATORIS
1. EKSPLANATORIS
Sedikit/belum ada penel. sebelumnya
Sedikit/belum ada penel. sebelumnya
Tujuan: mencari pola, hipotesis atau
Tujuan: mencari pola, hipotesis atau
gagasan/idea yang bisa dites
gagasan/idea yang bisa dites menjadi menjadi dasar penelitian
dasar penelitian selanjutnyaselanjutnya
(Teknik: studi kasus, observasi dan reviu
(Teknik: studi kasus, observasi dan reviu
penel.2
penel.2 terkait sebelumnya) terkait sebelumnya) 2. DESKRIPTIF
2. DESKRIPTIF: : unt. mendeskripsikan (identifikasi unt. mendeskripsikan (identifikasi dan
dan klasifikasi) unsur2/karakteristik2 klasifikasi) unsur2/karakteristik2 subjek
subjek
(Teknik: kuantitatif
(Teknik: kuantitatif
(banyak dipakai untuk koleksi, analisis (banyak dipakai untuk koleksi, analisis dan merangkum data)
3. ANALITIS
3. ANALITIS
Memperluas lebih lanjut pendekatan
Memperluas lebih lanjut pendekatan
deskriptif, menyarankan, menjelaskan
deskriptif, menyarankan, menjelaskan
mengapa sesuatu/event terjadi.
mengapa sesuatu/event terjadi.
Gambaran penting: melokasi berbagai
Gambaran penting: melokasi berbagai
faktor/variabel yang terlibat
faktor/variabel yang terlibat
4. PREDIKTIF
4. PREDIKTIF
Tujuan: secara cerdas berspekulasi apa
Tujuan: secara cerdas berspekulasi apa
kemungkinan yang akan terjadi,
kemungkinan yang akan terjadi,
berdasarkan analisis ketat
berdasarkan analisis ketat
bukti/evidence sebab-akibat yang ada
PENDEKATAN PENELITIAN
PENDEKATAN PENELITIAN
Penelitian didekati secara:
Penelitian didekati secara:
Kuantitatif/Kualitatif
Kuantitatif/Kualitatif
Terapan (Applied)/Dasar (Basic)
Terapan (Applied)/Dasar (Basic)
Deduktif/Induktif
Deduktif/Induktif
Kombinasi pendekatan2 tsb.
Kombinasi pendekatan2 tsb.
diatas
I. PENELITIAN KUANTITATIF
I. PENELITIAN KUANTITATIF
Penekanan: - koleksi dan analisis data
Penekanan: - koleksi dan analisis data
numerik
numerik
- pengukuran skala,
- pengukuran skala,
rentang,
rentang,
frekuensi
frekuensi
Karakteristik: - awalnya: sulit
Karakteristik: - awalnya: sulit
mendesain
mendesain
penelitian
penelitian
- sangat rinci dan testruktur
- sangat rinci dan testruktur
- hasil: mudah secara
- hasil: mudah secara
statistis
statistis
disatukan/
II. PENELITIAN KUALITATIF
II. PENELITIAN KUALITATIF
Sifat: - lebih subjektif
Sifat: - lebih subjektif
- melibatkan pemeriksaan2 yang
- melibatkan pemeriksaan2 yang
mencerminkan aspek yang kurang
mencerminkan aspek yang kurang
nyata (tangible) mengenai subjek
nyata (tangible) mengenai subjek
penelitian, mis. nilai (values), sikap
penelitian, mis. nilai (values), sikap
(attitude), persepsi (perception)
(attitude), persepsi (perception)
- lebih mudah memulai, namun hasil-
- lebih mudah memulai, namun
hasil-hasilnya sulit diinterpretasi dan
hasilnya sulit diinterpretasi dan
disajikan serta lebih mudah dtantang
disajikan serta lebih mudah dtantang
lebih lanjut.
JENIS-JENIS PENELITIAN (lanj.)
JENIS-JENIS PENELITIAN (lanj.)
II. KEGUNAAN
II. KEGUNAAN
1.
1. DASARDASAR 2. TERAPAN2. TERAPAN
3. 3. BORDERLINEBORDERLINE
(
(DASARDASAR/BASIC/PURE//BASIC/PURE/ ((TERAPANTERAPAN/APPLIED/OPERATION)/APPLIED/OPERATION) FUNDAMENTAL)
FUNDAMENTAL) Practical importance Practical importance To gain knowledge for its own sake
To gain knowledge for its own sake
III. DIMENSI WAKTU III. DIMENSI WAKTU HISTORIS
HISTORIS DESKRIPTIFDESKRIPTIF EKSPERIMENTALEKSPERIMENTAL (lalu)
(lalu) (sekarang)(sekarang) (depan)(depan) RETROSPEKTIF
RETROSPEKTIF PROSPEKTIFPROSPEKTIF
AMBIDIREKSIONALAMBIDIREKSIONAL
DASAR TERAPAN
JENIS-JENIS PENELITIAN (lanj.)
JENIS-JENIS PENELITIAN (lanj.)
IV. CARA PENDEKATAN
IV. CARA PENDEKATAN
WAKTU
WAKTU LONGITUDINAL/LONGITUDINAL/COHORTCOHORT
(What will happen?)
(What will happen?)
TRANSVERSAL/TRANSVERSAL/ CROSS-SECTIONALCROSS-SECTIONAL (What is happening?) (What is happening?) V.
V. PEMBAGIAN LAINPEMBAGIAN LAIN 1.SUMBER DATA
1.SUMBER DATA 2. PROSES2. PROSES 3. METODE/TARAF 3. METODE/TARAF
ANALISISANALISIS
- PRIMER- PRIMER - OBSERVASIONAL - OBSERVASIONAL - DESKRIPTIF- DESKRIPTIF
- SEKUNDER- SEKUNDER - EKSPERIMENTAL/ - EKSPERIMENTAL/ - INFERENSIAL- INFERENSIAL//
I. PENELITIAN SURVEI*
I. PENELITIAN SURVEI*
(SURVEY RESEARCH)
(SURVEY RESEARCH)
SURVEI: PENELITIAN? SURVEI: PENELITIAN? DESKRIPTIFDESKRIPTIF TUJUAN TUJUAN SURVEI SURVEI MENGUJI HIPOTESIS MENGUJI HIPOTESIS CIRICIRI: : SAMPEL BESAR & VARIABEL BANYAKSAMPEL BESAR & VARIABEL BANYAK Mis.
Mis. Variabel: 1. Jenis kelamin 5. UmurVariabel: 1. Jenis kelamin 5. Umur
2. Status gizi 6. Sosial-ekonomi2. Status gizi 6. Sosial-ekonomi 3. Agama
3. Agama 7. TB 7. TB
4.Tingkat pendidikan 8. BB 4.Tingkat pendidikan 8. BB
9. Perilaku9. Perilaku
SURVEI (lanj.)
SURVEI (lanj.)
SURVEI
SURVEI
Mempelajari populasi/universum
Mempelajari populasi/universum
(besar/kecil)
(besar/kecil)
dengan menggunakan sampel
dengan menggunakan sampel
(representative and unbiased from the
(representative and unbiased from the
group
group
you wish to study)
you wish to study)
** INSIDENSIINSIDENSI
* DISTRIBUSI* DISTRIBUSI
* RELASI/PENGARUH ANTARVAR* RELASI/PENGARUH ANTARVAR
.
.
PENYAKITPENYAKIT
?
?
Umur – Seks – Pek.Umur – Seks – Pek.
SURVEI (lanj.)
SURVEI (lanj.)
INFORMASI BANYAKINFORMASI BANYAK KOMPREHENSIFKOMPREHENSIF
* TIDAK MENDALAM* TIDAK MENDALAM
* DANA* DANA
* DAYA* DAYA BESAR BESAR
* WAKTU
* WAKTU
KELEBIHAN
METODE SURVEI
METODE SURVEI
: menanyakan
: menanyakan
pertanyaan2/interviu dengan tatap
pertanyaan2/interviu dengan tatap
muka, per telepon, kuesioner,
muka, per telepon, kuesioner,
kombinasi.
kombinasi.
MACAM SURVEI
MACAM SURVEI
:
:
1.
1.
Deskriptif
Deskriptif
(identifikasi dan
(identifikasi dan
menghitung
menghitung
frekuensi respon2
frekuensi respon2
tertentu diantara
tertentu diantara
kelompok survei)
kelompok survei)
2.
2.
Analitik
Analitik
(analisis relasi antara
(analisis relasi antara
unsur2
unsur2
(var.2) berbeda dalam
(var.2) berbeda dalam
sampel
II.
II.
PENELITIAN EKSPERIMENTAL
PENELITIAN EKSPERIMENTAL
Dilakukan dalam
Dilakukan dalam
lingkungan
lingkungan
terkendali
terkendali
dan terstruktur secara ketat
dan terstruktur secara ketat
Memungkinkan identifikasi dan analisis
Memungkinkan identifikasi dan analisis
relasi kausal
relasi kausal
subjek2 yang diteliti
subjek2 yang diteliti
- Jika dilakukan di
- Jika dilakukan di
laboratorium
laboratorium
:
:
pengendalian ketat var.2 terlibat
pengendalian ketat var.2 terlibat
- Pada studi eksperimental
- Pada studi eksperimental
lapangan
lapangan
(situasi
(situasi
artifisial
artifisial
bisa mempengaruhi
bisa mempengaruhi
respon subjek yang dikaji: dalam hal in
respon subjek yang dikaji: dalam hal in
peneliti hanya bisa melakukan
peneliti hanya bisa melakukan
pengendalian yang terbatas terhadap
pengendalian yang terbatas terhadap
var.2 yang mempengaruhi situasi yang
var.2 yang mempengaruhi situasi yang
diteliti)
diteliti)
III. PENELITIAN LONGITUDINAL
III. PENELITIAN LONGITUDINAL
Kajian dalam
Kajian dalam
rentang waktu lama
rentang waktu lama
(extended
(extended
period)
period)
Mengobservasi
Mengobservasi
efek waktu
efek waktu
terhadap situasi
terhadap situasi
yang diobservasi
yang diobservasi
Koleksi
Koleksi
data primer
data primer
mengenai perubahan
mengenai perubahan
tsb.
tsb.
(Sering terjadi: extended time
(Sering terjadi: extended time
bertahun-tahun
tahun
tidak cocok untuk studi
tidak cocok untuk studi
pascasarjana (2-4 th)
pascasarjana (2-4 th)
Tetapi bisa dilakukan jika
Tetapi bisa dilakukan jika
skala rentang
skala rentang
waktu singkat
IV. CROSS-SECTIONAL
IV. CROSS-SECTIONAL
Melibatkan beberapa kelompok:
Melibatkan beberapa kelompok:
dilihat kesamaan/perbedaan
dilihat kesamaan/perbedaan
antarkelompok
antarkelompok
pada waktu tertentu
pada waktu tertentu
Dilakukan jika
Dilakukan jika
waktu dan sumber2
waktu dan sumber2
untuk waktu terbatas
untuk waktu terbatas
Melibatkan analisis tertutup
Melibatkan analisis tertutup
terhadap situasi
terhadap situasi
pada titik waktu
pada titik waktu
tertentu
tertentu
memberikan hasil
memberikan hasil
“snapshot”
V. CASE STUDY (STUDI KASUS)
V. CASE STUDY (STUDI KASUS) mengkaji mengkaji subjek (
subjek (kasus penyakit tertentukasus penyakit tertentu) tertentu) tertentu
Memberikan peluang untuk Memberikan peluang untuk mengkaji suatu mengkaji suatu
subjek lebih dalam
subjek lebih dalam
Melibatkan Melibatkan koleksi dan analisis informasikoleksi dan analisis informasi
(kualitatif/kuantitatif)
(kualitatif/kuantitatif)
-- Deskriptif Deskriptif: : Dapat dipakai untuk merumuskan Dapat dipakai untuk merumuskan teori atau deskripsi (praktek2 sekarang, mis.
teori atau deskripsi (praktek2 sekarang, mis.
kasus, dideskripsikan secara rinci)
kasus, dideskripsikan secara rinci)
-- Ilustratif Ilustratif: : studi kasus mengilustrasikan studi kasus mengilustrasikan praktek2 baru yang diadopsi oleh profesi
praktek2 baru yang diadopsi oleh profesi
tertentu
tertentu
-- Eksperimental Eksperimental: : menguji (testing) prosedur/ menguji (testing) prosedur/ praktek baru
praktek baru
-
- Eksplanatoris: Eksplanatoris: menggunakan teori2 yang menggunakan teori2 yang ada
ada sebagai dasar memahamidan sebagai dasar memahamidan menjelaskan
PENELITIAN EKSPERIMENTAL
PENELITIAN EKSPERIMENTAL
(tidak alami, terisolasi)
(tidak alami, terisolasi)
(+)
(+)
Manipulasi var. bebas
Manipulasi var. bebas
(-)
(-)
(+)
(+)
Randomisasi
Randomisasi
(
(
-)
-)
(+)
(+)
Pengendalian var. luar
Pengendalian var. luar
(
(
-)
-)
PENELITIAN EKSPERIMENTAL LABORATORIS LAPANGAN KLINIS MURNI SEMU/KUASI
PENELITIAN
PENELITIAN
EX POST FACTO
EX POST FACTO
PENELITIAN EMPIRIS
PENELITIAN EMPIRIS
PENELITI TIDAK DAPAT MENGENDALIKAN VAR.
PENELITI TIDAK DAPAT MENGENDALIKAN VAR.
BEBAS (sudah terjadi secara alami)
BEBAS (sudah terjadi secara alami)
Malnutrisi
Malnutrisi
IQ
IQ
Ca. lidah
Ca. lidah
Menginang
Menginang
Ca. paru
Ca. paru
Merokok
Merokok
EKSP.
EKSP.
EPF
EPF
Manipulasi var. bebas
Manipulasi var. bebas
(+) (-)
(+) (-)
Randomisasi
Randomisasi
(+) (-)
(+) (-)
EPIDEMIOLOGI
EPIDEMIOLOGI
Cabang ilmu ked. yang mempelajari Cabang ilmu ked. yang mempelajari
penyakit dan faktor-faktor* yang penyakit dan faktor-faktor* yang
menentukan terjadinya penyakit pada menentukan terjadinya penyakit pada sekelompok (pop./komunitas) manusia
sekelompok (pop./komunitas) manusia
(* Faktor Risiko)(* Faktor Risiko)
EPIDEMIOLOGI DESKRIPTIF ANALITIK OBSERVASIONAL EKSPERIMENTAL
PENELITIAN EPIDEMIOLOGIS
PENELITIAN EPIDEMIOLOGIS
DESKRIPTIF
DESKRIPTIF
(Mengkaji penyebaran penyakit menurut:
(Mengkaji penyebaran penyakit menurut:
- orang
- orang (who?) (who?) - tempat - tempat (where?)(where?)
- waktu
- waktu (when?)(when?)
ANALITIK
ANALITIK
(Mencari/merumuskan jawaban mengapa terjadi pada
(Mencari/merumuskan jawaban mengapa terjadi pada
epidemiologi deskriptif)
epidemiologi deskriptif)
-- OBSERVASIONAL OBSERVASIONAL : : Ada hub. penyakit – faktor risiko?Ada hub. penyakit – faktor risiko?
AdaAda Susun hipotesis) Susun hipotesis)
- EKSPERIMENTAL- EKSPERIMENTAL : Pengujian hipotesis: Pengujian hipotesis
(Manipulasi/intervensi faktor risiko/determinan (Manipulasi/intervensi faktor risiko/determinan terhadap timbulnya penyakit)
EPIDEMIOLOGI
EPIDEMIOLOGI
1.
1. FREKUENSIFREKUENSI
- Menemukan masalah- Menemukan masalah
- Mengukur besar masalah- Mengukur besar masalah
2. DISTRIBUSI2. DISTRIBUSI
FREKUENSI & DISTRIBUSI
FREKUENSI & DISTRIBUSI kkarakteristik/ciri-ciri: arakteristik/ciri-ciri: manusia
manusia (who?),(who?), tempat tempat (where?)(where?), waktu , waktu (when?)(when?)
FAKTOR-FAKTOR BERPENGARUHFAKTOR-FAKTOR BERPENGARUH Langkah-langkah pokok
Langkah-langkah pokok: : Merumuskan HPT
Merumuskan HPT Menguji HPT Menguji HPT Kesimpulan Kesimpulan (“sebab-akibat”)
(“sebab-akibat”)
ANALITIK DESKRIPTIF
PENELITIAN EPIDEMIOLOGIS
PENELITIAN EPIDEMIOLOGIS
Who?/Where?/When?
Who?/Where?/When?
TAHAP
TAHAP
1.
1.
STUDI DESKRIPTIF
STUDI DESKRIPTIF
4. ANALISIS
4. ANALISIS
2. PENYUSUNAN HASIL PENEL.
2. PENYUSUNAN HASIL PENEL.
HPT/MODEL
HPT/MODEL
PENELITIAN EPIDEMIOLOGIS (lanj.)
PENELITIAN EPIDEMIOLOGIS (lanj.)
PENEL. EPIDEMIOL.
PENEL. EPIDEMIOL.
DESKRIPTIF
DESKRIPTIF ANALITIKANALITIK
OBSERV.OBSERV. EKSP./INTERVENSIONAL EKSP./INTERVENSIONAL
Identifikasi
Identifikasi (HPT etiologi) (HPT etiologi) agen-agen agen-agen penyebab penyebab Membedakan Membedakan
penyebab daripenyebab dari
faktor2 lainfaktor2 lain ?? P PENYEBAB P PENYEBAB (P: PENYAKIT) (P: PENYAKIT) P P P MURNI KUASI
PENELITIAN EPID. (lanj.)
PENELITIAN EPID. (lanj.)
PEMBAGIAN LAINPEMBAGIAN LAIN
TIPETIPE SUBTIPESUBTIPE
LABORATORISLABORATORIS 1.
1. EKSPERMENTALEKSPERMENTAL CLINICAL TRIAL CLINICAL TRIAL
(Manipulasi artifisial (Manipulasi artifisial COMMUNITY INTERVENSION COMMUNITY INTERVENSION
Randomisasi +)Randomisasi +) CLINICALCLINICAL 2. KUASI EKSP.
2. KUASI EKSP. LABORATORY LABORATORY
(Manipulasi artifisial(Manipulasi artifisial PROGRAMPROGRAM
Randomisasi -)Randomisasi -) POLICY POLICY
DESKRIPTIFDESKRIPTIF
3. OBSERVASIONAL
3. OBSERVASIONAL CROSS-SECTIONALCROSS-SECTIONAL
ANALITIKANALITIK CASE-CONTROLCASE-CONTROL
COHORT (PROSPEKTIF)COHORT (PROSPEKTIF)
TIPE-TIPE PENELITIAN ILMIAH DUA KATEGORI PENELITIAN
OBSERVASIONAL EKSPERIMENTAL Natural setting Desciptive/ Analytic (Relational): Case-Control; Cross-Sectional;Cohort/longitudinal BW, height, nutritional status To confirm observations To discover how particular process works
Conducted in basic science, in vitro, animal, human
(clinical trial: - double-blind, placebo-controlled study