Materi Kuliah
TEKNIK PRODUKSI I
Wibowo – JTM UPN “Veteran” o!"a#arta
PRODUKTIVITAS FORMASI
VERTICAL LIFT PERFORMANCE
CHOKE PERFORMANCE
HORIZONTAL FLOW
PERFORMANCE
NATURAL FLOW WELL
NODAL ANALYSIS
I$ PRODUKTIVIT%S
&ORM%SI
Ter'iri 'ari (
)$ %liran &lui'a Melalui Me'ia Pori
*$ Pro'u+ti,it"
%liran &lui'a 'ala1 Me'ia
5er3ori
'i3ela6ari oleh 7enr" Dar+" "an! 1en!e1u#a#an hubun!an e13iri2 'ala1 bentu# 'i00erential
L P k A q v δ δ µ
−
=
=
q 8 9a6u aliran 0lui'a: ++;2e+
A 8 9ua2 1e'ia 3ena13an! 1e'ia ber3ori: +1*
v 8 Ke+e3atan aliran 0lui'a: +1;2e+
k 8 Per1eabilita2: Dar+"
%2u12i Dar+"
< %liran 1anta3 /
steady state
4 = 'P;'t 8>
<&lui'a "an! 1en!alir 2atu 0a2a 'an
incompressible
<Vi2#o2ita2 0lui'a "an! 1en!alir #on2tan
<Kon'i2i aliran i2other1al
Per2a1aan %liran Ra'ial Min"a#
qo 8 la6u aliran 1in"a# 'i3er1u#aan: ST5;Dko 8 3er1eabilita2 e0e#ti0 1in"a#: 1D
h 8 #etebalan la3i2an: 0t
µ o 8 ,i2+o2ita2 1in"a#: +3
Bo 8 0a#tor ,olu1e 0or1a2i 1in"a#: 5bl;ST5
Pe 8 Te#anan re2er,oir 3a'a 6ari?6ari re: 32i
Pwf 8 Te#anan alir 'a2ar 2u1ur: 32i
re 8 6ari?6ari 3en!ura2an: 0t rw 8 6ari?6ari 2u1ur: 0t
)
rw
/
re
ln(
)
Pwf
Pe
(
B
.
h
.
k
,
qo
o o o−
=
µ
00708
0
(teady tate!Pen!e1ban!an
Per2a1aan %liran Ra'ial Min"a#
S
rw
re
Pwf
Pe
B
h
k
qo
o o o+
−
=
)
/
ln(
)
(
.
.
00708
,
0
µ
( ) dP B k function pressure Pseudo s wf P P o o ro∫
=
µ ψ ) / ln( ) ( . . . 00708 , 0 rw re Pwf Pe B h k k qo o o abs ro−
=
µ(
)
B dP k rw re h k qo s wf P P o o ro abs∫
=
µ / ln . 00708 , 0 (Steady State) (Steady State)Pen!e1ban!an
Per2a1aan %liran Ra'ial Min"a#
S
rw
re
Pwf
Pe
B
h
k
qo
o o o+
−
=
)
/
ln(
)
(
.
.
00708
,
0
µ
(Steady State) (Steady State)S
rw
re
Pwf
Pe
B
h
k
qo
o o o+
−
−
=
5
.
0
)
/
ln(
)
(
.
.
00708
,
0
µ
(Semi/Pseudo Steady State) (Semi/Pseudo Steady State)
Per2a1aan %liran Ra'ial @a2
q" 8 la6u aliran !a2 'i3er1u#aan: SA&;Dµ " 8 Vi2#o2ita2 !a2: +3
k" 8 3er1eabilita2 e0e#ti0 !a2: 1D
# 8 te13eratur re2er,oir:
°
&$ 8 0a#tor #o13re2ibilita2 !a2
(
)
(
re
/
rw
)
ln
Pwf
Pe
T
h
.
k
,
q
! ! ! 2 2000703
0
−
=
µ
Prod%ctivity &nde'
< In'e#2 "an! 1en"ata#an #e1a13uan 0or1a2i untu# ber3ro'u#2i 3a'a 2uatu #on'i2i te#anan tertentu
< Meru3a#an 3erban'in!an la6u 3ro'u#2i "an! 'iha2il#an 0or1a2i 3ro'u#ti0 3a'a te#anan 'raw 'own /P2?Pw04 tertentu
P Pwf wf )>>> *>>> )>> *>> B 1a-*C> q q P2 > θ > tanθ 8 PI w dP dq J PI
=
=
Per2a1aan Pro'u+ti,it"
In'e-
Pwf)
#
(Ps
q
$
P%
=
=
'i1ana (P& 8 8 Pro'u#ti,it" In'e-: bbl;hari;32i
q 8 la6u 3ro'u#2i aliran total: bbl;hari
Ps 8 Te#anan 2tati2 re2er,oir: 32i
Pwf 8 Te#anan 'a2ar 2u1ur wa#tu a'a aliran: 32i
)
rw
/
re
ln(
)
Pwf
Pe
(
B
.
h
.
k
,
qo
o o o−
=
µ
00708
0
= J ~ PI = J ~ PIContoh Soal Productivity
Contoh Soal Productivity
Index
Index
<Di#etahui 'ata la3an!an 2eba!ai beri#ut (
P2 8 *>>> 32i
Pw08 )F>> 32i
Bo 8
CG b3'
•
Pertanyaan :
Pertanyaan :
5era3a#ah
Prod%ctivity &nde'
?n"a H
•
Jawab :
Jawab :
(
2000-1400)
65
Soal Productivity Index
Soal Productivity Index
<Di#etahui 'ata la3an!an 2eba!ai beri#ut (
P2
8 **>> 32i
Pw0 8 )GC> 32i
Bo
8 b3'
<
Pertanyaan :
Pertanyaan :
5era3a#ah
Prod%ctivity &nde'
?n"a H
(
2200
-
1560
)
Inflow Performance
Inflow Performance
Relationship (IPR)
Relationship (IPR)
@ra0i# "an! 1en"ata#an 3erila#u aliran 0lui'a 'ari
re2er,oir 1enu6u 2u1ur: 2e2uai nilai
Prod%ktivitas (P&!
0or1a2in"a$
@ra0i# ini 1eru3a#an hubun!an antara Te#anan alir /Pw04 terha'a3 9a6u Pro'u#2i /L4
Dibe'a#an 2e2uai 6u1lah 0a2a 0lui'a "an! 1en!alir (
)$ IPR Satu &a2a
*$ IPR Dua &a2a
?
P2 Pb
?
P2 Pb 'an Pw0 Pb
?
P2 Pb 'an Pw0 Pb
3.
Prosedur umum : Prosedur umum :
Prosedur umum : Prosedur umum :
< Tentu#an be2ar nilai PI 0or1a2i /#hu2u2 2atu 0a2a4
< Tentu#an be2ar Lo
1a-< %2u12i#an bebera3a har!a Pw0: #e1u'ian 'en!an
1en!!una#an 3er2a1aan "an! 2e2uai 'a3at 'itentu#an 1a2in!?1a2in! har!a Lo 2e2uai har!a Pw0 a2u12i
< Pa'a #erta2 !ra0i# #arte2ian /1ili1eter !ra0i#4 2ia3#an 2u1bu
ab2i2 untu# har!a Lo 'an 3a'a 2u1bu Or'inat untu# har!a Pw0
< 5uat hubun!an antara Pw0 terha'a3 L 2e2uai ha2il
1.
1. IPR
IPR Satu
Satu Fasa
Fasa
1.
1. IPR
IPR Satu
Satu Fasa
Fasa
Da2ar Per2a1aan (
Pwf)
-(Ps
q
J
PI
=
=
)o = P&
/
Ps * Pwf
4
7ar!a Lo 1a- 'i+a3ai bila Pw0 8 >
Sehin!!a 'en!an 1e1,aria2i#an har!a Pw0 'a3at
'itentu#an be2ar Lo
Contoh Soal IPR Satu Fasa
Contoh Soal IPR Satu Fasa
< Di#etahui 'ata la3an!an 2eba!ai beri#ut ( P2 8 *>>> 32i Lo 8 CG b3' Pw0 8 )F>> 32i < 5a!ai1ana#ah IPRn"a H Men+ari PI( = 0,1083 !d/!si = 0,1083 !d/!si )o = P& /Ps * Pwf 4 )o 8 +,+-./+++*0+ 4 8-1,0- bpd %2u12i#an Pw0 *G>( )o 8 +,+-./+++*+++ 4 8 +-,10- bpd %2u12i#an Pw0 )>>>( Pwf) # (Ps q $ P%
=
=
( #&') *+ P%=
P
Pw
wff
q
qo
o
0
0
1
1!
!""#
#
$
$0
0
1
1%
%&
&""!
!
$
$0
00
0
1
1!
!
""$
$
1
10
00
00
0
1
10
0%
%""'
'
1
1$
$0
00
0
$
$
""
0
00
00
0
0
0
*$ IPR Dua &a2a
*$ IPR Dua &a2a
S0 * F+1 S0 * F+1
< Dar+" /P2eu'o Pre22ure &un+tion4
< Vo!el
S,0
S,0 * * F+-1 F+-1 F+/1F+/1
< Stan'in! /Vo!el Mo'i0ie'44
< 7arri2on /Stan'in! Mo'i0ie'4
< Aouto /Stan'in! Mani3ulate'4
< Pu'6o Su#arno /Vo!el ba2e' Si1ulate'4
urulensi 2an S,0 urulensi 2an S,0
< Jone2: 5lount @lae /Per0orate' Well4
< &et#o,i+h /@a2 Well Mo'i0ie'4
3eto2e : 3eto2e :
3eto2e : 3eto2e :
*$ IPR Dua &a2a
< Vo!el 1en!e1ban!#an 3er2a1aan ha2il re!re2i 2e'erhana 'an 1u'ah 3e1a#aiann"a: 'en!an an!!a3an (
? Re2er,oar 5er3en'oron! @a2 Terlarut ? Te#anan Re2er,oar bera'a 'i 5awahTe#anan 5ubble Point$ ? &a#tor S#in 2a1a 'en!an >
2 max
8
.
0
2
.
0
1
−
−
=
Ps
Pwf
Ps
Pwf
oa.
a. IPR
IPR 4ua
4ua Fasa"
Fasa"
Ps - P
Ps - P
Ps - P
Ps - P
Per2a1aan Vo!el (
2 8 0 2 0 1
−
−
=
s wf s wf o -a. P P , P P , q q
−
−
=
2 max 1 0,2 0,8 s wf s wf o P P P P q qContoh
Contoh Soal
Soal IPR
IPR 4ua
4ua Fasa"
Fasa" Ps
Ps -
- P
P
Di#etahui 'ata la3an!an 2eba!ai beri#ut ( P2 8 *>>> 32i Pw0 8 )G>> 32i Pb 8 *)>> 32i Bo 8 CG b3' Pertanyaan : Pertanyaan : 5a!ai1ana#ah IPRn"a H
5a
5awaan
waan Contoh
Contoh IPR
IPR 4ua
4ua Fasa"
Fasa" Ps
Ps -
- P
P
Men+ari B1a-( 28
0
2
0
1
−
−
=
s wf s wf o -a.P
P
,
P
P
,
q
q
2 2000 1500 8 0 2000 1500 2 0 1 65
−
−
=
,
,
q
-a.8 )C*:G b3'
5a
5awaan
waan Contoh
Contoh IPR
IPR 4ua
4ua Fasa"
Fasa" Ps
Ps -
- P
P
Men+ari Bo 3a'a Pw0 8 G>> (8 )FC:*G b3'
−
−
=
2 8 0 2 0 1 s wf s wf -a o P P , P P , q q
−
−
=
2 2000 500 8 0 2000 500 2 0 1 5 162 , , , qo5a
5awaan
waan Contoh
Contoh IPR
IPR 4ua
4ua Fasa"
Fasa" Ps
Ps -
- P
P
Pwf Pwf
qo
qo
0
0
1
1!
!
""$
$0
0
$
$0
00
0
1
1
!
!""
$
$
1
10
00
00
0
11
1
1'
'""#
#$
$
1
1$
$0
00
0
!
!$
$
0
00
00
0
0
0
P2 Pb /H4
< IPR ter'iri 'ari 'ua ba!ian (
? 5a!ian 9inier /Pw0 Pb4: #ur,a 1en!i#uti 3er2 (
? 5a!ian Non?9inier /Pw0 Pb4: 1en!i#uti 3er2 (
< Proble1 (
P2 Pb Pw0 te2t Pb
P2 Pb Pw0 te2t Pb
(
Ps-Pwf)
J o q=
(
)
−
−
−
+
=
max 1 0,2 0,8 2 b wf b wf b b o P P P P q q q q 8 . 1 P J q=
.
. IPR
IPR 4ua
4ua Fasa
Fasa
Ps
Ps /
/ P
P 2an
2an Pwf
Pwf /
/ P
P
Ps
Ps /
/ P
P 2an
2an Pwf
Pwf /
/ P
P
Per2a1aan "an! 'i!una#an
(
)
−
+
=
wf s b o b -a.P
P
,
P
q
q
q
8
1
Pb)
#
(Ps
P%
q
b=
(
)
−
−
−
+
=
b wf b wf b -a b o P P , P P , & q q q qContoh Soal IPR 4ua Fasa
Contoh Soal IPR 4ua Fasa
Ps / P 2an Pwf / P
Ps / P 2an Pwf / P
Di#etahui 'ata la3an!an 2eba!ai beri#ut ( P2 8 *.G> 32i Pw0 8 )>> 32i Pb 8 )>> 32i Bo 8 C>> b3' Pertanyaan : Pertanyaan : 5a!ai1ana#ah IPRn"a H Men+ari PI (
8 ):...
Pwf)
#
(Ps
q
$
P%
=
=
(
1+
#
&0
)
*
P%
=
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
Ps / P 2an Pwf / P
Ps / P 2an Pwf / P
Men+ari Bb (q
b=
P%
(Ps
#
Pb)
&2)
#
(1+
&,11111
q
b=
8 CC:CC
Men+ari B1a-(8 *)*G:*. b3'
&,
Pb
P%
q
-a
q
=
b+
×
&,
&2
&,11111
**,***2
-a
q
=
+
×
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
Ps / P 2an Pwf / P
Ps / P 2an Pwf / P
Men+ari Bo 3a'a Pw0 8 F>> (8 *>)>:. b3'
(
)
−
−
−
+
=
2 1700 400 8 0 1700 400 2 0 1 6667 866 923 2125 6667 866 , , , , , qo(
)
−
−
−
+
=
2 8 0 2 0 1 b wf b wf b -a. b o P P , P P , q q q q5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
Ps / P 2an Pwf / P
Ps / P 2an Pwf / P
P Pwwff qqoo > *)*G:*C F>> *>)>:. >> )F:.)F )*>> )FFC:) )C>> C:G)F )>> CC:CC )>> C>>:>>> *.G> >
c.
c. IPR
IPR 4ua
4ua Fasa
Fasa
Ps
Ps /
/ P
P 2an
2an Pwf
Pwf -
- P
P
Per2a1aan "an! 'i!una#an
(Pwf/Pb) , # (Pwf/Pb) , # & A
=
(Pb/&,)A
Pb
#
Ps
qo
P%
=
+
Pb)
#
(Ps
P%
qb
=
( )
8
1
,
Pb
P%
q
=
q
q
-a
q
=
b+
(
)
−
−
−
+
=
) b wf b wf . -a. b oP
P
/
,
(
P
P
)
,
(
&
q
q
q
q
Contoh Soal IPR 4ua Fasa
Contoh Soal IPR 4ua Fasa
Ps / P 2an Pwf - P
Ps / P 2an Pwf - P
Di#etahui 'ata la3an!an 2eba!ai beri#ut ( P2 8 )G> 32i Pw0 8 >> 32i Pb 8 )*>> 32i Bo 8 C>> b3' Pertanyaan : Pertanyaan : 5a!ai1ana#ah IPRn"a H
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
Ps / P 2an Pwf - P
Ps / P 2an Pwf - P
Men+ari % (8 >:F
Men+ari PI (8 >:.FC
2 8 0 2 0 1
−
−
=
Pb Pwf , Pb Pwf , A 2 1200 900 8 , 0 1200 900 2 , 0 1
−
−
=
A (Pb/&,)A Pb # Ps qo P%+
=
,' (&/&,) & # &2+ * P%+
=
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
Ps / P 2an Pwf - P
Ps / P 2an Pwf - P
Men+ari Bb ( 8 F>F:>)C b3' Men+ari B- ( 8 F:G b3'Pb)
#
(Ps
P%
qb
=
&) # (&2+ ,21'*0' qb=
( )
8 1 , Pb P% q=
(
)
8 1 1200 734694 0 , , q=
Men+ari B1a- ( q-a
=
qb+
q, '',&*
-a.
q
=
+
48979595awaan Contoh IPR 4ua Fasa
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
Ps / P 2an Pwf - P
Ps / P 2an Pwf - P
Men+ari Bo 3a'a Pw0 8 .>> ( 8 C:GG) b3'(
)
−
−
−
+
=
2 8 0 2 0 1 b wf b wf . -a. b o P P , P P , q q q q(
)
−
−
−
+
=
2 1200 900 8 0 1200 900 2 0 1 7959 489 8776 893 0816 404 , , , , , qo5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
5awaan Contoh IPR 4ua Fasa
Ps / P 2an Pwf -
Ps / P 2an Pwf - P
P
P Pwwff qqoo > *:.G* .>> .G:*F C>> F):)C >> C>>:>>> )*>> F)):CG )G> >
S Q > = &E Q )
< Stan'in! 1e1o'i0i#a2i 3er2a1aan Vo!el
ber'a2ar#an #en"ataan bahwa 0or1a2i "an!
1en!ala1i #eru2a#an /'a1a!e4 a#an ter6a'i
ta1bahan #ehilan!an te#anan
< Pw0 i'eal /ti'a# 'i3en!aruhi 2#in 0a+tor4
P
P
wf wf ’< Pw0 a+tual /'i3en!aruhi 2#in 0a+tor4
P
P
wf wf< &E /&low E00i+ien+"4 (
) s (P ) ! s (P "# wf P wf P − − = 34 wf P s P s P ( ) ! wf P = − − 2 ! ! 1 max 8 . 0 2 . 0 1 − − = = Ps Pwf Ps Pwf 34 o
Aontoh Meto'e Stan'in!
Di#etahui 'ata la3an!an 2eba!ai beri#ut (
P2 8 *C>> 32i
Bo 8 G>> b3' 3a'a Pw0 8 )>> 32i
&E 8 >$C
Pertanyaan :
Pertanyaan :
5a!ai1ana#ah IPRn"a H
Jawaban Meto'e Stan'in!
2120 6 . 0 ) 1800 2600 ( 2600 ! wf P=
−
−
=
1639 2600 2120 8 . 0 2600 2120 2 . 0 1 500 2 1 max=
−
−
=
= 34 L1a- 3a'a &E8>$C Pw08>
1040 6 . 0 ) 0 2600 ( 2600 ! wf P
=
−
−
=
1298 2600 1040 8 . 0 2600 1040 2 . 0 1 1639 2 6 . 0 max=
−
−
=
= 34 Jawaban Meto'e Stan'in!
Dari bebera3a har!a Pw0 a2u12i 'i'a3at (
P
P
wf wfP
P
wf wf ’’6
6
o o0
0
10
1
0
0
0
1
1
&
&%
%
$
$0
00
0
1'
1
'
0
0
1
11
1
&
&
1
10
00
00
0
1!
1
!
0
0
&
&1
11
1
1
1$
$0
00
0
1&
1
&
0
0
!
!!
!
0
00
00
0
0
0
'
'%
%'
'
!
!0
00
0
!
!0
00
0
0
0
S Q > = &E Q )
< 7arri2on 1e1o'i0i#a2i 3er2a1aan Stan'in!
#arena 3a'a har!a &E "an! 2an!at #e+il atau &E
3o2iti0 be2ar /Pw0 ne!ati04 1en!ha2il#an bentu#
IPR "an! ti'a# 2e1e2tin"a
< Kon2e3 &E teta3 'i!una#an untu# #on'i2i 22atu
0a2a
< Per2a1aan 7arri2on (
34 wf P s P s P ( ) ! wf P = − − ==
−
Ps Pwf 34 o e ! 792 . 1 1 max 2 . 0 2 . 1Jawaban Meto'e 7arri2on
2120 6 . 0 ) 1800 2600 ( 2600 ! wf P=
−
−
=
L1a- 3a'a &E8>$C Pw08>
1340 6 . 0 ) 500 2600 ( 2600 ! wf P
=
−
−
=
47 . 859 2 . 0 2 . 1 16 . 1480 2600 1940 792 . 1 6 . 0 max=
−
=
= e 34 ==
−
2600 2120 792 . 1 1 max2
.
0
2
.
1
500
e
34 16 . 1480 1 max=
=
34 Aontoh Meto'e 7arri2on
Di#etahui 'ata la3an!an 2eba!ai beri#ut (
P2 8 *C>> 32i
Bo 8 G>> b3' 3a'a Pw0 8 )>> 32i
&E 8 *$C
Pertanyaan :
Pertanyaan :
5a!ai1ana#ah IPRn"a H
Jawaban Meto'e 7arri2on
2120 6 . 0 ) 1800 2600 ( 2600 ! wf P=
−
−
=
L1a- 3a'a &E8>$C Pw08>
1040 6 . 0 ) 0 2600 ( 2600 ! wf P
=
−
−
=
96 . 1169 2 . 0 2 . 1 16 . 1480 2600 1040 792 . 1 6 . 0 max=
−
=
= e 34 ==
−
2600 2120 792 . 1 1 max2
.
0
2
.
1
500
e
34 1480.16 1 max=
=
34 Jawaban Meto'e 7arri2on
Dari bebera3a har!a Pw0 a2u12i 'i'a3at (
P
P
wf wfP
P
wf wf ’’6
6
o o0
0
10
1
0
0
0
1
11
1#
#0
0
$
$0
00
0
1'
1
'
0
0
1
10
0'
'1
1
1
10
00
00
0
1!
1
!
0
0
%
%!
!0
0
1
1$
$0
00
0
1&
1
&
0
0
!
!
&
&
0
00
00
0
0
0
'
'&
&0
0
S Q > = &E Q )
< Aouto 1e1ani3ula2i 3er2a1aan Stan'in! 'en!an 1en!!abun!#an #on2e3 PI < Per2a1aan 7arri2on (
(
)
B . P(
34)
. A k rw re h r o o o o
=
µ 472 . 0 ln 00419 . 0( )
(
( )( )
)
(
5
34
5
)
A
=
1−
1.8−
0.8 1−
r wf P P 5 =Di1an
a:
Kon2tanta A
): A
*: A
.: 'an A
F a ann cc11 cc cc'' cc a a11 0..101%%&& 7700..''!!''%% 00..%%11$$11 7700..00$$$$%%##'' a a 7711..##!!&&$$00 7700..$$!!!!'' 11..!!!!!! 7700..''00!! aa'' 77..11&&## 7700..11&&$$&&##!! ..%%&& 7700..00''''''
a
a 7700..0011##%%'' 00..00%%%%%%!! 7700..!!00''%%$$ 7700..1100%%0011
a
Aontoh Meto'e Pu'6o Su#arno /*
Ø
4
Di#etahui 'ata la3an!an 2eba!ai
beri#ut (
P2 8 )G> 32i
Bo 8 *F b3' 3a'a Pw0 8 *F>32i
S 8 *$F. /&E 8 >$>4
Pertanyaan :
Pertanyaan :
5a!ai1ana#ah IPRn"a H
Jawaban Meto'e Pu'6o Su#arno
/*
Ø
4
< 7itun! #on2tanta a) 2;' aG < a* 8 >$>G>F a . 8 >$>>G** aF 8 ?>$). a G 8 ?>$) < Pw0;P2 8 *F>;)G> 8 >$)G>F < Lo1a- 8 *F;>$C.C 8 )*>$F bbl;hari< %2u12i#an bebera3a har!a Pw0 untu# 1enentu#an har!a Lo
78658 . 0 814541 . 0 182922 . 0 ( 0.364438 2.43) ( 0.055873 2.43) 1
=
−+
−=
. . e e a(
)
( )(
2)
2 0 max 1 0.07504 0.15094 0.183 0.15094 15094 . 0 7819 . 0 15094 . 0 00522 . 0 78658 . 0 924 − + − + = = S o Tabula2i ha2il 3erhitun!an
P
Pw
wf
f 6
6o
o P
Pw
wff 6
6o
o
1
1
&
&0
0
0
0..0
0
%
%0
00
0
#0.
#0.
&'
&'
100
100
'!.
'!.
#1
#1
!00
!00
%1#.
%1#.
0$
0$
100
100
'!.
'!.
'%
'%
00
00
%%!.
%%!.
&
&
1000
1000
$&$.
$&$.
'!
'!
0.0
0.0
&$1.
&$1.
1&
1&
.$ %liran &lui'a Ti!a &a2a
< 8paila flui2a yan9 men9alir 2ari formasi e luan98paila flui2a yan9 men9alir 2ari formasi e luan9sumur ter2iri 2ari ti9a fasa"
sumur ter2iri 2ari ti9a fasa" yaitu minya" air 2anyaitu minya" air 2an 9as" maa 2i9unaan 3eto2e Pu2;o
9as" maa 2i9unaan 3eto2e Pu2;o Suarno.Suarno.
(
) (
)
2 2 1 max , r wf r wf o t oA
A
P
P
A
P
P
q
q
+
+
=
• An = konstanta persamaan (n = 0, 1 dan 2), yang
harganya berbeda untuk water cut yang
berbeda.
• Hubungan antara konstanta tersebut dengan
water-cut dtentukan pu!a dengan ana!ss regres, dan
dpero!eh persamaan berkut "
An 8 #on2tanta untu# 1a2in!?1a2in! har!a %n
'itun6u##an 'ala1 Tabel beri#ut ini
( )
( )
An C0 C1 C2 $ 0 0.980321
−
0.115661×
10 -1 0.179050×
10 -4 $1−
0.414360 0.392799×
10 -2 0.237075×
10-5 $2−
0.564870 0.762080×
10 -2−
0.202079×
10-4Tabel Kon2tanta An Untu# Ma2in!?Ma2in! har!a %n
An C0 C1 C2 $ 0 0.980321
−
0.115661×
10 -1 0.179050×
10 -4 $1−
0.414360 0.392799×
10 -2 0.237075×
10-5 $2−
0.564870 0.762080×
10 -2−
0.202079×
10-4 An C0 C1 C2 $ 0 0.980321−
0.115661×
10 -1 0.179050×
10 -4 $1−
0.414360 0.392799×
10 -2 0.237075×
10-5 $2−
0.564870 0.762080×
10 -2−
0.202079×
10-4 An C0 C1 C2 $ 0 0.980321−
0.115661×
10 -1 0.179050×
10 -4 $1−
0.414360 0.392799×
10 -2 0.237075×
10-5 $2−
0.564870 0.762080×
10 -2−
0.202079×
10-4< Se'an!#an hubun!an antara te#anan alir 'a2ar 2u1ur
terha'a3 water?+ut 'a3at 'in"ata#an 2eba!ai Pw0;Pr
terha'a3 WA;/WA Pw0 =Pr4:
'i1ana /WA Pw0 =Pr4 telah 'itentu#an 'en!an
anali2i2 re!re2i 'an 1en!ha2il#an 3er2a1aan beri#ut (
[
wf r]
r wfP
P
P
4.p
P
P
P
76
76
/
%
≈
=
1×
2Aatatan (
234P
wf5P
r =236
< 'i1ana har!a P) 'an P* ter!antun! 'ari
har!a water?+ut 3en!u#uran: 'i1ana(
)
(
130447
.
0
606207
.
1
1Ln
76
P
=
−
×
)
(
110604
.
0
517792
.
0
2Ln
76
P
=
−
+
×
'i1ana ( water?+ut 'in"ata#an 'ala1 3er2en /4 'an 1eru3a#an 'ata u6i 3ro'u#2i
Pro2e'ur Perhitun!an
< 5er'a2ar#an har!a WA 3en!u#uran tentu#an
WAPw0=Pr: P
)'an P
*< 7itun! har!a?har!a %
>: %
): 'an %
*2e2uai har!a %
n2e3erti tertera 'ala1 tabel
< 7itun! L
t1a-< %2u12i#an bebera3a har!a Pw0 'an hitun! Lo 2e2uai
har!a Pw0 a2u12i
< 5uat hubun!an /3lot4 antara Pw0 'an Lo 3a'a #erta2
#arte2ian untu# 1en'a3at#an #ur,a IPR
PER%M%9%N IPR M%S% %K%N
PER%M%9%N IPR M%S% %K%N
D%T%N@
D%T%N@
<
S 0 :
S 0 :
3eto2e Stan2in9 (<o9el ase) :
3eto2e Stan2in9 (<o9el ase) :
( 5
( 5
pp))
== PI searan9
PI searan9
( 5
( 5
ff))
== PI masa aan 2atan9
PI masa aan 2atan9
( )
(
)
s o pP
$
&=
8
1
.
max ( ) ( ) ( ) ( ro o o) p f o o ro p f B k B k $ $ µ µ / / & &=
(
)
( )
( )
s f f f oP
$
& max8
.
1
=
PER%M%9%N IPR M%S% %K%N D%T%N@
PER%M%9%N IPR M%S% %K%N D%T%N@
< S Q> (
Meto'e E+#1ier ( 3en"e'erhanaan 'ari 3er2a1aan &et#o,i+h
'en!an an!!a3an n 8 ): 2ehin!!a 3erban'in!an Lo1a- 3a'a wa#tu 3ro'u#2i t) 'an t* 'in"ata#an (
3 max max = sp sf p o f o P P , ,
Lo1a- 3 3a'a P2 3 'itentu#an ber'a2ar#an u6i te#anan 'an 3ro'u#2i 3a'a t) 1en!!una#an 3er2a1aan Vo!el
2e'an!#an
Lo1a- 0 3a'a P2 0 'itentu#an ber'a2ar#an 3er2a1aan 'iata2
Selan6utn"a untu# 1e1buat IPR 'i!una#an 3er2a1aan Vo!el ber'a2ar#an har!a Lo1a- 0 'an P2 0
OPTIM%SI PRODUKSI
'en!an
%N%9ISIS SISTEM
NOD%9
wibowo?t1 u3n”,eteran”"o!"a#artaOVERVIEW
TUJU%N 'an S%R%T
?5?8@
?5?8@
• Mendapatkan laju produksi optimum sumur
dengan melakukan evaluasi secara lengkap
dan terintegrasi pada sistem produksi sumur
SA8R8
SA8R8
• Tersedia Infow Perormance (IPR)
• Tersedia Outfow Perormance (
!P"#P"$%P"
&P)
METODO9O@I
< Me1aha1i #o13onen In0low Per0or1an+e
< Me1aha1i #o13onen Out0low Per0or1an+e: "an! ter'iri 'ari #iner6a (
Verti+al 9i0t Per0or1an+e Aho#e Per0or1an+e
7oriontal &low Per0or1an+e Se3arator
< Me1aha1i hubun!an in0low 'an out0low 3er0or1an+e
< Me1aha1i 'i2#ri32i hubun!an Te#anan ,er2u2 Ke'ala1an 3a'a berba!ai 1eto'e 3ro'u#2i /li0tin! 1etho'24
Pe Pr Pw02 Pw0 P'r Pur Pu2, Pwh P'2+ P2e3
DP) 8 Pr ? Pw02 8 9o22 in Porou2 Me'iu1
DP* 8 Pw02 ? Pw0 8 9o22 a+ro22 Ao13letion
DP. 8 Pur ? P'r 8 9o22 a+ro22 Re2tri+tion
DPF 8 Pu2, ? P'2, 8 9o22 a+ro22 Sa0et" Val,e
DPG 8 Pwh ? P'2+ 8 9o22 a+ro22 Sur0a+e Aho#e
DPC 8 P'2+ ? P2e3 8 9o22 in &lowline
DP 8 Pw0 ? Pwh 8 Total 9o22 in Tubin!
DP 8 Pwh ? P2e3 8 Total 9o22 in &lowline
5otto1 7ole Re2tri+tion Sa0et" Val,e Sur0a+e Aho#e Se3arator
M%N&%%T %N%9ISIS SISTEM
NOD%9
• Optimasi laju produksi
• Menentukan laju produksi 'ang dapat
diperole secara semur alam
• Meramalkan kapan sumur akan *mati+
• Memeriksa setiap komponen dalam sistem
produksi untuk mementukan adan'a
amatan aliran
• Menentukan saat 'ang teraik untuk
mengua sumur semur alam menjadi
semur uatan atau metode produksi satu
ke metode produksi lainn'a
%9IR%N ME9%9UI PIP%
I$ VERTA%9 9I&T PER&ORM%NAE /TU5IN@4
II$ 7ORIONT%9 &9OW PER&ORM%NE /PIPE9INE4
Pen'ahuluan
<
Ke1a13uan re2er,oir 'a3at 'i3ro'u#2i#an #e
Ke1a13uan re2er,oir 'a3at 'i3ro'u#2i#an #e
3er1u#aan ter!antun! te#anan 2u1ur /Pw04$
3er1u#aan ter!antun! te#anan 2u1ur /Pw04$
<
@a1bar ) 1e13erlihat#an be2arn"a Pw0
@a1bar ) 1e13erlihat#an be2arn"a Pw0
ter!antun! 3a'a te#anan 'an #on0i!ura2i 2i2te1
ter!antun! 3a'a te#anan 'an #on0i!ura2i 2i2te1
3er3i3aan: 2ehin!!a 'a3at 'ituli2
3er3i3aan: 2ehin!!a 'a3at 'ituli2
<
Untu# 1e1entu#an #e1a13uan 2i2te1 2e+ara
Untu# 1e1entu#an #e1a13uan 2i2te1 2e+ara
total 3erlu 1en!hitun! #ehilan!an te#anan
total 3erlu 1en!hitun! #ehilan!an te#anan
1a2in!?1a2in! #o13onen
1a2in!?1a2in! #o13onen
rts tb ch fl sep wfP
P
P
P
P
P
=
+
∆
+
∆
+
∆
∆
Per2a1aan 'a2ar aliran
< Da2ar 3er2a1aan aliran( #e2eti1ban!an ener!" antara 'ua titi# 'ala1 2uatu 2i2te1
< Den!an 1en!!una#an 3rin2i3 ter1o'ina1i#a:
3er2a1aan t2b 'a3at 'ituli2 'ala1 bentu# 3er2a1aan !ra'ien te#anan
< Ke2eti1ban!an ener!i( ener!i 'ari 0lui'a "an! 1a2u# #e 'ala1 2i2te1 #er6a "an! 'ila#u#an oleh 0lui'a ener!i 3ana2 "an! 'ita1bah#an 8 ener!i "an! 1enin!!al#an 2i2te1 ter2ebut
Per2a1aan 'a2ar aliran
< @a1bar * 1e16ela2#an 3rin2i3 #e2eti1ban!an ener!i 'i 'ala1 2uatu 2i2te1
< Per2a1aan #e2eti1ban!an ener!i 'a3at 'ituli2(
c c s c c
!
-!h
!
-v
8
p
9
7
q
!
-!h
!
-v
8
p
9
2 2 2 2 2 2 1 2 1 1 1 12
2
+
+
+
=
+
+
+
+
+
#n'* +o,'ns*al #n'* 'n',* #n'* 's+ans*/om+'s* #n'* dalam #n'* +anas 'aPer2a1aan 'a2ar aliran
Per2a1aan 'a2ar aliran
< Den!an 1e1ba!i 3er2a1aan 'iata2 'en!an
m
'an 'iubah 'ala1 bentu# 3er2$ 'i00eren2ial(
< Dala1 bentu#
7
: 2ulit 'ia3li#a2i#an$ Untu#
1e13er1u'ah 'iubah #e 'ala1 3er2a1aan
ener!i 1e#ani#
< 7ubun!an ter1o'ina1i#a(
0
)
(
+
+
+
+
=
+
s c cd7
dq
dh
!
!
!
vdv
p
d
d9
ρ
)
(
ρ
p
d
dh
d9
=
−
dh
=
TdS
−
dp
ρ
Per2a1aan 'a2ar aliran
< Sehin!!a(
< Di'a3at(
< Untu# irre,er2ible: 'i!una#an ineBualit" Alau2iu2
2tate2(
)
(
ρ
ρ
p
d
dp
TdS
d9
=
+
−
0
=
+
+
+
+
+
s c c!
dh
dq
d7
!
!
vdv
dp
TdS
ρ
T
dq
dS
≥
−
's'an a,a f*s* wdL
dq
TdS
=
−
+
Per2a1aan 'a2ar aliran
< Dian!!a3 W8>: 1a#a(
< Ji#a 'i!una#an 3i3a 'en!an #e1irin!an
θ
terha'a3 horiontal: 1a#a 'h8'9 2in
θ
< Den!a1 1en!ali#an 3er2a1aan 'en!an
ρ
;'9:
0 = + + + w c cdL
dh
!
!
!
vdv
dp
ρ0
s*n
+
=
+
+
w c cdL
dL
!
!
!
vdv
dp
θ
ρ
0
s*n
+
=
+
+
dL
dL
!
!
dL
!
vdv
dL
dp
w c cρ
θ
ρ
ρ
Per2a1aan 'a2ar aliran
< Per2a1aan '3t untu# 1enentu#an !ra'ien
te#anan: 6i#a 3enurunan te#anan berhar!a /4
3a'a arah aliran(
< Dala1 bentu# Dar+"?Wei2ba+h:
f
8 0a#tor
!e2e#an (
f c cdL
dp
!
!
dL
!
vdv
dL
dp
=
ρ
+
ρ
s*n
θ
+
(
)
:
!
v
f
dL
dp
c f2
)
(
2ρ
=
Per2a1aan 'a2ar aliran
< Moo'" 0ri+tion 0a+tor +hart
&ri+tion 9o22
Willian?7aen 1e1buat 2uatu 3er2a1aan e13iri2 untu# 0ri+tion lo22 /h04: "aitu (
(
)
=
4,8655 85 , 1 85 , 13
.
34
/
100
0830
,
2
%:
,
6
hf
'i1ana(h0 8 0eet 0ri+tion lo22 3er )>>> 0eet$
A 8 #on2tanta 'ari bahan "an! 'i!una#an 'ala1 3e1buatan 3i3a$
L 8 la6u 3ro'u#2i: b3'
5ilan!an Re"nol'2 /N
Re4
< 5ilan!an Re"nol'2 a'alah bilan!an tan3a 'i1en2i(< Ra2io !a"a 1o1entu1 'an !a"a ,i2+ou2
< Di!una#an untu# 1enentu#an a3a#ah 2uatu aliran la1iner atau turbulen < Turbulen *)>>
s'
/
/
s'
/
1488
'ft
lb-cuft
ft
v
ft
:
;
µ
ρ
=
Ke#a2aran Relati0 Pi3a
< Dala1 'in'in! 3i3a bia2an"a halu2< Ke#a2aran 3i3a ber'a2ar#an – Ke#a2aran 3i3a
– Meto'a 3e1buatan"a – 9in!#un!an
< Ke#a2aran relati0 /e;D4 a'alah 3erban'in!an #e#a2aran 3i3a ab2olut th' 'ia1eter 'ala1 3i3a(
on'ss
'la,*f
in
:
in
e
=
Ke#a2aran Relati0 Pi3a
< 5ebera3a #e#a2ran ab2olut 3i3a
e XinY
Drawn tubin!
>$>>>>C
Well tubin!
>$>>>C
9ine 3i3e
>$>>>
@al,anie' 3i3e
>$>>C
Ae1ent?line' 3i3e
>$>)
–
>$)
Ke#a2aran Relati0 Pi3a
< Ke#a2aran 3i3a untu# berba!ai 3i3a%liran 9a1iner Satu &a2a
< &a#tor !e2e#an untu# aliran la1iner 'tentu#an 2e+araanaliti#
< Per2a1aan 7a!en?Poi2euille untu# la1iner(
< Sub2titu2i #e 3er2a1aan Dar+"?Wei2ba+h: 2ehin!!a(
2
32
)
(
!
:
v
dL
dp
c fµ
=
2 232
2
!
:
v
:
!
v
f
c cµ
ρ
=
'64
64
;
v:
f
=
=
ρ
µ
%liran Turbulen Satu &a2a
< Ditentu#an ber'a2ar#an ha2il 3er+obaan< San!at ter!antun! 3a'a #ara#teri2ti# 3er1u#aan 3i3a < Per2a1aan e13iri2 untu# 1enentu#an 0a#tor !e2e#an /04 < S1ooth?wall 3i3e
– Per2a1aan Drew: Koo M+%'a12(
– Untu# Nre )>
GG: 'i3a#ai 3er2a1aan 5la2iu2
– Untu# .>>>
≤
Nre
≤
.
×
)>
CC 32 . 0 ' 5 . 0 0056 . 0 + − = ; f 25 . 0 '316
.
0
−=
;
f
%liran Turbulen Satu &a2a
< Rou!h?wall 3i3e< Ni#ura'2e telah 1e1buat 3er+obaan untu# 1enentu#an 0a#tor !e2e#an 3i3a #a2ar
< Aolebroo# 'an White /).4 untu# 1en"u2un 3er2a1aan 2eba!ai beri#ut(
< Ti'a# bi2a 'itentu#an 2e+ara lan!2un!: 'ihitun! 'en!an +oba?+oba
−
=
:
f
ε
2
lo)
2
74
.
1
1
+
−
=
f
;
:
f
'
7
.
18
2
lo)
2
74
.
1
1
ε%liran Turbulen Satu &a2a
< Korela2i 0a#tor !e2e#an 2e+ara e-3li2it 'i#e1u#a#an oleh Jain
< Per2a1aan ini 1e1beri#an #e2alahan 2ebe2ar )
'iban'in!#an 'en!an 3er2a1aan Aolebroo# 'an White untu# G>>> NRe )> 'an )>?C e;D )>?*$
< Ke2alahan 1a#2i1u1 2ebe2ar . ter6a'i untu# NRe *>>>
+
−
=
0.9'
25
.
21
lo)
2
14
.
1
1
;
:
f
ε
Total #ehilan!an te#anan
< Per2a1aan !ra'ien te#anan< @ra'ien te#anan untu# ti!a #o13onen(
:
!
v
f
!
!
dL
!
vdv
dL
dp
c c c2
s*n
2ρ
θ
ρ
ρ
+
+
=
f el accdL
dp
dL
dp
dL
dp
dL
dp
)
(
)
(
)
(
+
+
=
%liran Dala1 Su1ur
< 5an"a# 1eto'a untu# 1en!hitun! te#anan 2tati# 'an alir 3a'a 2u1ur !a2
< Meto'a 3alin! 2erin! 'i3a#ai a'alah Aullen'er S1ith < @ra'ien a++eleration 'iabai#an
< %#an 'ibaha2(
– Te#anan 2tati#
– Te#anan alir
%liran 'ua 0a2a
< Verti#al /'i well bore4
– @ra,ita2i +a13uran
– 7a!e'orn 5rown
< 7oriontal /2i2te1 3er3i3aan4
– &lani!an
Wellbore 3er0or1an+e
< Meto'a !ra,ita2i +a13uran– Pro2e'ur 1eto'a ini a'alah 1e13erhitun!#an 3ena1bahan 'en2ita2 a#ibat a'an"a liBui'$
– Den!an 3erhitun!an ini 'a3at 'iter3#an 3a'a 1eto'a Aullen'er S1ith atau "an! lainn"a
– Metho'a !ra,ita2i +a13uran 'ihitun! 'en!an
– Da3at 'i!una#an untu# 2u1ur 'en!an @9R tin!!i: 6i#a @9R)>>>SA&;ST5 #orela2i ini ti'a# 'a3at
'i!una#an
5
5
L !-/
1123
1
/
4591
+
+
=
γ
γ
γ
Meto'a 7a!e'orn 5rown
< De!an 1en!abai#an a#2elera2i: 1a#a
< 'i1ana
:
!
v
f
!
!
dh
dp
c f -c2
os
2ρ
θ
ρ
+
=
)
1
(
L ! L --=
ρ
<
+
ρ
−
<
ρ
s= sL -v
v
v
=
+
-n fρ
ρ
ρ
=
2/
)
1
(
λ
ρ
λ
ρ
ρ
n=
L+
!−
sLv
v
/
=
λ
Meto'a 7a!e'orn 5rown
< &a#tor !e2e#an 'ihitun! 'en!an 3er2 Jain atau Moo'" 'ia!ra1: bilan!an Re"nol' 'ihitun!
< Di1ana
< Untu# 1enentu#an 79: 'a3at 'i!una#an ti!a #orela2i
e13iri# 2e3erti !a1bar beri#ut (
:
v
;
µ
ρ
=
' ) 1 ( L L < ! < L-−
=
µ
µ
µ
Meto'a 7a!e'orn 5rown
< Korela2i 1enentu#an 79 25 . 0)
/
(
938
.
1
sLρ
Lσ
Lvv
;
=
25 . 0)
/
(
938
.
1
s!ρ
Lσ
!vv
;
=
5 . 0)
/
(
872
.
120
ρ
Lσ
d:
;
=
25 . 0)
/
(
938
.
1
v
ρ
!
σ
;
Lv=
sL LMeto'a 7a!e'orn 5rown
< Pro2e'ur 3erhitun!an
)$ 7itun! N9
*$ Menentu#an AN9 'ari !a1bar N9 ,2 AN9
.$ 7itun! F$ Tentu#an 79;
ψ
G$ 7itun! C$ Tentu#anψ
$ 7itun! 798ψ
/79;ψ
4 1 . 0 575 . 0 1 . 0 ) ( a !v d L Lv <;
;
p
p
6;
;
>
= 14 . 2 38 . 0 d L !v ; ; ; > Ψ =Pi3eline 3er0or1an+e
< Meto'a &lani!an– Men!!una#an 3er2a1aan Panhan'le % #arena
!e2e#an ber'a2ar#an la6u alir !a2
– &a#tor #orela2i 2eba!ai 0un!2i #e+e3ata2
2u3er,a2ial !a2 'an liBui' loa'in! 'a3at lihat
2bb
Meto'a &lani!an
< Kehilan!an te#anan a#ibat be'a #etin!!ian< &a#tor hol'u3 'ihitun!
144
∑
=
∆
p
elρ
L<
3<
006 . 13264
.
0
1
1
s! 3v
<
+
=
Meto'a 5e!!2 5rill
< Me13erhitun!#an 3ola aliran 'ua 0a2a: bentu# 3ola aliran 2bb < Para1eter
!d
v
;
35 -2=
L sL-v
v
=
λ
302 . 0 1316
LL
=
λ
4684 . 2 20
.
0009252
−
=
LL
λ
4516 . 1 30
.
10
−
=
LL
λ
738 . 6 40
.
5
−
=
LL
λ
Meto'a 5e!!2 5rill
< Pola aliran
–Se!re!ate'(
λ
9>$>) 'an N&R 9) atauλ
9≥
>$>) 'anN&R 9* –Tran2ition(
λ
9≥
>$>) 'an 9 * N &R≤
9 .–Inter1ittent( >$>)
≤λ
9>$F 'an 9. N&R≤
9) atauλ
9≥
>$F 'an 9. N&R≤
9F–Di2tribute'(
λ
9>$F 'an N&R≥
9) atauλ
9≥
>$F 'an N&R 9F
< %3abila ter6a'i #on'i2i tran2i2i2: 'ihitun!
) (*n, )
( )
(transisi A< se! B< er < L = L + L 2 3 3
L
L
;
L
A
35−
−
=
B =1− AMeto'a 5e!!2 5rill
< 9iBui' 7ol'u3 'ihitun!
Ψ
=
(
0
)
)
(
L L<
<
θ
c 35 b L L;
a
<
(
0
)
=
λ
%liran a b + Se!re!ate' >$ >$FFC >$>C Inter1ittent >$FG >$G.G) >$>). Di2tribute' )$>CG >$G*F >$>C>Meto'a 5e!!2 5rill
< Kore#2i in#lina2i 3i3a
∀ θ
a'alah 2u'ut #e1irin!an 'an A 'ihitun!< Den2ita2 'ua 0a2a 'itentu#an
< Kehilan!an te#anan a#ibat ele,a2i
))
8
.
1
(
s*n
333
.
0
)
8
.
1
(s*n(
1
+
θ
−
3θ
=
Ψ
6
)
ln(
)
1
(
! 35 f L8 e L Ld
;
;
6
=
−
λ
λ
)
1
(
L ! L L TP=
ρ
<
+
ρ
−
<
ρ
θ
ρ
s*n
)
(
TP c el!
!
dL
dp
=
Meto'a 5e!!2 5rill
< Kehilan!an te#anan a#ibat 0ri#2i
< Di1ana
< &n 'itentu#an 'ari 'ia!ra1 Moo'": 'an
d
!
v
f
dL
dp
c -n TP f2
)
(
2ρ
=
)
1
(
L ! L L nρ
λ
ρ
λ
ρ
=
+
−
n TP n TPf
f
f
f
=
s n TPe
f
f
=
Meto'a 5e!!2 5rill
< Di1ana
< @ra'ien a#ibat a#2elera2i
)
(ln
01853
.
0
)
(ln
8725
.
0
ln
182
.
3
0523
.
0
/
ln
4 2?
?
?
?
s
+
−
+
−
=
2 ) (
Lλ
θ L<
?
=
d
dp
p
!
v
v
dL
dp
c s! s accρ
=
)
(
Meto'a 5e!!2 5rill
< @ra'ien total k f el total4
d
dp
d
dp
dL
dp
−
+
=
1
)
(
)
(
)
(
p
!
v
v
4
c s! s kρ
=
%liran !a2 1elalui ha1batan
< 7a1batan( 3er0ora2i: 2ub2ur0a+e 2a0et"
,al,e: 2ur0a+e +ho#e2
−
+
=
+
k k k ! n scp
p
p
p
k
k
T
d
p
6
q
/ 1 1 2 / 2 1 2 1 1 2 11
γ
Pen!!unaan #ur,a 3re22ure
tra,er2e
< Untu# 1en'a3at#an 2olu2i 3er2a1aan 'iata2 3erlu itera2i
< Tan3a #o13uter 3erlu wa#tu la1a untu# 1en'a3at#an 2olu2i
< Per#iraan 'ila3an!an 'a3at 'ila#u#an 'en!an 3re22ure tra,er2e